🏴 شهادت امامت و حق طلبی ▪️ جریان حسین‌ بن‌علی به شخصیت حقوقی او برمی‌گردد، نه شخصیت حقیقی او! حسین‌بن‌علی از آن جهت كه یك شخص حقیقی است فرزند علی‌بن‌ابیطالب است مانند سایر فرزندان امیرالمؤمنین(سلام الله علیه) یك انسان متعارف است كه مانند افراد دیگر محكوم ﴿كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ﴾[1] است؛ یك شخصیت حقوقی به نام امامت دارد، آنها با خود حسین‌بن‌علی از آن جهت كه یك شخص عادی بود كه در نبرد نبودند، به ‌عنوان اینكه او فرزند پیغمبر است و داعیه امامت دارد در نبرد بودند. بنابراین دشمن ها با امامت درگیر بودند نه با شخص امام، این یك نكته؛ و وجود مبارك ابی‌عبدالله هم در همین جریان مدینه نفرمود كه وقتی یزید حاكم شد باید فاتحه اسلام را خواند، فرمود: «وَ عَلَی الْإِسْلَامِ‏ السَّلَامُ‏ إِذْ قَدْ بُلِیتِ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ یزِیدَ»،[2] جریان یزید تمثیل است نه تعیین؛ یعنی خصوصیتی برای یزید نیست، هر كسی یزیدی فكر می‌كند. خصوصیتی برای حسین‌بن‌علی(سلام الله علیه) نیست، هر كسی دارای مقام امامت است. خود ابی‌عبدالله فرمود اگر مثل یزید بر مردم حاكم بشود دیگر اسلامی نمی‌ماند. بنابراین براساس این دو نكته: یكی اینكه شخصیت حقوقی حسین‌بن‌علی(سلام الله علیه) به امامت برمی‌گردد، دوّم اینكه وجود مبارك حضرت وظیفه همه مسلمان ها را تا روز قیامت مشخص كرد كه اگر حاكمی مثل یزید شد نباید ساكت نشست؛ براساس این دو جهت امامت و حق‌طلبی شهید شد. بنابراین وجود مبارك سید‌الشهداء فرمود سخن من و یزید نیست، سخن از مثل یزید است؛ حالا هر كسی شد. سخن از حق و باطل و صدق و كذب و خیر و شرّ و حُسن و قبح و مانند آن است. ▪️ مطلب بعدی هم این بود كه وجود مبارك سیدالشهداء سه جهاد داشت: هم جهاد اصغر داشت كه با دشمنان جنگید، هم جهاد اوسط داشت كه با اوصاف نفسانی جنگید امام عادل بود و هم جهاد اكبر. چون جهاد اكبر معمولاً مطرح نیست این اوسط را اكبر می‌نامند و گرنه مبارزه با نفس، تهذیب نفس، تزكیه نفس، آدم عادل شدن، آدم متّقی شدن، آدم بهشتی شدن، این جهاد اوسط است نه جهاد اكبر! جهاد اكبر برای كسی است كه این مرز جهاد اوسط را گذرانده؛ یعنی آدمی است عادل، متقی، وارسته، اهل نماز شب، پاك، منزه، اهل بهشت، ولی می‌خواهد وارد حوزه جهاد اكبر بشود. جهاد اكبر این است كه انسان تلاش و كوشش بكند اینجا كه هست بهشت را ببیند، جهنّم را ببیند نه بهشتی بشود! اگر كسی تلاش و كوشش او این است كه بهشتی بشود این در جهاد اوسط هست. ▪️ خود سیدالشهداء (سلام الله علیه) بهشت را می‌دید و در شب عاشورا نشان یك عدّه هم داد، بنابراین جهاد اكبر این نیست كه آدم ایمان داشته باشد بهشتی هست و جهنمی هست. جهاد اكبر یعنی اینكه آن قدر تلاش و كوشش بكند در مال حلال، فكر حلال، غذای حلال، نماز شب، طهارت روح كه جز خدا نیاندیشد تا جهنّم را ببیند و بهشت را ببیند كه ـ إن شاء الله ـ امیدواریم در همین فضا حركت كنیم. ▪️ این ایام را با عظمت و جلال ما برگزار كنیم عزاداری و گرامی‌داشت جریان نهضت كربلا از مهم ترین اركان دین ماست، برای اینكه او حفظ كرده است. تا این خون هست تا این نام هست، مبارزه با ظلم هست، مبارزه با ستم هست، بیداری مسلمان ها هست. تلاش و كوشش كنیم كه این عزاداری را با جلال و شكوه برگزار كنیم. چیزی كه از عظمت این عزاداری كم می‌كند چیزی كه از جلال و شكوه این عزاداری كم می ‌كند، نه آن حرف ها را بزنیم، نه آن ابزار را به همراه داشته باشیم، نه آن حركت ها را امضا بكنیم؛ كاری بكنیم، حرفی بزنیم و عزاداری بكنیم كه واقعاً یكی از این جهادهای سه‌ گانه را به همراه داشته باشد. [1]. سوره آل عمران، آیه185؛ سوره أنبیاء، آیه35؛ سوره عنکبوت، آیه57. [2]. مثیر الاحزان، ص25. #محرم #از_مهم_ترین_ارکان_دین #جهاد_اکبر #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1390/09/10 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 علم اخلاق 🔹 موعظه آن علم مُتقن صحیح نیست، آن علم دقیق عمیق اخلاق است. اخلاق غیر از موعظه است. اخلاق این است كه آدم نفس را بشناسد که «النّفس ما هی» مجرد است یا مادی؟ قوای او را بشناسد که مجرّدند یا مادی؟ كیفیت ارتباط قوا با نفس را بشناسد. اینكه وجود مبارك پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود شما از جهاد اصغر در آمدید و به فكر #جهاد_اكبر باشید[1] برای همین است. فقه ما یك نور است و علم! فقه, جهاد اصغر را تأمین می ‌كند كه با دشمن چطور بجنگید, اخلاق, جهاد اكبر را فرماندهی می ‌كند که چگونه #ابد را تأمین كنید؟ اگر یك سال و دو سال یا یك میلیارد سال و دو میلیارد سال بود كه قابل گذشت بود، ما هستیم كه هستیم! خب این بدون اخلاق كه نمی ‌شود، اخلاق بدون #معرفت_نفس اصلاً شدنی نیست؛ موضوع آن نفس، قوای نفس، جهاد كبیر و جهاد اكبر است. معمولاً این جهاد چون بیشتر ما با آن هستیم این را می ‌گویند جهاد اكبر، وگرنه این #جهاد_كبیر است نه جهاد اكبر, این اكبرِ نسبی است نه اكبرِ نفسی, جهاد اكبر آن است كه بین عقل و قلب باشد، به اصطلاح بین #عقل_و_عشق باشد. هر دو خوب هستند، هم عقل خیلی خوب است، هم قلب خوب است؛ منتها عقل می ‌گوید من می ‌خواهم بفهمم دیدن سخت است، قلب می ‌گوید فهمیدن مشكل را حلّ نمی ‌كند، دیدن مشكل را حلّ می ‌كند. تو برهان اقامه می‌ كنی خدا هست، جهنم هست، بهشت هست، اینها فهم است، اینها كار حكیم و متكلّم است؛ اما «خود هنر دان دیدن آتش عیان» اگر هنر داری آتش را ببین، جهنم كه الآن موجود است و شعله هم كه دارد. [پس] حرف قلب به عقل این است كه تو می ‌گویی بهشت و جهنم هست باید كار خوب كرد، اینها كه #هنر نیست! هنر این است كه الآن این شعله دارد این شعله را ببین! خود هنر دان دیدن آتش عیان ٭٭٭ نی گپ دلّ علی النار الدخان[2] تو یك دود می ‌بینی، می ‌گویی پس آتشی هست. این جنگ بین #عقل_و_قلب است كه در حقیقت آن جهاد اكبر است. آن چون در دسترس نیست این جهاد نفس را كه انسان می ‌خواهد عادل بشود, می ‌خواهد اهل بهشت بشود، حالا یا «خوفاً من النار» است یا «شوقاً الی الجنة»[3] است، عالِم بشود، پرهیزكار بشود این جهاد وَسطی است. غرض این است كه اخلاق به آن برمی ‌گردد. 🔹 قرآن كریم این هنر علمی را دارد كه تحلیل كند كه اگر كسی شبانه ‌روز به فكر این بود كه مشكل دیگری را «لله تعالی» حلّ كند، او در حقیقت دارد مشكل خودش را حلّ می ‌كند. این آیه ‌ای كه در بخش ‌های پایانی سوره مباركه «بقره» است این است كه ﴿مَثَلُ الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ﴾[4] آن ‌گاه ثوابی برایشان ذكر كرد، بهشت برایشان ذكر كرد، پاداشی ذكر كرد. از این كار, فقیه وجوب یا استحباب می ‌فهمد، حق با اوست؛ آ‌ن كسی كه موعظه ‌ای فكر می ‌كند می ‌بیند كه ثواب قیامت است، آن هم حق با اوست؛ اما آنكه در فنّ اخلاق كار می ‌كند، می ‌گوید اگر كسی كار خیر كرد آیه قبل از اینكه بگوید ثواب دارد و او بهشت می‌ رود فرمود: ﴿تَثْبِیتَاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾؛[5] یعنی اگر كسی كار خیری كرد مثل آن است كه این درخت بتواند حركت كند، كنار نهر برود، یك سطل آب از نهر بگیرد و به ریشه خودش بدهد، این درخت دارد موقعیت خودش را تثبیت می ‌كند! مگر نباید ما ثابت‌ قدم باشیم و در حوادث نلغزیم؟ چطوری ثابت ‌قدیم بشویم؟ وضو كه می ‌گیریم در هنگام مسح پا به ما گفتند مستحب است این دعا را بخوانیم: «اللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَی الصِّرَاطِ یوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ»،[6] هر عضوی را كه در وضو می‌ شوییم یا مسح می ‌كشیم یك ذكر و دعایی دارد، مسح پاها این دعا را دارد: «ثَبِّتْنِی عَلَی الصِّرَاطِ یوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ» آن روزهایی كه پا می ‌لغزد ما برای اینكه نلغزیم راهی داریم یا نداریم؟ این اعمال دینی, این اعتقادات دینی، ما را #ثابت_‌قدم می ‌كند دیگر نمی ‌لغزیم، وقتی نلغزیدیم در قیامت هم نمی ‌لغزیم. 🔹 این ﴿تَثْبِیتَاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾ خیلی پیام دارد! این غیر از این است كه ثواب دارد, غیر از این است كه به ما بهشت می ‌دهند, ما مثل یك درخت متحرّك هستیم! مشكل درخت این است كه قدرت حركت ندارد ما مثل یك درخت متحرّك هستیم كه اگر بتوانیم كار خیر انجام بدهیم موقعیت و ریشه خود را #تثبیت می ‌كنیم، همین! «و ثبّتنی» همین است، آن وقت دیگر آدم نمی ‌لغزد هر روز یك طرف برود، هر روز یك جا برود این چنین نیست، آن وقت ﴿أَلاَ بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾[7] هم همین است.

