#نکته_ادبیه_دقیقه؛ #کاف_تشبیه؛ ✅ جناب میرزا ابوطالب اصفهانی درباره معنی کاف در آیه شریفه (لیس کمثله شیء) نکات دقیقی مطرح کرده و می فرمایند： ((یمکن أن تکون هذه الکاف غیر زایده، و المعنی：لیس مثل مثله شیء، و یفید المقصود أی：نفی المثل عن الله تعالی بالکنایه اللتی هی أبلغ من التصریح، و ذلک بسته أوجه؛ لأن المراد من منطوق هذا الکلام حینیذ：إما نفی مثل مثل الله عن الله أو نفی المثل لمثل الله عن مثل الله. ✅ فعلی الأول تقول：لو کان لله مثل کان له مثل مثل، فالتالی باطل فالمقدم مثله، و الملازمه إما لأن الله تعالی حینیذ یصیر مثل مثل نفسه، أو لأن مثل الله حینیذ یصیر مثل مثله، أو لأن الله مع کونه بالنسبه إلی مثله أقوی و أرفع من أن یکون له مثل إذا کان ذا مثل، فمثله یکون ذا مثل بالطریق الأولی، فالمثل لمثله تعالی مثل مثله. ✅ و علی الثانی نقول：لو کان لله مثل لکان لمثله أیضا مثل، و التالی باطل فالمقدم مثله. و بیان الملازمه بالوجوه الثلاثه السابقه إلا أن الأخیر منها هنا لا یحتاج الی التفریع الثانی من التفریعین السابقین، فافهم. 📘 ر.ک：حاشیه ابوطالب بر سیوطی، باب معانی حرف جر، معنی کاف. @alafzal1400

