💠 تغییرات دین‌داری در ایران؛ روندها و عوامل 🎙 استاد محسن حسام‌مظاهری ✂️ برش هایی از متن: 🔸 دربارۀ وضعیت دین‌داری و سمت‌وسوی دینی جامعه، ارزیابی مشخص و وفاق کاملی وجود ندارد. دیرپا بودن جامعۀ ایران و استقرار حاکمیت دینی طی چند دهه اخیر، این ارزیابی را پیچیده‌تر کرده است و بخشی از این پیچیدگی، به تعاریف گوناگون از مقولۀ دین برمی‌گردد. دربارۀ ارزیابی دین، دو رویکرد کلی وجود دارد: گروهی معتقدند دین و به‌طور مشخص تشیع در جامعۀ ایرانی در مسیر توسعه است. شاهد این ادعا هم مجالس و آئین‌های مذهبی با جمعیت انبوه و پررنگ شدن ادبیات و تبلیغات مذهبی است. گروه دوم معتقدند جامعه در مسیر بی‌دینی و دین‌گریزی پیش می‌رود؛ چراکه نمودهای دین‌داری کمتر به‌چشم می‌خورد و دین در حال رانده‌شدن از حوزۀ عمومی به حوزۀ فردی است. هر گروه استدلال و داده‌های خود را نیز عرضه می‌کند که در جای خود قابل بحث است. اما نقطۀ اتکای ما در این بحث، وجه اشتراک این دو رویکرد، یعنی تأکید بر تغییرات دین‌داری از سوی هر دو گروه است. بنابراین ما می‌توانیم به‌جای دو تعبیر «دین‌گرایی» یا «دین‌گریزی»، عبارت «تغییرات دین‌داری» را به‌کار ببریم. فارغ از ارزیابی مسیر یا شتاب این تغییرات، صرفِ گفتن از «تغییرات دین‌داری»، مستلزم این پیش‌فرض است که درباره پدیده‌ای تغییرپذیر و پویا سخن می‌گوییم. پس در هر مقطعی از زمان با صورت‌های جدیدی از دین‌داری مواجهیم و این امر در مطالعات اجتماعی، اساساً نه یک آسیب، بلکه ویژگی ذانی دین‌داری تلقی می‌شود. اصل تغییر، گریزناپذیر است و آنچه اهمیت دارد ارزیابی ما از شتاب و مسیر تغییرات است و برای این مهم، لازم است عوامل نقش‌آفرین و بازیگران این میدان را شناسایی کنیم و سهم هر یک را مشخص کنیم. چنان‌که می‌دانیم پژوهش‌های کمی و کیفی فراوانی در این حوزه انجام شده است. اولین پیمایش جدی در حوزه دین را دکتر اسدی در سال 1353 انجام داد و تا امروز حدود 12پژوهش پیمایشی در سطح کلان داشته‌ایم. پژوهش‌های کیفی هم با شمار بیشتری انجام شده‌اند. عواملی که در زیر اشاره می‌کنیم، با نگاه به هر دو دسته و با تأکید بر پژوهش‌های کیفی و تفهّمی شناسایی شده‌اند. 🔸 عوامل مؤثر بر روند تغییرات دین‌داری عوامل مؤثر بر تغییرات دین‌داری در جامعۀ امروز، اعم از عوامل درونی و بیرونی، چند دسته‌اند: تغییرات جمعیتی: پدیدۀ رشد جمعیت، پیامدها و اقتضائاتی از جمله در حوزه دین‌داری دارد. مثال سادۀ آن توسعۀ فیزیکی اماکن مذهبی، در پی افزایش جمعیت است که این توسعه، ناگزیر تبعاتی در امر دین‌داری خواهد داشت. همچنین جوانی یا پیرسالی جمعیت، اقتضائات خود را در شکل‌دهی به ادبیات دینی یا فرم‌های دین‌داری دارد. جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/taqirat-dindari-dar-iran/ #ایران #تغیرات #دینداری #محسن_حسام_مظاهری 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa/?hl=en

💠 بررسی و نقد یافته‌های پژوهش‌های دینداری 🎙 استاد محمد خدایاری‌فرد ✂️ برش هایی از متن: 🔸 بر اساس بند سوم از سند چشم‌انداز بیست‌ساله و نیز سایر اسناد راهبردی کشور، مانند سند مهندسی فرهنگی و سند تحول آموزش و پرورش، به صورت‌های گوناگون بر ارتقای دینداری، اخلاق و معنویت در کشور تأکید شده است. با این همه به نظر می‌رسد هیچ‌یک از نهادهای متولی این امر، برنامه‌ریزی و پایش خاصی در این موضوع ندارند. پس از دستور امام خمینی مبنی بر اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، با توجه به اینکه هیچ معیاری برای سنجش اسلامی بودن/ نبودن دانشگاه در دست نبود، مسئولیت تعیین ملاک سنجش بر عهدۀ دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران گذاشته شد و برای این منظور تیم چهار یا پنج نفره تشکیل شد و به‌تدریج به این تیم اضافه شد. فعالیت اولیه گروه بیشتر حول محور دین‌داری بود و بعداً به دلایلی تمرکز کار روی موضوع اخلاق قرار گرفت. الگوی سنجش دین‌داری ابتدا در سطح دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف، بعد در سطح ملی و سپس با مشورت شخصیت‌های مهم بین‌المللی مانند رالف هود در سطح بین‌المللی ساخته شد. این مدل سنجش دین‌داری شامل مؤلفه‌های زیر است: 🔸 باورهای دینی؛ عواطف دینی و التزام و عمل به وظایف دینی (رفتارهای دینی). 🔸 نتیجۀ مطالعات شامل وضعیت دین‌داری دانشجویان، سنخ‌شناسی رفتارهای دینی و راه‌حل‌ها در سال‌های 1387، 1390، 1392 و 1396 است. در این مطالعات هیچ‌گونه گرایش سیاسی دخالت نداشته است و تاریخ‌ها به‌صورت تصادفی است. به دلیل شرایط خاص ایران، اظهارنظر دربارۀ دین‌داری از حساسیت خاصی برخوردار است و همین امر کار سنجش دین‌داری را با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌سازد. 🔸 طبق نمودارهای به‌دست‌آمده، در سال 1390 و 1392 دین‌داری، شامل باورهای دینی، عواطف دینی و رفتار دینی، سیر نزولی داشته است. بررسی وضعیت دین‌داری در سال‌های 1392 تا 1394 نشان می‌دهد که در سال 1392 وضعیت دین‌داری تقریباً خوب بوده و در سال 1393 کمی افزایش یافته، اما در سال 1394 باز مقداری ثابت مانده است؛ به تعبیر دیگری در این سال‌ها در وضعیت دین‌داری تغییر خاصی اتفاق نیفتاده است. 