💠 فاضل ترین مردم 🔹 مرحوم آقای قاضی (رضوان الله تعالی علیه) عالَم را بر اساس اینكه خدای سبحان فرمود هر كاری كه من كردم بهترین است، ایشان هم به #وجه_أحسن دیدند؛ یعنی قرآن كریم دو اصل را مطرح كرد: یكی اینكه همه چیز را خدا آفرید: ﴿اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَی‏ءٍ﴾،[1] به نحو موجبه كلیه كه خالقی غیر خدا نیست و یكی هم «كان» ناقصه كه فرمود: ﴿الَّذِی أَحْسَنَ كُلَّ شَی‏ءٍ خَلَقَهُ﴾؛[2] هر چه آفرید زیبا آفرید و هیچ نقصی در آن نیست. 🔹 مرحوم آقای قاضی سید عارفان (رضوان الله تعالی علیه) تربیت‌شده عملی این سنخ است. فرق این بزرگوار و سایر متخلّقان این است كه دیگران متخلِّق می‌ شوند تا بهشت بروند، او می ‌كوشید تا بهشت را ببیند! فرق عارف و متخلّق این است كه او سعی می‌ كند به سعادت برسد و بهشت برود و ایشان كه یقیناً بهشتی است می‌ گوید من باید بهشت را ببینم. این خطبه نورانی حضرت امیر در اوصاف متّقیان همین فرق را داشته که فرمود: «فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا» این خطبه با سایر خطب حضرت خیلی فرق دارد. در غالب خطب دیگر حضرت می‌خواهد افراد را بپروراند كه اینها اهل بهشت بشوند، اما در این خطبه متّقین طرزی سخن می‌گوید كه اینها بهشت را ببینند! فرمود: «فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُنَعَّمُونَ»؛[3] یعنی آیه مباركه ﴿كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیقِینِ ٭ لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ﴾[4] را عملی كنند. مرحوم آقای قاضی #سید_عارفان عصر خود، جزء كسانی بود كه سعی می ‌كرد بهشت و جهنم را ببیند. بنابراین مرز عرفان از اخلاق جدا خواهد بود. 🔹 بحث‌ های اخلاقی، بحث‌ های تزكیه نفس است كه انسان متخلّق بشود، عادل بشود، بافضیلت بشود و اهل بهشت بشود. مسئله عرفان، جهاد اكبر است او دیگر حالا رسیده به جایی كه یقیناً اهل بهشت است حالا می ‌خواهد بهشت را ببیند، چون ما دستمان به آن قلّه نمی‌رسد، جهاد اوسط را به زبان ما گفتند جهاد اكبر، آن چه وجود مبارك پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود #جهاد_اكبر،[5] این اكبرِ نسبی است نه اكبر نفسی! برای اینكه انسان یك جهاد اصغر دارد كه با آهن و اینها می ‌جنگد كه روشن است یك جهاد اوسط دارد كه در دعای كمیل آمده است كه «وَ سِلاحُهُ الْبُکاءُ»،[6] آن جا جای آه است نه جای آهن، ما چون در این محدوده كار می‌كنیم خیال می ‌كنیم جهاد اكبر این است، حضرت به زبان ما فرمود #جهاد_اكبر این است. 🔹 این از غرر روایات ماست كه مرحوم كلینی (رضوان الله علیه) در جلد دوم كافی این حدیث شریف را نقل می ‌كند كه «أَفْضَلُ‏ النَّاسِ‏ مَنْ‏ عَشِقَ‏ الْعِبَادَةَ فَعَانَقَهَا وَ أَحَبَّهَا بِقَلْبِهِ‏ وَ بَاشَرَهَا بِجَسَدِهِ‏».[7] برخی‌ ها نماز را «خوفاً مِن النار» یا «شوقاً إلی الجنّة» می‌ خوانند، آن چه مرحوم كلینی در جلد دوم كافی از حضرت نقل می ‌كند این است كه #فاضل_‌ترین_مردم كسی است كه عاشق نماز باشد و با نماز معانقه كند دست به گردن كند، چون باب مفاعله است نماز هم با او معانقه می‌ كند، چنین است! راه مرحوم #آیت_الله_قاضی و امثال آیت الله قاضی این است كه واقعاً صلات یك حقیقت است، یكی از چند چیزی كه در قبر می‌آید همین نماز است كه حافظ انسان از هر فشاری است. خب اینها نماز را می ‌بینند و با آن معانقه می ‌كنند! حضرت فرمود: «أَفْضَلُ‏ النَّاسِ‏ مَنْ‏ عَشِقَ‏ الْعِبَادَةَ فَعَانَقَهَا وَ أَحَبَّهَا بِقَلْبِهِ‏ وَ بَاشَرَهَا بِجَسَدِهِ‏». [1] . سورهٴ رعد، آیهٴ 16; سورهٴ زمر، آیهٴ 62. [2] . سورهٴ سجده، آیهٴ 7. [3] . نهج‌البلاغه، خطبه 193. [4] . سورهٴ تكاثر، آیات 5 و 6. [5] . الكافی، ج5، ص12. [6] . مصباح المتهجّد، ص850. [7] . الكافی، ج2، ص83. #سالروز_رحلت_آیت_الله_قاضی_رحمت_الله_علیه #وجه_أحسن #حقیقت_عبادت #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 دیدار اعضای ستاد کنگره بزرگداشت حضرت آیت الله حاج سید علی آقا قاضی رحمة الله علیه تاریخ: 1391/03/17 🆔 @a_javadiamoli_esra

