💠 صور تمثیلی خیال و تدین: درخت دین یا فرش دیانت؟ 🎙 استاد محمد مهدی مجاهدی ✂️ برش هایی از متن: 🔺 اشاره: 🔺 آنچه اینجا تقدیم میکنم، بخشی از یک نوشته‌ی بلند است. آن نوشته‌ی بلند در نقد نواشعری‌گری، نواخباری‌گری، و نوتفکیکی‌گری در ساحت دیانت در ایران امروز است، سه جریان مسمومی که آبشخور ژانری سطحی‌نگر و عوامانه و تقدس‌فروش است، ژانری زرد، که از فرط زردی هواداران‌اش را به ضایعه‌ا‌ی مبتلا کرده که میتواناش «یرقان ظاهری‌گری دینی» نامید. اما متن زیر خلاصه‌ی یکی از بخش‌های مقدماتی آن متن بلند است و به نقش و نقد ایماژهای مسلط در فکر و فهم دینی ما اختصاص دارد. در این متن صورتی خیالین و تمثیلی را هم به عنوان یک ایماژِ جایگزین پیشنهاد کرده‌ام. 🔺 زندگی ما از جمله شیوه‌ی دیانت و سلوک دینی ما بسی‌بسیار بیشتر از آنکه در نگاه نخست به نظر می‌رسد تابع و وامدار صُوَرِ خیال و تمثیل‌های ما ست. همین صورت‌های خیالین و تمثیلی اند که حدود امکان اندیشه‌های ما در باب دین و نیز حدود امکان دین‌ورزی ما را تعیین و تحدید میکنند. 🔺 برای فهمیدن اهمیت این صورت‌های خیالین و تمثیلی و ارزیابی تأثیر آنها بر نحوه‌ی دین‌ورزی نیازی نیست راه دوری برویم. مثلا همین روایت «الدنیا مزرعة الاخره» را در نظر بگیرید؛ صورتی خیالین و تمثیلی است از نسبت دین و دنیا که بی آن، بخش بزرگی از مدعاها، دعاها، استدلال‌ها، امیدها، آرزوها، مناجات‌ها و مناسک از بن ناممکن می‌شد. یا مثلا اقانیم ثلاثه صورتی خیالین است که فهم و توضیح و توجیه نسبت خداوند و عیسی مسیح را برای بسیاری از مسیحیان ممکن می‌کند و بدون این صورت خیالین بخش بزرگی از الهیات مسیحی بلاموضوع می‌شد. همچنین است صورت‌هایی مثالین مانند ساختمان دین، تفکیک تمثیلی هسته‌ی دین از پوسته‌ی دین، و آسمان و زمین، و امثال اینها. اینها همگی صور خیالین مسلطی هستند که هر یک بخشی از گفتار الهیاتی را ممکن و حدود قبض و بسط آن را در نظر و عمل معین کرده‌اند. 🔺 این صورت‌های خیالین از دین چنان رایج و شایع اند که اندیشه‌ی دینی بدون آنها تقریبا غیرممکن است. این صور خیالین حتی از محکم‌ترین و جدی‌ترین عقاید و آموزه‌های دینی هم برای فهم و کنش دینی ما تعیین‌کننده‌تر اند، چون قالب و حدود و مجال اندیشه‌ی ما را تعیین و تحدید میکنند ولی خودشان کمتر محل درنگ و تأمل نقادانه قرار می‌گیرند و از فرط رواج و شیوع، بدیهی گرفته میشوند تا جایی که می‌شود گفت شبیه همان نقشی را بر اندیشه و عمل دینی ما می‌زنند که کانت معتقد بود مقولات پیشینی ذهن ما بر شناخت ما از جهان می‌زنند. 🔺 مثال‌ها بسیار است و من نمی‌خواهم بیش از این، مقدمه‌ی حاضر را تفصیل دهم. اما یادآوری این نکته نیز همین‌جا سودمند و لازم است: کافی است هر یک از این صورت‌های خیالین را با تمثیل‌ها و صورت‌های خیالین دیگری جایگزین کنیم و بلافاصله دریابیم که دیگر درباره‌ی دین و دیانت نمی‌توانیم همان سخنانی را بگوییم که پیشتر نه‌تنها ممکن می‌نمود، بلکه بسیار معقول و جاافتاده هم به نظر می‌رسید. جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/sovar-tansili-khiyal-va-tadayon/ #تدین #تمثیل #خیال #دیانت #محمد_مهدی_مجاهدی 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa/?hl=en

