📔 کتاب شریف «روح مجرد» 💎 کتاب گرانسنگ روح مجرد، يادنامهٔ موحّد عظيم و عارف كبير، حضرت حاج سيّد هاشم موسوی حدّاد، از أقدم و أفضل تلامذهٔ «اخلاقی کبیر عارف بالله و بأمرالله آيـةالـلـه‌الـعـظـمـی حاج سيّد علی قاضی طباطبائی تبریزی» (قدّس سرُّهما) است. ▫️مباحث كتاب در دوازده بخش، حاوی نحوهٔ تشرّف مـؤلّـف به محضر حـضـرت حـدّاد در مقدّمه، و بيان كيفيّت زندگانی و حالات و مقامات توحیدی و سيرهٔ عملی ايشان و احوال شاگردانشان در ضمن بیان سفرهای مؤلّف به عتبات عالیات و همچنین، بیان مباحث دقیق توحیدی و سلوک الی الله و لزوم تبعیت از استاد و دفاع از عرفان و عرفاء بالله و رد تهمت‌های ناروا بر محی‌الدین عربی و معنای وحدت وجود و... می‌باشد. 📜 متن پشت جلد کتاب: نهايت‌ سير هر موجودی، فنای در موجود برتر و بالاتر از خود است‌. يعنی فنای هر ظهوری در مُظهِر خود، و هر معلولی در علّت‌ خود. و نهايت‌ سير انسان‌ كامل‌ كه‌ همۀ قوا و استعدادهای خود را به‌ فعليّت‌ رسانيده‌ است‌، فنای در ذات‌ أحديّت‌ است‌، و فنای در ذات‌ الله‌ است‌، و فنای در هُوَ است‌، و فنای در ما لا اسْمَ لَهُ و لا رَسْمَ لَهُ می‌باشد. اينست‌ غايت‌ سير هر موجودی، و غايت‌ سير متصوَّر در انسان‌ كامل‌، و غايت‌ سير أنبياء و مرسلين‌ و أئمّۀ طيّبين‌ صلواتُ الله‌ و سلامُه‌ عليهم‌ أجمعين‌، و منظور و مراد صحيح‌ از معرفت‌ و نتيجۀ سلوک و سير به‌ سوی مقام‌ مقدّس‌ او جلَّ شأنُه‌، و سير عملی عرفانی، و بحثهای علمی عرفاءِ بالله‌ عَلَتْ أسْماوُهُم‌؛ نه‌ چيز ديگر.... (از صفحهٔ ۱۹۴ کتاب) 🔰منتخبی از عناوين و مباحث كتاب 🆔 @allame_tehrani

