📝#یادداشت| مساله تعبدی و توصلی در نگاه شیخ انصاری(ره) ◽️اصولیین در تقسیم واجب به تعبدی و توصلی، بعد از بیان معانی تعبدی میفرمایند محل بحث در جایی است که تعبدی مقابلی به نام توصلی داشته باشد و آن تعبدی به معنای ما لا یسقط امرها بمجرد اتیان بها است. ◽️ اشکال اساسی این است که امکان بیان قصد امتثال امر توسط شارع وجود ندارد پس در دوران بین تعبدی و توصلی نمی توان با اطلاق، توصلیت را نتیجه گرفت. ◽️اگرچه تقریرات متعددی از این اشکال وجود دارد اما مرحوم مظفر در تقریر این اشکال می فرمایند از میان انحاء قصد قربت، اجماعا قصد امتثال امر شرط عبادیت عبادت است و تحقق این شرط متوقف بر امر است در حالی که تحقق امر هم متفرع بر تحقق موضوع حکم و قصد امر میباشد به این شکل دور پیش می آید. ◽️مرحوم مظفر راه حل اشکال دور را شاه بیت فکری محقق نائینی یعنی اطلاق مقامی و متمم جعل می داند. ایشان می فرماید مولا ابتدا در یک خطاب اصل واجب را بیان کرده بعد در خطاب دیگری شرطیت قصد امتثال امر را بیان می کند. این اطلاق هم بر مدار غرض مولا است و باید کل فقه فحص شود تا اگر این خطاب ثانی وجود نداشت توصلیت نتیجه شود. ◽️اما باید گفت اطلاق مقامی نه تنها ابتکار محقق نائینی نیست بلکه تمسک به آن یک انحراف جدی است زیرا هیچ‌گاه در فقه چنین خطاب ثانی وجود ندارد پس نتیجه آن توصلی شدن تمام تعبدیات می باشد لذا آخوند راه حل اطلاق مقامی را پیشنهاد می کند و البته آن را اشتباه می داند. ◽️مرحوم آخوند با التفات به همین مطلب قصد امتثال امر را شرط عقلی طاعت دانست. ایشان می فرماید قصد قربت دخالت در غرض مولا دارد نه در امر؛ دخالت اش دخالت واقعی است نه جعلی. اساسا قصد قربت در ضمن اجزاء و شرائط امر نیست به همین خاطر هم هیچ گاه شارع ان را بیان نمی کند و به نقل نمی اید. ◽️شیخ هم در تنبیه دوم شبهات وجوبیه آنجا که به تحقیق رجحان احتیاط در دوران بین وجوب و غیر استحباب می پردازد، می فرماید بدیهی است که در فقه فقهاء بدون اینکه لزوما احراز محبوبیت قطعی یا احراز امر شارع بکنند قصد قربت را صحیح و عبادت را امتثال شده می دانند این یعنی قصد امتثال امر در عداد اجزاء و شرائط نمیباشد. ◽️شیخ ملاک تحقق قصد قربت را چنین می داند که اولا نهی ای از جانب شارع نباشد ثانیا مأخذ و دلیلی- چه لبی و چه لفظی- بر مطلوبیت آن عند المولی باشد ولو اینکه این دلیل غیر معتبر باشد‌. لذا در دوران بین وجوب و غیر استحباب هم که نه وجود امر و نه وجود ملاک الامر احراز شده باز امکان احتیاط وجود دارد. ◽️حقیقت این است همانطور که #حضرت_امام رضوان الله علیه می فرمایند تفکیک بین تعبدی و توصلی در فقه با #اجماع صورت میگیرد. هر کجای فقه قصد امتثال امر شرط باشد اجماع بر آن وجود دارد و الا توصلی است. ◽️لذا اولا در فقه هیچ گاه شک در توصلیت و تعبدیت نداریم. ثانیا در فقه هیچ شکی نیست که توصلیات را می توان با قصد قربت به صورت قربیّ اتیان کرد. این یعنی هم اشکال دور و هم راه حل محقق نائینی تنها و تنها ناشی از جدایی از متن فقه است. ◽️مرحوم شیخ اعتقاد راسخ دارند که اساسا علم اصول باید فقه محور باشد نه کلام محور. علم اصول علمی آلی برای رسیدن به غایت استنباط است لذا است که مهمترین مساله در نگاه شیخ هم در رسائل و هم در مکاسب، #زمین_فقه و فضای آن است. ◽️اما طرح مباحث انتزاعی و کلام محور؛ همچون #رنسانسی در علم اصول توسط مرحوم آخوند شروع شد و توسط اصولیین بعد از ایشان به کمال واقعی خود رسید و در این فضا بود که تمرکز بر مصالح و مفاسد واقعیه زیاد شد و یک نگاه ثبوت محور در علم اصول به وجود آمد که البته ثمره آن دور شدن اصول از فقه است. ✍احسان چینی پرداز #پای_درس_استاد #اصول #تعبدی_توصلی @almorsalaat