🔸 در تحقیقات سال‌های 1395 و 1396، بررسی ورودی‌های دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران (کسانی که هیچ کار پژوهشی روی آنها نشده بود) نشان داد که وضعیت دین‌داری در بین دانشجویان ورودی 1396 نسبت به ورودی‌های 1395 به‌ویژه در دو شاخص عواطف و رفتارهای دینی، کاهش داشته است(از 3/6% به 3/4% یا از 3/4% به 3/2% تغییر یافته است). برای فهم دلیل این کاهش، با 1200 دانشجو مصاحبه شد. مهم‌ترین دلایل کاهش دین‌داری بر اساس نتایج این مصاحبه‌ها عبارت است از: القای تحمیلی دین؛ جزم‌اندیشی دینی؛ رفتار حافظان هنجارهای نظام دینی؛ عملکرد آسیب‌زای مدعیان دین‌داری؛ برخورد ابزاری با دین؛ ناتوان جلوه‌گرشدن روحانیت در عرصه اجتهاد؛ برخوردهای ریاکارانه با دین؛ تخدیری واقع شدن دین؛ آمیختگی گسترده دین با حزن و اندوه؛ طرح چهره خشن برای دین؛ ابهام‌های آمیخته با دین؛ درخواست تبعیت محض از پیروان؛ دید غیراستدلالی دین‌داران؛ عدم توانایی دین‌داران در پاسخ به شبهات معاصر؛ افراط و تفریط‌های دینی؛ ضعف‌های مفرط تبلیغی؛ کوتاهی مسئولان در بسترسازی مناسب تحقق دین؛ اشباع به‌خصوص از صداوسیما در تبلیغ مستقیم دین و نگاه ظاهرگرایانه در مقابل نگاه مبتنی بر محتوا. جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/barrasi-naqd-dindari/ #بررسی #پژوهش #دینداری #نقد #محمد_خدایاری_فرد 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa/?hl=en

✳️ ارضای کاذب حس دین‌داری 🎙 سرکار خانم مریم یوسفی ✂️ برش هایی از متن: ◾️ به طور طبیعی هر چیزی حدی دارد، همین‌طور هر نیازی، اعم از نیازهای جسمی و غیرجسمی. آدمیزاد تا به علتی عارضی از تعادل خارج نشده باشد الی الأبد گرسنه نیست، تعداد محدودی لباس نیاز دارد، مهربانی‌اش چارچوبی، مهرطلبی‌اش قواعدی و داد و دهش حد و حصری دارد. احساس نیاز به معنویت هم از این قاعده مستثنا نیست؛ خواه تعبیرتان از معنویت، «اخلاقیات» باشد یا «باورهای الاهیاتی و زندگی متشرعانه» یا... . ظرف وجودی انسان در حالت عادی برای امتلاء از نیازهای معنوی هم الی غیرالنهایة نیست و محدودیتی دارد. سرریز که کند کار خراب می‌شود. ◾️ من بر اساس تجارب شخصی و مشاهدات و برداشت‌هایم از تجارب دیگران باور دارم که عموم افراد ظرف نیازهای معنوی‌شان محدودیت دارد. اگر فی الواقع چنین باشد، آن وقت باید حواسمان باشد که این ظرف را با چه محتوایی پر می‌کنیم. در فضای مناسک‌زده و قشری‌گری فربه این روزها، در فضایی که سعی می‌شود تمام کنش‌های سیاسی و اجتماعی ما با دین گره زده شود، در فضایی که دین‌بازی از در و دیوارش می‌بارد و هر روز دهه و آئینی جدید بر تقویم دینی و مناسک ما افزوده می‌شود، صفر تا صد نیاز معنوی عده‌ای با اعمالی ظاهری برآورده می‌شود که انجامشان هم بسیار راحت و چشم‌پرکن است. در این شرایط دیگر چه رمق و انگیزه و نیازی برای مراقبت‌های درونی با آن باریک‌بینی‌ها و اقتضائات خاص خودش؟! طبیعی است وقتی این نیاز با این ظواهر ارضا می‌شود دیگر در دایره التزامات دینی جایی برای وظایف اخلاقی فردی و اجتماعی نمی‌ماند؛ به خصوص در فرهنگ ما که غالباً قوی‌ترین پشتوانه‌های اخلاق‌مداری انگیزه‌های دینی هستند و عموماً دین و اخلاق در هم تنیده شده و در نتیجه حس مثبت اخلاق‌مداری در ظرف وجودی معنویت‌خواهی ریخته می‌شود. البته رسیدن به نقطه تفکیک دین و اخلاق از یکدیگر، به این معنی که اخلاقی زیستن برایمان سوای از انگیزه‌های دینی باشد تا حدی این سردرگمی و آشفتگی و اختلاط ظرفیت‌ها را حل می‌کند ولی گمان نمی‌کنم فرهنگ دینی حال حاضرِ اکثر ما ایرانیان در آن نقطه ایستاده باشد. 📎 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/erzaye-kazeb-hes-dindari/ #دینداری #عزاداری #محرم #مریم_یوسفی 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

✅ قرآن اجبار به دینداری را خلاف نظام آفرینش می‌داند 🎙 استاد محمد سروش محلاتی ✂️ برش هایی از متن: 🔻 به گزارش«سایت اندیشه ما» به نقل از ایکنا، دومین جلسه شرح نهج‌البلاغه ایة الله محمد سروش محلاتی، استاد درس خارج حوزه قم، با موضوع «ناسازگاری ایمان و اکراه» در کانون توحید برگزار شد که گزیده مباحث آن را در ادامه می‌خوانید؛ 🔸 بحث ما درباره قدرت در نهج‌البلاغه بود. اولین پرسشی که مطرح است این است؛ نسبت بین دین و قدرت چیست و در چه قلمرویی دین می‌تواند از قدرت استفاده کند و قدرت را به خدمت خود بگیرد و به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف خود از قدرت استفاده کند؟ 🔸 برای پاسخ به این پرسش اول باید خود پرسش را منقح کرد که مقصود از به کارگیری قدرت در قلمرو دین چیست؟ یک مرحله استفاده از قدرت برای قبول اسلام است، مرحله دوم استفاده از قدرت برای انجام تکالیف مسلمانی است. مرحله سوم کاربرد زور برای تشکیل حکومت اسلامی است. پرسش دیگر این است که آیا استفاده از زور برای بقا و دوام حکومت دینی جایز است یا خیر. 