🔖تاملاتی در #هستی_شناسی_نظام (سیستم) 📌1.جایگاه و معرفی 🔹اگر من مفهوم «جوهر» یا «حیوان» یا «عرض» را محلّ بحث و تامل خود قرار دهم و یافته‌های معرفتی به دست آورم، یافته‌هایم در کدام دانش طبقه‌بندی می‌شوند؟ بدون شک #فلسفه. نزدیک‌ترین فصل مرتبط فلسفه، فصل ماهیات است که به‌صورت خاص به انواع و اقسام ماهیات و عوارض آن می‌پردازد. 🔹بنابراین هنگامی که مفهوم «نظام (سیستم)» به صورت یک «#کلی_طبیعی»‌ای که سلسله‌ای از اجناس را تشکیل می‌دهد، لحاظ کنیم و مورد مطالعه قرار دهیم، یک کار فلسفی انجام می‌دهیم که در متواضعانه‌ترین حالت، در فصل ماهیات فلسفه جای می‌گیرد. علامه‌طباطبایی، ذیل تقسیم جوهر به پنج قسم: ماده، صورت، جسم، نفس و عقل، می‌گوید: «مستند این تقسیم، در حقیقت استقراست». چرا «نظام» قسم ششم آن نباشد؟ (یا مثلا چرا قسم پنجم کیفیات نباشد؟) 🔹خلاصه، مطالعه کلی‌طبیعی «#نظام (#سیستم)» و بحث از #عوارض و لوازم آن، یک مطالعه‌ی کاملا فلسفی است، همچون سایر مطالعات فلسفی در ماهیات. اگر این تاملات، حجیم شد، خود می‌توانند فصل جدید و در ادامه علم جدیدی را بنا کنند: «#هستی_شناسی_نظام (سیستم)» یا «#فلسفه_نظام (سیستم)»، به‌معنای مطالعات عقلانی درباره سیستم. 🔻پی‌نوشت: آیا این تاملات الزاما نظریه یا فصلی مشبع هستند؟ قطعا خیر؛ هرچند که آرمان هر تاملی دست‌یابی به نظریه است! این تاملات -چنانکه ابتدای هر مسیر علمی اقتضا دارد- #طرح_پرسش‌ها و ایده‌هایی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز و الهام‌بخش گام‌های بعدی باشند. [🔺این مسیر چگونه طی می‌شود؟ من #بدایه و #نهایه_الحکمه را در دست راست و مطالعات نگرش سیستمی مغرب‌زمینان را در دست چپ نگه داشته‌ام. چشمم بین این دو دست در رفت‌وبرگشت است؛ کلیدواژه‌ها و مسائل را از دست چپ می‌گیرد و در دست‌ راست جست‌وجو می‌کنم. سعی می‌کنم #بدایه و #نهایه را برای فهم نگرش سیستمی به خدمت بگیرم.] 🌐 @aliebrahimpour_ir

🔖تاملاتی در #هستی_شناسی_نظام (سیستم) 📌2.ضرورت و اهمیت 🔹اگر #عقلانیت زیربنایی‌ترین مفهوم نظری #تمدن نوین #غرب است، شاید بی‌راه نباشد که مفهوم «سیستم» زیربنایی‌ترین مفهوم کاربردی و عملی این تمدن بدانیم. ما درباره‌ی عقلانیت، هم بیشتر خوانده‌ایم و ترجمه کرده‌ایم و هم تا حدی موضع خود را روشن کرده و نوشته‌ایم. اگر تا چندی پیش -به‌خاطرغلبه‌ی روح اخباری‌گری در بینش ما- عقل کاملا در مقابل #نقل تفسیر می‌شد و عقل‌گرایی در مقابل دین و ایمان‌گرایی قرار می‌گرفت؛ امروزه متفکرین و صاحبان قلم به راحتی از واژه « #عقلانیت_اسلامی» سخن می‌گویند. این بدین معناست که ذاتِ واژهِ عقلانیت دیگر سرتاسر غربی و نجس محسوب نمی‌شود که نشود برایش پسوند اسلامی آورد. امروزه ما معتقدیم، عقلانیت تبلوریافته در اندیشه اسلامی، از جهات متعدد بر عقلانیت‌های غربی برتری دارد. (برای نمونه ر.ک: مقاله رئالیسم انتقادی حکمت صدرایی، حمیدپارسانیا) 🔹اما مفهوم #سیستم اینطور نیست. هرچند سیستم و نظریه‌ی سیستم‌ها در علوم مهندسی به صورت کاربردی تدریس می‌شود، اما کمتر #به_مثابه_نظریه مطالعه و بحث شده است و از آن کمتر، موضع اثباتی و حلی توسط اندیشمندان بومی درباره آن گرفته شده است. همان اهمیتی که در کاوش مفهوم عقلانیت و نظریه‌پردازی بومی حول آن وجود دارد، درباره مفهوم سیستم وجود دارد؛ اگر بیشتر نباشد! 🔹با این همه، این‌ها همگی دفاعی جدلی و از جنس مماشات با خصم، درباره اهمیت و ضرورت تاملات هستی‌شناختی نظام (سیستم) است. حتی اگر این مفهوم، این منزلت معرفتی را در شکل‌دهی به #علم و #تمدن بشری خصوصا در قرن اخیر نداشت، باز هم به‌عنوان یک مفهوم عادی این حق را داشت درباره‌اش تامل صورت بگیرد. همانطور که در فلسفه از «جسم» بحث می‌کنیم و اقوال مختلف را می‌آوریم و درباره اینکه از «#اجزا_صغار_صلبه» تشکیل شده یا نه گفت‌وگو می‌کنیم؛ چرا از کلی‌طبیعی «سیستم» بحث نکنیم؟ بحثی که به مراتب مهم‌تر و راهگشاتر است. همچنان‌که حکمای اسلامی، تعاریف #جوهر و #عرض و #جسم و #صورت و #ماده را از فیلسوفان یونانی گرفتند، آوردند، خواندند، بحث ‌نمودند و بیش‌ازپیش در آن واکاوی نمودند. الکلام الکلام. 🌐 @aliebrahimpour_ir