🔹 مگر #اتحاد کار آسانی است؟ چون هم از درون ما یک «اعدا عدوی» است که ما را به اختلاف می ‌خواند هم از بیرون دشمن‌ها صف کشیده ‌اند ما را «ارباً اربا» کنند. این جهاد اکبر به اصطلاح توده ما همین جنگ بین عقل و نفس است؛ حالا آنهایی که مثل امام راحل (رضوان الله تعالی علیه) این راه‌ ها را طی کردند آنچه را که ما اکبر می ‌دانیم پیش اینها اوسط است، آنها یک مرتبه برتری دارند که آن جا مشکل جهاد در بین است، برای توده ما #جهاد_اکبر ما همین تهذیب نفس ما است که آدم خوب بشویم یعنی #عادل بشویم، بد نکنیم، خلاف نکنیم، معصیت نکنیم، گناه نکنیم، همین! اگر کسی بخواهد با دیگری متحد بشود دشوار است، راه حل آن هم درمان آن هم قرآن کریم پیش‌بینی کرده، اولاً؛ خطر اختلاف را ذات أقدس الهی به عنوان یک #عذاب_الهی بازگو کرده که این عذاب است، فرمود در مسیحی ‌ها در یهودی ‌ها ما این را القا کردیم، برای اینکه اینها را خواستیم تعذیب کنیم: ﴿وَ أَلْقَینا بَینَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ إِلى یوْمِ الْقِیامَةِ﴾,[3] ﴿أَغْرَینا بَینَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ إِلى یوْمِ الْقِیامَةِ﴾[4] چه در یهودی‌ ها چه در مسیحی‌ ها ما اینها را به تازیانه اختلاف تنبیه کردیم. اگر ـ خدای ناکرده ـ اختلافی در بین گروهی مخصوصاً عالمان دین ظهور می ‌کند، این نشانه تعذیب الهی است و عذاب الهی تنها راه آن التجای به درگاه خداست، اگر کسی بین خود و بین خدا خود را #اصلاح کند اختلاف رخت بر می ‌بندد و اگر ـ خدای ناکرده ـ امتی گرفتار #اختلاف شد، هرگز روی خیر را نخواهد دید. [1]. الكافی (ط ـ الإسلامیة)، ج‏1، ص32; «الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیاء». [2]. الكافی (ط ـ الإسلامیة)، ج‏1، ص27. [3]. سوره مائده، آیه64. [4]. سوره مائده، آیه14. #سالروز_صدور_پیام_امام_خمینی_منشور_روحانیت #وارثان_انبیاء #اتحاد #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 درس اخلاق تاریخ: 1378/12/12 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 جهاد اكبر 🔸 از نبی اكرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) رسیده است كه هنگام بازگشت سپاهیان اسلام از جبهه‌ های جنگ فرمودند: شما از جهاد اصغر فراغت یافته‌ اید، خود را برای #جهاد_اكبر آماده كنید: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص بَعَثَ سَرِیةً فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ‏ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِی‏ عَلَیهِمُ‏ الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قِیلَ یا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ»[1]. 🔸 از این حدیث نورانی استفاده می ‌شود كه پیروزی بر دشمن بیرون مقدّمه است و مجاهدان این جهاد می ‌فهمند كه می ‌شود دشمن را به زانو درآورد. سرّ صدور این سخن از نبی گرامی (صلّی الله علیه وآله وسلّم) آن است كه آنها چون از جنگ با دشمن بیرون فراغت یافته، پیروزمندانه از جبهه برگشته بودند به فكر اصلاح نفس نبودند، با گذشت زمان و پدید آمدن حادثه «سقیفه بنی ساعده»، این حقیقت روشن تر شد و آنان بر اثر نپرداختن به جهاد اكبر به #ولای_اهل_بیت نرسیدند و به مقام شامخ تولّی «ولی الله» راه نیافتند. 🔸بنابراین، #دفاع_مقدس در جبهه‌ و پشت جبهه مقدمه است، نه هدف نهایی. انسان مؤمن، بیگانه را از حریم میهن اسلامی خود طرد می ‌كند تا در كمال امنیت ایمانش را حفظ كند و در فضایی آزاد، بتواند درست بیندیشد، حق را درست درك كرده و به آن معتقد شود و در عمل نیز آن را درست پیاده كند. [1]. الأمالی ( للصدوق)، ص466 و 467. #آغاز_هفته_دفاع_مقدس #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 مراحل اخلاق در قرآن، ص74 و 75. 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 توحید ناب 🔹 کتاب صافی مرحوم فیض را كه نگاه می ‌كنید وقتی به ﴿لَقَدْ كَفَرَ الَّذِینَ قَالُوا إِنَّ اللّهَ ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ﴾[1] می ‌رسید می ‌بینید ﴿ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ﴾ را همین‌ طور عادی معنا می‌ كند، به آیه هفت و هشت «مجادله» می ‌رسید ﴿مَا یكُونُ مِن نَجْوَی ثَلاَثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ﴾[2] او را همین‌ طور عادی تفسیر می ‌كند، چطور ﴿ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ﴾ شده كفر و «رابع ثلاثه» شده توحید ناب؟! «از شافعی نپرسید امثال این مسائل»،[3] این عرفا می ‌گویند این یعنی چه؟ چطور شد؟ ﴿ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ﴾ شده كفر محض، «رابع ثلاثه» شده #توحید_ناب! این چه چیزی است؟ بیش از آن مقداری كه یك فقیه و اصولی از قاعده فراق و تجاوز و استصحاب درآورد، این عرفا حرف دارند كه «رابع ثلاثه» یعنی چه كه #توحید_ناب است، ﴿ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ﴾ چیست كه كفر است؟! ﴿لَقَدْ كَفَرَ الَّذِینَ قَالُوا إِنَّ اللّهَ ثَالِثُ ثَلاَثَةٍ﴾، اما ﴿مَا یكُونُ مِن نَجْوَی ثَلاَثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلاَ خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ﴾ او اصلاً در عدد در نمی ‌آید، رقم‌ پذیر نیست. ما همان‌ طوری كه واحد لا بالعدد داریم، ثانی لا بالعدد داریم، ثالث لا بالعدد داریم، رابع لا بالعدد داریم، این در عین حال كه به ثانی واحد است ـ نه ثانی اثنین ـ او با هر كسی هست، ولی شما بخواهید بشمارید بیش از یك نفر كسی در اتاق نیست. دو نفر كه هستند او ثالث اثنین است، نه ثالث ثلاثه! او در رقم نمی ‌آید، او در انگشت اشاره نمی ‌آید، او اشاره را فرو گرفته و فرو برده، مُشیر را فرو گرفته و فرو برده، مشارع الیه را فرو گرفته، به چه كسی اشاره بكند؟ به چه چیزی اشاره بكند؟ بگوید او، او تحت اشاره شما در نمی‌آید تا بشود رابع اربعه، شما هر چی بشمارید سه نفر هستند، یعنی سه نفرند، هر چه جان بكنی سه نفرند. چهار نفری كه هستند، هر چه بشماری چهار نفرند؛ ولی او خامس اربعه است، نه خامس خمسه! خب چطور شد كه دفعتاً رابع ثلاثه شده #توحید_ناب؟ این را #ابن_‌عربی می خواهد. اینكه از بالای دار می‌ گوید «از شافعی نپرسید امثال این مسائل» همین است. 🔹 یك ‌وقت است كسی شیادانه می ‌گوید «انا الحق»، خب آن چهارتا حكم یعنی چهارتا حكم فقهی دارد: نجاست دارد، ارتداد دارد، زنش طلاق دارد و میراثش فلان است، اما اگر#حارثة_‌بن_زید این حرف را زد چه؟ شما كه گفتید #قرب_نوافل داریم، فریقین هم نقل كردند که به طریق حَسَن، به طریق صحیح و به طریق موثق نقل شده كه «لِسَانَهُ الَّذِی یتَكَلَّمُ بِهِ»،[4] اگر با سه طریق شیعه و سنی نقل كردند، حالا اویس قرن گفت «أنا»، این كه مولوی می ‌گوید: الحق تو نگفتی و دم باده او گفت ٭٭٭ ‌ای خواجه منصور تو بر دار چرایی[5]‏ آخر تو را چرا دار زدند؟ خدا حق ندارد بگوید «أنا الحق»؟ خود ابن ‌عربی از فقها قدردانی می‌ كند؛ من حق‌ شناسی می ‌كنم كه اینها این علم را تحریم كردند، برای اینكه مگر این علم را می ‌شود همه جا گفت؟! منتها گفت اینها افراط نكنند، بالاخره یك راه بازی داشته باشد. در فتوحات از فقها حق ‌شناسی می ‌كند، چه اینكه همه حكمای ما گفتند. شما هم مستحضر باشید این درس را برای همه نمی‌ شود گفت، این حرف را برای همه نمی‌ شود گفت، ما وقتی كه فصوص شروع كردیم ورود ممنوع بود، حرام است، جدّی است! مگر می‌ شود هر حرفی را برای هر كسی زد؟ ایشان در فتوحات حق ‌شناسی می‌كند، قدردانی می‌ كند و می ‌گوید تعلیم این علم برای خیلی ها حرام است. خب آن كسی كه نتواند این حرف را بفهمد چطور شما می‌ خواهید این حرف را یادش بدهید؟ حرف #مولوی این است كه خب تو را چرا دار زدند؟ مگر تو گفتی؟! آنكه گفت «لِسَانَهُ الَّذِی یتَكَلَّمُ بِهِ» او گفته «أنا»، مگر #قرب_نوافل را قبول ندارید؟ اگر #شیادانه بود كه آن چهار حكم فقهی بر آن بار بود، اگر #عارفانه بود چرا دار می ‌زنید؟ یکی از پایین دار با او حرف می ‌زند، یكی از بالای دار با او حرف می ‌زند. می‌ گوید: حلّاج بر سر دار این نکته خوب سراید ٭٭٭ از شافعی نپرسید امثال این مسائل یكی از پایین دار می‌گوید: الحق تو نگفتی و دم باده او گفت ٭٭٭ ‌ای خواجه منصور تو بر دار چرایی تو را چرا دار زدند؟ این حرف ها حرام است. جدّاً تدریس این مسائل برای افرادی كه #جهاد_اوسط را پشت سر نگذاشتند و در وادی #جهاد_اكبر نرفتند و نتوانستند جمع سالم بكنند حرام است. [1] ـ سورهٴ مائده، آیه73. [2] ـ سورهٴ مجادله، آیه7. [3]. دیوان حافظ، غزل307؛ «حلّاج بر سر دار این نکته خوب سراید ٭٭٭ از شافعی نپرسید امثال این مسائل». [4]. الکافی(ط ـ اسلامی)، ج2، ص174. [5]. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره2643. #اربعین_رحلت_آیت_الله_حسن_زاده_آملی #قرب_نوافل #جهاد_اکبر #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 سخنرانی در همایش بزرگداشت حضرت آیت الله حسن زاده آملی تاریخ: 1390/03/18 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 شهدای روحانیت 🔸 هرچند مركّب عالِم بر خون شهید فزونی دارد: «یوزَنُ مِدادُ العُلَماءِ و دَمُ الشُّهَداءِ یرجَحُ مِدادُ العُلَماءِ عَلى دَمِ الشُّهَداء». رُجحان مداد عالم در این است كه هم در صحنه #جهاد_اصغر حضور دارد و هم در ساحت #جهاد_اكبر؛ زیرا با تبیین ضرورتِ دفاع، غرور طاغی مُستبرقْ ‏نشین طرد می ‏شود و با تحلیلِ ضرورتِ تهذیب، بوی ریایی كه از زاهد بوریانشین بر می ‏آید، برطرف می ‏گردد. 🔸 لذا مسطور قلم چنین عالمِ با شهامتی كه شهادت خود را شاهد صدق خویش قرار می‏ دهد، مشمول سوگند: ﴿وَ الْقَلَمِ وَ مَا یسْطُرُون﴾ خواهد بود. #روز_روحانيت_و_دفاع_مقدس #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 پيام به مناسبت بزرگداشت شهداي روحانيت استان مازندران تاریخ: اسفند 1382 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 ویژه برنامه #سلوک_الهی 🔸 درآمدی بر عرفان عملی 🔸 فصل اول جلسه 7 🔹 در جریان سلوك الهی، گاهی از منظر اخلاق و گاهی از منظر عرفان سخن گفته می‌شود. در #سلوك_اخلاقی سخن از جهاد اوسط است در سلوك عرفانی سخن از جهاد اكبر است. در سلوك اخلاقی, سیر و سلوك و حركت از كفر به ایمان, از اخلاق بد به اخلاق خوب، از ظلم به عدل, از قبیح به حَسن, از شرّ به خیر, از باطل به حق و از كذب به صدق و مانند آن مطرح است، تا اینكه انسان این معارف را بفهمد و باور كند و متخلّق شود و بر اساس آنها عمل كند، این یك كارِ سلوك اخلاقی است. 