✡️ یهودیان؛ پیشگامان آتئیسم در دنیا (5)
💠 یهودیان مشهور آتئیست
1️⃣ در طول تاریخ، #یهودیان بسیاری وجود خدا را انکار کرده‌اند.
2️⃣ از فیلسوف معروف یهود #باروخ_اسپینوزا گرفته تا #کارل_مارکس (رهبر جنبش کمونیسم) و #گلدا_مایر (رئیس‌جمهور سابق رژیم صهیونیستی) همگی وجود پروردگار را انکار کردند.
3️⃣ در دنیا تنها چهارده میلیون #یهودی وجود دارد؛ هفت میلیون در آمریکا، پنج میلیون در آسیا، دو میلیون در اروپا و یکصد هزار نفر در آفریقا.
4️⃣ طبق آمارها بیش از 50 درصد یهودیان #آتئیست هستند.
5️⃣ در میان این افراد، بسیاری جزء افراد مشهور و شناخته شده‌ی این قوم به حساب می‌آیند كه در پست‌های بعدی بعنوان نمونه با چند نفر آشنا می‌شويم:
✍️ نویسنده: مهدی شهریاری
✡️ یهودیان؛ پیشگامان آتئیسم در دنیا (6)
💠 ری کرزویل
1️⃣ #ری_کرزویل نویسنده، مخترع و آینده‌پژوه آمریکایی است كه در یک خانواده کاملاً یهودی بزرگ شده است.
2️⃣ او باور دارد #نامیرایی تا سال 2050 دست‌یافتنی است؛ و در این راه قائل به تکنولوژی‌هایی همچون نانوروبات‌های تعمیرکننده‌ی بدن هست.
3️⃣ کرزویل روزانه بالغ بر ۱۵۰ قرص دارویی مصرف می‌کند تا فرایند #پیری بدن خود را به تأخیر بیندازد.
4️⃣ او ادعا می‌کند در طی بیست و دو سالی که دارو مصرف می‌کرده، تنها به اندازه‌ی دو سال پیر شده است!
5️⃣ این اظهارات او درباره #جاودانگی انسان در این دنیا، ریشه در انکار خداوند دارد.
✍️ نویسنده: مهدی شهریاری
✡️ یهودیان؛ پیشگامان آتئیسم در دنیا (7)
💠 برتراند راسل
1️⃣ #برتراند_راسل فیلسوف، جامعه‌شناس و فعّال صلح‌طلب بریتانیایی بود که در قرن بیستم می‌زیست.
2️⃣ پدرش، جان راسل، لرد آمبرلی که مردی بی‌دین بود نیز از اشراف‌زادگان محسوب می‌شد.
3️⃣ برتراند راسل یکی از مشهورترین فیلسوفان خداناباور قرن بیستم؛ و از منتقدان برجسته اعتقاد و عمل مسیحی بوده است.
4️⃣ پاره‌ای از نوشته‌های وی در این زمینه در کتابی تحت عنوان «چرا مسیحی نیستم؟» جمع‌آوری شده‌اند.
5️⃣ راسل در پاسخ به سؤال: «من یک خداناباورم یا یک ندانم‌گرا؟» می‌گوید:
به عنوان یک فیلسوف، اگر بخواهم برای شنونده‌های فلسفه محض سخن بگویم باید بگویم که خود را یک #ندانم‌گرا توصیف می‌کنم چرا که فکر نمی‌کنم برهانی قاطع وجود داشته باشد که کسی بتواند اثبات کند که خدایی وجود ندارد. از سوی دیگر اگر بخواهم برای افراد معمولی در خیابان اثری صحیح بگذارم فکر می‌کنم که باید بگویم من یک #خداناباور هستم چرا که وقتی می‌گویم نمی‌توانم اثبات کنم که خدایی وجود ندارد مجبورم که همچنین به همانسان بگویم که نمی‌توانم اثبات کنم که خدایان هومری وجود ندارند.
✍️ نویسنده: مهدی شهریاری
✡️ یهودیان؛ پیشگامان آتئیسم در دنیا (8)
💠 ریچارد داوکینز
1️⃣ #ریچارد_داوکینز (Richard Dawkins) استاد دانشگاه، رفتارشناس بریتانیایی و نویسنده کتاب «تکامل و آفرینش» است.
2️⃣ او از منتقدان بزرگ آفرینش‌گرایی و یک بی‌خدای مشهور است.
3️⃣ برخی او را بی‌خدایی ستیزه‌جو خطاب می‌کنند.
4️⃣ به نظر داوکینز #ایمان یکی از بزرگترین آفت‌های جهان است و آن را مانند آبله می‌داند با این تفاوت که ریشه‌کنی ایمان بسیار دشوارتر است.
