✡️ راز رابطه شاه و راکفلرها (٢) 💎 راکفلر؛ خاندان ثروتمند و پرنفوذ 1️⃣ #خاندان_راکفلر از مشهورترین خاندان‌های ثروتمند جهان در قرن اخیر هستند. سرسلسله این خانواده #جان_دیویسون_راکفلر (١٨٣٩-١٩٣٧) است. او که متولد نیویورک بود، از ١۵سالگی به‌عنوان یک نیروی خدماتی و سپس دفتردار یک شرکت تجاری کار خود را آغاز کرد. پس از پیشرفت در کار و تأسیس چند شرکت کوچک، در ٢٣سالگی به عرصه #صنعت_نفت پا گذاشت و شرکتی را تأسیس کرد که در زمینه پالایشگاه‌های نفت فعال بود. او بعدها با گسترش فعالیتش در قالب شرکت #استاندارد_اویل تا سال ١٨٧٩، نود درصد امور پالایش نفت ایالات متحده آمریکا را در اختیار خود گرفت. راکفلر، علاوه بر صنعت نفت در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز فعال بود و اقدامات زیادی در حوزه بهداشت و آموزش عمومی انجام داد. 2️⃣ آن‌گونه که #مجله_فوربس (بر اساس ارزیابی مالی و مطابقت آن با نرخ تورم روز در سال 2007 ) مدعی شده، #جان_راکفلر با ٣٣۶میلیارد دلار ثروتمندترین فرد تاریخ است. مؤسس #استاندارد_اویل در سال ١٩١٣ #بنیاد_راکفلر را با کارکردهای اقتصادی، رسانه‌ای، اجتماعی و فرهنگی تأسیس کرد و در سپتامبر ١٩١۶ با رساندن ثروت خود به ١میلیارد دلار، نخستین میلیاردر تاریخ ایالات متحده آمریکا شناخته شد. 3️⃣ پس از مرگ او، پسرش «جان دیویسون راکفلر (جونیور)» وارث کسب و کار پرسود خاندان راکفلر شد. #راکفلر_جونیور (١٨٧۴-١٩۶٠) هم ۵ پسر داشت که همگی از سرمایه‌داران و فعالان اقتصادی آمریکا بودند که در این میان #دیوید_راکفلر و #نلسون_راکفلر علاوه بر تداوم فعالیت‌های اقتصادی، در حوزه #سیاست هم نقش‌آفرین شدند. 4️⃣ در سال‌های دهه ۵٠ تا ٨٠ میلادی و هم‌زمان با دورانی که این دو برادر متولیان اصلی خاندان راکفلر بودند شاهد نقش‌آفرینی بنگاه‌های اقتصادی متبوع آنها در سیاست‌های کلان داخلی و خارجی ایالات متحده هستیم. فرایندی که هم‌زمان با پایان جنگ جهانی دوم، گره خوردن منافع کارتل‌های بزرگ تجاری، مجتمع‌های تسلیحاتی و شرکت‌های نفتی آمریکا با سیاست خارجی این کشور را به‌دنبال دارد. 5️⃣ با افول قدرت‌های استعماری، اقتصاد نوپا و تازه‌نفس آمریکا به‌شدت نیازمند مواد خام و از آن مهم‌تر بازار مصرف شد. در این شرایط، جایگاه #راکفلرها نیز که گستره فعالیت خود را به سایر عرصه‌های تجاری و مالی سیاست‌گذاری ایالات متحده آمریکا گسترش داده بودند، پررنگ‌تر شد. وضعیتی که شامل جهت‌دهی رسانه‌ای و تأثیر بر افکار عمومی و همچنین نقش‌آفرینی در کنگره آمریکا از طریق رایزنی و لابی با نمایندگان و سرانجام حضور مستقیم در سیاست‌گذاری‌های دولت بود. وضعیتی که با رسیدن «نلسون راکفلر» به سِمَت معاون اولی در دولت #جرالد_فورد در سال‌های ١٩٧۴ تا ١٩٧٧ عینیت یافت.

✡️ راز رابطه شاه و راکفلرها (۵) 💎 شاه و راکفلر، روایت یک دوستی عمیق! 1️⃣ شاه روابط شخصی دوستانه‌ای نیز با #نلسون_راکفلر داشت. در میان اشخاص بی تاج و تخت، نلسون راکفلر یکی از کسانی بود که شاه از مصاحبت با او بسیار خشنود می‌شد. این مسئله قابل درک بود، زیرا نلسون راکفلر بیش از هرکس شبیه به یک شاه بود. او نیز دربار خودش را داشت که در نیویورک گسترده بود. یکی از زندگینامه‌هایش او را «امپراتور راکفلر» نامیده بود. راکفلر نیز مانند شاه افکار دور و درازی در سر داشت. هر دوی آنها بی‌اندازه در مورد کشورهایشان و خودشان بلندپرواز بودند. هیچ‌یک دوستان صمیمی نداشتند، ولی هردو #هنری_کسینجر را می‌ستودند. 2️⃣ شاه و راکفلر هردو گاه کتاب‌هایی در تعریف و تمجید از خودشان انتشار می‌دادند که در ظاهر به قلم خودشان بود ولی در باطن یک یا چند نویسنده مزدور برایشان می‌نوشتند. هردو بنیادهای عظیم خانوادگی داشتند، هرچند #بنیاد_پهلوی بیش از #بنیاد_راکفلر انتقادهای تندوتیز برمی‌انگیخت. تفاوت عمده میان این‌دو، شخصیت آنها بود. راکفلر مردی بود اجتماعی که تظاهر به صمیمیت می‌کرد، ولی شاه کناره‌گیر و کم‌رو بود. ضمناً راکفلر نوعی شوخ‌طبعی داشت که شاه به‌کلی فاقد آن بود. (۴) 3️⃣ پس از پیروزی انقلاب اسلامی که تقریباً با مرگ «نلسون راکفلر» همزمان شد، #دیوید_راکفلر و کیسینجر بر حمایت کاخ سفید از شاه که آواره شده و تعلیقی خوفناک را تجربه می‌کرد تأکید داشتند. سفارت آمریکا در ایران به کاخ سفید اعلام کرد که شاه را نپذیرد. با این حال، رایزنی‌های دیوید راکفلر و کسینجر باعث شد تا سرانجام با آمدن شاه به آمریکا موافقت شود. 4️⃣ بعدها عیان شد که یکی از دلایل این رایزنی، سهامدار بودن این‌دو در #بانک_چیس_منهتن بود که بخش عمده‌ای از ١٢میلیارد دلار پول ایران در آن‌ ذخیره شده بود. میزان نفوذ راکفلر در محافل آمریکایی، کارتر را هم وسوسه کرد تا در آستانه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری، با نظر او موافقت کرده و اجازه‌ ورود شاه به آمریکا را بدهد. (۵) 5️⃣ تکیه شاه به منابع مالی سرمایه‌داران آمریکایی و نیاز او به نفود و قدرت رایزنی آنان از دلایل عمده نزدیکی به #خاندان_راکفلر بود. اقدامی که اگرچه با لابی‌گری و صرف هزینه‌های مادی، گاه وزنه تسهیلات مالی و معاملات تسلیحاتی را به‌سود شاه سنگین می‌کرد اما فرجامی قابل اتکا در پی نداشت. شاید تنها لطف این قرابت، حمایت‌ها و اقداماتی بود که «دیوید راکفلر» در ایام آوارگی شاه نسبت به او اتخاذ کرد. هرچند تلاش‌های وی برای ورود شاه به ایالات متحده به ضرر آمریکا و شخص کارتر تمام شد و دانشجویان ایرانی که از ورود شاه به آمریکا عصبانی بودند، سفارت این کشور در ایران را تسخیر کردند. امری که در ناکامی کارتر در جلب دوباره آراء آمریکاییان تاثیر بسیاری گذاشت. ✍️ سیدمرتضی حسینی 📚 منابع: 1️⃣ علیرضا ازغندی، روابط خارجی ایران و دولت دست نشانده (57-1320)، تهران، قومس، 1376، ص286. 2️⃣ ازغندی، همان، ص347. 3️⃣ جیمز بیل، شیر و عقاب، ترجمه‌ی فروزنده برلیان، نشر فاخته، 1371، ص258. 4️⃣ ویلیام شوکراس، آخرین سفر شاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، البرز، 1371، ص171. 5️⃣ جیمز بیل، همان، ص 433.

