💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت ششم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 وسط اللسان 🖊 مخرج ۳ حرف «ش»، «ج» و «ی» در وسط زبان قرار دارد 📌 این ۳ حرف از نزدیک شدن یا چسبیدن و کنده شدن وسط زبان به سقف دهان تولید می‌شود و البته میان آنها تفاوت‌هایی وجود دارد 🔹 تلفظ حرف ج: 📝 وسط زبان بالا می‌آید و به کام بالا می‌چسبد، هوای خارج شده از ششها را محبوس می‌کند و به محض کنده شدن حرف «ج» تولید می‌شود 🔹 تلفظ حرف ش: 📝 وسط زبان بالا می‌آید و به کام بالا بسیار نزدیک می‌شود، هوا با شدت از شکاف باریک میان زبان و کام عبور می‌کند و حرف «ش» تولید می‌شود 🔹 تلفظ حرف ی: 📝 وسط زبان به کام بالا نزدیک می‌شود، هوای خارج شده از ششها همراه با جهر از فاصله بین زبان و کام عبور می‌کند و حرف «ی» تولید می‌شود 📚 برگرفته از کتاب «دانش تجوید» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #وسط‌اللسان #زبان #شجری ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت هفتم 3⃣ زبان (لسان) 🔸 وسط اللسان 🖊 مخرج ۳ حرف «ش»، «ج» و «ی» در وسط زبان قرار دارد ❓ چند پرسش ➖ چرا این حروف را «شَجْرى» یا «شَجْریّه» نامیده‌اند؟ ➖ با توجه به اشتراک مخرج این ۳ حرف، تفاوت (وجه تمایز) آنها چیست؟ ➖ آیا حرف «ی» شجری است یا جوفی؟ #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #وسط‌اللسان #زبان #شجری ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت نهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 حافة اللسان (کناره زبان) 📌 نحوه تلفظ حرف «ض» محل اختلاف است: ▪️ ضاد قدیم و اصیل 👈 حرفی ضرسی و همراه با «استطاله» و نرمی ▪️ ضاد در گویش ساکنان برخی مناطق شمال آفریقا 👈 همانند دال مفخم و همراه با صفت شدّت (ضاد مصری) ▪️ ضاد در گویش برخی مناطق غرب آسیا 👈 از تیغه زبان و شبیه «ظ» ❓ اما تلفظ صحیح «ض» کدام است؟ 📌 تمام قراء مصری و قریب به اتفاق قاریان ایرانی «ض» را به صورت «مصری» تلفظ می‌کنند، یعنی همراه با صفت شدت (دال مفخم) 🖊این شیوه تلفظ مورد پذیرش جمهور نیز هست: 1️⃣ به دلیل سهولت ادای «ض» به این شیوه 2️⃣ و به دلیل پیروی قاریان ایرانی از مکتب اساتید مصری در تمام فنون قرائت (صوت و لحن و تجوید و ...) ❗️ اما به عقیده برخی از صاحب‌نظران: ♻️ بهتر است قاريان قرآن «ض» را آن‌گونه كه قدما توصيف نموده‌اند ادا كنند 📝 زيرا ملاك ادای حروف، تلفظى است كه فصيح‌تر یا به‌عبارتى به تلفظ اصيل نزديك‌تر باشد 🖊 و اين مهم با به کار بستن تعريف قدما از مخارج حروف و چگونگى توليد آن مُيَسَّر است 🔺 «ض» در تلفظ قديم و فصيح آن آوايى است توام با صفت «رخوت» 🔹 هنگام تلفظ آن تارهاى صوتى به ارتعاش درمى‌آيد 🔸 با برخورد اول كناره زبان با دندان‌هاى اضراس (سمت چپ يا راست) و جدا شدن آنها از يكديگر همراه با ‌كندى و استطاله سايشى در مخرج ايجاد شده، صداى «ض» تولید مى‌شود 📚 برگرفته از کتاب «دانش تجوید»، اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #حافةاللسان #زبان #جهر ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت دهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 آن گونه که در منابع آمده، این موضع در تلفظ ۱۲ حرف دخیل است: ل، ن، ر، ت، د، ت، ث، ذ، ظ، ز، س، ص 🔹 سر زبان، نوک زبان، تیغه زبان، طَرَف اللسان، رأس اللسان، ظَهر الطرف، ذَلق اللسان و اسَلة اللسان معروف‌ترین اصطلاحاتی است که برای توصیف مخارج این ۱۲ حرف به کار رفته است 📚 برگرفته از کتاب «دانش تجوید» و «بررسی تطبیقی میان علم تجوبد و آواشناسی» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت یازدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 مخرج حرف «لام» عبارتست از تیغه زبان و مقدار کمی از کنار زبان ♦️ تيغه زبان به لثه دندان‌های مقابل خود از کام بالا (ضواحک، انياب، رباعيات و ثناياى بالا) متصل مى‌گردد، به گونه‌اى كه گرفتگى