🔸 ما از مسئله اول شروع کردیم و برای پاسخ به این پرسش از کلام امیرالمومنین(ع) استفاده کردیم. حضرت در خطبه قاصعه می‌فرمایند چرا انبیا دستشان از مال دنیا و بهره‌مندی از قدرت و ثروت کوتاه بوده و انسان‌های عادی بودند. پاسخ امیرالمومنین(ع) به این پرسش این است اگر انبیا از ثروت و قدرت بهره داشتند گرایش انسان‌ها به انبیای الهی و قبول دعوت آنها خلوص خود را از دست می‌داد. اگر این اتفاق می‌افتاد ایمان بر اساس تشخیص و اراده نبود و ارزش خود را از دست می‌داد و چنین ایمانی نمی‌تواند مبنای سعادت انسان قرار بگیرد. در جلسه گذشته تاحدودی در این رابطه صحبت کردیم. 🔸 بخشی از بیان امیرالمومنین(ع) این بود: «وَ لَوْ كَانَتِ الْأَنْبِيَاءُ أَهْلَ قُوَّةٍ لَا تُرَامُ وَ عِزَّةٍ لَا تُضَامُ وَ مُلْكٍ تُمَدُّ نَحْوَهُ أَعْنَاقُ الرِّجَالِ وَ تُشَدُّ إِلَيْهِ عُقَدُ الرِّحَالِ، لَكَانَ ذَلِكَ أَهْوَنَ عَلَى الْخَلْقِ فِي الِاعْتِبَارِ وَ أَبْعَدَ لَهُمْ [مِنَ‏] فِي الِاسْتِكْبَارِ، وَ لَآمَنُوا عَنْ رَهْبَةٍ قَاهِرَةٍ لَهُمْ أَوْ رَغْبَةٍ مَائِلَةٍ بِهِمْ، فَكَانَتِ النِّيَّاتُ مُشْتَرَكَةً وَ الْحَسَنَاتُ مُقْتَسَمَةً؛ اگر پيامبران الهى، داراى چنان قدرتى بودند كه مخالفت با آنان امكان نمى‌داشت، و توانايى و عزّتى مى‌داشتند كه هرگز مغلوب نمى‌شدند، و سلطنت و حكومتى مى‌داشتند كه همه چشم‌ها به سوى آنان بود، از راه‌هاى دور بار سفر به سوى آنان مى‌بستند، امر دینداری برای انسان‌ها آسان‌تر بود، و متكبّران در برابرشان سر فرود مى‌آوردند، و تظاهر به ايمان مى‌كردند، از روى ترس يا علاقه‌اى كه به مادّيات داشتند. در آن صورت نيّت‌هاى خالص يافت نمى‌شد، و اهداف غير الهى در ايمانشان راه مى‌يافت، و با انگيزه‌هاى گوناگون به سوى نيكى‌ها مى‌شتافتند». 🔺 ایمان امر اکراه‌ناپذیر است 🔸 این مسئله‌ای که امیرالمومنین(ع) مطرح کردند یک بحث زیربنایی و مهم است. در اینجا چند نکته هست؛ یکی اینکه وقتی بحث از ایمان می‌شود، ایمان امر اکراه‌ناپذیر است. ایمان، باور و پذیرفتن است و اعمال قدرت در حوزه باطن انسان موجب پذیرفتن امری نمی‌شود. معنی ندارد دانشمندی که ادعا می‌کند زمین حرکت می‌کند به چوب ببندید. اینکه امام صادق(ع) می‌فرمایند «هل الدین الا الحب» بر همین اساس است. ما با زور نمی‌توانیم عشق و علاقه را در دل کسی ایجاد کنیم. اعمال قدرت نه تنها چنین تاثیری ندارد بلکه موجب تنفر هم می‌شود لذا برخی بزرگان ما مثل علامه طباطبایی نسبت به آیه «لا اکراه فی الدین» می‌فرمایند که این آیه بیان یک واقعیت است و آن اینکه دین اکراه ناپذیر است. 🔺 جهت مطالعه این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/quran-ejbar-be-dindari/ #آفرینش #اجبار #دینداری #قرآن #محمد_سروش_محلاتی 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

✅ دینداری در سربالایی 🎙 استاد سید حمید موسویان ✂️ برش هایی از متن: 🔻 شرایط امروز جامعه ایران، نشان از یک زلزله شدید در عرصه فرهنگی و اجتماعی دارد و در چنین موقعیتی یکی از گروه‌هایی که به شدت نگران وضعیت خود می‌شوند دینداران هستند. دینداران در نهایت سه رویکرد را در قبال تحولات عمیق اجتماعی و فرهنگی در پیش می‌گیرند: 1. پرخاش‌گری و تقابل تا آخرین حد توان 2. انفعال و بی‌عملی 3. بازخوانی هر دو طرف کشمکش اجتماعی و تلاش برای بازتعریف خود در شرایط جدید 🔺 با توجه به اینکه بهترین و معقول‌ترین کنش را مورد اخیر می‌دانم در ادامه تلاش می‌کنم وضعیت گروه سوم را مورد بررسی قرار دهم.قبل از ورود به هر بحثی باید دانست که دینداران به دلیل چارچوب‌های پذیرفته شده خود به هیچ وجه نمی‌توانند با برخی از تغییرات همراهی کنند. اما نباید فراموش کرد که زمانه گاهی افراد را به این نتیجه می‌رساند که میان امور مختلفی که به آن تعلق خاطر دارند آنچه با اهمیت است را حفظ کنند و آنچه ایجاد مانع می‌کند و امکان زندگی را از بین می‌برد یا آن را با اختلال جدی مواجه می‌کند کنار بگذارند. این نکته هم در اصل آموزه‌ها ممکن است اتفاق بیفتد و هم در تفسیر و فهم از آنها. در مذهب تشیع، راهکاری عقلانی به نام تقیه وجود دارد که هدف اصلی آن امکان‌پذیر کردن زندگی در کنار سایر افراد با اندیشه‌های مخالف است. چه بسیار اموری که امامان و علما تغییر در آنها را به دلیل تقیه پذیرفته‌اند. باید توجه داشت که تقیه تنها در هنگام ترس نیست و گاهی تقیه برای وضعیت برابر میان افراد نیز تعریف شده است و با عنوان تقیه مداراتی از آن یاد کرده‌اند. طبیعتا بحث از تقیه، مجالی دیگر می طلبد که در جای خود قابل بررسی است. آنچه در ادامه بر آن تاکید می‌شود تغییراتی که برآمده از تقیه باشد نیز نیست. بلکه هدف بحث حاضر آن تغییراتی است که واقعا در درون دینداری اتفاق می‌افتد. به نظر می‌رسد گاهی شرایط زمانه، انسان دیندار را با حقایقی مواجه می‌کند که فهم او را از نوع و روش دینداری یا چگونگی قرائت یک آموزه دینی دچار تغییر می‌کند. یعنی او به این نتیجه می‌رسد یا فهمی که تاکنون به عنوان دین، مورد قبول او بوده است کاملا نادرست است یا اینکه نیاز به اصلاحات جدی دارد. در ادامه این نوشتار به برخی