✡️ نورمن بورلاگ؛ مأمور سرطان‌ساز راکفلر (١) 1️⃣ در دهه‌های ١٩٢٠ و ١٩٣٠ ارتباط نزدیک #راکفلرها با محققانی همچون الوین چالرز استکمن و سیاستمدارانی چون ژاکوب جورج هرار و همچنین هنری والاس برقرار بود. 2️⃣ پیشرفت‌های حمل و نقل متأثر از جنگ دوم جهانی موجب شد شرایطی فراهم شود که برنامه‌های #کشاورزی راکفلرها در یک کشور به‌عنوان پایلوت پیاده شود، تا بر همین اساس در صورت موفقیت برنامه‌های گسترده‌تر آنها برای کشاورزی شکل بگیرد؛ قرعهٔ اجرای این برنامه به #مکزیک افتاد. 3️⃣ #هنری_والاس، که از وزیر کشاورزی به معاون رئیس‌جمهور امریکا ارتقا یافته بود، هماهنگی‌های لازم را با #بنیاد_راکفلر برای سرمایه‌گذاری در مکزیک انجام داد. بنیاد راکفلر نیز «استکمن» (استاد بورلاگ) را برای تهیهٔ پروپوزال یک برنامهٔ جامع همکاری با دولت مکزیک مأمور کرد. 4️⃣ استکمن در سال ١٩۴٣ از طرف راکفلر، #ژاکوب_هرار را برای رهبری این پروژه انتخاب کرد. هرار بلافاصله استخدام #نورمن_بورلاگ را (به‌عنوان رئیس برنامه تحقیقات مکزیک) در دستور کار قرار داد. 5️⃣ بورلاگ در ژوئیه ١٩۴۴ با ردّ پیشنهاد دو برابری حقوق کمپانی دوپونت، سراسیمه به مکزیک رفت؛ او آن‌چنان عجله داشت که حتی همسر باردار و کودک ١۴ماههٔ خود را تنها گذاشت!! 6️⃣ بورلاگ به‌عنوان متخصص #ژنتیک و آسیب‌شناس گیاهی در مکزیک مشغول به فعالیت شد و تا ١۶سال به‌طور پیوسته مسئول فنی این برنامه بود؛ گرچه تا سال‌های انتهایی عمرش، دو سوّم هر سال را در مکزیک می‌گذراند. 7️⃣ نهایتاً برنامه‌های این تیم در خلال دهه‌های ۴٠ و ۵٠ به نتیجه رسید و بخش اعظم تولید گندم در مکزیک در سال‌های ابتدایی دهه ١٩۶٠ از انواع پاکوتاه تولید شده توسط تیم #راکفلر بود. این بذرها می‌توانست سود تجاری قابل ملاحظه‌ای برای راکفلرها به همراه داشته باشد. همچنین موفقیت این طرح سبب شد راکفلرها به فکر بیفتند که به‌سرعت بخش‌های بعدی برنامه‌شان را اجرا کنند.

✡️ نورمن بورلاگ؛ مأمور سرطان‌ساز راکفلر (٢) 1️⃣ در خلال دههٔ ١٩۶٠، منطقهٔ پرجمعیت شبه‌قاره هند چندین جنگ را با طرف‌های مختلف (ازجمله پرتغال، بوتان، پاکستان و چین) تجربه کرد. بنابراین ترس از #قحطی در این کشورها، بهترین زمینه را برای دست‌اندازی #راکفلر به مزارع این کشورها فراهم کرد. 2️⃣ در مارس ١٩۶٢ تعدادی از لاین‌های پاکوتاه گندم بهاره #نورمن_بورلاگ در مزارع مؤسسه تحقیقات کشاورزی هند کاشته شد. یک سال بعد #بنیاد_راکفلر بورلاگ را جهت توسعهٔ مسیری که در مکزیک آغاز شده بود به هند اعزام کرد. 3️⃣ تیم راکفلر در هند با تلاش زیاد توانستند در سال ١٩۶۵ دو گونه از ارقام گندم را به هند و پاکستان بفروشند. در این سال تنها ٢٠٠ تُن بذر گندم به هند و ٢۵٠ تُن به پاکستان وارد شد. قیمت بذرهای هند در آن سال منتشر نشده اما با این‌که این اقلام در مکزیک آسیب دیده بود در ازای ٢۵٠ تن بذر پاکستان، ١٠٠هزار دلار دریافت شد! 4️⃣ به این‌ترتیب پیش‌قراولان راکفلر موفق شدند راه «بذرهای تغییر یافته» را به شبه‌قاره هند باز کنند. هند در سال ١٩۶۶م، ١٨هزار تُن و پاکستان در سال ١٩۶٧م، ۴٢هزار تُن از این بذور وارد کرد. این یک موفقیت دیگر برای نورمن بورلاگ و تیم #راکفلرها به‌شمار می‌رفت. 5️⃣ در این زمان، پس از موفقیت #تجارت_بذر در خارج از مکزیک، توسعهٔ بیشتر این بذرها به تبلیغات جهانی نیاز داشت. لذا بلافاصله در سال ١٩۶٨ #ویلیام_گاد از آژانس پیشرفت‌های بین‌المللی ایالات متحده، کار نورمن بورلاگ را #انقلاب_سبز نامید. 6️⃣ پس از این نام‌گذاری بلافاصله در سال ١٩٧٠ #جایزه_صلح_نوبل به بورلاگ اعطا شد. رئیس وقت کمیتهٔ جایزه نوبل هنگام اهدای جایزه گفت: «نورمن بورلاگ، بیش از هر فرد دیگری برای گرسنگان جهان نان فراهم کرده است و دلیل دادن جایزه صلح نوبل به او این است که ما امیدواریم رفع گرسنگی، صلح به همراه آورد»!! 7️⃣ به این ترتیب راکفلرها برای نجات‌بخش خواندن این تکنولوژی، از بورلاگ یک قدیس و اسطوره ساختند و او را پدر انقلاب سبز نامیدند؛ با تبلیغات وسیعی شایع کردند که خدمات بورلاگ در صنعتی شدن کشاورزی کشورهای فقیر طی سال‌های دههٔ ۶٠ قرن بیستم جانِ یک میلیارد انسان را نجات داده است!!!