📌علت عدم جریان معاطات در نکاح و طلاق/لزوم صیغه و لفظ در نکاح ناشی از #اجماع و #تسالم_اصحاب و نیز سائر ادله لفظیه است 🔰محقق خوئی رضوان الله علیه 💢وبما بيّنا ظهر فساد توجيه عدم جريان المعاطاة في النكاح بتقوّم مفهومه باللفظ، إذ لا فرق بينه وبين سائر العقود من هذه الجهة، كما ظهر فساد توجيه المحقّق النائيني من أنّ‌ النكاح والسفاح متقابلان، فإنّ‌ الوطء قبل إيجاد علقة الزوجية يكون مصداقاً للزنا، فكيف يتحقّق به مضادّه وهو النكاح، إذ فيه: 1⃣ أوّلاً: أنّه أخصّ‌ من المدّعى، لأنّه إنّما يقتضي عدم تحقّق النكاح بخصوص الوطء ولا يقتضي عدم تحقّقه بسائر الأفعال، وقد ذكرنا أنّ‌ المراد بالمعاطاة هو العقد المنشأ بالفعل مطلقاً ولم نعتبر فيها فعلاً خاصّاً، فيمكن إبراز النكاح بفعل آخر غير الوطء من إشارة أو كتابة أو نحوهما. 2⃣وثانياً: أنّ‌ تقابل النكاح والسفاح ليس من جهة اعتبار اللفظ في مفهوم النكاح، وإنّما هو من جهة أنّ‌ النكاح عبارة عن الوطء عن استحقاق شرعي باختلاف الشرائع والسفاح عبارة عن الوطء بغير استحقاق، ومن الظاهر أنّ‌ الوطء المبرز لاعتبار العلقة الزوجية ليس وطئاً عن غير استحقاق، فلا يكون مصداقاً للزنا. 💢هذا كلّه مع قطع النظر عن الأدلّة الشرعية وأمّا بحسب الأدلّة الشرعية فظاهر قوله تعالى: «إِلاّٰ عَلىٰ‌ أَزْوٰاجِهِمْ‌» عرفاً اختصاص حلّ‌ الوطء بما إذا تأخّر عن الزوجية إلّاأنّ‌ هذا حكم شرعي لا ربط له بمعقولية تحقّق النكاح بالوطء. 💢والحاصل أنّه من حيث القاعدة لا فرق بين النكاح وغيره من العقود، إلّا أنّه يستفاد اعتبار اللفظ فيه من #الاجماع و #تسالم_الأصحاب، ومن قوله (عليه السلام) في نكاح المتعة «فإذا قالت نعم فأنت أولى الناس بها» فإنّ‌ مقتضاه اعتبار خصوص هذا اللفظ، وقد رفعنا اليد عن الخصوصية للقطع بعدم اعتبارها، وأمّا أصل اللفظ فلا وجه لنفي اعتباره، هذا كلّه في النكاح. 📚موسوعه محقق خوئی. جلد 36. ص 154 🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b

▫️بخش دوم 4️⃣ بررسی دلیل اجماع بر حجیت خبر واحد شیخ درنهایت به #اجماع می پردازد که مهمترین دلیل حجیت خبر واحد است. شیخ اجماع منقول را با یک روش فقهی بر اثبات حجیت خبرواحد پیاده می کند. نقل اجماع شیخ طوسی، عبارات سید مرتضی سپس عبارات بزرگان در حاشیه کلام آن ها سپس وجوه جمع و بررسی مقارنات در فقه بر استفاده از خبرواحد مثل مباحث رجالیون و ... همه را به ترتیب بیان می کند. 🔅عبارت رسائل ص334 + صوت ج 116 رسائل استاد فرحانی {از ابتدا تا دقیقه 15} ثمّ إنّ دعوى الإجماع (٢) على العمل بأخبار الآحاد ، وإن لم نطّلع (٣) عليها صريحة في كلام غير الشيخ وابن طاوس والعلاّمة والمجلسي قدّست أسرارهم ، إلاّ أنّ هذه الدعوى منهم مقرونة بقرائن تدلّ على صحّتها وصدقها ، فخرج عن الإجماع المنقول بخبر الواحد المجرّد عن القرينة ، ويدخل في المحفوف بالقرينة ؛ وبهذا الاعتبار يتمسّك به (٤) على حجّيّة الأخبار. 🔅عبارت رسائل ص 336 + جلسه 116 رسائل استاد فرحانی القرائن على صدق الإجماع المدّعى من الشيخ.... 🔅عبارت رسائل ص340 + جلسه 116 رسائل استاد فرحانی وإذا ضممت إلى ذلك كلّه ذهاب معظم الأصحاب بل كلّهم ـ عدا السيّد وأتباعه ـ من زمان الصدوق إلى زماننا هذا ، إلى حجّيّة الخبر الغير العلميّ ، حتّى أنّ الصدوق تابع في التصحيح والردّ لشيخه ابن الوليد ، وأنّ ما صحّحه فهو صحيح وأنّ ما ردّه فهو مردود ـ كما صرّح به في صلاة الغدير وفي الخبر الذي رواه في العيون عن كتاب الرحمة ، ثمّ ضممت إلى ذلك ظهور عبارة أهل الرجال في تراجم كثير من الرواة في كون العمل بالخبر الغير العلميّ مسلّما