💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت دهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 آن گونه که در منابع آمده، این موضع در تلفظ ۱۲ حرف دخیل است: ل، ن، ر، ت، د، ت، ث، ذ، ظ، ز، س، ص 🔹 سر زبان، نوک زبان، تیغه زبان، طَرَف اللسان، رأس اللسان، ظَهر الطرف، ذَلق اللسان و اسَلة اللسان معروف‌ترین اصطلاحاتی است که برای توصیف مخارج این ۱۲ حرف به کار رفته است 📚 برگرفته از کتاب «دانش تجوید» و «بررسی تطبیقی میان علم تجوبد و آواشناسی» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت یازدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 مخرج حرف «لام» عبارتست از تیغه زبان و مقدار کمی از کنار زبان ♦️ تيغه زبان به لثه دندان‌های مقابل خود از کام بالا (ضواحک، انياب، رباعيات و ثناياى بالا) متصل مى‌گردد، به گونه‌اى كه گرفتگى مختصرى در قسمت جلوِ دهان ايجاد می‌گردد، ولى اين گرفتگى مانع خروج هوا نمى‌گردد 🖌 در اين حالت، نرم‌كام در موقعيت بالا قرار مى‌گيرد و راه عبور هوا را از بينى مى‌بندد 🔸 در اداى لام، تارهاى صوتى به ارتعاش درمى‌آيند و داراى صفت جهر است 🔹 برخی مخرج لام را «اوسع المخارج» خوانده‌اند، زیرا مخرج آن از حافةاللسان تا انتهای طرف‌اللسان است 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #جهر ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت دوازدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 از ميان تيغه زبان و لثه دندان‌های ثناياى بالا، كمى پايين‌تر از مخرج لام، حرف «نون» پديدار مى‌شود 🖌 تيغه زبان به لثه بالا مى‌چسبد و دو طرف زبان به كناره‌هاى كام، روى دندان‌های بالا متصّل مى‌گردد. نرم‌كام به پایین می‌آید و راه عبور هوا از دهان را می‌بندد ✍ به این ترتیب مسیر عبور هوا به فضای خیشوم منحرف می‌شود و این همان صدای «غنّه» است ♦️ هنگام تلفظ «نون» تارهاى صوتى به ارتعاش درمى‌آيد و بدين سبب از حروف «جهر» شمرده مى‌شود 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت چهاردهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ◾️ در توليد اين حروف، تيغه زبان به پايه دندان‌هاى ثناياى بالا و چين خوردگی‌هاى بعد از لثه در قسمت آغازين كام بالا مى‌چسبد ◾️ كنارهاى زبان از دو طرف كام، روى دندان‌هاى كنارى وصل مى‌شود و راه عبور هوا از دهان را مى‌بندد. نرمكام نیز راه عبور هوا از بينى را مى‌بندد و هوا کاملا محبوس می‌شود ◾️ به محض باز شدنِ بست ايجاد شده در محل تيغه زبان و پايه دندان‌هاى ثنايا به يكباره ادای حرف صورت می‌گیرد 🖌 این حروف را «نِطعی» نامیده‌اند (در برخی منابع نَطعی و نِطَعی نیز آمده است). نطع به معنی سقف دهان است ♻️ برخی دلیل این نام‌گذاری را خارج شدن این ۳ حرف از سقف دهان دانسته‌اند: 👈 ويقال لها: نطعية، لخروجها من نَطْع الغار، أي: سقفه ♻️ بعضی دیگر با این نظریه موافق نبوده و دلیل نام‌گذاری را صرفا نزدیکی مخرج این ۳ حرف با نطع دانسته‌اند: 👈 تسمى هذه الأحرف الثلاثة نطعية لمجاورة مخرجها نطع غار الحنك الأعلى وهو سقفه، لا لخروجها منه كما قيل 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی «فن الالقاء» اثر طه عبدالفتاح مقلد «تاج‌العروس من جواهرالقاموس» اثر المرتضى الزبيدی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #تاج‌العروس #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #سرزبان #نطعی ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت پانزدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود 🖌 این حروف را «نِطعی» نامیده‌اند ♻️ برخی دلیل این نام‌گذاری را خارج شدن این ۳ حرف از سقف دهان دانسته‌اند و بعضی دیگر با این نظریه مخالفت نموده، دلیل را صرفا نزدیکی مخرج این ۳ حرف با نطع دانسته‌اند ♻️ برخی منابع (متأخر) این حروف را «اسنانیّه - لثویّه» نامیده‌اند ❓چرا؟ 