«فافهم» و شبه آن، مانند: «فافهمه»،«فافهم جيّداً» و«فليُفهم» : سابقه ی تعبير «فافهم» به عصر أئمّه ي أطهار (عليهم السّلام) برمي گردد تا جايي كه در چندين روايت، اين تعبير ملاحظه مي شود، مثل سخن امام رضا (عليه السّلام): «كلّ ذلك علي خلافه و حالاته لم تقع الأسامي علي معانيها الّتي كانت بنيت عليه لأنّ الإنسان ليس بأسدٍ و لا كلبٍ فافهم ذلک رحمک الله. » وکلام امام صادق (علیه السّلام): « تعالی الله عن هذا القول علوّاً کبیراً بل هُو الخالقُ للأشیاء لا لِحاجة فإذا کان لا لِحاجة إستحال الحّد و الکیف فیه فافهم إن شاء الله تعالی . » بعد از ایشان نیز این تعبیر در دوره های مختلف دیده می شود . شیخ طوسی در أمالی از خلیل بن أحمد فراهیدی (م175) صاحب کتاب (العین) این سخن را نقل کرده است : «إنّ علیّاً (علیه السّلام) تقدّمهم إسلاماً و فاقَهم علماً و بذّهم شرفاً و رجحم زهداً و طالهم جهاداً فحسدوه و النّاس إلی أشکالهم و أشباههم أمیَل منهم إلی مَن بان منهم فافهم» شیخ مفید (م.413) در کتاب «المسائل الصّاغانیّة» می نویسد: «و الرّباع عند أهل اللّغة هی الدّور و المساکن خاصّة فلیس إلی سواها مدخل فیها فافهم ذلک إن کان لک عقلٌ تفهم به الأشیاء. » سیّد بن طاووس (م.664) در کتاب «أجوبة مسائل و رسائل فی مختلف فنون المعرفة» می فرماید : « و مَن حضر مِن مستحقّی الخمس یعطی و لا ینتظر الباقی بل یعطی الحاضر الجمیع و قد تقّدم شیءٌ مِن ذلک فافهمه. » در کتب قدمای أهل سنّت نیز این تعبیر وجود دارد، مثل :«أحکام القرآن » إبن عربی (قرن 6) و «المصباح المنیر » فیّومی (قرن 8). امّا تعبیر «فلیفهم» در روایات معصومین دیده نمی شود. اوّلین بار این تعبیر در کلمات ابن ادریس (م.598) دیده شد. ایشان در این کتاب می نویسد : « فلیلحظ هذا الموضع و یحصّل ما قلناه فإنّه غامضٌ ملتبسٌ فلیُفهم عنّا ما حرّرناه. » سپس در کلام سیّد بن طاووس در «أجوبة مسائل» یافت می شود. امّا بحث مهمّ در مورد معنا و موارد استعمال این واژه و واژه های مشابه به آن است. آنچه از کلمات قدماء استفاده می شود، این است که این واژه در مقام دقّت و فهم دقّت مطلب به کار رفته است، نه در مقام إشکال بر آن که برای نمونه به چند نمونه اشاره می کنیم : 1-دو روایتی که از معصومین (علیهم السّلام) گذشت . 2- کلام خلیل که گذشت؛ زیرا روشن است که خلیل شیعه بوده و بر برتری أمیر المؤمنین (علیه السّلام) نسبت به صحابه إذعان داشته است. 3- کلام شیخ مفید که گذشت، به قرینه ی ادامه ی آن: «إن کان لک عقلٌ تفهم به الأشیاء.» 4- فاضل آبی در «کشف الرّموز» می فرماید: «بل یکون الرّبا ثابتاً فیه فافهم المسألة بعینَیِ التّحقیق فإنّ فیها غموضاً و کثیراً ما تشتبه علی المتفقّهة. » کلماتی که بعد از «فافهم» آورده ، قرینه بر این است که ایشان مطلب سابق را دقیق می داند، نه اشکال دار. 5- ابن سعید حلّی در «الجامع للشّرائع» می نویسد: «و قد أومأتُ إلی وجه کلّ قولٍ فلیُفهم إن شاء الله تعالی. » ولی با این وجود، در کلمات متأخّرین مشاهده می شود که این واژه را بر إشکال داشتن مطلب حمل کرده اند. آخوند خراسانی در «حاشیة المکاسب » می فرماید: « بخلاف ما إذا قیلَ بجوازه و عدم ملازمة بین عدم الفصل فی الواقع و عدم الفصل فی الظّاهر کما لا یخفی و لعلّه أشار إلیه بقوله : فافهم. » سیّد یزدی در «حاشیة المکاسب» می فرماید : « و أشار بقوله: فافهم إلی دقّة المطلب أو إلی ما ذکرنا مِن صدق الإعانة و إن کان موقوفاً علی القصد . » میرزای نایینی در «المکاسب و البیع» می نویسد: « هذا کلُّه بناء علی القول بالملک و أمّا علی القول بالإباحة فالحُکم أیضاً کذلک إلّا انّه لا یخلو عن إشکالٍ أشار إلیه بقوله: فافهم. » @alnokat

#أو_منقطعا ۹۸/۲/۱۰ ،ص۱۹۷ @alnokat

#أشهر_مشهور #أقوی_قوی ✅فرق بین اشهر با مشهور آن است که:قول اشهر در مقابل مشهور می باشد اما قول مشهور مقابل قول شاذ و نادر. ❕مثلا اگر ۶۰٪از علماء یک قول را اختیار کنند،این قول اشهر است و قول مقابل (بالنسبه الی الاشهر)که ۴۰٪است مشهور. ❕اما اگر ۹۰٪از علماء یک قول را اختیار کنند،این قول مشهور و قول مقابل (بالنسبه) قول شاذ یا نادر می باشد. 🔰در نتیجه قول مشهور (بالنسبه)از قول اشهر قوی تر است. 🔆هکذا یقاس فی الاقوی و القوی یعنی اقوی مقابل قوی است و قوی مقابل ضعیف ،در نتیجه قول قوی (بالنسبه)قوی تر از قول اقوی می باشد. @alnokat