از مهمترین موارد این مسأله اشاره خواهم کرد. 1. زن در نگاه دین 🔺 به عنوان اولین گام از بحث زنان در باور دینداران آغاز می‌کنم. در فهم سنتی که تا یکی دو قرن پیش سیطره بی چون و چرایی در میان مؤمنان داشت، شناخت زن مبتنی بر فهم از چند آیه قرآن و روایاتی خاص شکل گرفته بود. آیه «الرجال قوامون علی النساء» (سوره نساء/ 34) و تعبیر روایی «إنّ النساء ... نواقص العقول» (نهج البلاغه) بارزترین مستندات این خوانش بوده است. بر این اساس زنان در نگاه دین در مرتبه‌ای پایین‌تر از مردان تعریف شده‌اند و خداوند این فضیلت را برای مردان قایل شده است که بر زنان برتری داشته باشند. این خوانش هنوز هم در میان متدینان از زن و مرد، رواج دارد و تنها گاهی پرسش‌هایی در برابر آن مطرح می‌شود که با پاسخ‌هایی سنتی نیز مواجه می‌گردد. برخی از علما در دهه‌های اخیر تلاش کرده‌اند پاسخ‌های جدیدی به این اشکالات بدهند. البته این گروه نیز به نوعی به رجحان جنس مذکر بر مؤنث گرایش دارند ولی کوشیده‌اند جواب‌های‌شان را به روز نمایند. با این حال، میزان موفقیت آن پاسخ‌ها را در شرایط امروز جامعه ایران باید جستجو کرد. به نظر می‌رسد یکی از عمده‌ترین چالش‌هایی که جامعه دینی ایران مدتی است با آن دست و پنجه نرم می‌کند همین مسأله است و در زمان حاضر، بسیاری از بانوان دیندار نیز به مطالبه کنندگان توضیح در این زمینه پیوسته‌اند. به عبارت دیگر، خوانش سنتی برای بسیاری از زنان دیندار نیز قانع کننده نیست و به نظر آنها این بیان نمی‌تواند کلام خدا با پیام دین الاهی باشد. یعنی حتی اگر موضع خاصی هم نداشته باشند حداقل بر این نکته پافشاری می‌کنند که «خدا، یک جنس را برتر و جنس دیگر را فروتر نیافریده است.» 🔺 جهت مطالعه این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/dindari-dar-sarbalaii/ #دینداری #سربالایی #سید_حمید_موسویان 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

✅ شاخص های دینداری 📕 معرفی کتاب 🎙استاد مهدی مهریزی ✂️ برش هایی از متن: 🔸 نخستین چاپ کتاب «شاخص‌های دین‌داری» تالیف مهدی مهریزی، در سه بخش با عنوان‌های «مباحث عام»،‌ «راه‌های شناخت شاخص‌ها» و «تحلیل و نقد شبهات» از سوی نشر علم راهی بازار نشر شده است. 🔸 مولف در صفحات نخستین کتاب درآمدی بر آن نوشته که در بخشی از آن می‌خوانیم: «یکی از موضوعات جالب، جدی و زیبا که در حوزه مطالعات دینی در این دهه‌های اخیر مطرح شده، سنجش دین‌داری در زندگی انسان در عرصه‌های سه‌گانه فرد، جامعه و حکومت است. این‌گونه مطالعات از گزافه‌گویی متولیان و علاقه‌مندان و دینداران درباره نقش و کارکرد دین جلوگیری می‌کند و تصویری عینی و واقعی از نیاز انسان به دین و چگونگی دستیابی به تحقق آن به‌دست می‌دهد.» 🔸 بخش نخست کتاب با عنوان «مباحث عام» به مسائل مقدماتی در این حوزه می‌پردازد. فصل نخست این بخش به کلیات تحقیق مانند مفاهیم، تعیین چارچوب نظری و پیشینه تحقیق اختصاص دارد. دومین فصل گزارشی از رویکردهای مختلف به دین‌داری است. در این فصل دیدگاه‌هایی که در رتبه‌بندی آموزه‌های دینی در میان مسلمانان رواج داشته یا دارد، معرفی شده‌اند. فصل سوم این بخش به موضوع «مسلمات دین‌داری» اشاره دارد. در بخشی از این فصل در صفحه 215 آمده است: «پرداختن به سنجش دین‌داری از پژوهش‌های نو و مسئله‌های جدید در دنیای معاصر است، گرچه در ادبیات فارسی و با نظر به آموزه‌های اسلامی گام‌هایی برداشته شده، لکن جای پژوهش‌های بنیادی و درون ‌دینی که بر پایه آموزه‌های دینی به تعیین و رده‌بندی شاخص‌ها بپردازد، خالی است.» 🔸 در دومین بخش کتاب حاضر با عنوان «راه‌های شناخت شاخص‌ها» به گردآوری و دسته‌بندی آیات و روایات پرداخته شده است. در صفحه 646 کتاب درباره موضوع «ایمان و مکارم اخلاقی» به نقل از «کمیل بن زیاد» می‌خوانیم: «وقتی اسیران قبیله طی را آوردند، دختری سرخ‌رو و زیبا در میان آنان بود؛ از دیدن او شگفت‌زده شدم و گفتم از پیامبر می‌خواهم او را در سهم من قرار دهد. وقتی لب به سخن گشود، فصاحتش سبب شد زیبایی‌اش را از یاد بَرَم، گفت: ای محمد اگر صلاح بدانی ما را آزاد کنی تا دشمن شاد نشویم، ما از خانواده سرشناس عرب هستیم. پدرم به گرفتاران می‌رسید، میهمان‌نواز بود، به گرسنه‌ها غذا می‌داد، برهنه‌ها را می‌پوشاند، نیازمند را بی‌پاسخ نمی‌گذاشت، به همه سلام می‌کرد؛ من دختر حاتم طائی هستم. رسول خدا فرمود: ای دختر اینها صفت مومنان حقیقی است، اگر پدرت کمتر از این هم بود به وی لطف می‌کردیم. آنها را رها کنید. پدرش مکارم اخلاقی را دوست می‌داشت. ابو برده برخاست و گفت ای رسول خدا شما مکارم اخلاقی را دوست می‌دارید؟ رسول خدا فرمود: سوگند به آن‌‌که جانم در دست اوست، کسی وارد بهشت نشود، مگر با حسن خلق.» 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/shakhes-haye-dindari/ #دینداری #معرفی_کتاب #مهدی_مهریزی 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