👈 زیرا تجارب آواشناسى جديد و آزمايش روى حروف نشان داده است كه در اداء این ۳ حرف، تيغه زبان علاوه بر چسبیدن به لثه و پايه دندان‌هاى ثناياى بالا، به قسمتى از خود دندان‌ها نيز وصل مى‌شود و به همين دليل با اینکه اصطلاح «نطعى» به طور اجمالى و تقريبى قابل قبول است، اما عنوان «اسنانية لثويه» (دندانى، لثوى) مناسب‌تر و دقیق‌تربه نظر می‌رسد 📚 برگرفته از «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی #تجوید #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #سرزبان #تیغه‌زبان #نطعی ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت شانزدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ❇️ تفاوت میان تلفظ «د» و «ت»: 🖌 تنها تفاوت در اين است كه «تاء» از حروف «مهموس» مى‌باشد: يعنى، در توليد آن تارهاى صوتى به ارتعاش درنمى‌آيد 🖌 در حالى كه «دال» داراى صفت «جهر» است: یعنی تارهاى صوتى در آن مرتعش مى‌شود ❗️ نکته: 🔸 «د» و «ت» هردو دارای صفت شدت هستند و در هنگام سکون برای این که صدایشان به گوش برسد باید از مخرج خود کنده شوند 🔹 «د» چون جهر و شدت را باهم دارد از حروف قلقله است. «دال» ساکن به محض شروع تلفظ، از مخرج خود جدا و قلقله آن آغاز می‌شود و در واقع بیشتر مدت‌زمان ادای «د» ساکن به صورت قلقله است 🔹 اما «تاء» صفت همس دارد و پس از این که مدت‌زمان کشش آن به پایان رسید از مخرج خود جدا و صدای آن آشکار می‌شود ✅ «تاء» ساکن (همانند «کاف» ساکن) اگرچه از حروف قلقله نیست، لکن داراى سكون كامل هم نيست، زيرا صفت شدّت سبب مى‌شود به حالت انفجارى توليد شود و اين حالت مخالف با سكون كامل است 📚 برگرفته از «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی #تجوید #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان #نطعی ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت هفدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ❇️ تفاوت میان تلفظ «ط» و «ت»: 🖌 بنا بر عقیده پیشینیان دانش تجوید، «طاء» داراى صفات «جهر» و «اطباق» است، در حالى كه «تاء» صفات «همس» و «انفتاح» دارد و اینها به ترتيب مقابل يكديگرند 📌 اما در تجوید و آواشناسی جدید، برخی از صاحب‌نظران حرف «ط» را جزو حروف «مهموسه» قلمداد کرده‌اند! و بنابراین: 🔹 «تنها تفاوت در شكل قرار گرفتن زبان هنگام اداى اين دو حرف‌ است كه در «ط» به شكل مقعّر درمى‌آيد ...» و این قول از «دکتر ابراهیم انیس» دانشمند و زبان‌شناس معاصر مصری نقل شده است ❗️ چند نکته: 1️⃣ همان‌گونه که پیش از این و در بیان اختلافات در نحوه تلفظ صحیح حرف «ض» بیان گردید، به عقیده برخی از صاحب‌نظران: ♻️ بهتر است قاريان قرآن حروف را آن‌گونه كه قدما توصيف نموده‌اند ادا كنند 📝 زيرا ملاك ادای حروف، تلفظى است كه فصيح‌تر یا به‌عبارتى به تلفظ اصيل نزديك‌تر باشد 🖊 و اين مهم با به کار بستن تعريف قدما از مخارج حروف و چگونگى توليد آن مُيَسَّر است 2️⃣ گروهی حرف «ط» را محکم‌ترین و قوی‌ترین حرف دانسته‌اند: ❇️ وأقوى الحروف على الإطلاق «الطاء المهملة» وذلك لأنه 👈 اجتمع فيها ستّ صفات قوية وليس فيها من الصفات الضعيفة شيء! 🖌 که این عبارت به صراحت با مهموس بودن حرف «ط» در تنافی است 🔹 ادامه دارد ... 📚 برگرفته از: ▪️ «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی ▪️ «قواعد التجويد علی روايه حفص ...» اثر عبدالعزيز القارئ ▪️ «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #عبدالعزیزالقارئ #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت هجدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ❇️ ادامه تفاوت میان تلفظ «ط» و «ت» ❗️ چند نکته 3️⃣ تفاوت «ط» مجهور با مهموس 🟦 با دقت در شیوه تلفظ حرف «ط» در قرائت قراء مصری و غیرمصری متوجه نکته جالبی می‌شویم: 🖌 میزان صفت جهر در بین قاریان مختلف، متفاوت است 🖊 عموما قراء مصری حرف «ط» را با جهر کمتر و شدت بیشتر و قراء حجازی و خلیجی با جهر بیشتر و شدت کمتر تلفظ می‌کنند 📍 هر اندازه جهر در تلفظ حرف «ط» بیشتر باشد گویی صدای آن به «د» نزدیک می‌شود و هر اندازه کمتر باشد به حرف «ت» شباهت پیدا می‌کند 🔸 گویی حرف«ط» مخلوطی از «د» و «ت» را در خود دارد و البته به همراه استعلاء و اطباق 👈 به عنوان نمونه برای بیشترین مقدار صفت جهر می توان به تلفظ حرف «ط» در ترتیل «سعد الغامدی» و