🔹 اما #سلوك_عرفانی ـ كه از ادعیه و مناجات اهل بیت(علیهم السلام) به دست می‌آید و پشتوانه آیات قرآنی دارد ـ این است كه اگر كسی سلوك اخلاقی كرد؛ یعنی عادل و وارسته شد، از قبیح رهید و به حَسَن رسید، از شرّ رهید و به خیر رسید، از باطل رهایی یافت و به حق بار یافت, از كذب هجرت كرد و به صدق واصل شد، این شخص كه واجد این اوصاف هست، تمام تلاش و كوشش او در #جهاد_اكبر است، زیرا این مرحله نسبت به مسائل اخلاقی جهاد اكبر است و اگر درباره اخلاق گفته شد جهاد اكبر, چون نسبت به جهاد با دشمن بیرونی اكبر است از این جهت گفتند اكبر، وگرنه سلوک اخلاقی، جهاد اوسط است و جهاد اكبر نیست... . 📚 ویژه برنامه ماه مبارک رمضان سال تولید: 1392 آپارات: https://aparat.com/v/6o7w2 #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 ویژه برنامه #سلوک_الهی 🔸 درآمدی بر عرفان عملی 🔸 فصل اول جلسه 8 🔹 سلوك الهی همان‌طوری كه در نوبت قبل به عرضتان رسید یك مرحله آن در جهاد اوسط است و یك مرحله‌ آن در جهاد اكبر, گرچه در جهاد اصغر هم سلوك الهی است؛ آن‌كه با #دشمن_بیرون مبارزه می‌كند، این هم مجاهد «فی سبیل الله» هست، او هم سلوك الهی دارد، او هم در بستر صراط مستقیم حركت می‌كند و مانند آن; ولی محور بحث كنونی ما یك اشاره گذرا به جهاد اوسط كه سلوك اخلاقی است، می باشد و محور اصلی بحث هم آن سلوك الهی است كه فوق سلوك اخلاقی است; یعنی #جهاد_اكبر است كه فوق جهاد اوسط است و قسمت مهمّ بحث هم این است. 🔹 این كار كه كسی بخواهد سلوك الهی داشته باشد؛ یعنی با تلاش و كوشش و تعلیم كتاب و حكمت و تزكیه نفوس در صراطی باشد كه «كادح الی رب» باشد ﴿كَدْحاً فَمُلاَقِیهِ﴾، با تلاش و كوششِ خود بخواهد این راه را طی كند به «لقاءالله» بار یابد این بدون خلافت الهی نمی‌شود، باید سهمی از خلافت الهی داشته باشد و مهم‌ترین كاری كه #خلیفه_خدا در این راه انجام می دهد راه‌ سازی و مهندسی است... . 📚 ویژه برنامه ماه مبارک رمضان سال تولید: 1392 آپارات: https://aparat.com/v/aGKnW #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 هجرت همیشگی 🔸 ماه #ربیع_الاول ماه هجرت رسول گرامی (علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) است. همان‌طوری كه بخش های فراوان زندگی آن حضرت #اسوه ما بود و است، جریان هجرت هم این ‌چنین است. ما تا زنده‌ایم و زمین می‌ گردد، #هجرت باقی است: «و الهجرة باقیة» تا جهل هست تا جهالت هست تا رجس و رجز هست ،﴿وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ﴾ نیز هست؛ این هجرت هست: «و الهجرة باقیة». 🔹 ما #موظفیم_مهاجرت_كنیم چه اینكه موظفیم مجاهدت كنیم؛ منتها هجرت گاهی هجرت زمینی است، گاهی زمانی است، گاهی زمینه ‌ای است، گاهی مكانی است و گاهی مكانتی است. این هجرت گاهی صغراست، گاهی وسطاست و گاهی كبراست؛ نظیر جهاد كه گاهی اصغر است، گاهی اوسط است و گاهی اكبر است. مبادا ما آن اوسط را اكبر تلقی كنیم یا وسطا را كبرا تلقی كنیم، به هر جا رسیدیم بگوییم این عالی ‌ترین مرحله است! خیلی از ماها بر فرض در مسائل اخلاقی مجاهد نستوه باشیم، به جهاد اوسط می‌ رسیم، #جهاد_اكبر بهره اوحدی از سالكان است؛ در هجرت هم به شرح ایضاً. #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 خطبه های نماز جمعه تاریخ: 1386/01/03 🌐 http://news.esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

مفسّرِ خاضع

✍🏻 همان طوری كه خداوند در هستی یكتا و یگانه است و نیز در آفرینش بی ‌همتاست كتاب الهی و كلام وی نیز این چنین است، نه شبیه دارد و نه شریك یعنی #ناب_بودن از مهم ‌ترین ویژگی قرآن مجید است. مَشوب نمودن #كوثر_الهی به تكاثر بشری، آمیختگی وحی به وهم آویختگی به دام و دامن شیطان را به همراه دارد. مطالب وحیانی قرآن كریم حقّ هر ذی حقّی را ادا می ‌نماید. اگر فكری صائب بود آن را امضا نموده و از نهان به عَلَن اثاره می ‌كند و اگر #زمینه فكری صالح بود آن را شكوفا كرده و به ثمر می ‌رساند و اگر غبار مغالطه بر قیاسی نشسته باشد آن را همچون باران فراوان وابل و لااقلّ نظیر بارش اندك (طلّ) می ‌شوید و از بین می ‌برد. 