🔰منتخبی از عـنـاويـن و مـبـاحـث کـتـاب (روح مجرد) عـبـارتـنـد از: - ذکر و یاد حضرت حاج سید هاشم حداد در کلمات علامه طباطبایی و شیخ عباس قوچانی و علامه لاهیجی انصاری. - اولین بار تشرف مصنف به محضر حضرت حداد در زیارت نیمهٔ شعبان. - شرحی از عشق و اشتیاق مرحوم حداد. ـ وقايع بعد از فوت مرحوم آية‌الله حاج شيخ محمّدجواد أنصاری. ـ نقد و بررسی ادّعای لازم نبودن استاد در سلوک إلی الله. ـ بدون استاد و مراقبه و ذكر و فكر و رياضتهای مشروعه، سلوک جز پنداری بيش نيست. ـ مراد از عرفان، فناء در ذات خداست. ـ كيفيّت فناء فی اللهِ مرحوم حدّاد. - تشریح وقایع عاشورا که عشق محض بوده است. - تعبد شدید حاج سید هاشم به احکام شرعیه. ـ حربهٔ واعظان غير متّعظ برای خردكردن عرفان، چسباندن نام تصوّف و صوفی‌گری به عرفاءِ الهی است. ـ حاج سيّد هاشم حدّاد برتر از ادراک مردم بود؛ وی از جزئيّت به كلّيّت عبور نموده بود. ـ التزام به طاعات و تجنّب از معاصی بدون توجّه به خدا، مجوسيّت محضه است. ـ معانی أسرار الهیّه و روایات و ادعیّهٔ أئمّه بدون شهود و لمس توحید قابل فهم نیست. ـ جريان ديدار مرحوم مطهّری با مرحوم حدّاد. ـ يک دستور اساسی مرحوم قاضی عمل كردن به روايت «عنوان بصری» بوده است. - غايت‌ و نهايت‌ سير انسان‌ و تمامی موجودات‌. - نهايت سير انسان در هستی، لقاء‌الله است. ـ مباحثی در مورد ثامن الحُجج حضرت علیّ بن موسی الرّضا عليه‌السّلام: ـ علّت اشتهار حضرت به امام غريب. ـ علّت اشتهار به غَوْثُ هَذِهِ الأُمَّةِ. ـ رابطهٔ بين زيارت آن حضرت و زيارت خانهٔ خدا. - مطالبی از محی‌الدین عربی که دلالت بر تشیع او دارد. ـ ردّ اتّهامات بی‌اساس بر محيی‌الدّين. ـ تحريفات بسياری در كتاب «فتوحات مكيّه» محيی‌الدّين به عمل آمده است. ـ وصول به توحيد بدون ولايت محال است. - تحقیقی از مصنف دربارهٔ حقیقت وحدت وجود. ـ عرفان حافظ و مولوی، مخّ اسلام است. ـ كلام حدّاد به یکی از آشنایان: تو همه‌اش مكّه می‌روی، كربلا می‌روی، پس كی بسوی خدا می‌روی؟! ـ حاج سيّد هاشم حدّاد: مردم چرا مكاشفه می‌خواهند؟ عالم سراسرش مكاشفه است. ـ بحث فقهی در جواز طواف به دور ضريح ائمّه عليهم‌السّلام. ـ رسالهٔ مختصر مرحوم بيدآبادی در سير و سلوک. ـ علّامه امينی: كلام عرفاء بالله مافوق انديشهٔ عادی است و كتمان آن لازم. ـ در شريعت اسلام فناء در غير حضرت حقّ متعال ممنوع است. ـ سالک به جائی می‌رسد كه ميان او و خواطرش سدّی عظيم كشيده می‌شود. - امتحان الهی و فتنهٔ شدید در میان اصحاب و محبان حاج سید هاشم حداد. - انفاق و کرم و جود سید هاشم حداد. - جلوگیری حاج سید هاشم از فتنهٔ مدعی سید حسنی. - شرح زیارت قبر حضرت زینب سلام‌الله‌علیها. - تواضع شدید حاج سید هاشم حداد نسبت به جمیع خلق. - کیفیت ارتحال حاج سید هاشم حداد. 🆔 @allame_tehrani

🔉 صوت اذان و اقامه و نماز آیت‌الحق مرحوم حاج سید هاشم موسوی حـداد رضوان‌الله‌علیه 🆔 @allame_tehrani

💘شهیدِ عشق❤️‍🔥 🏹 او روزی هفتاد بار در میدان مبارزه با نفس، تیر می‌خورد... ▪️در حدیث معراج دربارهٔ اوصاف أهل خیر (نیکوکاران) و أهل آخرت آمده است: «يَمُوتُ النّاسُ مَرَّةً وَ يَمُوتُ اَحَدُهُمْ فى كُلِّ يَوْمٍ سَبْعينَ مَرَّةً مِنْ مُجاهَدَةِ اَنْفُسِهِمْ وَ مُخالَفَةِ هَوائِهِمْ وَ الشَّيْطانِ الَّذى يَجْرى فى عُرُوقِهِم» مردم در عمرشان يکبار مى‌ميرند، ولى اهل آخرت، در اثر مبارزه با نفس و مخالفت با هوى و هوس و مجاهده با شيطانى كه در درون آنهاست، روزى هفتاد بار مى‌ميرند. 📚بحارالأنوار، ج6، ص24 🎙سخنرانی مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی 📜 شرح حدیث معراج (آیت‌الله مصباح یزدی): https://mesbahyazdi.ir/node/2312/ ▪️دوازدهم رمضان‌المبارک، سالروز رحلت عارف واصل مرحوم حاج سید هاشم حداد الموسوی 🆔 @allame_tehrani