✍️ نویسنده: مهدی شهریاری
✡️ اعتراض حضرت موسی به خدا در تورات!
1️⃣ #توراتِ تحریف‌شده در بیان فضایل انبیاء نه تنها اهمال نموده، بلکه چهره‌ای بس نامتعارف و بعضاً عوامانه را از مقام #نبوت به تصویر می‌کشد، که صد البته با چهره‌ای که در اسلام از این عنوان ترسیم می‌شود كه مقام #عصمت است، کاملاً در تضاد است.
2️⃣ حضرت موسی (ع) در اسلام دارای مرتبه‌ی بالایی است و با صفت کلیم‌الله و پیامبر اولوالعزم از او یاد می‌شود، اما در فرهنگ یهودی-مسیحی و متون مقدس‌شان هرچند که بزرگترین و شامخ‌ترین پیامبر بوده چنانچه می‌خوانیم: «و نبی‌ای مثل موسی تا به‌حال در اسرائیل برنخاسته است که خداوند او را روبرو شناخته باشد» [1] اما جالب این‌که نبی‌ای که مثلش در #بنیاسرائیل نیامده در مقابل خداوند دهن‌کجی كرده و سخنانی از باب گله‌مندی بیان می‌کند که در شأن حتی پیامبرانی که در مقام‌های پایین‌تر از ایشان در نبوت هستند، نیست!
3️⃣ ایشان [طبق نقل تورات] وقتی به خاطر اذیت‌های بنیاسرائیل به‌خاطر خارج کردنشان از مصر و نجات از رهایی، با خدا صحبت می‌کند چنین می‌گوید:
4️⃣ «چرا مرا دراین تنگنا گذاشته‌ای؟ مگر من چه کرده‌ام که از من ناراضی شده، بار این قوم را بردوش من گذاشته‌ای؟ آیا اینها بچه‌های من هستند؟ آیا من آنها را زاییده‌ام که به من می‌گویی آنها را مانند دایه در آغوش گرفته، به سرزمین موعود ببرم؟ برای این همه جمعیت چگونه گوشت تهیه کنم؟ زیرا نزد من گریه کرده، می‌گویند: به ما گوشت بده! من به تنهایی نمی‌توانم سنگینی بار این قوم را تحمل کنم. این باری است بسیار سنگین! اگر می‌خواهی با من چنین کنی، درخواست می‌کنم مرا بکشی و از این وضع طاقت‌فرسا نجات دهی»! [2]
5️⃣ این است مقام بزرگترین پیامبر در #یهودیت! و وامصیبتا از ترور شخصیتی‌ای که دامن حضرت موسی (ع) را گرفته که حتی استدلالات عقلی بر عصمت انبیاء نیز در برابر تعصبات دینی و فرهنگی یهود و مسیحیت کارساز نیست!
✍️ پی‌نوشت‌ها:
[1] کتاب مقدس، ترجمه قدیم، تثنیه، 34 :10
[2] ترجمه تفسیری، اعداد، 11 :11-15
✡️ پیامبر خدا یا داعشی؟!!
1️⃣ انتساب خشونت‌های افراطی به پیامبران الهی در کتاب مقدس یهودی_مسیحی از مطالب درخور توجه است.
2️⃣ #یوشع پیامبری است که از شخصیت‌های بسیار بزرگ الهی در یهودیت و مسیحیت به شمار می‌آید:
✡️ «و خداوند به موسی گفت: «یوشع بن‌نون را که مردی صاحب روح (روح الهی) است گرفته، دست خود را بر او بگذار» [1]
✡️ «و یوشع بن‌نون از روح حکمت مملو بود، چون‌که موسی دست‌های خود را بر او نهاده بود» [2]
3️⃣ اما همین یوشع با این مقام، از این‌که نهایت #قساوت_قلب را برای افراد روا بدارد اصلاً باکی ندارد! یکی از چندین نمونه‌‌ی داعشی مسلکی‌اش را در این آیات خواهیم خواند:
4️⃣ «آنگاه یوشع و همه‌ی اسرائیلی‌ها، عخان را گرفته، او را با ردا و نقره و شمش طلایی که دزدیده بود، با پسران و دخترانش و گاوها و گوسفندها و الاغ‌هایش و خیمه‌اش و هر چه که داشت به دره عخور بردند، در آنجا یوشع به عخان گفت: «چرا چنین بلایی بر سر ما آوردی؟ اکنون خداوند، تو را دچار بلا می‌کند.» آنگاه تمام بنیاسرائیل آنها را سنگسار نمودند و بعد بدن‌هایشان را سوزاندند، و روی جنازه سوخته عخان، توده بزرگی از سنگ برپا کردند» [3]
5️⃣ دیدیم که چگونه یوشع نه تنها به مجازات شخص خطاکار بسنده نمی‌کند، بلکه پسران و دختران و حیوانات و دارایی او را هم می‌سوزاند!! آیا فرزندان آن شخص نیز باید #سنگسار و سوزانده شوند؟! و آن هم فقط به خاطر گناه دزدی پدرشان!
6️⃣ در نگاه عقلانی اسلام، تمام انبیاء عادل بوده و دارای #عصمت می‌باشند؛ لذا در فرهنگ اسلامی این‌گونه داستان‌ها قطعاً مردود و مصداق بارز تحریف هستند.
✍️ پی‌نوشت‌ها:
[1] ترجمه‌ی قدیم کتاب مقدس، اعداد، 27 :18
[2] ترجمه‌ی قدیم، تثنیه، 34 :9
[3] ترجمه‌ی تفسیری، یوشع، 7 :24-26
✡️ مقدمه‌ای بر غزوه بنی‌قریظه
1️⃣ غزوه بنی‌قُرَیظه، نام آخرین غزوه از غزوه‌های پیامبر اکرم (ص) با #یهودیان_مدینه است که در اواخر ذیقعده و اوایل ذیحجه سال پنجم هجری و به دلیل #پیمان‌شکنی یهودیان #بنی‌قریظه و هم‌پیمان‌شدن آنان با مشرکان در غزوه خندق روی داد.
2️⃣ در این غزوه مسلمانان قلعه‌های بنی‌قریظه را محاصره کردند. پس از حدود یک ماه، یهودیان تسلیم شدند و حکمیت سعد بن معاذ را به پیامبر (ص) پیشنهاد کردند.
3️⃣ طبق برخی نقل‌ها، سعد با استناد به پیمان یهودیان با پیامبر و نیز حکم #تورات (سِفر تثنیه، باب ۲۰، فقره ۱۴-۱۳)، به قتل مردان جنگجوی قبیله، اسارت زنان و کودکان و مصادره اموال حکم کرد و رسول خدا این حکم را پذیرفت. اما برخی از محققین در این‌که سعد به قتل همه مردان حکم کرده باشد، تردید کرده‌اند.
4️⃣ در این میان نسبت دادن کشتن هفتصد نفر از مردان بنی‌قریظه به امام علی (ع) از شبهات مهم مخالفان در غیرانسانی و خشن نشان دادنِ اسلام است.
5️⃣ در ادامه و برای تبیین این ماجرا، شما را به مطالعه‌ی مقاله‌ای از نویسنده معاصر، دکتر «ولید نجیب عرفات» استاد دانشگاه لنکستر، جلب می‌کنیم:
✡️ نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنی قریظه
🎯 خلاصه‌ی مقاله
1️⃣ حادثه #بنی‌قریظه از حوادثی است که مستشرقان روی آن حساسیت زیادی دارند. ریشه‌ی داستان، روایت #ابن_اسحاق است که نیاز به تأمل جدّی دارد. (ابن اسحاق در سال 151، یعنی 145سال پس از واقعه بنی‌قریظه از دنیا رفته است.) او می‌نویسد: رسول خدا (ص) بنی‌قریظه را در خانه‌ای در مدینه زندانی کرد، سپس چندین خندق کنده دستور داد آنان را آوردند و در حالی‌که گروه گروه آنان را می‌آوردند سرهایشان را قطع کرد و اینها را ششصد یا هفتصد و برخی تا هشتصد و نهصد نفر گفته‌اند!
2️⃣ «سید برکات احمد» در جزئیات این روایت مناقشاتی کرده و گفته است که مگر نمی‌شد پیامبر (ص) اینها را به مدینه نیاورد و کنار قلعه خودشان آنان را گردن بزند؟! و نکته دیگر این‌که مگر خندق از قبل در نزدیک مدینه نکنده بودند. چه لزومی داشت تا دوباره خندق بکنند؟!
3️⃣ #ابن_حجر_عسقلانی این واقعه و گزارش‌های مربوط به آن را انکار کرده و از روایاتی که ابن اسحاق در موضوعات نبردهای صدر اسلام از یهودیان نقل می‌کند که آنان هم از پدران خود روایت کرده‌اند، به «حکایات غریب» تعبیر می‌کند. معاصر ابن اسحاق یعنی #مالک_بن_انس هم ابن اسحاق را به دروغ‌گویی متهم کرده و او را به جهت نقل چنین روایاتی، و به‌عنوان کسی که روایاتش را از یهودیان می‌گیرد، دجال می‌شمارد.
4️⃣ قرآن کریم به‌عنوان تنها منبع معتبر و معاصر این ماجرا، به گونه‌ای بسیار مختصر در آیه 26 سوره احزاب به این حادثه اشاره کرده و فقط از کسانی که مستقیماً در نبرد شرکت داشته‌اند سخن می‌گوید. اگر کشته شدگان در این حادثه 600 تا 900 نفر بودند رویدادی مهم تلقی و در قرآن به‌صورت روشن به آن اشاره می‌شد که از آن درس و عبرت گرفته شود. اما فقط با اعدام سران خطاکار بنی‌قریظه، طبیعی است که بیش از این مقدار در قرآن اشاره نشود.
5️⃣ این داستان، نمونه‌ای مشابه در تاریخ قدیمی #یهود دارد که می‌توان این گزارش را نسخه‌ای از همان نقل کهن دانست. در آن حادثه گفته می‌شود انقلابیون یهود علیه رومیان قیام کردند، اما پس از تخریب معبد آنان در سال 73 میلادی و فرار آنها به قلعه #ماسادا، ماجرا به قتل‌عام ایشان پس از محاصره‌شان انجامید. برخی از آنان كه از واقعه جان سالم به در بردند به جنوب گریختند و به #یثرب آمدند و در آنجا ساکن شدند و آنان که ماندند گزارش آن را به نسل‌های بعدی منتقل کردند.
نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنی قریظه.docx
25.5K
✡️ متن کامل مقاله‌ی «نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنی قریظه»
📚 جایگاه هارون (ع) در قرآن و تورات (1)
1️⃣ قرآن در وصف #هارون (ع) او را مصداق هبه و رحمت خاص خدا می‌شمرد:
🌺 «وَ وَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَ جَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِیّاً : و از رحمت خویش به آنان ارزانى داشتیم، و ذکر خیر بلندى برایشان قرار دادیم.» [مریم/۵۰]
2️⃣ همان‌طورکه اوصاف کمالی درونی، رحمت است، انسان‌های کامل نیز رحمت‌های الهی هستند، خدا چون وهّاب است، هبه‌ای مانند هارون به موسی می‌دهد و چون رحمان و رحیم است، رحمتی مانند هارون دارد، پس هارون هم «رحمةالله» است و هم «هبةالله» و موسی کلیم با هماهنگی او، رسالت عظمای خود را به مقصد رساند.
3️⃣ یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌هایی که می‌توان برای هارون نبی ذکر کرد، فصاحت و بلاغت در تکلم و امر تبلیغ است که در قرآن كریم و #عهد_قدیم به چشم می‌خورد.
4️⃣ درباره‌ی #ولایت هارون، باید به نسبتش با امر جانشینی موسی اشاره کنیم. پیامبر اکرم (ص) در موارد متعدد فرمودند که ای علی (ع) تو نسبت به من همانند هارون به موسی هستی، پس ایمان‌آورندگان علی را دوست دارند؛ همان‌طور که اصحاب هارون او را دوست داشتند و نزد موسی کسی همانند هارون دارای ارزش و مقام نبود همان‌طور که نزد من کسی همانند علی دارای مقام و منزلت نیست و هارون جانشین موسی بود و علی (ع)، جانشین محمد (ص).
5️⃣ یکی دیگر از ویژگی‌های که می‌توان برای ایشان ذکر نمود، این است که نبوت در بنیاسرائیل از نسل هارون (ع) است.
✍️ نویسنده: سکینه جمشیدی
📚 جایگاه هارون (ع) در قرآن و تورات (2)
1️⃣ بنابر گزارش #تورات، موسی (ع) چون به پیامبری برگزیده شد، فرمان یافت نزد فرعون برود. او ابتدا بهانه آورد که کُندزبان است و به‌درستی نمی‌تواند سخن بگوید پس خداوند بر او خشم گرفت و گفت: مگر نمی‌دانم که برادرت هارون گشاده‌زبان است! اکنون او را به یاری تو خواهم فرستاد و تو با زبان او سخن خواهی گفت و او زبان تو خواهد بود.
2️⃣ اما داستان در قرآن محترمانه و به‌گونه‌ای دیگر است و این موسی است که چون به پیامبری برگزیده می‌شود از خدا می‌خواهد تا #هارون را همراه او سازد:
🌺 «و براى من دستیارى از کسانم قرار ده، هارون برادرم را، پشتم را به او استوار کن، و او را شریک کارم گردان، تا تو را فراوان تسبیح گوییم، و بسیار به یاد تو باشیم، زیرا تو همواره به [حال] ما بینایى. فرمود: اى موسى، خواسته‌ات به تو داده شد.» [طه/۲۹-۳۶]
3️⃣ و این‌چنین است که خداوند نیز درخواست او را می‌پذیرد و می‌فرماید: به آنچه خواستی رسیدی:
🌺 «و برادرم هارون از من زبان‌آورتر است، پس او را با من به دستیارى گسیل دار تا مرا تصدیق کند؛ زیرا مى‌ترسم مرا تکذیب کنند. فرمود: به زودى بازویت را به [وسیله] برادرت نیرومند خواهیم کرد و براى شما هردو، تسلّطى قرار خواهیم داد که با [وجود] آیات ما، به شما دست نخواهند یافت شما و هرکه شما را پیروى کند چیره خواهید بود.» [قصص/۳۴-۳۵]
4️⃣ در روایات متعدد ازجمله #حدیث_منزلت، نسبتِ حضرت علی (ع) به پیامبر اسلام (ص) مانند نسبت هارون به موسی دانسته شده با این تفاوت که هارون پیامبر بود اما حضرت علی (ع) نه. اما #یهود ادعا می‌کند که هارون پیامبر نبوده؛ بلکه #کاهن_اعظم قومش و نگهبان مقدسات (کفیل و هیکل مقدس) بوده است. آنها همچنین ادعا می‌کنند که خداوند هنگام وفات هارون به موسی امر کرد که لباس کاهن اعظم را از تن او بیرون آورده و به فرزندش الیعاز بن هارون بپوشاند.
✍️ نویسنده: سکینه جمشیدی
📚 جایگاه هارون (ع) در قرآن و تورات (3)
1️⃣ #تورات داستان روگردانی بنیاسرائیل از خداپرستی به #گوساله‌پرستی را یاد می‌کند. خدا به موسی امر می‌کند که سی‌روز، روزه بگیرد و چون روزه‌ها را به پایان می‌برد، خداوند امر می‌کند، ده‌روز دیگر نیز آنجا باشد [اعراف/۱۴۲] در همین ده‌روز بنیاسرائیل فریفته می‌شوند و فتنه می‌کنند و به این بهانه که سی‌روز گذشت و موسی نزد آنان بازنگشت، از دین روی برمی‌تابند، و ستمکار می‌شوند. [بقره/۵۱]
2️⃣ در نبود موسی، #سامری برای آنان از زر و زیورشان تندیس گوساله‌ای را ساخت و گفت این خدای شما و خدای موسی است!
3️⃣ قرآن می‌فرماید: «و هارون از پیش به آنان گفت: ای قوم شما به این آزموده می‌شوید و پروردگار شما خدای رحمان است، پس مرا پیروی کنید و فرمان مرا به کار بندید. اما آنان که شوق گوساله‌پرستی کور و کرشان ساخته بود در پاسخ گفتند: هرگز از پرستش آن دست برنمی‌داریم تا موسی نزد ما بازگردد.» [طه/۹۰-۹۱]
4️⃣ اما تورات در این بخش از داستان سخت لغزیده و به بیراهه رفته است؛ چراکه سازنده‌ی گوساله و گمراه‌کننده اسرائیلیان را نه سامری، بلکه #هارون (ع) دانسته است:
👈 «و چون قوم دیدند که موسی (ع) در فرود آمدن از کوه تأخیر نمود نزد هارون جمع شدند و او را گفتند: برخیز و برای ما خدایان بساز که پیش روی ما بخرامند؛ زیرا این مرد (موسی) که ما را از زمین مصر بیرون آورد نمی‌دانیم او را چه شده است. هارون پریشان گفت: گوشواره‌های طلا که در گوش زنان و پسران و دختران شما است بیرون کرده و نزد من بیاورید؛ پس تمام قوم گوشواره‌های زرین را که در گوش‌های ایشان بود بیرون کرده و نزد هارون آوردند، او آنها را از دست ایشان گرفت و آن را با قلم نقش کرد و از آن گوساله‌ای ریخته‌شده ساخت و ایشان گفتند ای اسرائیل! این خدایان تو می‌باشند که تو را از زمین مصر بیرون آوردند.» [خروج، ۳۲: ۱-۸]
👈 «موسی (ع) به هارون گفت: این قوم به تو چه کرده بودند که گناه عظیمی بر ایشان آوردی؟ هارون گفت: خشم آقایم افروخته نشود تو این قوم را می‌شناسی که مایل به بدی می‌باشند و به من گفتند: برای ما خدایان بساز که پیش روی ما بخرامند و بدیشان گفتم که هرکه طلا دارد نزد من آورد و آن را در آتش انداختم و این گوساله بیرون آمد.» [خروج، ۳۲: ۲۱-۲۴]
5️⃣ و جای تعجب است که نویسندگان تورات چگونه فراموش کردند که هارون برادر موسی (ع) خود پیامبر و فرستاده‌ی خدا است و یاور و همکار موسی و نماینده و جانشین اوست و چنین برگزیده بزرگواری به هیچ‌روی نمی‌تواند گوساله‌ای بسازد و مردمی را که خود و برادرش با هزار دشواری و سختی به خدا خوانده‌اند به #بت‌پرستی دعوت کند!
جایگاه هارون (ع) در قرآن و تورات.docx
192.1K
📚 متن کامل مقاله جایگاه هارون (ع) در قرآن و تورات
✡️ کابالا چیست؟
1️⃣ #کابالا نامی است که بر #تصوف_یهودی اطلاق می‌شود و تلفظ اروپاییِ «کبّاله» عبری است به معنی «قدیمی» و «کهن». پیروان آئین کابالا یا #کابالیست‌ها این مکتب را «دانش سرّی و پنهان» حاخام‌های یهودی می‌خوانند و برای آن پیشینه‌ای کهن قائل‌اند. برای نمونه، #مادام_بلاواتسکی رهبر فرقه #تئوسوفی مدعی بود که کابالا در اصل کتابی است رمزگونه که از سوی خداوند به پیامبران، آدم و نوح و ابراهیم و موسی، نازل شد و حاوی دانش پنهان قوم #بنیاسرائیل بود!
2️⃣ به ادعای بلاواتسکی، نه تنها پیامبران بلکه تمام شخصیت‌های مهم تاریخ، چون افلاطون و ارسطو و اسکندر و... دانش خود را از این کتاب گرفته‌اند. مادام بلاواتسکی برخی از متفکرین غربی، چون اسپینوزا و بیکن و نیوتون، را از پیروان آئین کابالا می‌داند. این ادعا پذیرفتنی نیست و برای تصوف یهودی، به‌عنوان یک مکتب مستقل فکری، پیشینه جدّی نمی‌توان یافت.
3️⃣ مشارکت یهودیان در نحله‌های فکری رازآمیز و عرفانی به #فیلو_اسکندرانی در اوایل سده اوّل میلادی می‌رسد. ولی فیلو واضع مکتب جدید فکری نبود و کار او را باید به ارائه اندیشه‌های دینی #یهود در قالب #فلسفه_یونانی و #فرهنگ_هلنی محدود دانست. به‌عبارت دیگر، فیلو بیشتر یک متفکر هلنی است تا یهودی.
4️⃣ در دوران اسلامی نیز چنین است. نحله‌های فکری گسترده عرفانی که در فضای #فرهنگ_اسلامی پدید شد بر یهودیان نیز تأثیر گذارد و برخی متفکرین یهودی آشنا با مباحث عرفانی پدید شدند که مهم‌ترین آنان یعقوب قرقسانی (سده 4 هجری/ 10 میلادی) است. قرقسانی، ساکن بغداد، از #قرائیون است و به #یهودیت_تلمودی تعلق ندارد. دو کتاب اصلی او نیز به زبان عربی است.
5️⃣ اوج تولید فکری یهودیان در عرصه اندیشه عرفانی در دوران پیش از کابالا، دو رساله سِفر یصیرا (آفرینش‌نامه) و سِفر بهیرا (روشنایی نامه) است كه تلاشی بودند برای ارائه عقاید دینی – سیاسی یهود در قالب مفاهیم عرفانی رایج در دنیای اسلام. بدین‌سان، مفاهیمی چون «نور»، «سلوک»، «تجلّی» و... به یهودیت راه یافت؛ نخستین تجلّی نور در کوه طور بر موسی (ع) است و سپس داوود، نماد نور الهی، به حامل آن در دنیای زمینی، و #شخینا تجلی روحانی داوود، به حامل آن در دنیای ماوراء زمینی بدل می‌شود. این همان اسطوره سیاسی #خاندان_داوود است که جامه رازآمیز پوشیده است.
6️⃣ این میراثِ نه چندان غنی، که قباله (کابالا) خوانده می‌شد، در سده 13 میلادی به پیدایش تصوف یهودی انجامید. تا زمان فوق، قباله (کابالا) واژه‌ای عام بود و مصداقی مشخص نداشت. نه کتابی به این نام در کار بود نه مکتبی جدّی از عرفان یهودی. از زمان تدوین #کتاب_زوهر در اواخر سده 13 میلادی، واژه قباله (کابالا) به‌طور عمده به این کتاب اطلاق شد و پیروان این مکتب جدید #کابالیست نام گرفتند.
7️⃣ کابالا به‌شدت متأثر از فرهنگ اسلامی است و بسیاری از مفاهیم آن شکلِ عبریِ مفاهیم رایج در فلسفه و عرفان اسلامی است. اندیشه‌پردازان مکتب کابالا، به‌دلیل زندگی در فضای فرهنگ اسلامی و آشنایی با زبان عربی، به اقتباس از متون #عرفان_اسلامی دست زدند و با تأویل‌های خود به آن روح و صبغه #یهودی دادند. این کاری است که یهودیان در شاخه‌های متنوع علم و دانش انجام دادند.
8️⃣ آنچه از زاویه #تحلیل_سیاسی حائز اهمیت است، #شیطانشناسی و #پیام_مسیحایی این مکتب است و دقیقاً این مفاهیم است که کابالا را به‌عنوان یک #ایدئولوژی_سیاسی معنادار می‌کند.
✍️ عبدالله شهبازی
✡️ پیدایش کابالا
1️⃣ سرآغاز طریقت #کابالا به اوایل سده 13 میلادی و به #اسحاق_کور (1160-1235) می‌رسد. او در جنوب فرانسه می‌زیست. تعالیم اسحاق کور چون سایر آموزش‌های عرفانی است که برای کمال معنوی مراتب مختلف قائل‌اند و سیری را برای رسیدن به کمال مطلق پیشنهاد می‌کنند. مفهوم #عین_صوف ساخته اوست. این مفهوم را، که به معنی «لایتناهی» است، اسحاق به معنی خداوند به کار برد ولی بعدها به معنی نظام هستی به‌طور عام به کار گرفته شد.
2️⃣ دوران شهرت اسحاق کور مصادف است با سلطنت جیمز اوّل، شاه آراگون (1213-1276). جیمز اوّل از سال 627 ق./ 1229 م. به #اندلس هجوم برد و موجی از #جنگ‌های_صلیبی را برانگیخت. در حوالی نیمه سده 13میلادی جیمز اوّل، که اینک به «جیمز فاتح شهرت داشت، از قدرت‌های سیاسی و نظامی درجه اوّل اروپا و از سرکردگان جنگ‌های صلیبی به‌شمار می‌رفت.
3️⃣ #جیمز_فاتح با #الیگارشی_یهودی رابطه نزدیک داشت؛ وزیر مالیه‌اش یهودا لاوی بود و در دربارش یهودیان ثروتمند دیگر نیز حضور داشتند. در تهاجم جیمز به سرزمین‌های اسلامی، این #یهودیان نقش مهمی ایفا کردند و حکومتِ شهرهایی که به اشغال در می‌آمد عموماً به ایشان واگذار می‌شد.
4️⃣ در این زمان یک حاخام یهودی به نام #موسی_بن_نهمان معروف به نهمانیدس (1194-1270)، در دربار جیمز حضور داشت که بزرگترین مقام دینی یهودیان عصر خود در اسپانیا به‌شمار می‌رفت. نهمانیدس مورد علاقه فراوان و مشاور جیمز اوّل بود.
5️⃣ #نهمانیدس با الهام از نظرات اسحاق کور یک مرکز فعال #تصوف_یهودی ایجاد کرد. مرکز فوق در پیدایش فرقه کابالا، اشاعه آن در سراسر شبه‌جزیره ایبری و تولید انبوهی از رساله‌های کابالی نقش اصلی را ایفا نمود. تألیفات نهمانیدس در سه زمینه تفسیر تورات، فقه تلمودی و کابالاست. رساله‌های نهمانیدس تا سال‌ها منبع اصلی تغذیه فکری #کابالیست‌ها بود.
6️⃣ اندیشه‌پردازان و گردانندگان فرقه کابالا مدعی بودند که این طریقت، مکمل #تورات و اسراری است که خداوند به‌طور شفاهی و خصوصی به موسی ابلاغ کرد تا تنها در اختیار مَحرمانِ #قوم_برگزیده قرار گیرد. #دین_یهود پوسته‌ای است آشکار و همه‌فهم از مفاهیم رازآمیز هستی که قلبِ ناشناخته‌ی آن کابالاست. این اسرار از زمان موسی، نسل به نسل، در خواص یهودیان ماند تا به امروز رسید. این ادعا در فضای آن روز اروپا، که #ساحری و #کیمیاگری بازار گرم داشت، جاذبه‌ای شگرف یافت و تأثیری چنان عمیق برجای نهاد که تا به امروز پابرجاست.
7️⃣ مکتب کابالا کارکرد احیاء و ترویج #آرمان‌های_مسیحایی را به‌دست گرفت. این آرمان‌ها در بنیادِ تحریکات جنگ‌افروزانه صلیبی سده 13 و تکاپوهای شِبه‌صلیبی و نو‌صلیبی سده‌های پسین جای داشت. در سده 14 میلادی، هسته‌های فرقه کابالا در جوامع یهودی سراسر جهان، به‌ویژه در بنادر ایتالیا، گسترده شد. از طریق ایتالیا، که قلب جهان مسیحیت به شمار می‌رفت، پیشگویی‌های اسرارآمیز درباره #ظهور قریب‌الوقوع مسیح و استقرار سلطنت جهانی او، به مرکزیت #بیت‌المقدس، رواج یافت و دربار پاپ در رم و سایر کانون‌های فکری و سیاسیِ دنیای مسیحی را به‌شدت متأثر ساخت.
