🔶 پدیده‌ای «نامیرا» و «اثرگذار» به نام زبان فارسی؛ بخش 2️⃣
2️⃣ حمله مغول
بنای استوار #زبان_فارسی ـ که پس از رنسانی ادبی سامانیان، حیاتی مجدد یافته بود ـ دوباره در دوران حملات مغول مورد تهدید جدی واقع شد. اما در اینجا نیز «نامیرایی» زبان فارسی، مانع از آن شد که با یورش تمدن‌سوز #مغول، این زبان از میان برود؛ بلکه خصیصه‌ی «اثرگذاری» این زبان موجب گردید که به عکس، تأثیری شگرف بر #مغولان گذارد. بر این اساس، حمله‌ی مغول در قرن هفتم نه تنها نتوانست گسستی تاریخی در فرهنگ و #هویت ایرانی ایجاد کند، بلکه این ایرانیان بودند که توانستند رفته‌رفته ادب، تربیت و مدنیت را به مغولان یاد بدهند؛ به دیگر سخن، هجوم و استیلای ویرانگر این قوم باعث مغولی شدن جامعه‌ی ایران نشد، بلکه به‌عکس قوم مغول را ایرانی و بلکه فارسی‌زبان کرد.[3]
ایلخانان مغول اگرچه حدوداً یک قرن بر ایران حکومت کردند، ولی از نسل سوم به بعد، دیگر مغول خالص نبودند، بلکه مسلمان شدند و به کلی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی مستحیل گشتند؛ به نحوی که حتی پادشاهان مغول‌نژاد به فارسی #شعر هم می‌گفتند.[4]
3️⃣ حمله تیمور گورکانی
در خلال حمله‌ی #تیمور_لنگ به ایران، بازهم وجوه ممیزه‌ی دوگانه‌ی زبان فارسی به کار آمد؛ به نحوی که فرزندان تیمور، حتی بیش از اَخلاف چنگیز، مقهور تمدن و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی شدند و نسبت به خطاطی، نقاشی، کتاب، موسیقی و اغلب هنرها از خود حساسیت فوق‌العاده نشان دادند. به عنوان نمونه #شاهرخ، فرزند تیمور، یکی از معاریف این عرصه بود که نسبت به ادبیات فارسی و هنر علاقه داشت و به امر همسرش گوهرشاد، مسجدِ نام‌آشنای گوهرشاد در جوار #حرم_رضوی (ع) بنا شد.[5]
🔹 نمونه‌های بالا، به خوبی بیانگر دو خصیصه‌ی «نامیرایی» و «اثرگذاریِ» فوق‌العاده‌ی زبان فارسی است و گویای این واقعیت است که زبان فارسی، در طول اعصار و در خلال ناملایمات تاریخ، نه تنها از میان نرفته، بلکه به عکسْ همچون فولادی آبدیده در کوران حوادث، روزبه‌روز سرزنده‌تر شده و اکنون به عنوان میراثی گران‌بها برای ایرانیان به یادگار مانده است. لذا می‌طلبد که به نحوی شایسته و درخور، از کیان ارزشمندش محافظت شود؛ موضوعی که چندی پیش، #مقام_معظم_رهبری نیز به بهانه‌ی دیدار رمضانی با شعرا، به آن گوشزد کرده، فرمودند:
💬 «راجع‌به زبان [فارسی]، بنده حقیقتش [این است که] نگرانم؛ واقعاً نگرانم.... من از صداوسیما گله‌مندم به خاطر اینکه به جای اینکه زبان صحیح را، زبان معیار را، زبان صیقل‌خورده‌ی کاملاً درست را ترویج کنند، زبان بی‌هویّت، گاهی غلط، تعبیرهای غلط و بدتر از همه پُر از تعبیرات فرنگی و خارجی و مانند این‌ها را دارند ترویج می‌کنند.... ما بیخود و مُفتامُفت داریم زبان خودمان را آلوده می‌کنیم به زوائد مضر....»[6]
📚 پی‌نوشت‌ها:
3. حلیمه جعفرپور و محسن معصومی، «ریچارد فرای و روایت پیوستگی فرهنگ ایرانی»، مجله ایران نامگ، بهار 1396.
4. عبدالحسین زرین‌کوب، آشنایی با تاریخ ایران، تهران: سخن، 1395، ص285.
5. پیشین، ص290 و 291.
6. بیانات معظم‌له در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی ع، 30 اردیبهشت 1398.