عندهم ، مثل قولهم : فلان لا يعتمد على ما ينفرد به ، وفلان مسكون في روايته ، وفلان صحيح الحديث ، والطعن في بعض بأنّه يعتمد الضعفاء والمراسيل ، و غير ذلك ، وضممت إلى ذلك ما يظهر من بعض أسئلة الروايات السابقة : من أنّ العمل بالخبر الغير العلميّ كان مفروغا عنه عند الرواة ، تعلم علما يقينيّا صدق ما ادّعاه الشيخ من إجماع الطائفة ♦️جمع بندی: مرحوم شیخ انصاری در انتهای مباحث ادله حجیت خبر واحد تصریح می کنند که دلالت ادله نهایتاً وجوب عمل به خبری است که وثوق و اطمینان به مؤدای آن حاصل شده باشد. نکته بسیار مهم در جمع بندی بحث شیخ مبتنی بر #تراکم_ظنون این است که: شیخ مقصود از #اطمینان را در اصطلاح قدما همان #صحیح می داند و معیار در آن را بعید بودن احتمال مخالفت واقع می خواند. ایشان در پایان می فرمایند بعضی از احتمالات وجود دارد که عقلا به آن اعتنا نمی کنند چرا که با تأمل و مشاهده قرائن مختلف -با وجود احتمال خلاف- اطمینان حاصل می شود: «هذا تمام الكلام في الأدلّة التي أقاموها على حجّية الخبر ، وقد علمت دلالة بعضها وعدم دلالة البعض الآخر. والإنصاف : أنّ الدالّ منها لم يدلّ إلاّ على وجوب العمل بما يفيد الوثوق والاطمئنان بمؤدّاه ، وهو الذي فسّر به الصحيح في مصطلح القدماء، والمعيار فيه : أن يكون احتمال مخالفته للواقع بعيدا ، بحيث لا يعتني به العقلاء ولا يكون عندهم موجبا للتحيّر والتردّد الذي لا ينافي حصول مسمّى الرجحان ، كما نشاهد في الظنون الحاصلة بعد التروّي في شكوك الصلاة ، فافهم. وليكن على ذكر منك ؛ لينفعك فيما بعد.» (صفحه ۳۶۶) 👈مطلب فوق همان تعلیلی است که شیخ از منطوق آیه نبأ استنباط کرد «أَن تُصِيبُواْ قَوۡمَۢا بِجَهَٰلَة» لذا می توان گفت تراکم ظنون در اینجا مضیق کننده نبوده بلکه اتفاقا دلیل را موسع می کند. #فقه #اصول #سطوح_عالی #استاد_علی_فرحانی #المرسلات 🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b

📌 شرط ارزشمندی اجماع مرکب 🎙استاد علی فرحانی ♦️ اجماع مرکب زمانی ارزشمند است که طرفین آن در یک رتبه محقق شوند. + ارجاع به «پیاده سازی اجماع مرکب در معاطات» #اصول #اجماع #استاد_علی_فرحانی #المرسلات 🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b

♦️درباره سه اصطلاح مهم در فقه: ▫️قدما ▫️متأخرین ▫️متأخر متأخرین 🎙استاد علی فرحانی ♦️ در این سه اصطلاح اختلاف است. ریشه اختلاف به تعیین قدما باز می گردد. قدما چه دوره ای هستند؟ تعریف ما از قدما به حجیت خبرواحد بر می گردد. چرا؟ 👈🏻مسأله اصلی در دسترسی به اصول اربعمائه است. اصطلاح مشهور فعلی تا زمان شیخ طوسی را قدما می دانند و تا قرن 8 را متأخرین و از آن به بعد را متأخر متأخرین می خوانند. این اصطلاح شایع در کتب هست ولی علمی نیست. ما اول باید معلوم کنیم اصول اربعمائه تا چه زمانی در دسترس بوده لذا بعضی قدما را تا قرن ششم می دانند به این قرینه که مثلا در کتاب سرائر مرحوم ابن ادریس مستقیم نقل از بعض اصول اربعمائه شده، روایتی که در کتب اربعه هم نیست. ابن ادریس #خبرواحد را هم حجیت نمی دانستند یعنی اخباری که استناد می کرده محفوف به قرینه بوده برای او. بعضی حتی مرحوم ابن طاووس را هم نسبت بعض اصول مانند قدما می دانند. ♦️ارجاعات: 🔗بحث تراکم ظنون شیخ انصاری 🔗نقش و اهمیت نظرات گذشتگان یک علم و روش مطالعه و تحصیل آثار ایشان 🔗پیرایش دوباره اصول اربعمائه در زمان شیخ‌ کلینی تا شیخ‌ طوسی (ج44 درس خارج فقه) 🔗عدم لزوم بررسی سند مولفین کتب اربعه تا اصول اربعمائه (ج73 درس خارج فقه) #فقه #اصول #خبرواحد #اجماع #استاد_علی_فرحانی #المرسلات 🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b