🕊 کبوتری که عاشق شده بود ❤️ 🗓 دوازدهم رمضان‌المبارک، سالروز رحلت عارف کامل مرحوم حاج سید هاشم حداد الموسوی 🆔 @allame_tehrani

📜 دعای هفتم صحیفهٔ سجادیه 🤲 ای آنکه گرهِ کار‌ها به سر انگشت تو گشوده می‌شود... 🎙با صدای ملکوتی عارف واصل مرحوم آیة‌الحق حاج سید هاشم حداد 🆔 @allame_tehrani

📹 ویژه برنامهٔ «حدّادِ خدا» ⚡️اگر دوست داری آتش عشق خدا ❤️‍🔥 همه‌ی بدی‌هایت را بسوزاند...🔥 ✅ شناخت شخصیتی اُعجوبه در عرصهٔ عرفان و کشف راه و رسم عاشقی... ▫️عارف کامل مرحوم حاج سید هاشم موسوی حداد؛ از أقدم و أفضل شاگردان مرحوم آیةالله حاج سید علی قاضی طباطبائی (قدس سرهما) 👈 مشاهدهٔ نسخهٔ باکیفیت: towhid.org/1419/film/ 📽 مشاهدهٔ موشن‌گرافیک:👇 https://eitaa.com/allame_tehrani/1378 ▪️بمناسبت ۱۲ رمضان‌المبارک؛ ایام رحلت عارف واصل مرحوم حاج سید هاشم موسوی حداد #رمضان #ماه_رمضان #عشق #محبت #عرفان #آتش_عشق #عاشق_شو #حداد #سید_هاشم_حداد 🆔 @allame_tehrani

💫 مقام انسان کامل 💎 در محضر «روح مجرد» 💬 پاسخ به شبهات عرفانی 🎙استاد وکیلی حفظه‌الله ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ 📝 از حدادِ «روح مجرد» تا حدادِ دیگران + صــوت:👇 https://towhid.org/1225/text/ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔰جلسات شرح کتاب روح مجرد 🎙استاد وکیلی حفظه‌الله 🌐 مشاهده از طریق لینک زیر:👇 erfanvahekmat.com/y/7pe #انسان_کامل #روح_مجرد #شرح_کتاب #شبهات_عرفانی #پاسخ_به_شبهات 🆔 @allame_tehrani

▫️تصاویری از مزار مطهر عارف کامل آیت‌الحق مرحوم حاج سید هاشم حداد (أفـاض‌الـلـه‌عـلـیـنـا‌مـن‌بـرکـات‌تـربـتـه) 🌐 مشاهدهٔ تصاویر بیشتر:👇 B2n.ir/mazare_marhum_haddad 📍نشانی مزار: ▪️کربلای معلّی، شارع العباس علیه‌السلام، قبرستان قدیمی (وادی الصفا) ▪️ورودی قبرستان: روبروی عمود 1399 ▪️داخلِ قبرستان، مستقیم کمی متمایل به راست، بعد از حدود 500 متر نخلی دیده می‌شود، بعد از آن حدوداً 200 متر جلوتر اطاقی است و مزار ایشان در پشت اطاق قرار دارد. 🌐 موقعیت مکانی در نقشه:👇 https://nshn.ir/7esbZT1bPASzck 🆔 @allame_tehrani