#علم_معانی_بیان #علم_نحو 💥یکی از نقاط متفاوت در دیدگاه یه عالم بیانی با یک عالم نحوی در ترکیبات کلام عرب، نظر داشتن به معنا در نظر عالم بیانی و نظر داشتن به لفظ در دیدگاه عالم نحوی است. ⚡️برای روشن شدن این مطلب به تحلیل ذیل توجه کنید: 🔆و ما أنا بظلّام للعبید ❌نحوی میگوید اکثر استعمالات صیغه فعّال برای مبالغه می باشد اما در ایه فوق چون صدور ظلم از خدا محال است،ظلّام به معنای ظالم می باشد‌. ✅اما عالم بیانی چون نگاه به معانی ثانوی کلام و اغراض نهفته در نوع استعمالات را دارد، می گوید صیغه ظلّام در ایه به همان معنای مبالغه است و غرض از استعمال این صیغه در حق خدا بدان خاطر است که #کوچکترین ظلم از جانب خدا خیلی خیلی بزرگ است(زیرا محال است در حق ایشان)از صیغه مبالغه در آیه استفاده شده است. اقتباس شده از بیانات استاد سلیمانیان @alnokat

#مقام_ثبوت_مقام_اثبات اصطلاحی طلاب علوم دینیه دارند، می گویند: مقام ثبوت و مقام اثبات. مقام ثبوت یعنی مقام واقع. در مقام واقع و نفس الامر، هر چیزی در یک حد و درجه ای است. به قول فلاسفه جدید، شی ء فی نفسه و شی ء برای ما. مقام ثبوت، مقام شی ء فی نفسه است و مقام اثبات، مقام شی ء برای ماست. توضیح مطلب این است: فرض کنید یک عده پزشک قلب در یک شهر وجود دارند. در مقام واقع و نفس الامر ممکن است همه اینها در یک درجه باشند و ممکن است آقای «الف» درجه اش در حد اعلا باشد یعنی بهترین و متخصص ترین و عالمترین طبیب قلب باشد، آقای «ب» درجه دوم، آقای «ج» درجه سوم و آقای «د» درجه چهارم باشد. اما مردم چگونه می شناسند؟ آنها در نزد مردم چه ارزش و اعتباری دارند؟ آیا ارزش و اعتباری که اجتماع برای آنها قائل است، با ارزش و اعتباری که در واقع و نفس الامر دارند یکی است؟ آقای «الف» که پزشک درجه اول قلب است، جامعه هم او را به عنوان پزشک درجه اول می شناسد؟ آقای «ب» که پزشک درجه دوم این شهر است، جامعه هم او را پزشک درجه دوم می شناسد؟ گاهی همین طور است. ولی ممکن است عکس مطلب باشد، یعنی اجتماع در اثر عواملی، تبلیغاتی، اشتباهاتی، جریاناتی، در مقام اثبات و در مقام شی ء برای ما، درست بر خلاف واقع قضاوت کند: پزشک درجه چهارم را اول بداند، سوم را درجه دوم و دوم را درجه سوم بداند و آن را که در واقع درجه اول است، درجه چهارم به شمار آورد. پس در اینجا مقام اثبات با مقام ثبوت فرق می کند، شی ء برای ما با شی ء فی نفسه فرق می کند. کتاب  مجموعه آثار شهید مطهری جلد 17  @matalebelmi96

#ویجوز_فیه_أی_فی_المستثنی ۹۸/۲/۱۲،ص۱۹۹ @alnokat

#قال_الشارح_الرضی ۹۸/۲/۲۳،ص۲۰۲ @alnokat

#بخلاف_زید_لیس_شیئا ۹۸/۲/۲۴،ص۲۰۵ @alnokat

#غیر_محصور ۹۸/۲/۲۵،ص۲۰۷ اخرین بحث باب استثناء. @alnokat

#مطایبه؛ نظامی گنجوی در شعری گفت： چو بر دریا زند تیغ بلا لک (به فتح لام) به ماهی گاو گوید کیف حالک (به فتح لام) شخصی بر او اعتراض کرد که بر حسب قاعده نحوی، بعد از کیف باید حالک به ضم لام باشد و در این صورت وزن دو مصراع به هم می خورد! نظامی جواب داد：گاو نحو نمی داند. ارمغان رشید، ص۳۵۳. @alafzal1400

#الفروق_اللغویه 💥بدیهی است که زبانی قوی تر از زبان های دیگر است و اهل زبانی افصح از سایر اهل زبان ها هستن که برای هر معنای مقصودی یک لفظ وضع کرده باشند که ان لفظ بلا قرینه مؤدّی آن معنا باشد، به گونه ای که اگر معنای واحدی موجود بود اما چندین حالت که باهم مختلف هستند با ان معنا لحاظ میشد،به ازای تمامی حالات،لفظ وضع شود،نه آنکه از قرائن، ظرائف و فروق معنایی دانسته شود. المستغیث: هو المسلوب القدره (کسی که قدرت از ان سلب شده) المستعین: الضعیف القدره (کسی که قدرت ضعیفی دارد). المستجیر :طالب الخلاص (کسی که طاب خلاصی از چیزی است) مستنصر :طالب الظفر (کسی که طالب یاری و پیروزی است)(۱) تدریج الادانی،ص ۱۲۴ @alnokat

#خبر_کان_وأخواتها ۹۸/۲/۲۹،ص۲۱۰ @alnokar

#المنصوب_بلاالتی_لنفی_الجنس ۹۸/۲/۳۰،ص۲۱۴ @alnokat

#وان_کان_ای_المسندالیه ۹۸/۲/۳۱،ص۲۱۶ @alnokat

اختصاصی کانال النکات: #اصطلاح_شناسی_صرفی تغییراتی که در کلمات رخ می دهد،اصطلاحا به چهار دسته تقسیم می شوند؛ #قلب_انقلاب:تغییری که اختصاص به حروف عله دارد. #ابدال:جعل حرف موضع حرف آخر(قرار گرفتن حرفی موضع حرف دیگر).این جعل اختصاص به حروف ابدال دارد(أنصت یوم جد طاه زال) #عوض_معوض:حرفی حذف شود و عوض از همان حرف،حرف دیگری بیاید اما در جای حرف محذوف نباشد،مثل عوض آمدن همزه به جای واو در إبن(حرف محذوف آخر کلمه است اما عوض در ابتدا). #ردّ:کلماتی در کلام عرب ،حرفی از انها حذف شده و گاهی به خاطر عارض شدن اموری،رد و عودت پیدا می کنند مثلا أب،أخ و... در حال نسب واو انها برمی گردد ابوی و اخوی ،به این عود ردّ می گویند. تدریج الادانی،ص۱۲۷ @alnokat

#والخامس_رفع_الاول ۹۸/۳/۴،ص۲۱۹ @alnokat

❌توصیه می شود بادقت این مبحث دنبال شود: ✅مشارکتی که مستفاد از افعل تفضیل می باشد،مشارکت تحقیقی است اما گاهی از این معنای تحقیقی خارج می شود و سه نوع استعمال پیدا می کند: 1⃣مشارکت تقدیری و فرضیِ اعتقادی:یعنی مشارکت مستفاد تقدیری و بنابر اعتقاد مخاطب مشارکت وجود دارد مثل قول علی علیه السلام: 🔅اللهم ابدلنی بهم خیرا منهم أی فی اعتقادهم و ابدلهم لی شرا أی فی اعتقادهم. 🔰ترجمه و توضیح:خدایا بجای آنها،بهتر از آنهارا به من بده (یعنی انها در اعتقاد خودشان خوب هستند و حضرت دنبال بهتر از انها هست،در حالی که انها حقیقتا در خوبی مشارکت با غیر ندارند بلکه انها شر هشتند. ♻️ و در مقابل حضرت میفرماید به انها، به جای من بدتر از من بده یعنی در اعتقاد فاسد انها حضرت در بدی با غیر مشارک است و حال انکه حضرت خیر است نه شرّ). 🔆و قول خداوند متعال: اصحاب الجنة خیر مستقرا و احسن مقیلا. 💠برای فهم این ایه و روایت جونگی دو مثال میزند: زید اعلم من الحمار عمرو افصح من الاشجار، یعنی اگر(لو امتناعیه) برای حمار و درختان علم و فصاحتی فرض داشت زید و عمرو از انها افضل بودند... ‼️دونوع دیگر از استعمال افعل تفضیل(که خیلی دقیق تر و پرنکته تر و در فهم روایات پرکاربرد تراست) به همراه منبع در ادامه بارگزاری می شوند ان شاء الله. ✍مومیوند @alnokat

#وان_لم_یکن_النعت ۹۸/۳/۶،ص۲۲۱ @alnokat

شرح ملاجامی_۱۰۰ #ولیس_أی_مثل_هذین ۹۸/۳/۸،ص۲۲۴ اتمام باب منصوبات @alnokat

ادامه مبحث بالا: 2⃣گاهی استعمال افعل تفضیل،اصلا برای تفضیل بین دو طرف(مفضّل و مفضول) نیست،بلکه برای بیان کمال وصف خاص مفضّل (لفظی) می باشد و اصلا وصف مشترکی نیست بین آن دو،که تفضیل معنا داشته باشد. 🔆مثلا در کلام عرب آمده: ✅الصیف ابرد من الشتاء (تابستان سرد تر از زمستان است). 💠واضح است که سرما وصف مشترک بین تابستان و زمستان نیست که تابستان برتری داشته باشد نسبت به آن ،بلکه مقام برای بیان کمال وصف گرمای تابستان است،یعنی تابستان در حرارتش اکمل است از زمستان در برودتش. (یا همچنان که سرمای زمستان کامل است،تابستان هم ،همان کمال را در گرما دارد،این کلام برای کسی است که اهل مکان سرد است و گرما ان چنانی ندیده.) ادامه دارد↪️ @alnokat

#بیان_تبیان ✅بیان یا مصدر به معنای تبیّن و ظهر(روشن و ظاهر شدن)،یا اسم مصدر از بیّن (در این صورت اطلاق می شود به اظهار شی یا انچه که بوسیله ان اظهار شی رخ می دهد).مثل سلام و کلام که اسم مصدر از سلّم و کلّم هستند. 💠تبیان: همچنین مصدر از بیّن که مصدر شاذ می باشد، زیرا قیاس در این باب فتح اول است. ♨️فرق تبیان با بیان ان است که در تبیان کدّ خاطر و اعمال قلب(تفکر در روشن شدن مطلب) نیاز است و قریب به این تفاوت ان است که تبیان اظهار با دلیل و برهان است. ❗️بعید نیست این فرق بخاطر قاعده زیادة المبانی تدل علی زیادة المعانی باشد. 💥نکتة: ✨این قاعده اولا اکثری است نه یک قاعده کلی. ✨ثانیا مشروط است بعد از انکه دو بناء مشتق از اصل واحدی باشند، در نوع هم متحد باشند،پس قاعده با صفت مشبهه و اسم فاعل نقض نمیشود به اینکه صفت مشبهه دلالت بر زیادت معنا دارد و ان ثبوت و جِبلیّه(فطری) است با انکه مبانی ان کمتر از اسم فاعل است(بعضا)مثل حذِر و حاذر.حسن و حاسن. ↩️(هرچند) چه بسا از این مشروطیت هم جواب داده شده به اینکه حذر ابلغ بودنش به خاطر تکیه ان به امور جبلی(فطری،نفسی)می باشد والاجایز است حاذر ابلغ از حذر باشد بخاطر دلالت بر زیادة حذر اگرچه معنای لزوم ندارد. حاشیة جونگی علی شرح التصریف،ص۲۴ @alnokat

#المجرورات ۹۸/۳/۱۱،ص۲۳۰ @alnokat

#وهی_أی_إلاضافة ۹۸/۳/۱۲،ص۲۳۲ @alnokat

نکاتی لطیف از زبان استاد ابراهیم دینانی: کلمه فطر:بریدن شکافتن و... عید فطر یعنی... @alnokat