✍🏻 #محمدمهدی_سلامی_پوریان
#گروه_تاریخ
#مسجد_گوهرشاد
💠اندیشکده برهان💠
@BORHAN_IR
🔶 پدیده‌ای «نامیرا» و «اثرگذار» به نام زبان فارسی؛ بخش 2️⃣
2️⃣ حمله مغول
بنای استوار #زبان_فارسی ـ که پس از رنسانی ادبی سامانیان، حیاتی مجدد یافته بود ـ دوباره در دوران حملات مغول مورد تهدید جدی واقع شد. اما در اینجا نیز «نامیرایی» زبان فارسی، مانع از آن شد که با یورش تمدن‌سوز #مغول، این زبان از میان برود؛ بلکه خصیصه‌ی «اثرگذاری» این زبان موجب گردید که به عکس، تأثیری شگرف بر #مغولان گذارد. بر این اساس، حمله‌ی مغول در قرن هفتم نه تنها نتوانست گسستی تاریخی در فرهنگ و #هویت ایرانی ایجاد کند، بلکه این ایرانیان بودند که توانستند رفته‌رفته ادب، تربیت و مدنیت را به مغولان یاد بدهند؛ به دیگر سخن، هجوم و استیلای ویرانگر این قوم باعث مغولی شدن جامعه‌ی ایران نشد، بلکه به‌عکس قوم مغول را ایرانی و بلکه فارسی‌زبان کرد.[3]
ایلخانان مغول اگرچه حدوداً یک قرن بر ایران حکومت کردند، ولی از نسل سوم به بعد، دیگر مغول خالص نبودند، بلکه مسلمان شدند و به کلی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی مستحیل گشتند؛ به نحوی که حتی پادشاهان مغول‌نژاد به فارسی #شعر هم می‌گفتند.[4]
3️⃣ حمله تیمور گورکانی
در خلال حمله‌ی #تیمور_لنگ به ایران، بازهم وجوه ممیزه‌ی دوگانه‌ی زبان فارسی به کار آمد؛ به نحوی که فرزندان تیمور، حتی بیش از اَخلاف چنگیز، مقهور تمدن و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی شدند و نسبت به خطاطی، نقاشی، کتاب، موسیقی و اغلب هنرها از خود حساسیت فوق‌العاده نشان دادند. به عنوان نمونه #شاهرخ، فرزند تیمور، یکی از معاریف این عرصه بود که نسبت به ادبیات فارسی و هنر علاقه داشت و به امر همسرش گوهرشاد، مسجدِ نام‌آشنای گوهرشاد در جوار #حرم_رضوی (ع) بنا شد.[5]
🔹 نمونه‌های بالا، به خوبی بیانگر دو خصیصه‌ی «نامیرایی» و «اثرگذاریِ» فوق‌العاده‌ی زبان فارسی است و گویای این واقعیت است که زبان فارسی، در طول اعصار و در خلال ناملایمات تاریخ، نه تنها از میان نرفته، بلکه به عکسْ همچون فولادی آبدیده در کوران حوادث، روزبه‌روز سرزنده‌تر شده و اکنون به عنوان میراثی گران‌بها برای ایرانیان به یادگار مانده است. لذا می‌طلبد که به نحوی شایسته و درخور، از کیان ارزشمندش محافظت شود؛ موضوعی که چندی پیش، #مقام_معظم_رهبری نیز به بهانه‌ی دیدار رمضانی با شعرا، به آن گوشزد کرده، فرمودند:
💬 «راجع‌به زبان [فارسی]، بنده حقیقتش [این است که] نگرانم؛ واقعاً نگرانم.... من از صداوسیما گله‌مندم به خاطر اینکه به جای اینکه زبان صحیح را، زبان معیار را، زبان صیقل‌خورده‌ی کاملاً درست را ترویج کنند، زبان بی‌هویّت، گاهی غلط، تعبیرهای غلط و بدتر از همه پُر از تعبیرات فرنگی و خارجی و مانند این‌ها را دارند ترویج می‌کنند.... ما بیخود و مُفتامُفت داریم زبان خودمان را آلوده می‌کنیم به زوائد مضر....»[6]
📚 پی‌نوشت‌ها:
3. حلیمه جعفرپور و محسن معصومی، «ریچارد فرای و روایت پیوستگی فرهنگ ایرانی»، مجله ایران نامگ، بهار 1396.
4. عبدالحسین زرین‌کوب، آشنایی با تاریخ ایران، تهران: سخن، 1395، ص285.
5. پیشین، ص290 و 291.
6. بیانات معظم‌له در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی ع، 30 اردیبهشت 1398.
✍🏻 #محمدمهدی_سلامی_پوریان
#گروه_تاریخ
#مسجد_گوهرشاد
💠اندیشکده برهان💠
@BORHAN_IR