🟨 عیار دینداری در منطق فاطمی؛ حفظ فروع یا دفاع از اصول» 🎙 آیت الله سیدضیاء مرتضوی ✂️ برش هایی از متن: 🔸 به گزارش سایت اندیشه ما » به نقل از ایکنا، نشست «عیار دینداری در منطق فاطمی؛ حفظ فروع یا دفاع از اصول» با سخنرانی آیة الله سیدضیاء مرتضوی: 🔸 ابتدا اشاره می‌کنم که یکی از انحرافات بزرگ در جوامع دینی این است که اجزای دین خواسته یا ناخواسته جابجا می‌شوند و همین امر بزرگترین ضربه‌ها را به دین و دیانت زده است. در بهترین حالت دستاورد این انحراف بزرگ ترسیم یک منظومه ناهماهنگ از دینی است که دارای منظومه هماهنگ است. جامعه‌ای که بر پایه چنین شناخت و شکلی از دین برپا شود همین وضع را خواهد داشت و به تعبیر امیرالمومنین(ع) دینداری در چنین جامعه‌ای همانند پوستین وارونه است و نمای بسیار زشتی دارد. محور اصلی صحبت من این است؛ رفتاری که با حضرت فاطمه(س) صورت گرفت و مکرر خواندیم و شنیدیم و واکنشی که حضرت داشت یک سند مهم و ماندگار تاریخی است. 🔸 در موضوع ماندگاری این سند و واکنش حضرت زهرا(س) همان زمان شاهد سه نوع نگاه و برخورد هستیم. عاملان اصلی این ستم تلاش کردند قضیه را بپوشانند و کوچک جلوه دهند. یکی از کارهایشان این است که حضرت امیر(ع) را واسطه قرار دادند تا حضرت زهرا(س) اجازه دهد شیخین به دیدار ایشان بروند. می‌خواستند با این کار موضوع را کوچک کنند ولی حضرت زهرا(س) با اعتراف‌گیری از شیخین در آن جلسه نسبت به فرمایش پیامبر(ص) مبنی بر اینکه هر کس فاطمه(س) را بیازارد مرا آزرده است، شاهد گرفتند که این دو نفر مرا آزار دادند. 🔻 تنها ابزار اهل بیت(ع) در مواجهه با سقیفه 🔸 برخورد دوم برخورد امیرالمومنین(ع) و حضرت فاطمه(س) برای ماندگار کردن این سند بود. آنها ابزار تبلیغاتی نداشتند که در برابر جریان حاکم بایستند جز اینکه دید خودشان را نسبت به این انحراف بزرگ نشان دهند. در این میان یک نگاه سوم هم وجود داشت و آن نوع نگاه و درخواست عباس عموی پیامبر(ص) بود که محور اصلی سخن من است. این نگاه، نگاهی متوسط است که به برخی ظواهر نگاه می‌کند و حامی حفظ جزء و فروع است ولو به قیمت فدا شدن اصول دین. عباس انسان شایسته و مهربانی بود ولی بحث سر دید و نگاه است. در آن جامعه این مشکلات برای حضرت فاطمه(س) اتفاق افتاده بود. یک نگاه، نگاه خود حضرت بود برای ماندگار کردن آن سند، یک نگاه، نگاه جناب عباس عموی پیامبر(ص) بود. 🔸 در روایتی از عمار یاسر می‌خوانیم وقتی فاطمه(س) بیمار شد و بیماری سنگین شده بود عباس برای ملاقات آمد، به او گفتند ملاقات ممنوع است و هیچ کس نمی‌تواند به دیدار فاطمه(س) برود. عباس به خانه خودش برگشت و پیکی را سراغ علی(ع) فرستاد و به او گفت به علی(ع) بگو عمویت به تو سلام می‌رساند و خدا می‌داند من گرفتار چه اندوهی شدم به خاطر بیماری حبیبه رسول خدا(ص) و نور دو چشم او و خودم. به گمان من فاطمه(س) اولین کسی است که به پیامبر(ص) ملحق می‌شود، خدا او را برمی‌گزیند و نزدیک خودش می‌کند. 🔸 عباس این مقدمه را برای چه گفت؟ در ادامه گفت اگر مرگ سراغ فاطمه(س) آمد، ما را بی‌خبر نگذار و مهاجر و انصار را برای تشییع جمع کن تا با حضور در تشییع جنازه ایشان به اجر و پاداش برسند و این مایه زیبایی دین است. عباس می‌گفت اینکه چندین هزار نفر برای تشییع جنازه فاطمه(س) شرکت کنند مایه زیبایی و شکوه دین است. حضرت علی(ع) در پاسخ فرمودند امیدوارم هیچ‌گاه از مهربانی تو محروم نشویم، می‌دانم تو قصد خیرخواهی داری و رأی‌ات محترم است ولی حضرت فاطمه(س) مورد ستم قرار گرفت و میراثش را ندادند و وصیت پیامبر(ص) را در مورد او رعایت نکردند، من از تو درخواست دارم اجازه بدهی که به این پیشنهاد شما عمل نکنم برای اینکه خودش وصیت کرده قضیه را پنهان کنم.‎.‎ 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/ayar-dindari-dar-mantegh-fatemi/ #منطق #دینداری #حفظ_فروع #دفاع_اصول #آیت_الله_سید_ضیاء_مرتضوی 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

❇️ دینداری وارونه و امر بمعروف مظلوم 🎙 استاد محمدکاظم تقوی ✂️ برش هایی از متن: 🔻 از منظر اسلام ثقلین، رابطه میان شهروندان و حاکمان جاده دوسویه میباشد. سند و تجسّم این سخن حکومت و زمامداری رسول رحمت (ص) در مدینه النبی و امامت امیرالمؤمنین(ع) در مدت پنج ساله بس دشوار حکومت علوی است. 🔻علی (ع) در بخشی از خطبه ی سخنرانی 34 نهج البلاغه، در حالی که زمام حکومت کشور پهناور اسلامی را در دست دارد و به انواع و اقسام دشواری و دردسر مبتلا است، با صراحت و صدای رسا به عموم مسلمانان میگوید: ✨«ای مردم هم من بر عهده شما حقوقی دارم و هم شما حقوقی دارید که من و حکومتم باید آنها را پاس بدارد؛ اما حقوق شما بر من یکی این است که خیرخواه شما باشدم و برایتان خیر بخواهم، و حقوق مالی شما را بپردازم، دیگر اینکه آگاهی و دانائی را به شما بیاموزم تا در جهل و نادانی نمانید و علاوه برآن در تربیت و تأدیب شما بکوشم تا فرهنگتان ارتقاء یابد. و اما وظیفه شما که حقوق من بر عهده شما است؛ اینکه به بیعت با من وفادار باشید، و در سرّ و علن و آشکار و نهان ناصح و خیرخواه منِ حاکم و حکومت باشید، و دیگر اینکه وقتی به شما فراخوان دادم، اجابت کنید و فرامین حکومتی را (قوانین اجتماعی) اطاعت کنید.» 🔻اگر حکومتی در رابطه خود با ملت این جاده دو طرفه را نداشته باشد، حق ندارد خود را حکومت اسلامی و پیرو سیره علوی بداند. 👈باید توجه داشت تا اسلام را ناقص و تک ساحتی نبینیم و یا ناقص به دیگران معرفی نکنیم، چرا که دین اسلام و آورده نبی رحمت و اهل بیت عصمت (عله و علیهم السلام) اولاً ساحت عقیده و اندیشه دارد و ثانیاً عرصه گسترده اخلاق دارد و در مرتبه سوم احکام و مجموعه ای از بایدها و نبایدهای لازم و غیرلازم دارد تا مصالح و منافع انسان تأمین و حفظ شود و مفاسد مضار از او دفع گردد. 🔻در این چشم انداز، در عرصه احکام و ساحت بایدها و نبایدها، انسان موحّد و متخلق به فضائل اخلاقی و پیراسته از رذائل نفسانی؛ وظیفه امر به معروف و نهی از منکر دارد تا علاوه بر خود که باید صالح و به صلاح آراسته باشد، دیگران نیز در همین مسیر انسانیت زندگی کنند. البته این وظیفه اسلامی شرایط و ضوابط و درجات و مراتبی دارد که درجای خود باید بدان پرداخت، اما یکی از مهمات آن این است که در دوگانه حکومت و حاکمان با ملت و شهروندان؛ هر دو طرف وظیفه دارند آن دیگری را به خوبیها و معروفها دعوت کنند و امر نمایند و از بدیها و زشتیها باز دارند و چنین نیست که تنها حاکمان و اصحاب قدرت وظیفه دارند جلوی خطا و لغزش شهروندان را بگیرند تا به سوء عاقبت و خرابی دنیا گرفتار نشوند؛ بلکه یکایک ملت و عموم شهروندان نیز وظیفه و حق دارند حاکمان و قدرتمندان را امر به معروف و نهی از منکر کنند و در برابر ارتکاب گناهان و معاصی حاکمان بی تفاونت نباشند و ساکت نمانند. 👈 علی(ع) فرمود شهروندان وظیفه و حق دارند حکومت را از آن زاویه مخاطب قرار دهند. اما آیا گویندگان مذهبی در جامعه ما به این بخش از امر به معروف و نهی از منکر توجه دارند و دعوت میکنند؟! 🔻واقعاً چنین غفلت بزرگی قابل اغماص و بخشش نیست و از آنجائی که توان و تأثیر حکومت و حاکمان در وضعیت جامعه مقدم و چندین برابر ظرفیت شهروندان است، پس صلاح و فساد آنها باید در درجه اول اهمیت و اهتمام باشد چرا که اگر به خصوص سخنگویان دینی در جامعه متهم به جانبداری از قدرت و حاکمان گردند، پیامدهای تلخ آن را باید بر عهده چه کسانی گذاشت؟! 🔺 جهت مطالعه این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/dindari-varone-va-amr-marof-be-mazlom/ #دینداری #مظلوم #محمدکاظم_تقوی 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

❇️ افزایش مناسک و ایام مذهبی، دینداری جامعه را افزایش نمی‌دهد 🎙 استاد مهراب صادق‌نیا ✂️ برش هایی از متن: 🔻 «اندیشه ما» دکتر مهراب صادق نیا: اینکه ما دین را به مناسک تقلیل دهیم یا دین را در حد کمیت و با میزان ایام دینی در تقویم سال یا با میزان اماکن دینی و امامزاده ها تعریف کنیم، نتیجه اش این می شود که بگوییم جامعه دینی تر شده و میزان دینداری در جامعه افزایش یافته است. اما اگر معیار دینداری را تحقق روح و اهداف دین بدانیم، باید ببینیم شاخص هایی نظیر حضور امر قدسی در زندگی مردم یا پایبندی به اخلاق، اعتماد و وفای به عهد یا عدالت در جامعه افزایش یافته است یا خیر؟ 🔸 صادق نیا افزود: از نگاهی دیگر می توان کیفیت دینداری را در جامعه با نفوذ و تاثیرگذاری نهاد دین مانند مرجعیت و روحانیت در زندگی مردم سنجید؛ آیا محبوبیت، نفوذ، اثرگذاری، اعتبار و اعتماد به مرجعیت و روحانیت افزایش یافته یا کاهش یافته است؟ و بر این اساس داوری کرد. در عصر روشنگری هم کلیسا با این چالش مواجه شد که آیا هدف از دینداری، ظاهر و پوسته دین و مناسک و کمیت فعالیتهای دینی است یا هدایت و پیرایش و اخلاقی کردن جامعه است؟ 🔸 این استاد دانشگاه در ادامه گفت: روایات و قرآن کریم، تاکید فراوان دارند که هدف از ظواهر و کمیت دینداری، رسیدن به روح دینداری و معنویت است و چه بسیار دیندارانی که به شریعت و ظواهر پایبند بودند، اما رستگار نشدند. 🔸 وی با اشاره به نظریه «هافستد» بعنوان یک مردم شناس که دو فرهنگ «مردانه» و «زنانه» را در جامعه تعریف و از یکدیگر تفکیک می کند، گفت: از نظر او فرهنگ مردانه مبتنی بر عقلانیت و قاعده‌مندی و تلاش برای تغییر است و فرهنگ زنانه مبتنی بر عواطف، نرمخویی و تلاش برای راضی کردن دیگران بخصوص بالادستی ها. هافستد در ارزیابی فرهنگهای ملل، ژاپن را در رتبه نخست و ایران را در رتبه ۷۳ یعنی نزدیک به یک فرهنگ زنانه قرار می دهد و البته مراد از این تعبیر، تنها یک وصف است، نه رویکردی جنسیتی. 🔸 این پژوهشگر افزود: به نظر می رسد در جامعه ایران می‌توان از این مفاهیم بهره جست و کیفیت دین‌داری را توصیف کرد. چون دینداری در ایران، خصوصیاتی نظیر گریز از عقلانیت، گریز از رقابت و تلاش، گریز از پی‌گیری و استمرار، و در یک کلام خصلتی عاطفی دارد؛ یعنی به دین‌داران گفته شده به جای آنکه براساس قواعد و رفتارها و تلاش برای رفتار اخلاقی و تغییر خود و دیگران عمل کنند، با کنش های عاطفی، عزاداری و گریستن یا شرکت در فلان مراسم و راهپیمایی رستگار می شوند. این یعنی بجای طی کردن مسیری سخت و تلاش برای نجات خود و دیگران، با یک گریه نتایج یک عمر عمل غیراخلاقی جبران می شود. 