برای کمترین جهر می‌تون به قرائت استاد «راغب مصطفی غلوش» مراجعه نمود #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت نوزدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تیغه زبان با دندان‌هاى ثناياى پايين، حروف «س»، «ص» و «ز» ادا مى‌شود ❇️ حروف سین، صاد و زای را «اسَلی» می‌نامند 👈 اسَل به معنای هر چیز تیز و باریک است و اشاره به تیغه زبان دارد ▫️ دندان‌های پایین به دندان‌های بالا نزدیک می‌شود ▫️ تيغه زبان در محل پايه دندان‌هاى ثناياى پایین قرار مى‌گيرد ▫️ كناره‌هاى زبان به ديواره دندان‌هاى كنارى بالا مى‌چسبد، طورى كه امكان خروج هوا از دو طرف زبان وجود ندارد ▫️ نرم‌كام به بالا كشيده مى‌شود و راه عبور هوا را از بينى مى‌بندد ▫️ میان سر زبان و لثه دندان‌های پیشین بالا مجرایی تنگ ایجاد می‌شود ▫️ فشار هوا و سایش آن هنگام عبور از این گذرگاه تنگ بين زبان و لثه بالا موجب می‌شود سه حرف ياد شده به حالت «صفیر» ادا گردد 🔹 ادامه دارد ... 📚 برگرفته از: «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی و «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #اسلی #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت بیستم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تیغه زبان با دندان‌هاى ثناياى پايين، حروف «س»، «ص» و «ز» ادا مى‌شود ❇️ تفاوت «س» با «ز» ▫️ در تلفظ «زای» به خلاف «سین» تارهای صوتی مرتعش می‌شود (صفت جهر) ▫️ هنگام ادای حرف «ز» ربان اندکی به اهتزاز در می‌آید و صدایی شبیه صدای زنبور ایجاد می‌شود ❌ نگارنده با مورد اخیر موافق نمی‌باشد (صدای مذکور ناشی از ارتعاش تارهای صوتی است و نه لرزش زبان!) ❇️ تفاوت «س» با «ص» ▫️ در تلفظ «ص» انتهای زبان کمی به عقب و به سوی انتهای سقف دهان بالا می‌رود ▫️ همچنین جلوی زبان به لثه بالا نزدیک و گودی میان زبان (تقعّر) پدید می‌آید (صفت اطباق) 📚 برگرفته از: «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی و «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #اسلی #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت بیست‌ویکم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس نوك و تيغه زبان با لبه دندان‌هاى ثناياى بالا سه حرف «ذال، ثاء و ظاء» ادا مى‌شود 💠 برخی اين حروف را «لثويّه» ناميده‌اند، به این دلیل که خروج آنها از نزديكى لثه است و البته برخی از دانشمندان نیز این قول را رد نموده‌اند 🖌 نوك زبان با لبه دندان‌هاى پیشین بالا در تماس قرار مى‌گيرد و هوا با فشار از فاصله ايجاد شده بين آنها عبور مى‌كند. هنگام توليد اين حروف، نرمكام به بالا كشيده شده، راه عبور هوا از بينى را مى‌بندد 📚 برگرفته از: «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی و «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #لثوی #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان #ثنایا ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت بیست‌ودوم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس نوك و تيغه زبان با لبه دندان‌هاى ثناياى بالا سه حرف «ذال، ثاء و ظاء» ادا مى‌شود 💠 تفاوت «ث» با «ذ» و «ظ» 🖌 در توليد «ذال» و «ظاء» تارهاى صوتى ارتعاش دارد، چون آواى آنها داراى «جهر» است. امّا در اداى «ثاء» تارهاى صوتى ارتعاش پيدا نمى‌كند، زيرا داراى صفت «همس» است 👈 بنابراين تفاوت آنها در ارتعاش و عدم ارتعاش تارهاى صوتى است 💠 تفاوت «ظ» با «ذ» و «ث» 🖌 «ظاء» درشت ادا می‌شود، زیرا دارای صفات «استعلاء» و «اطباق» است. اما آن دو حرف دیگر «استفال» و «انفتاح» دارند و بنابراین رقیق و نازک تلفظ می‌شوند 👈 رعايت اطباق موجب مى‌شود تا زبان هنگام تلفظ «ظ» حالت مقعّر به خود گرفته، منطبق بر كام بالا شود. در اين حالت، زبان مقدارى به عقب می‌آید و ريشه زبان به ديواره حلق و نرم‌كام نزديك مى‌شود 📚 برگرفته از: «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی و «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان #ثنایا ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup