#ادامه‌ی_آموزش_عروض
امیدوارم کثرت مطالب شما را مکدر نکند زیرا این‌ها فقط مروری بود بر آنچه را که مفصل به هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.
لذا با مرور کلی که نیازمند پیش آگاهی شما عزیزان است با مفاهیم آشنا شوید تا مباحث بعدی را بهتر دریابید.
تا اینجا با مختصری از مبانی و قالب‌های پرکاربرد آشنا شدید البته دیگر قالب‌ها را پس از آموزش عروض آشنا خواهید شد.
#نکته‌ی_مهم :
بهترین و شیرین‌ترین راه برای یادگیری وزنِ شعر، خواندنِ شعر است. پس تا می‌توانید شعر بخوانید و تلاش کنید همراه با شعر خواندن به وزن شعر نیز فکر کنید. در اینجا درست خواندنِ شعر مهم‌ترین اصل است.
بسیار مفیدتر خواهد بود اگر شعرها را بلند بلند بخوانید تا علاوه بر چشم و ذهن‌تان، گوش‌تان نیز با عروض و قافیه و وزن شعر، به صورت سماعی خو بگیرد.
همچنین تلاش کنید هر شعر را بر اساس همان ریتم و وزن، برای خودتان بخوانید.
نکاتی کلیدی راجع به تقطیع را عرض می‌کنم.
ابتدا توجه داشته باشید مهم خوانش درست شما از شعر است تا بتوانید درست تقطیع کنید.
یعنی آنطور که خوانده می‌شود، نه نگارش معمول شعر؛ که اصطلاحاً : #خط_عروضی نامیده می‌شود.
همچنین یک قاعده‌ی کلی راجع به #نون_ساکن
هرگاه قبل از #نون_ساکن هجای بلند (آ ـ ایـ ـ او) باشد (ن) از تقطیع ساقط است، مانند:
مصوت بلند ( آ ) جان ـ خزان
مصوت بلند ( او ) خون ـ جنون
مصوت بلند (ایـ ) این ـ دین
توجه داشته باشید که این قاعده در حروف ساکن دیگر لحاظ نمی‌شود.
قاعده‌ی دیگر اینکه بنا بر ضرورت که در ادامه با (اختیارات شاعری) و (اضطرارات شاعری) آشنا خواهید شد بعضاً مصوت کوتاه را بلند تلفظ می‌کنیم مانند مصوت کوتاه (ز) در مصراع زیر، واژه‌ی #روز
من از روز ِ ازل دیوانه بودم
مَ/نز/رو/زِ/ = مفاعیلن
ا/زَل/دی/وا/ = مفاعیلن
نِ/بو/دم/ = فعولن
#تمرین 1 :
✅ ابیات ذیل را تقطیع فرمایید.
هر دم از عمر ، می‌رود نفسی
چون نگه می‌کنم نمانده بسی
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
تا کی غم دل گفتنم در خانه با دیوارها
خواهم زد از بی‌طاقتی فریاد در بازارها
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
پس از تقطیع ابیات فوق، تقطیع‌تان را با نمونه‌های ذیل تطبیق کنید تا متوجه اشکالات احتمالی خود شوید. 👇
آموزش عروض وقافیه
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#تمرین 2 :
✅ ابیات زیر را تقطیع بفرمایید سپس با پاسخ زیر تطبیق کنید.
ای ساربان آهسته ران با ناتوانان صبر کن
تو بار جانان می‌بری من بار هجران می‌برم
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
عمرم به آخر آمد ، عشقم هنوز باقی
وز می چنان نه مستم کز عشق روی ساقی
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
به طاعات پیران آراسته
به صدق جوانان پیراسته
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گفت گفتم آن شکایت‌های تو
با گروهی طوطیان هم‌پای تو
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
مرا نام باید در اقلیم فاش
دگر مرکب ناموَر گو مباش
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
کز این پس به کنجی نشینم چو مور
که روزی نخوردند شیران به زور
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ای گل خوش نسیم من بلبل خویش را مسوز
کز سر صدق می‌کند شب همه شب دعای تو
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
✅ پاسخ صحیح تقطیع ابیات فوق 🔽
ای/سا/ر/با/نآ/هس/تِ/ران/با/نا/ت/وا/نان/صب/ر/کن
تُ*/با/رِ/جا/نان/می/ب/ری/من/ با/ر/هج/ران/می/ب/رم
مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن
* بلند تلفظ کردن هجای کوتاه، طبق قاعده‌ی : #اشباع
عُم/رَم/ ب/آ/خ/رآ/مد/ عش/قم/هَ/نو/ز/با/قی
وز/می/چُ/نان/نَ/ مس/تم/ کز/ عش/قِ/رو/یِ/سا/قی
مستفعلن فعولن مستفعلن فعولن
ب/طا/عا/ت/پی/را/ن/آ/را/س/تِ
ب/ صد/قِ*/ج/وا/نا/نِ/ نَو/خا/س/تِ
* بلند تلفظ کردن هجای کوتاه #اشباع
فعولن فعولن فعولن فعل
گف/ت/ گف/تم/ آن/ش/کا/یت/ها/ی/تُ
با/گ/رو/هی/طو/طِ/یان/هم/پا/ی/تُ
فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
م/را/نا/م/با/ید/د/رِق/لی/م/فاش
د/گر/مَر/ک/بِ*/نا/م/ور/گو/م/باش
*بلند تلفظ کردن هجای کوتاه : #اشباع
فعولن فعولن فعولن فعل
ک/زین/پس/ب/کن/جی/ن/شی/نم/چُـ/مور
ک/رو/زی/ن/خُر/دَن/د/شی/ران/ ب/زور
فعولن فعولن فعولن فعل
ای/گُ/ل/خُش/نَ/سی/م/من/بل/بُ/ل/خی/ش/را/م/سوز
کز/س/ر/صد/ق/می/ک/ند/شب/ه/م/شب/د/عا/ی/تُ
مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن
سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#تمرین 3 :
✅ ابیات زیر را تقطیع هجایی بفرمایید.
آن سیَه چرده که شیرینی عالم با اوست
چشم میگون لبِ خندان دلِ خرّم با اوست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
بیدار شو ای دیده! که ایمن نتوان بود
زین سیل دمادم، که در این منزل خواب است
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان
نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
خیال روی تو در هر طریق همره ماست
نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
زاهد ظاهرپرست از حال ما آگاه نیست
در حقِ ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت
ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند
بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
غلام نرگس مست تو تاجدارانند
خراب باده‌ی لعل تو هوشیارانند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
قتل این خسته به شمشیر تو تقدیر نبود
ور نه هیچ از دل بی رحم تو تقصیر نبود
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم
بدان امید که آن شهسوار بازآید
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن
از فیض جام و قصه‌ی جمشید کامگار
سید محمدرضا شمس (ساقی)
دوشنبه 1401/08/02
https://eitaa.com/arozghafie
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام خدمت اعضای محترم کانال🌹
💠با توجه به اینکه حجم مطالب کانال بالا می‌باشد و برای اینکه اعضای محترم ، جهت جستجوی راحت‌تر ، مباحث مورد نظر خود را پیگیری کنند، راه کاری در اختیار شما عزیزان ، ارائه می‌گردد.
🔹فقط کافی است از هشتک (#) استفاده کنید.
🔸به همین منظور ، عنوانِ درسی که در کانال موجود است در ذیل آورده شده تا راحت‌تر مبحث درسیِ مورد نظر خود را پیدا کنید.
📌 #راهنمایی :
فقط کافی است بر روی عنوان درس کلیک کنید ، سپس در قسمت پایین (سمت راست) ، علامت‌های ۷ ۸ نمایان می‌شود که با زدن بر روی این علامت‌ها ، مبحث مورد نظرتان را بیابید.
#آموزش_مبانی_یک (نظم)
#آموزش_مبانی_دو (انواع قالب شعر)
#آموزش_مبانی_سه (رباعی)
#آموزش_مبانی_چهار (عروض)
#ادامه‌ی_آموزش_عروض
#آموزش_مبانی_پنج (غزل)
#آموزش_مبانی_شش (قصیده)
#آموزش_مبانی_هفت (مثنوی)
#آموزش_مبانی_هشت (قطعه)
#آموزش_مبانی_نه (چارپاره)
#آموزش_مبانی_ده (قافیه)
#آموزش_مبانی_یازده( ``)
#آموزش_مبانی_دوازده (اختیارات شاعری)
#آموزش_مبانی_سیزده (اخیارات وزنی)
#آموزش_مبانی_چهارده (اضطرارات وزنی)
#آموزش_مبانی_پانزده (تعریف زحافات)
#قاعده_حرف_ت
#اوزان_دوری
#منظومه‌ی_اجمالی_عروض
#هم‌قافیه‌ها
#تمرین
🔹سید محمدرضا شمس (ساقی)
https://eitaa.com/arozghafie
#تمرین 4 :
✅ ابیات زیر را تقطیع هجایی بفرمایید.
ای سواد عنبرین فامت سُوَیدای زمین
مغز خاک از نهکت مشکین لبانت خوشه چین
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
موجه‌ای از ریگ صحرایت صراط المستقیم
رشته‌ای از تار و پود جامه‌ات حبل المتین
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گاوی کنند و چون صدف آبستنند لیک
از طبع گوهرآور و عنبر فکن نی‌اند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ز چشم شور، آب خضر خون مرده می‌گردد
مکن بی پرده چون گل جام سرشار معانی را
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
ندارد بهره‌ای از حسن معنی چشم صورت بین
به هر آیینه منمایید دیدار معانی را
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
همان که درمان باشد، به جای درد شود
و باز درد ، همان کز نخست درمان بود
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
در برم آمد چو چنگ، گیسو در پاکشان
من شده از دستِ صبح دست به‌سر چون رباب
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
فرانک بدو گفت کای نامجوی
بگویم تورا هر چه گفتی بگوی
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
دوشم شبی گذشت چه گویم چگونه بود
همچون نیاز ، تیره و همچون امل طویل
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
کفّ الخضیب داشت فلک ورنه گفتمی
بر سوک مهر ، جامه فرو زد مگر به نیل
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
صبحدم آب حیات، خوردم از آن چاه سیم
عقل بر آن چاه و آب، صرف کنان جاه و آب
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
گوهر از سُفتن بوَد ایمن در آغوش صدف
بهْ ز خاموشی نباشد محرمی اسرار را
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
سید محمدرضا شمس (ساقی)
چهارشنبه 1401/09/30
https://eitaa.com/arozghafie
#تمرین 5 :
✅ ابیات زیر را تقطیع هجایی بفرمایید.
گر وصل تو ای ترک نه بختی است مکرم
ور روی تو ای دوست نه فتحی است مهنا
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
نظر برداشت شبنم در هوای آفتاب از گل
به امید که من از عارض او چشم بردارم
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
خروشیدن ِ پهلوانان به درد
کنان گوشت تن را بر آن رادمرد
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
وین روز مفارقت به شب می آمد
آن لب که چو جان ماست دور از لب ماست
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
در آن زمان که جهان را به جان وداع کند
به مال و دولت او سفله‌ای گمارد چرخ
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
خروشان همه گوشت بازو بکند
نشست از برش سوگوار و نژند
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
وقتی دل سودایی می‌رفت به بستان‌ها
بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحان‌ها
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
بیست سال است بهار از سر ما رفته ولی
من همان ماتمی‌ام در غم استاد هنوز
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
پرواز بلندی به ته بال مگس سوخت
گر خواب عدم بر دو جهان شام گمارد
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
چو از سال کوچی پژوهش نمود
هزار و سه صد با یک و بیست بود
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
از بس که در نظرم خوب آمدی صنما
هر جا که می‌نگرم گویی که در نظری
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
آن که با سوز درون دل ما ، بیگانه است
درد بی‌خانه نمی‌داند و صاحبخانه است
ا─━⊰═•••❃❀❃•••═⊱━─ا
سید محمدرضا شمس (ساقی)
سه‌شنبه 1401/11/11
https://eitaa.com/arozghafie