▪️توبه و آداب و شرايط آن (2) 🎙مرحوم علامه طهرانی (قدس سره) 🗓 روز سيزدهم ماه مبارک رمضان سال 1397 هـ.ق (1397/09/14) 🔸جلسه: 7 🔰توضیحات: 1. يكی از موجبات ازدياد يقين و توجّه به پروردگار و مقام توحيد، نماز است. 2. علّت جهنّمی شدن گناهكاران، نفی شرک و جهل به مقام توحيد است و نقل روايتی از رسول اكرم (صلّی‌اللّه‌عليه‌و‌آله). 3. نماز شب موجب از بين رفتن گناه روز می‌گردد و نقل روايت امام صادق (عليه‌السّلام). 4. اسلام موجب از بين رفتن گناه در جاهليّت است و نقل روايت نبوی. 5. حسنات باعث از بين رفتن گناهانند و نقل روايتی از سلمان فارسی (رضوان‌الله‌عليه). 6. نقل رواياتی از تفسير مجمع‌البيان دربارهٔ اثرات نماز در قبولی توبه. 7. روايت جامع و عجيب لئآلي‌الأخبار دربارهٔ اثرات نمازهای پنج‌گانه در قبولی توبه و... . 8. صفات نمازگزاران. #یقین #توحید #نماز #شرک #جهل #نماز_شب #گناه #جاهلیت #حسنات #گناهان #توبه #نمازگزاران 🆔 @allame_tehrani

📖 توصيف و شرح حال قرآن مجيد ▪️امام حسن مجتبى عليه‌السلام: إنَّ هَذَا الْقُرْآنَ فِيهِ مَصَابِيحُ النُّورِ وَ شِفَاءُ الصُّدُورِ فَلْيَجْلُ جَالٍ بَصَرَهُ وَ لْيُلْحِمِ الصِّفَةَ فِكْرَهُ فَإِنَّ التَّفَكُّرَ حَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِيرِ كَمَا يَمْشِي الْمُسْتَنِيرُ فِي الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ. براستى كه در اين قرآن، چراغ‌هاى روشنايى [بخش] و شفاى سينه‌ها [از بيماری‌هاى دلها] است. پس جلادهنده بايد كه به نور آن [ديدهٔ دل خويش را] جلا دهد و اوصاف قرآن را [به دل خويش] پيوند زند؛ زيرا كه انديشيدن [در قرآن] مايهٔ حيات دل شخص با بصيرت است، همچنان كه آدمى در تاريكی‌ها با كمک نور راه خود را مى‌پيمايد. 📚بحارالأنوار، ج89، ص32 @ahlolbait #امام_حسن_مجتبی_علیه_السلام #میلاد #میلاد_امام_حسن_مجتبی #ولادت #ولادت_امام_حسن_مجتبی #رمضان #ماه_رمضان #کریم_اهل‌بیت #قرآن #نور #شفاء #تفکر #مایه_حیات 🆔 @allame_tehrani

💌 عمل در دنیا ▪️مواعظ امام حسن عليه‌السّلام به جنادة‏: وَ اعْمَلْ لِدُنْيَاكَ كَأَنَّكَ تَعِيشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لِآخِرَتِكَ كَأَنَّكَ تَمُوتُ غَداً. براى دنياى خود چنان عمل كن كه گويا تو إلى الأبد در دنيا بطور جاودان زيست می‌كنى و براى آخرتت چنان عمل كن كه گويا تو فردا خواهى مرد! 📚«معادشناسی»، ج۳، ص۴۰ @Nooremojarrad_com #امام_حسن_مجتبی_علیه_السلام #میلاد #میلاد_امام_حسن_مجتبی #ولادت #ولادت_امام_حسن_مجتبی #رمضان #ماه_رمضان #کریم_اهل‌بیت #مواعظ #عمل #دنیا #آخرت #مرگ 🆔 @allame_tehrani

✨السَّلامُ عَلَيْكَ يَـا مُـعِـزّ الـمُـؤمِـنـیــن یَـا حَـسَـن ابـن عَـلِـی✨ 🌷#مدیحه_سرایی 🌙شب ولادت #امام_حسن_مجتبی علیه‌السّلام؛ سال ۱۴۴۴ هـ.ق 🎙با نوای: #حاج_جواد_شکری @Nooremojarrad_com #امام_حسن_مجتبی_علیه_السلام #میلاد #میلاد_امام_حسن_مجتبی #ولادت #ولادت_امام_حسن_مجتبی #رمضان #ماه_رمضان #کریم_اهل‌بیت 🆔 @allame_tehrani

💐 #پست_ویژه | ولادت امام حسن مجتبی علیه‌السلام 🌿 کریم آل محمد، یوسف زهرا خوش آمد... @Nooremojarrad_com 🔰أحادیثی از امام حسن مجتبی علیه‌السلام:👇 eitaa.com/ezdevaje_elahi/2452 #ولادت #امام_حسن #ولادت_امام_حسن_مجتبی #رمضان #ماه_رمضان #کریم_اهل‌بیت 🆔 @allame_tehrani

🎈 اين عالَم، نيستِ هست‌نماست ▪️حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله) یک روز خدمت ايشان (مرحوم حداد) عرض كردم: اين عالم و موجودات به چه صورتى هستند؟ فرمودند: خواب! و نيز از ارتباط اين عالم با عالم غيب سؤال كردم، فرمودند: اين عالم نيستِ هست‌نماست؛ و آن طرف هستِ نيست‌نماست! 📚نورمجرد، ج۱، ص۳۱۱ 🔰مـتـن کـامـل:👇 eitaa.com/allame_tehrani/1404 🆔 @allame_tehrani

🌒 سایه هستی می‌نماید لیک او را اصل نیست نیست را از هـسـت اگر بـشـنـاخـتـی یـابـی نـجـات 🎙حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله‌تعالی) @jazbeh_eshgh 🆔 @allame_tehrani