مختصرى در قسمت جلوِ دهان ايجاد می‌گردد، ولى اين گرفتگى مانع خروج هوا نمى‌گردد 🖌 در اين حالت، نرم‌كام در موقعيت بالا قرار مى‌گيرد و راه عبور هوا را از بينى مى‌بندد 🔸 در اداى لام، تارهاى صوتى به ارتعاش درمى‌آيند و داراى صفت جهر است 🔹 برخی مخرج لام را «اوسع المخارج» خوانده‌اند، زیرا مخرج آن از حافةاللسان تا انتهای طرف‌اللسان است 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #جهر ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت دوازدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 از ميان تيغه زبان و لثه دندان‌های ثناياى بالا، كمى پايين‌تر از مخرج لام، حرف «نون» پديدار مى‌شود 🖌 تيغه زبان به لثه بالا مى‌چسبد و دو طرف زبان به كناره‌هاى كام، روى دندان‌های بالا متصّل مى‌گردد. نرم‌كام به پایین می‌آید و راه عبور هوا از دهان را می‌بندد ✍ به این ترتیب مسیر عبور هوا به فضای خیشوم منحرف می‌شود و این همان صدای «غنّه» است ♦️ هنگام تلفظ «نون» تارهاى صوتى به ارتعاش درمى‌آيد و بدين سبب از حروف «جهر» شمرده مى‌شود 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت سیزدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طَرَف اللسان (سر زبان) 📌 از ميان تيغه زبان و لثه دندان‌های ثناياى بالا، كمى عقب‌تر از مخرج نون، حرف «راء» پديدار مى‌شود 🔸 مقدار كمى از پشت زبان (ظَهراللسان = ظَهرالطرف) نیز در اداى اين حرف دخالت دارد 🖌 تيغه زبان بر لثه بالا كمى عقب‌تر از مخرج نون مماس شده، طورى كه راه عبور هوا تنگ مى‌شود 🔺 در اين حالت با اندک فشار هوا تيغه زبان از لثه جدا شده، هوا در خلال زنش‌های پى‌درپى سر زبان بر لثه بالا و قسمت آغازين كام بالا خارج مى‌گردد ✍ هنگام توليد راء، تارهاى صوتى به ارتعاش درمى‌آيد و داراى صفت «جهر» است 👈 حرف راء تنها حرفى است كه با شيوه لرزشى -صفت تكرير- توليد مى‌شود. در بعضی از منابع آمده که تعداد دفعات این زنش‌ها (تکریر) ۲ یا حداکثر ۳ مرتبه باید باشد 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر دکتر محمدرضا ستوده‌نیا و «پژوهشی در علم تجوید» اثر استاد ابوالفضل علامی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #مخارج‌حروف #ظهراللسان #زبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت چهاردهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ◾️ در توليد اين حروف، تيغه زبان به پايه دندان‌هاى ثناياى بالا و چين خوردگی‌هاى بعد از لثه در قسمت آغازين كام بالا مى‌چسبد ◾️ كنارهاى زبان از دو طرف كام، روى دندان‌هاى كنارى وصل مى‌شود و راه عبور هوا از دهان را مى‌بندد. نرمكام نیز راه عبور هوا از بينى را مى‌بندد و هوا کاملا محبوس می‌شود ◾️ به محض باز شدنِ بست ايجاد شده در محل تيغه زبان و پايه دندان‌هاى ثنايا به يكباره ادای حرف صورت می‌گیرد 🖌 این حروف را «نِطعی» نامیده‌اند (در برخی منابع نَطعی و نِطَعی نیز آمده است). نطع به معنی سقف دهان است ♻️ برخی دلیل این نام‌گذاری را خارج شدن این ۳ حرف از سقف دهان دانسته‌اند: 👈 ويقال لها: نطعية، لخروجها من نَطْع الغار، أي: سقفه ♻️ بعضی دیگر با این نظریه موافق نبوده و دلیل نام‌گذاری را صرفا نزدیکی مخرج این ۳ حرف با نطع دانسته‌اند: 👈 تسمى هذه الأحرف الثلاثة نطعية لمجاورة مخرجها نطع غار الحنك الأعلى وهو سقفه، لا لخروجها منه كما قيل 📚 برگرفته از «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی «فن الالقاء» اثر طه عبدالفتاح مقلد «تاج‌العروس من جواهرالقاموس» اثر المرتضى الزبيدی #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #تاج‌العروس #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #سرزبان #نطعی ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت پانزدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود 🖌 این حروف را «نِطعی» نامیده‌اند ♻️ برخی دلیل این نام‌گذاری را خارج شدن این ۳ حرف از سقف دهان دانسته‌اند و بعضی دیگر با این نظریه مخالفت نموده، دلیل را صرفا نزدیکی مخرج این ۳ حرف با نطع دانسته‌اند ♻️ برخی منابع (متأخر) این حروف را «اسنانیّه - لثویّه» نامیده‌اند ❓چرا؟ 