✅ درنگی در مسأله‌ی قرآن و مدارا و یا رواداری از چشم‌انداز نظریه‌ی سیاسی مقایسه‌ای 🎙استاد محمد مهدی مجاهدی ✂️ برش هایی از متن: 🔸 این مطلب بیش از آن که به پرسش از جایگاه رواداری و مدارا در آموزه‌های قرآنی و سنت‌های مسلمانی پاسخ دهد، سه پرسش جستارگشایانه و درهم‌تنیده را درباره‌ی چگونگی صورت‌بندی مسأله‌ی قران و مدارا و/یا رواداری و شیوه‌ی اندیشیدن میان‌رشته‌ای به این نسبت‌سنجی را در میان می‌نهد. (۱) رواداری یا مدارا؟ مدارا و رواداری برخلاف تداول عام و تبادر عمومی، نه دو واژه‌ی مترادف، بلکه در اندیشه‌ی سیاسی، دو واژه‌ی متباین و بلکه متضاد اند. مفهوم کانونی مدارا بردباری و تحمل دربرابر تفاوت‌ها از جایگاه فرودستی و ضعف برای رفع خطر یا از موضع قدرت و فرادستی برای هضم و جذب «دیگری» است. در حالی که رواداری سرفصلی است در اخلاق سیاسی کثرت‌گرا که از پذیرش هم‌ترازانه‌ی تفاوت‌ها و دامن زدن به آن‌ها و مبالات درباره‌ی هستی بالنده‌ی «دیگری» جان و مایه می‌گیرد. هر بحث میان‌رشته‌ای در این باب، باید با آگاهی بر این تفاوت بنیادین صورت‌بندی شود. باید نخست روشن شود کدام مفهوم در کانون پرسش است، مدارا یا رواداری؟ (۲) برای بحث از مسأله‌ی قرآن و مدارا و/یا رواداری، چه بهره‌ای از پیشینه‌ی تاریخی بلند اندیشه‌ورزی درباره‌ی مقارنات علوم متعارف بشری و آیات و اشارات وحیانی می‌توان برد؟ اندیشیدن به نسبت میان مفهوم مدرن مدارا و/یا رواداری، از یک سو، و آموزه‌های وحیانی، از دیگر سو، بخشی از روند فکری-سیاسی گسترده‌ای است که در خلال دهه‌های اخیر به برآمدن نواشعریان و نومعتزلیان و صف‌آرایی فکری و سیاسی میان ایشان در جهان اسلام انجامیده است، نزاعی که به گمان برخی ناظران، سرنوشت جهان اسلام در دوره‌ی معاصر را رقم خواهم زد. نومعتزلیان با مفروض و مبنا گرفتن فهم‌های مدرن از رواداری و/یا مدارا، به بازسازی فهم دینی برای به دست دادن قرائت‌هایی روادارانه و/یا مداراجویانه از قرآن و سنت دست می‌برند. دربرابر، نواشعریان، به جای مفروض و مبنا گرفتن فهم مدرن از رواداری و/یا مدارا، علاوه بر نقد آنها از منظر الهیاتی، گاهی می‌کوشند سازوکارهایی را درون آموزه‌های قرآنی و سنت‌های مسلمانی بیابند و نشان دهند که در جامعه‌های مسلمان‌نشین، در گذر تاریخ، کارویژه‌هایی متناظر با همان کارویژه‌های مثبتی داشته‌اند که مدارا و/یا رواداری امروزه درون آموزه‌ها و تجربه‌های سیاسی مدرن ایفا می‌کنند. در این کوشش، نواشعریان، برخلاف رقبای نومعتزلی خود، در پی ارائه‌ی تفسیری نو یا روایتی جدید از شریعت و یافته‌ها و داشته‌های مسلمانی و آموزه‌های قرآنی برای هماهنگ ساختن آنها با اندیشه‌ها و تأسیسات اخلاقی و حقوقی و سیاسی و فلسفی مدرن نیستند. 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/nazariye-siyasi-moghaseii/ #رواداری #سیاست #قرآن #مدارا #محمد_مهدی_مجاهدی 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