📜 اشعاری از مولوی دربارهٔ غفلت مردم 💬 عامّهٔ مردم خداى خيالى خود را پرستش مى‌كنند حضرت آقاى حدّاد اين أبيات از مثنوى معنوى عارف رومى را در سفرهاى متعدّد برايمان قراءت مى‌نمودند، كه در واقع تفسير آيهٔ كريمهٔ: «وَ مَايُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِاللّٰهِ إلّا وَ هُم مُشْرِكُونَ»[۱] بوده و دلالت دارد بر اينكه شناخت و معرفت عامّهٔ مردم نسبت به حضرت پروردگار تقليدى و اجمالى است و توحيد آنان از حدّ و مرز علمى و استدلالى تجاوز ننموده و به عيان و شهود نرسيده و با همان أوهام و خيالاتى كه از حضرت حقّ دارند، عمر خود را سپرى مى‌كنند: روستائى گاو در آخور ببست شير، گاوش خورد و بر جايش نشست روستائى شد در آخور سوى گاو گاو را مى‌جست شب آن كنجكاو دست مى‌ماليد بر أعضاى شير پشت و پهلو، گاه بالا گاه زير گفت شير ار روشنى افزون بُدى زهره‌اش بدريدى و دل‌خون شدى اين چنين گستاخ زآن مى‌خاردم كو در اين شب گاو مى‌پنداردم حق همى گويد كه اى مغرور كور نى ز نامم پاره پاره گشت طور؟ كه لَو أنزَلنا كِتاباً لِلجَبَل لَانْصَدَع ثُمَّ انْقَطَع ثُمَّ ارْتَحَل از من ار كوه احد واقف بُدى پاره گشتىّ و دلش پُرخون شدى از پدر وز مادر اين بشنيده‌اى لاجرم غافل در اين پيچيده‌اى گر تو بى‌تقليد زآن واقف شوى بى‌نشان بى‌جاى چون هاتف شوى[۲] اين أشعار بيان حقيقتى بود كه حضرت حدّاد آن را بخوبى لمس نموده و بالعيان مى‌ديدند كه همهٔ مردم از آن غافلند. نور خداوند عزيز و قهّار، جميع عوالم وجود را پر كرده و هيچ غيرى در قبال خود باقى نگذاشته است؛ حتّى تمام هستى و شراشر وجود ما را نيز فراگرفته و جميع شؤون زندگى ما در يد قدرت و قبضهٔ تقليب خداوند مى‌باشد، حتّى إرادهٔ ما تحت إراده و مشيّت اوست كه اگر او إراده نكند ما نيز نمى‌توانيم إراده كنيم؛ «وَ مَا تَشَآءُونَ إِلّا أَن يَشَآءَ اللّٰهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ».[۳] و اگر حقيقت خداوند لحظه‌اى طلوع كرده و تجلّى نمايد همهٔ موجودات در برابر أنوار قاهرهٔ حضرت ذوالجلال‌والإكرام تاب نياورده و مندکّ و مضمحلّ و نابود مى‌شوند. ولى عامّه مردم خداوند را در زاويه‌اى تاريک و پنهان از عالم منعزل كرده و آنچنان او را محدود نموده‌اند كه گويا هيچ تأثير و نقشى در عالم وجود ندارد، و در عوض براى خود و سائر موجودات تصوّر استقلال و أنانيّت كرده و با پندار و توهّمى از خدا دلخوش‌اند. در خيال خود، خدايى را ساخته و پرداخته و از آن خداى حقيقى غافل و در آتش بُعد و دورى از آن منبع نور و حيات و حقيقت مى‌سوزند و در أثر اُنس