🔸 استاد دانشگاه ادیان و مذاهب با تاکید بر اینکه «در منطق قرآن، دینداری و ایمان یک امر ورزیدنی است نه داشتنی» گفت: ایمان ورزیدن نیاز به تلاش دائمی، مراقبت و زحمت دارد. ایمان ورزیدنی، تعهدآور و مبتنی بر تلاش مستمر است و ایمان عاطفی، ایمانی داشتنی است و نیاز به تغییر ماهیتی و رعایت اخلاق و زحمت دائمی ندارد. بلکه با یک توسل و گریستن؛ بدون تلاش چندان، می توان به راحتی رستگار شد. 🔸 صادق نیا در نقد این نگاه گفت: مرحوم ملااحمد نراقی، یک روز از حمام نیمه عریان خارج شد و خوشحالی کرد؛ علتش را پرسیدند، گفت: پس از سی سال مبارزه با نفس و مراقبه امروز فهمیدم حسود نیستم. به تعبیر پیامبر(ص)، مراقبه و محاسبه نفس و تلاش، نباید لحظه ای و چشم برهم زدنی تعطیل شود. 🔸 وی با بیان این که «در دینداری مورد نظر قرآن، برای رستگاری تلاش گسترده و رقابت صورت می گیرد.» گفت: در جامعه ایران به جای تمرکز بر تغییر تدریجی و تلاش مستمر، بر تغییر ناگهانی و تحول آنی توجه می شود و استثنائاتی نظیر فضیل عیاض یا بشرحافی یا توبه ناگهانی فلان گناهکار بعنوان قاعده معرفی می شود. اما رستگاری امری یکباره و ناگهانی نیست بلکه با زحمت و عمل صالح و مرارت بدست می آید. حال آن که مدل کلیسا و کشیشیان مسیح، مبتنی بر رستگار کردن و پاک کردن توسط کلیساست نه تلاش فرد و شخص با یک اعتراف و حضور در کلیسا بخشیده می شود نه با تلاش و جبران اشتباه و عمل صالح ...... 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/afzayesh-manasek-va-ayam-mazhabi/ #دینداری #مناسک #مهراب_صادق_نیا 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

❇️ قبل از دینداری باید اخلاقی بود. 🎙 محمدمهدی مجاهدی ✂️ برش هایی از متن: ♦️ «اندیشه ما» به نقل از انصاف نیوز ، محمدمهدی مجاهدی تأکید کرد: قرآن، پیامبر و اهل بیت با دین تفال و استخاره و خواب و روایت که مسئولیت شناخت و حق باطل را از ذمه متدینین بردارد مخالف‌اند و هرگز در پاسخ به یاران خود نگفتند مسئولیت اعمالشان در قیامت‌ با من. 🔸 در سومین جلسه از سلسله نشست‌های دینداری و دین‌گریزی در ایران امروز، که به مناسبت ماه مبارک رمضان از سوی انجمن اندیشه و قلم و کانون توحید برپا شده، محمدمهدی مجاهدی، استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی، با موضوع دین‌پروری و پروای اخلاق سخن گفت. 🔻 عقل و عدل، مقدم بر دین 🔸 عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی درباره رابطه دین و اخلاق، طرح پرسش‌هایی از قبیل «دیانت چیست و پذیرش دین، چه الزاماتی دارد؟»، را ضروری دانست و افزود: در آیات نخستین سوره بقره، قرآن هدایت برای متقین خوانده می‌شود. این آیه، این پرسش را مطرح می‌کند که مگر کسانی از قبل دیندار بوده‌‌اند که قرآن برای متقین هدایت است؟ پاسخ این است که قرآن برای کسانی هدایت است که پیش از دیندار شدن، پروای اخلاقی داشته‌اند و دست کم پیش‌شرط گونه خاصی از هدایت، تقواست. 🔻 تقوای ماقبل ایمان، شرط هدایت 🔸 وی با اشاره به تقسیم‌بندی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان درخصوص تقوا گفت: علامه، تقوا را به دو شاخه تقسیم می‌کند: تقوای متقدم بر ایمان و تقوای متاخر از ایمان. تقوای متقدم همین اخلاقیات است؛ اخلاقیات عمومی یا همان چیزی که عرف مردم در سراسر جهان و همه جوامع به شکل یک اجماع هم‌پوشان پذیرفته‌اند، مثل راستگویی، امانتداری، پرهیز از خیانت و دروغگویی. این آیه بر این نکته اشاره دارد که دست‌کم گونه خاصی از هدایت، فقط شامل حال کسانی می‌شود که از پیش تقوای متقدم داشته‌اند. 🔸 این استاد دانشگاه با اشاره به الزامات پذیرش دین از سوی مردم اظهار کرد: جامعه‌ای را فرض کنید که در مواجهه با دین، در نقطه صفر قرار دارد و هیچ پیامی مدعی اتصال به آسمان‌ها، نیامده است. در چنین وضعیتی اگر پیامبری ظهور کند، سه نوع واکنش قابل پیش‌بینی است: قبول چشم بسته، رد بی‌درنگ و بی‌ملاک و سوم، درنگ، تجزیه و تحلیل و تصمیم با تانی. 🔸 مجاهدی، رد و قبول بی‌ملاک را به یک اندازه خطرناک و حتی بی‌ارزش خواند و با بیان اینکه عقل سلیم درباره هر پیامی درنگ و تامل می‌کند، افزود: بدون شک، این درنگ نیازمند معیار است و بدون ملاک نمی‌شود داوری و قضاوت کرد که آیا این پیام خداوند است یا نه؟! 🔸 وی افزود: دو معیار کلان برای بررسی پیام و پیامبر نوظهور وجود دارد: عقل و عدل؛ آیا این حرف با عقل جور درمی‌آید، آیا عادلانه است یا نه پذیرش آن، مستلزم ظلم است ...... 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/ghabl-az-dindari-bayad-akhlaghi-bod/ #اخلاق #دینداری #محمد_مهدی_مجاهدی 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