🔸 بنابراین بهترین روش بهره‌ وری از قرآن حكیم #سكوت_مستمعانه، متدبّرانه و خردمندانه در ساحت آن است. حضرت استاد #علامه_طباطبایی چونان نوادر دیگر هم #جهاد_اكبر را در پرهیز از دخالتِ یافته ‌های قبلی در هنگام استماع و تلقّی كلام خدا رعایت نمود و هم #اجتهاد_مستمرّ را در مراسم تدبّر با درایت و روایت معصومان (علیهم السلام) به پایان برد. سرانجام در آستان وحی الهی خاضع محض بود تا به چنین عطای فاخر مفتخر آمد. وقت آن شد كه به زنجیر تو، دیوانه شویم *** بند را بر گُسَلیم، از همه بیگانه شویم در سر زلف سعادت كه شكَن در شكن است *** واجب آید كه نگون تر ز سر شانه شویم مصطفی در دل ما گر ره و مسند نكند *** شاید ار ناله كنیم، اُسْتُنِ حنّانه شویم #سالگرد_رحلت_علامه_طباطبایی #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 پیام به همایش بزرگداشت حضرت استاد علامه طباطبایی (دانشگاه امیركبیر) تاریخ: 1387/09/05 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 جهاد و معرفت 🔸 هرچند مركّب عالِم بر خون شهید فزونی دارد: «یوزَنُ یوم القیامة مِدادُ العلماء و دَمُ الشهداء فیرجَحُ علیهم مِدادُ العلماء علی دَمِ الشهداء». رُجحان مداد عالم در این است كه هم در صحنه #جهاد_اصغر حضور دارد و هم در ساحت #جهاد_اكبر، زیرا با تبیین ضرورتِ دفاع، غرور طاغی مُستبرق‏ نشین طرد می ‏شود و با تحلیلِ ضرورتِ تهذیب، بوی ریایی كه از زاهد بوریانشین بر می ‏آید، برطرف می ‏گردد؛ لذا مسطور قلم چنین عالمِ با شهامتی كه شهادت خود را شاهد صدق خویش قرار می‏ دهد مشمول سوگند: ﴿وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ﴾ خواهد بود. 🔸 جهاد در صحابت #اجتهاد و معرفت در معيتِ #شهادت، دو عنصر محوري ساختار روحاني شهيد است. اميد آنكه مِداد خالص و خونِ ناصح ضامنِ استحكامِ نظام مقدّس و استمرار آن تا ظهور حضرت مَهدي موجود موعود (عج) باشد. #روز_روحانیت_و_دفاع_مقدس #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 پیام به مناسبت بزرگداشت شهدای روحانیت استان مازندران تاریخ: اسفند 1382 🌐 http://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 عقل اسیر 🔹

پایگاه اطلاع رسانی اسراء: 

قرآن می ‌گوید این استادی كه در حوزه یا دانشگاه است وقتی در فضای جامعه یا در فضای حوزه و دانشگاه راه می ‌رود باید طوری باشد كه مثل نور همه از او بهره ببرند، كدام طلبه یا دانشجوست كه وقتی #استاد_با_عمل را ببیند به او اقتدا نكند؟! 🔹 اینكه می‌ گویند جهاد نفس، #جهاد_اكبر است این تشبیه نیست، تمثیل نیست، یك واقعیتی است، یك زنگ درونی است، یک جنگی است بین اندیشه و انگیزه انسان که هوس، شهوت و غضب یك چیز می‌ خواهد اما عقل عملی چیز دیگری می ‌خواهد. این جنگ هست! در این مبارزه اگر هوس پیروز شد این عقل را به اسارت می ‌گیرد در نتیجه از عقلِ اسیر كاری ساخته نیست لذا فرد می ‌شود عالِم بی‌ عمل. #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #در_محضر_استاد مطالعه بیشتر: Esra.ir 📚 درس اخلاق تاریخ: 1397/01/16 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠 مقام شهود 🔹 حضرت فرمود گوش به حرف من بدهید و «وعاء» حرف من باشید و هر چه این #ظرفیت شما به وسیله علم بیشتر بشود سعادتمندتر هستید. ما برای اینکه به این بارگاه علوی بار یابیم موظفیم در #جهاد_اوسط و #جهاد_اکبر راهی را طی کنیم که در جهاداصغر این مملکت طی کرد... . #شب_قدر #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 👇👇👇👇 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

مقام شهود

🔹 حضرت فرمود گوش به حرف من بدهید و «وعاء» حرف من باشید و هر چه این #ظرفیت شما به وسیله علم بیشتر بشود سعادتمندتر هستید. ما برای اینکه به این بارگاه علوی بار یابیم موظفیم در #جهاد_اوسط و #جهاد_اکبر راهی را طی کنیم که در جهاد اصغر این مملکت طی کرد. 🔹 ... بالاتر از تقوا، بالاتر از صداقت، بالاتر از عدالت #مقام_شهود است که جهاد اکبر است؛ آنجا که بین عرفان و حکمت درگیر است آنجا که مردان عادل و صادق و متّقی در مصاف هم هستند تا چه کسی بهتر می ‌بیند نه بهتر می ‌فهمد! تا چه کسی بهتر مشاهده می ‌کند نه بهتر عادلانه رفتار می ‌کند! 🔹 اگر به آن بارگاه راه یافت، وارد قلمرو #جهاد_اکبر شد، فهمیده‌ ها را به شهود تبدیل کرد، علم حصول را به علم حضور تبدیل کرد، حکمت را به عرفان مبدل کرد، «از علم به عین آمد و از گوش و آغوش» نصیب او شد؛ برای اینکه این دو جهاد را هم طی کند کارش با این «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» حل نمی ‌شود، آنها به درد جهاد اصغر می ‌خورد که کارآمد نافعی بود، اینجا لازم است بگوییم «کل أرض حرم الله و کل لیلة قدر»... . #شب_قدر #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی 📚 لسان الصدق راز شب قدر ـ 4 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

  ارکان صلاح