👈 زیرا تجارب آواشناسى جديد و آزمايش روى حروف نشان داده است كه در اداء این ۳ حرف، تيغه زبان علاوه بر چسبیدن به لثه و پايه دندان‌هاى ثناياى بالا، به قسمتى از خود دندان‌ها نيز وصل مى‌شود و به همين دليل با اینکه اصطلاح «نطعى» به طور اجمالى و تقريبى قابل قبول است، اما عنوان «اسنانية لثويه» (دندانى، لثوى) مناسب‌تر و دقیق‌تربه نظر می‌رسد 📚 برگرفته از «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی #تجوید #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #سرزبان #تیغه‌زبان #نطعی ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت شانزدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ❇️ تفاوت میان تلفظ «د» و «ت»: 🖌 تنها تفاوت در اين است كه «تاء» از حروف «مهموس» مى‌باشد: يعنى، در توليد آن تارهاى صوتى به ارتعاش درنمى‌آيد 🖌 در حالى كه «دال» داراى صفت «جهر» است: یعنی تارهاى صوتى در آن مرتعش مى‌شود ❗️ نکته: 🔸 «د» و «ت» هردو دارای صفت شدت هستند و در هنگام سکون برای این که صدایشان به گوش برسد باید از مخرج خود کنده شوند 🔹 «د» چون جهر و شدت را باهم دارد از حروف قلقله است. «دال» ساکن به محض شروع تلفظ، از مخرج خود جدا و قلقله آن آغاز می‌شود و در واقع بیشتر مدت‌زمان ادای «د» ساکن به صورت قلقله است 🔹 اما «تاء» صفت همس دارد و پس از این که مدت‌زمان کشش آن به پایان رسید از مخرج خود جدا و صدای آن آشکار می‌شود ✅ «تاء» ساکن (همانند «کاف» ساکن) اگرچه از حروف قلقله نیست، لکن داراى سكون كامل هم نيست، زيرا صفت شدّت سبب مى‌شود به حالت انفجارى توليد شود و اين حالت مخالف با سكون كامل است 📚 برگرفته از «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی #تجوید #علامی #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان #نطعی ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup

💡نکته تجویدی: مخارج حروف - قسمت هفدهم 3️⃣ زبان (لسان) 🔸 طرَف اللسان (سر زبان) 📌 از تماس تيغه زبان و پايه دندان‌هاى پیشین (ثنایا) بالا ۳ حرف «د، ت، ط» تولید می‌شود ❇️ تفاوت میان تلفظ «ط» و «ت»: 🖌 بنا بر عقیده پیشینیان دانش تجوید، «طاء» داراى صفات «جهر» و «اطباق» است، در حالى كه «تاء» صفات «همس» و «انفتاح» دارد و اینها به ترتيب مقابل يكديگرند 📌 اما در تجوید و آواشناسی جدید، برخی از صاحب‌نظران حرف «ط» را جزو حروف «مهموسه» قلمداد کرده‌اند! و بنابراین: 🔹 «تنها تفاوت در شكل قرار گرفتن زبان هنگام اداى اين دو حرف‌ است كه در «ط» به شكل مقعّر درمى‌آيد ...» و این قول از «دکتر ابراهیم انیس» دانشمند و زبان‌شناس معاصر مصری نقل شده است ❗️ چند نکته: 1️⃣ همان‌گونه که پیش از این و در بیان اختلافات در نحوه تلفظ صحیح حرف «ض» بیان گردید، به عقیده برخی از صاحب‌نظران: ♻️ بهتر است قاريان قرآن حروف را آن‌گونه كه قدما توصيف نموده‌اند ادا كنند 📝 زيرا ملاك ادای حروف، تلفظى است كه فصيح‌تر یا به‌عبارتى به تلفظ اصيل نزديك‌تر باشد 🖊 و اين مهم با به کار بستن تعريف قدما از مخارج حروف و چگونگى توليد آن مُيَسَّر است 2️⃣ گروهی حرف «ط» را محکم‌ترین و قوی‌ترین حرف دانسته‌اند: ❇️ وأقوى الحروف على الإطلاق «الطاء المهملة» وذلك لأنه 👈 اجتمع فيها ستّ صفات قوية وليس فيها من الصفات الضعيفة شيء! 🖌 که این عبارت به صراحت با مهموس بودن حرف «ط» در تنافی است 🔹 ادامه دارد ... 📚 برگرفته از: ▪️ «پژوهشی در علم تجوید» اثر ابوالفضل علامی ▪️ «قواعد التجويد علی روايه حفص ...» اثر عبدالعزيز القارئ ▪️ «دانش تجوید» اثر محمدرضا ستوده‌نیا #تجوید #ستوده‌نیا #علامی #عبدالعزیزالقارئ #مخارج‌حروف #طرف‌اللسان #زبان #تیغه‌زبان #سرزبان ✨ جلسه تخصصی قرائت ✨ @QuranYasinGroup