با عالم كثرت، روح و جان آنان بى‌حس شده و إحساس درد و ألَم و سوزش نمى‌كنند. عينا مانند همين داستان روستايى كه شير در آخور را گاو پنداشته و با آن خوش است و به زير و بالايش دست مى‌مالد كه اگر از حقيقت آن با خبر شود از شدّت ترس، زهره‌اش پاره شده و قالب تهى می‌كند. ✍ حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله‌تعالی) 📚نورمجرد، ج۱، ص۳۰۷ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱. آيهٔ ۱۰۶، از سورهٔ ۱۲: يوسف: «و أكثر ايشان به خدا ايمان نمى‌آورند مگر درحاليكه از زمرهٔ مشركان هستند.» ۲. مثنوى‌ معنوى، دفتر دوّم، ص۱۱۸ ۳. آيهٔ ۲۹، از سورهٔ ۸۱: التّكوير 🆔 @allame_tehrani

🔸قراءت اشعار توحيدى توسّط مرحوم حدّاد حضرت آقاى حدّاد، چون به لقاء خدا مشرّف شده و از عالم وهم و پندار بيرون آمده و خداى حقيقى و واقعى را مى‌پرستيدند و مى‌ديدند كه مردم به دنبال خداى پندارى هستند اين أبيات را مكرّر مى‌خواندند و با خود زمزمه مى‌نمودند.[۱] و نيز اين أبيات را از عارف دلسوختهٔ همدان باباطاهر كه در بيان لزوم سلوک منهج قويم توحيد و ورود به عالم ملكوت است، زياد قراءت مى‌كردند: ته كه ناخوانده‌اى علم سماوات ته كه نابرده‌اى ره در خرابات ته كه سود و زيان خود ندانى به ياران كى رسى هيهات هيهات[۲] و همچنين اين أبيات توحيدى ايشان را كه در واقع، حكايت از حال ايشان است كه حضرت پروردگار را در مرايا و مجالى آيات آفاقيّه رؤيت نموده و از لقاء حضرت أحديّت بواسطهٔ حجاب كثرت محجوب نبوده‌اند، كراراً با خود زمزمه مى‌نمودند: به صحرا بنگرم، صحرا ته وينم به دريا بنگرم، دريا ته وينم به هر جا بنگرم كوه و در و دشت نشان از قامت رعنا ته وينم[۳] و أيضا اين بيت را بارها ترنّم مى‌نمودند: آنكه در خواب است او در خوابتر هست بيداريش از خوابش بتر ✍ حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله‌تعالی) 📚نورمجرد، ج۱، ص۳۰۹ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱. در أوّلين ديدار با علّامه والد كه در ايشان قابليّت و استعداد تامّ و عشق وافر به حضرت حقّ را مى‌بينند و اينكه در ميان ابناء دنيا كه همه سرگرم خداى خيالى و پندارى هستند، گوهرى ناب يافت مى‌شود كه به جدّ طالب قرب و لقاى خداى واقعى است، حال وجد و سرور خاصّى به حضرت آقاى حدّاد دست مى‌دهد و همين أشعار را ـ به تعبير علّامه والد ـ با چه لحنى و چه صدائى و چه شورى و چه عشقى و چه جذّابيّت و روحانيّتى براى ايشان قراءت مى‌كنند. (روح‌مجرّد، ص ۲۸) ۲. رباعيّات باباطاهر، ص۳ ۳. رباعيّات باباطاهر، ص۱ 🆔 @allame_tehrani