❇️ مدرنیته و تأثیرات آن در دینداری ایرانیان است. 🎙 دکتر سید جواد میری ✂️ برش هایی از متن: 🔻 مراجع تقلید و مبلغان دینی چه مقدار توانستند از ابزار مدرنیته برای ارائه دین در جامعه استفاده کنند؟ چون آنان در دوره‌ای با ابزار مدرنیته درافتادند. 🔸 این سوال خوب را از چند منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد. اول، منظر ساده‌انگارانه است که تکنولوژی به مثابه ابزار است و ما از این ابزار می‌توانیم آنگونه که می‌خواهیم استفاده کنیم. 🔸 تکنولوژی مثل یک ظرف خالی است و ما می‌توانیم ایده‌های دینی را در این ظرف پر کنیم و آن را انتقال دهیم. از نگاه دیگر تکنولوژی ابزار نیست بلکه شیوه‌ای از زیست است و زندگی جمعی ما را سامان‌دهی می‌کند و ظرف توخالی نیست بلکه عقلانیتی است که به صورت تکنیکی خود را نشان می‌دهد که برخی از فلاسفه از آن به عنوان «عقل تخنه» یا عقلانیت تکنیکی یاد می‌کنند.نوع مواجهه علما نه فقط در اسلام و در بین مراجع شیعی بلکه در بسیاری از ادیان، در موج اول به صورت سلبی بود و مدرنیته را عامل شرّ می‌دانستند ولی مدرنیته آرام آرام بنیان‌های جامعه را تغییر ‌داد، چون عقل تکنیکی تصرف می‌کند و به دلیل اینکه قدرت تسخیر و تصرف دارد می‌تواند فرمت و چارچوب و بنیان‌های زندگی اجتماعی انسان را تغییر دهد. 🔸 مدرنیته را می‌توان به پیش و پس از انقلاب صنعتی تقسیم کرد و انقلاب صنعتی یا انقلاب تکنولوژی فقط یک مرحله نبود که در سال 1800 میلادی اتفاق افتاده باشد بلکه یک پروسه مداوم است که ما اکنون در آستانه ششمین عصر انقلاب صنعتی یعنی ظهور هوش مصنوعی و تأثیر آن بر شیوه زیست انسان قرار گرفته‌ایم. اگر تکنولوژی را صرفاً ابزار بگیریم می‌توانیم ایده‌ها، آثار و مفاهیم دینی را صرفاً با ابزار انتقال دهیم ولی هر مقدار عمیق می‌شویم، می‌بینیم این گونه نیست. 🔸 به همین دلیل بسیاری از نگاه‌ها در بین مراجع و ساختارها و نهادهای دینی این است که باید تکنولوژی را کنترل کنیم، چیزهایی که می‌خواهیم از طریق تکنولوژی ارائه دهیم، و از چیزهایی که تصور می‌کنیم نادرست یا غلط است یا به ضرر ماست، صیانت کنیم. اما واقع امر این است که تکنولوژی صرفاً ابزار نیست و مادامی که ما تکنولوژی را به مثابه ابزار می‌بینیم، فهم یا سیاستگذاری یا استراتژی‌های ما در مواجهه با عقلانیت تکنولوژی، ابتر خواهد بود.مراجع هم تا جایی که من اطلاع دارم نظریه مختاری درباره تکنولوژی ارائه نکرده‌اند بلکه نهایتاً گفته‌اند که احوط اینگونه است که فلان جور استفاده شود یا نشود، اما اینکه نظریه‌ای داشته باشند که بتواند تکنولوژی را به مثابه یک مقوله چند ضلعیِ متنوع الاضلاع، متعلق ذهن‌شان قرار دهند و درباره آن بیندیشند و نه تنها برای مسائل دینی بلکه در سطح بشری راهکاری ارائه دهند، چنین چیزی از علما یا مراجع تاکنون ندیده‌ایم. تأثیرات مدرنیته را در مراوده مقلدین با مراجع و به طور کلی حوزه علمیه با مردم چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این هم از سوالات پیچیده و مهم است. رابطه بین مرجع تقلید و جامعه شیعی قریب به 500 سال اینگونه بود که طلبه وارد حوزه می‌شد، درس می‌خواند و سطوح مختلف را طی می‌کرد، به درجه اجتهاد می‌رسید و مرجع تقلید می‌شد. 🔸 این عقبه تاریخی در آستانه تغییر و تحولات جدی است که آیا به همین صورتی که در ادوار گذشته بوده امکان تدوام دارد یا نه؟ اگر امکان تداوم دارد آیا فرم‌ها و شکل‌ها را باید به این صورت نگه داشت؟ یا کاهش اثرگذاری نهاد مرجعیت در بین جامعه به معنای عام کلمه و جامعۀ مقلدین به معنای خاص کلمه، نیازمند بازنگری جدّی در این نهادها یا سازمان‌ها نیست؟ 🔸 به نظر می‌رسد درباره این مسئله در بین علما، مراجع و کسانی که در این عرصه‌ها کار می‌کنند بحث‌های جدّی صورت نگرفته است اما باید گفت که حوزه‌های علمیه در ایران و مراکز شیعی جهان در حال چرخش و بازسازی جدیدی از فرم‌های خود هستند ...... 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/modernite-va-tasirat-an-dar-dindari-iraniyan/ #ایران #دینداری #مدرنیته #سید_جواد_میری 🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻: ایتا: https://eitaa.com/andishemaa تلگرام: https://t.me/andishemaa اینستاگرام: https://www.instagram.com/andishemaa

❇️ تحول یا تنزل دینداری در ایران؛ چند پرسش بنیادین (در حاشیه مناظره حسن محدثی و علی‌رضا شجاعی زند) 🎙 محمد کاظم حقانی فضل ✂️ برش هایی از متن: 🔸محدثی بر این باور است که جامعه ایرانی وارد عصر پسادینی شده و چهار نشانه برای این تغییر در جامعه ایران معرفی می‌کند. به گفته محدثی حضور و فعالیت خرده‌جهان‌های غیردینی و ضددینی در جامعه که حتی متن مقدس را نقد می‌کنند، افزایش امکان تبدیل دینداران به غیردینداران، کاهش شدید اعتبار کارگزاران دینی و بالاخره .... 🔸 در نقطه مقابل شجاعی‌زند بر این نکته تصریح می‌کرد که حتی افزایش تغییر دین افراد نشان‌گر اهمیت یافتن دین است، چنانکه تقابل و حمله به روحانیت نیز نشان‌گر اهمیت این قشر در دوران جدید است. به باور شجاعی‌زند انقلاب اسلامی موقعیت دین را در ایران و جهان عوض کرد و حتی انتظار از دین را بالاتر برد، به دینداری عمق و انسجام داد و ابعاد دینداری را شمولیت بخشید .... 🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید: https://andishehma.com/tahavol-ya-tanazol-dindari-dar-iran/ #دینداری 🌐 تهیه شده توسط تیم اندیشه ما 🖇 اندیشه‌ما در شبکه‌های اجتماعی: @andishemaa