❇️ قبل از دینداری باید اخلاقی بود. 🎙 محمدمهدی مجاهدی ✂️ برش هایی از متن: ♦️ «اندیشه ما» به نقل از انصاف نیوز ، محمدمهدی مجاهدی تأکید کرد: قرآن، پیامبر و اهل بیت با دین تفال و استخاره و خواب و روایت که مسئولیت شناخت و حق باطل را از ذمه متدینین بردارد مخالف‌اند و هرگز در پاسخ به یاران خود نگفتند مسئولیت اعمالشان در قیامت‌ با من. 🔸 در سومین جلسه از سلسله نشست‌های دینداری و دین‌گریزی در ایران امروز، که به مناسبت ماه مبارک رمضان از سوی انجمن اندیشه و قلم و کانون توحید برپا شده، محمدمهدی مجاهدی، استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی، با موضوع دین‌پروری و پروای اخلاق سخن گفت. 🔻 عقل و عدل، مقدم بر دین 🔸 عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی درباره رابطه دین و اخلاق، طرح پرسش‌هایی از قبیل «دیانت چیست و پذیرش دین، چه الزاماتی دارد؟»، را ضروری دانست و افزود: در آیات نخستین سوره بقره، قرآن هدایت برای متقین خوانده می‌شود. این آیه، این پرسش را مطرح می‌کند که مگر کسانی از قبل دیندار بوده‌‌اند که قرآن برای متقین هدایت است؟ پاسخ این است که قرآن برای کسانی هدایت است که پیش از دیندار شدن، پروای اخلاقی داشته‌اند و دست کم پیش‌شرط گونه خاصی از هدایت، تقواست. 🔻 تقوای ماقبل ایمان، شرط هدایت 🔸 وی با اشاره به تقسیم‌بندی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان درخصوص تقوا گفت: علامه، تقوا را به دو شاخه تقسیم می‌کند: تقوای متقدم بر ایمان و تقوای متاخر از ایمان. تقوای متقدم همین اخلاقیات است؛ اخلاقیات عمومی یا همان چیزی که عرف مردم در سراسر جهان و همه جوامع به شکل یک اجماع هم‌پوشان پذیرفته‌اند، مثل راستگویی، امانتداری، پرهیز از خیانت و دروغگویی. این آیه بر این نکته اشاره دارد که دست‌کم گونه خاصی از هدایت، فقط شامل حال کسانی می‌شود که از پیش تقوای متقدم داشته‌اند. 🔸 این استاد دانشگاه با اشاره به الزامات پذیرش دین از سوی مردم اظهار کرد: جامعه‌ای را فرض کنید که در مواجهه با دین، در نقطه صفر قرار دارد و هیچ پیامی مدعی اتصال به آسمان‌ها، نیامده است. در چنین وضعیتی اگر پیامبری ظهور کند، سه نوع واکنش قابل پیش‌بینی است: قبول چشم بسته، رد بی‌درنگ و بی‌ملاک و سوم، درنگ، تجزیه و تحلیل و تصمیم با تانی. 🔸 مجاهدی، رد و قبول بی‌ملاک را به یک اندازه خطرناک و حتی بی‌ارزش خواند و با بیان اینکه عقل سلیم درباره هر پیامی درنگ و تامل می‌کند، افزود: بدون شک، این درنگ نیازمند معیار است و بدون ملاک نمی‌شود داوری و قضاوت کرد که آیا این پیام خداوند است یا نه؟! 🔸 وی افزود: دو معیار کلان برای بررسی پیام و پیامبر نوظهور وجود دارد: عقل و عدل؛ آیا این حرف با عقل جور درمی‌آید، آیا عادلانه است یا نه پذیرش آن، مستلزم ظلم است ...... 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/ghabl-az-dindari-bayad-akhlaghi-bod/ #اخلاق #دینداری #محمد_مهدی_مجاهدی 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa