#اخلاق_دین رابطه دین و اخلاق و چند نکته: 🔸 در زمینه رابطه اخلاق و دین، مباحث متعدد و تخصصیِ مفصلی مطرح است که قطعا با یک یا دو پست قابل ارائه نمی باشد. 🔸 علاقه مندان به این مباحث می توانند به کتاب " #فلسفه_اخلاق" آیة الله #مصباح مراجعه و آن را مطالعه نمایند. این کتاب متن نسبتا روانی دارد. 🔸 پیشینه این بحث به قبل از اسلام (زمان #سقراط) باز می گردد و اتفاقا در مباحث علمای اسلام به صورت مستقل، در این باب و تحت این عنوان صحبتِ چندانی نشده است. (شاید احساس نیاز نبوده است) 🔸 نظریات و آراء متعددی در این زمینه وجود دارد، گرچه نظر اکثر متکلمان شیعی تقریبا مشخص است. 🔸 اگر این آراء و نظریه ها را در یک دامنه در نظر بگیریم، یک سر دامنه مبتلا به #افراط است که اخلاق و دین را کاملا #متباین و حتی گاهی متعارض! می دانند.(مانند برخی فلاسفه غربی) در سرِ دیگر دامنه شاهد #تفریطی هستیم که اساسا قائل به هیچ گزاره اخلاقی (و حسن و قبح افعال) مستقلا از دین و آنچه خدا بیان کند، نیستند!! یعنی می گویند: "هرچه که خداوند بگوید خوب است، پس خوب است و هرچه که بگوید بد است، پس بد است" و افعال به خودیِ خود متصف به خوبی یا بدی نمی شوند. (مانند اشاعره از متکلمین اهل سنت) 🔸 آنچه در ایران توسط برخی افراد مسمّی به #روشنفکر مطرح می شود(چه بسا به خاطر تأثر از اندیشه های غربی و ترجمه کتب آنان) بیشتر مایل به جانب افراطیِ مسأله هست. (استقلال و اصالت اخلاق) 🔸 آنچه از آراء علمای #شیعه به دست می آید(مخصوصا با توجه به بحث های عمیق آنان در باب #حسن_و_قبح عقلی) این است که آنان گرچه می پذیرند که افعال به خودیِ خود متصف به حسن و قبح می شوند(پذیرش حسن و قبح در #مقام_ثبوت) اما برای فهم حسن و قبحِ بسیاری از همان افعال، عقل نیازمند وحی است و به تنهایی به شناخت نمی رسد.(عدم پذیرش حسن و قبحِ بسیاری از افعال در #مقام_اثبات) 🔸 طبیعتا در این موضوع، #تعریف ما از اخلاق و دین بسیار مهم است. منظور ما از اخلاق، آنچه که فقط روابط انسانی و اجتماعی را بیان کند، نیست. و منظور ما از دین، آنچه که فقط روابط انسان و خداوند را بیان کند، نیست. همچنین این مسأله بدون در نظر گرفتن غایت و #کمال_انسان در این نوشته مد نظر نیست. 🔸 بنابراین اکثر قریب به اتفاق علمای شیعی، دین را مجموعه ای از #عقاید، اخلاق و احکام می دانند و قائل به #اتحاد بین اخلاق و دین هستند به این ترتیب که اخلاق جزئی از دین هست. 🔸 گاهی در برخی نوشته ها ادعا می شود که تقسیم دین به این سه بخش(عقاید و احکام و اخلاق) بی مبناست حال آن که این ادعا دقیق به نظر نمی رسد. علاقه مندان به عنوان نمونه مراجعه نمایند به شرح اصول کافی از صدر المتألهین/ ج2/ص37. 🔸 طبیعتا برخی از همان روشنفکرها که آراء نزدیک به افراط دارند و #اخلاق را کاملا(ثبوتا و اثباتا) مقدم بر #دین می دانند در کلام خود استناداتی به برخی آیات قرآن و روایات هم دارند؛ اما به صورت کلی باید بیان کنم که اثبات چنین نظریه ی تقلیدی(دانسته یا ندانسته)، با #قرآن و روایات اگر محال نباشد بسیار دشوار و تکلف آفرین است. 🔸 در این موضوعِ اخیر، کلامی از حضرت امیر(ع) در خطبه قاصعه از نهج البلاغه ذکر می کنم که البته روایاتی از سایر معصومین(ع) هم به چنین مضمونی وجود دارد که مؤید نظر اکثر علما است(یعنی عدم پذیرش حسن و قبح در مقام اثبات و عدم کفایت اخلاق بدون دین و استقلالِ تام آن از دین) که استناد به آن در مقالات و کتب مختلف، به چشم این حقیر نخورده است: "خداوند از همان لحظه که پیامبر(ص) را از شیر گرفتند(دوران کودکی)، بزرگترین فرشته خود را همراه او ساخت تا او را شبانه روز به سوی مکارم اخلاق و نیکی ها راهنمایی کند." ⬅️ پیامبر بزرگوار #اسلام که اعقل عقلاء بودند، چه نیازی به این فرشته داشته اند؟ ⬅️ در مورد سایر مردم با درجه عقلی به مراتب پایین تر از حضرت رسول(ص) چگونه حکم می کنیم؟ 🔸 طبیعتا راه تحقیق و تأمل بیشتر در این مسأله باز است و بلکه این مسأله محتاج تحقیق و تأمل بیشتر هست. یاعلی🌹 #طلبه_ای_در_قم #محمد_صالح_مشفقی_پور 💎 @Moshfeghoun 💐