🎈اين عالَم، نيستِ هست‌نماست 🔰رواياتى كه دلالت بر اعتبارى بودن دنيا دارد در اين سفر أخير يک روز خدمت ايشان عرض كردم: اين عالم و موجودات به چه صورتى هستند؟ فرمودند: خواب! و نيز از ارتباط اين عالم با عالم غيب سؤال كردم، فرمودند: اين عالم نيستِ هست‌نماست؛ و آن طرف هستِ نيست‌نماست! اين جمله را خدمت حضرت والد رضوان‌اللـه‌تعالى‌عليه عرض كردم، فرمودند: اين جمله، يک كتاب است، اگر انسان بخواهد آن را شرح كند! بارى، اين كلام حضرت آقاى حدّاد پرده از معانى راقى و بلندى برمى‌داشت كه ايشان بواسطهٔ آنكه گرد تعيّن را از دامن خود افشانده بودند، بدان دست‌يافته و از فراز آن ذروهٔ أعلى اين كلمات از ايشان تراوش مى‌نمود. و چقدر تعابير حضرت آقاى حدّاد از اين حقيقت كه آن را لمس نموده بودند، شبيه مضامين روايات أهل‌بيت عليهم‌السّلام است، چنانكه از حضرت سيّدالشّهداء عليه‌السّلام روايت شده است كه در زمانى كه خواصّ أصحاب حضرت حاضر به تنها گذاشتن آن حضرت نگرديدند، فرمودند: وَ اعْلَمُوا أَنَّ الدُّنْيا حُلْوَها وَ مُرَّها حُلُمٌ وَ الاِنْتِباهَ فى الأخِرَةِ، وَ الْفآئِزُ مَنْ فازَ فيها وَ الشَّقىُّ مَن شَقِىَ فيها [۱]. «بدانيد كه دنيا شيرينى و تلخى‌اش همگى خواب است و بيدارى در آخرت است، و فوز و نجات براى كسى است كه در آخرت به فوز برسد و شقى كسى است كه در آخرت به شقاوت مبتلا گردد.» و مانند آنچه از حضرت رسول‌اللـه صلّى‌اللـه‌عليه‌وآله‌وسلّم و از حضرت أميرالمؤمنين عليه‌السّلام روايت شده است كه فرمودند: النّاسُ نيامٌ فَإذا ماتوا انْتَبَهوا [۲]. «مردم در خوابند، هنگامى كه بميرند و از اين دار دنيا به آخرت رحلت نمايند، بيدار مى‌گردند.» و مانند فرمايش حضرت امام باقر عليه‌السّلام به جابر جعفى: أَنْزِلْ نَفْسَكَ مِنَ الدُّنْيا كَمَثَلِ مَنْزِلٍ نَزَلْتَهُ ساعَةً ثُمَّ ارْتَحَلْتَ عَنْهُ، أَوْ كَمَثَلِ مالٍ اسْتَفَدْتَهُ فى مَنَامِكَ فَفَرِحْتَ بِهِ وَ سُرِرْتَ ثُمَّ انْتَبَهْتَ مِنْ رَقْدَتِكَ وَ لَيْسَ فى يَدِكَ شَىْ‌ءٌ؛ وَ إنّى إنّما ضَرَبْتُ لَكَ مَثَلاً لِتَعْقِلَ وَ تَعْمَلَ بِهِ.[۳] «مثال دنيا را نسبت به خودت همچون منزلگاهى قرار بده كه براى مدّتى در آن نزول نمودى و سپس از آن كوچ كردى، يا مانند مالى كه در خواب بدست آوردى و بدان خشنود و مسرور گشتى و چون از خواب برخاستى ديدى دستت تهى و خالى است؛ و من براى تو مثالى زدم تا در آن تعقّل نموده و آن را دريابى و به آن عمل كنى.» و مانند آنچه در مواعظ حضرت موسى‌بن‌جعفر عليه‌السّلام به هشام آمده است كه فرمودند: قالَ علىُ‌بْنُ‌الحُسَيْنَ عَلَيْهِماالسَّلامُ: إنَّ جَميعَ ما طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ فى مَشارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغارِبِها بَحْرِها وَ بَرِّها وَ سَهْلِها وَ جَبَلِها عِنْدَ وَلىٍّ مِنْ أَوْليآءِ اللَهِ وَ أَهْلِ الْمَعْرِفَةِ بِحَقِّ اللَّهِ كَفَىْ‌ءِ الظِّلالِ.[۴] و [۵] «حضرت علىّ‌بن‌الحسين عليهماالسّلام فرمودند: همانا جميع آنچه خورشيد در مشارق و مغارب زمين و دريا و خشكى و كوه و دشت بر آن مى‌تابد، در نزد يكى از أولياى خدا و كسانيكه أهل معرفت به حقّ خداوند متعال مى‌باشند، مانند سايهٔ ابرها مى‌باشد (كه پس از نورافشانى خورشيد مدّتى سايه مى‌افكنند و انسان آن سايه را حقيقتى مى‌پندارد و به آن دل مى‌بندد ولى بار ديگر خورشيد طلوع مى‌نمايد و از آن سايه أثرى باقى نمى‌ماند).» «تو در خوابىّ و اين ديدن خيال است» ✍ حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله‌تعالی) 📚نورمجرد، ج۱، ص۳۱۰ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱. بحارالأنوار، ج۴۵، ص۹۱، باب۳۷، ح۲۹ ۲. بحارالأنوار، ج۴، ص۴۳؛ و ج۵۰، ص۱۳۴ ۳. بحارالأنوار، ج۷۵، ص۱۶۶، باب۲۲: وصايا الباقر عليه‌السّلام، ح۲، از تحف‌العقول. ۴. بحارالأنوار، ص۳۰۶، باب۲۵، مواعظ موسى‌بن‌جعفر عليهماالسّلام و حِكَمه، ح۱. و همين مضمون در ج۷۰، باب۱۲۲، ص۳۶، ح۱۷، از امام باقر عليه‌السّلام نيز روايت شده است. ۵. علاّمه مجلسى در بحار، ج۷۰، ص۳۹، می‌فرمايد: المرادُ هنا بالفى‌ء إمّا المصدرُ أى كرجوع الظِّلال أى كما تظلّ فى ظلّ شجرة مثلاً فتنتفعُ به ساعةً فترجع عنك فتكون فى الشّمس، أو المرادُ بالفى‌ء الظّلّ و بالظّلال ما أظلّك من شجر و جدار و نحوهما، أو المرادُ بالظّلال قطعاتُ السّحاب الّتى تُوارى الشّمسَ قليلاً ثمّ تذهب و هذا أنسب. قال فى القاموس: الظّل من كلّ شى‌ءٍ شخصُه و من السّحاب ماوارى الشّمسَ منه و الظِّلالة بالكسر السّحابة تراها وحدَها و ترى ظلّها على الأرض، و كسَحابٍ ما أظلَّك. 🆔 @allame_tehrani