▫️ امام سجاد (سلام الله عليه) در دعای نورانی #مکارم_الأخلاق دستور داد ما از ذات اقدس الهي اموري را بخواهيم: 1️⃣ رابطه خودمان با خودمان را حل کنيم يعنی مشکل داخلي مان را حل کنيم؛ 2️⃣ رابطه خودمان را با مردم حل کنيم و اين دو پيوند را در سايه رابطه اصلي که رابطه عبد و مولاست، رابطه مخلوق و خالق است، حل کنيم، زيرا آنکه حل بشود هم رابطه خودمان با خودمان حل مي ‌شود و هم پيوند خودمان با جامعه. ▫️ اول عرض می کند: «وَ عَبِّدْنِي لَک وَ لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِي بِالْعُجْبِ»؛ خدايا! مرا بنده خاص خودت قرار بده، پس اولاً رابطه عبد با مولا و خلق با خالق بايد تحکيم بشود؛ «عَبِّدْنِي لَک وَ لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِي بِالْعُجْبِ». حالا که اين رابطه درست شد و من شدم بنده تو، آن گاه «وَ أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَی يَدِيَ الْخَيْرَ وَ لَا تَمْحَقْهُ بِالْمَنِّ»؛ ▫️ به خدا عرض می ‌کند خدايا! خير مردم از دست من جاری بشود نه اينکه ديگری کار خير بکند و من تماشاچی باشم! عرض کرد خدايا! تو که به مردم خير می ‌رسانی، آن توفيق را بده که من #مجرای_خير باشم. ▫️ بنابراين رابطه ما با خدا در سايه عبادت، محکم می ‌شود، يک؛ پيوند ما با خلق، در ناحيه خيررسانی تحکيم مي‌ شود، دو؛ اما خودمان با خودمان چه کار بکنيم؟ عرض می کند: «وَ هَبْ لِي مَعَالِيَ الْأَخْلَاقِ وَ اعْصِمْنِي مِنَ الْفَخْرِ»؛ خدايا! من نمی خواهم اخلاق متوسط داشته باشم، می ‌خواهم اخلاق عالی داشته باشم؛ نه تنها #جهاد_اصغر، #جهاد_اکبر را داشته باشم و اگر به آن درجات عاليه علم و عمل رسيدم، آن توفيق را هم به من بده که من گرفتار فخرفروشی و امثال آن نشوم. #سالرزو_شهادت_امام_سجاد_علیه_السلام #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #جام_معرفت 📚 سخنرانی عمومی تاریخ: 1387/11/10 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra

💠

کرامت انسان

🔹 قرآن کریم دربیش از پنجاه آیه ، به وصف های نکوهیده ای اشاره کرده و برای آن انسان را سرزنش کرده است ؛ صفاتی چون بخیل ، ضعیف ، هلوع ، جزوع ، منوع ، عجول ، قتور ، ظلوم ، جهول و . . . که همگی به طبیعت انسان باز می گردد و منشاء پیدایش این اوصاف رذیله ، جاذبه های طبیعی انسان است ، چنان که منشاء فضایل و ارزش ها ، جذبه های فراطبیعی اوست . 🔹 #جهاد_اکبر یا اوسط ، صحنه نبرد میان این دو دسته صفات است و در این میان ، اگر جاذبه های طبیعی بر جذبه های فراطبیعی انسان پیروز شود ، صفات رذیله ، ظهور می یابد ، و اگر جذبه های فراطبیعی انسان بر جاذبه های طبیعی او غالب آید ، اوصاف فاضله پدیدار می شود . 🔹 عوامل مادی ، به منزله مبدأ قابلی و مستعدّ پدید آمدن رذایل اخلاقی است و چون این رذایل نفسانی است و نفس ِگرفتارِ آن ها ، به عیب و شرّ موصوف است ، در ملکوت عالم ریشه ندارد و مشمول اصل جامع « وَ إِنْ مِنْ شَیْ ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُوم » نخواهد بود ، زیرا برابر آیه « وَ ما أَصابَکَ مِنْ سَیِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِک » ، همه گناهان از نفسِ خود انسان است ؛ اگرچه اصل هستی آن ها نزد خداست : « کُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّه » ، اما صبغه نقص و عیب و شرّ بودن آن ها از نفس خود انسان است . 👈 اما #بخش_اصیل_انسان ، یعنی روح او ویژگی هایی دارد که اساس آن ها #کرامت است . خداوند در قرآن کریم به این ویژگی ، چنین تصریح فرموده است : ما بنی آدم را مکرّم کردیم ؛ « وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَم » . 🔹 بازگشت کرامت انسان به بخش طبیعی او ، توجیه علمی و معقول ندارد ، زیرا در میان حیوان ها ، موجوداتی زیباتر و ظریف تر از انسان بسیار است . همچون طاووس که چشم ها را خیره کرده ، بینندگان را به شگفتی وا می دارد . با این همه حیوانی حرام گوشت است که یک رشته از پر زیبای او اگر در لباس نمازگزار باشد ، بطلان نماز را در پی دارد ؛ اما انسانی سیاه پوست و به ظاهر نا زیبا ، مانند بلال حبشی ، چنان والاست که بهشت با آن همه زیبایی ، همواره مشتاق اوست . بنابراین کرامت ، به #شرافت_ذاتی شیء است . 🔹 اگر #معیار_کرامت انسان بدن او باشد ، ویژه آدمی نخواهد بود ، زیرا خط سیر و تطوّر آفرینش بدن را دیگر حیوان ها نیز پیموده اند ؛ ولی خداوند درباره هیچ یک خود را « أحسن الخالقین » نخواند و تنها درباره انسان ، چنین فرمود : « ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقین » . اگر خدای انسان آفرین ، « احسن الخالقین » است ، پس خلقت انسان ، « احسن خلقت ها » و خود انسان نیز « احسن المخلوقین » است . از این رو فرمود : « لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی أَحْسَنِ تَقْویمٍ » ، بنابراین محور کرامت انسان را در غیر بدن او باید جست وجو کرد . #آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی #در_محضر_استاد #دهه_کرامت 📚 انسان از آغاز تا انجام، ص170. 🌐 https://esra.ir 🆔 @a_javadiamoli_esra