✍️ عبدالله شهبازی
✡️ کتاب زوهر (1)
1️⃣ در اواخر سده 13، با تدوین #کتاب_زوهر تصوف رازآمیز #کابالا به‌صورت یک نظام فکری و عملی منسجم شکل نهایی خود را یافت. این کتاب را #موسی_لئونی در سال‌های 1280-1286 نوشت. «زوهر»، به‌معنی «درخشش» و «جلال»، با واژه‌های مشابه در زبان عربی خویشاوند است.
2️⃣ کتاب زوهر نوشته‌هایی است در تفسیر و تأویل #تورات و سایر کتب مندرج در #عهد_عتیق به زبان آرامی. این کتاب به شیوه متون عرفانی رایج در دنیای اسلام تدوین شده که از زبان نماد و تمثیل و داستان‌های رازآمیز برای بیان عقاید خود بهره می‌بردند.
3️⃣ موسی لئونی برای معتبر کردن کتاب خود، آن را به گذشته‌های دور، به حاخامی به‌نام #شمعون_بن_یوحای منتسب کرد که گویا در سده دوّم میلادی می‌زیست: شمعون بن یوحای از چنگ رومی‌ها می‌گریزد، به مدت 13 سال در غاری پناه می‌گیرد، در این مدت به عبادت و تفکر می‌پردازد و سرانجام رازهای هستی بر او آشکار می‌شود. موسی لئونی منکر تدوین این کتاب بود و ادعا می‌کرد یک زن یهودی و دخترش برخی دست‌نوشته‌های قدیمی را در اختیار او نهادند و وی در میان آنها کتاب زوهر را یافت.
4️⃣ اصالت این کتاب از همان ابتدا مورد تردید قرار گرفت و از جمله زن و دختر فوق منکر داستان موسی لئونی شدند. مضمون کتاب و اشارات تاریخی آن نیز قدمت منتسب به آن را مردود می‌سازد. برای نمونه، بسیاری از شخصیت‌هایی که در کتاب زوهر از آنان یاد شده معاصر شمعون بن یوحایِ فوق‌الذکر نبودند. امروزه محققین، اعم از یهودی و غیریهودی، تردیدی ندارند که کتاب زوهر در فاصله سال های 1270 تا 1300 توسط موسی لئونی تدوین شده.
5️⃣ انتشار کتاب زوهر یک‌باره نبود. ابتدا برخی یهودیانِ نامدار در آثارشان به بخش‌های کوتاهی از زوهر، به‌عنوان یک اثر کهن و معتبر و نایاب که گویا تنها در دسترس برخی خواص است، استناد کردند و همگان را تشنه آن نمودند. به‌تدریج و در یک دوره نسبتاً طولانی فصل‌هایی از کتاب زوهر در محافل کابالی آشکار شد. در سده 16 نُسَخ دست‌نویس زوهر در کانون‌های فرهنگی اروپا پخش شد و سرانجام در سال‌های 1558-1560 به چاپ رسید.
✍️ عبدالله شهبازی
✡️ کتاب زوهر (2)
1️⃣ #کتاب_زوهر در سده شانزدهم به زبان‌های لاتین و عبری ترجمه و منتشر شد. در سال‌های 1945-1958 متن کامل زوهر به‌همراه ترجمه عبری، حواشی و توضیحات و اضافات در 22 جلد در اورشلیم به چاپ رسید. در سال‌های 1933-1934 ترجمه انگلیسی متن کامل زوهر در 5 جلد در لندن منتشر شد. این ترجمه در سال 1978 تجدید چاپ شد. در سال 2003 دانشگاه استنفورد ترجمه منقّحی از کتاب زوهر در 2 جلد منتشر کرد.
2️⃣ کتاب زوهر مشتمل بر 24 فصل است. بخش عمده‌ی این اثر شرح گفت‌وگوهای #شمعون_بن_یوحای با حلقه مریدان و شاگردانش است که در آن مکاشفات خود و رازهای هستی را فاش می‌کند. این مجموعه شامل حدود 2000 صفحه چاپی است ولی پیروان فرقه #کابالا مدعی‌اند که این تنها بخش کوچکی از کتاب اصلی است که در گذشته‌های دور چهل شتر آن را حمل می‌کرد!
3️⃣ #کابالیست‌ها کتاب زوهر را به‌سان کشتی نوح می‌دانند که حاملین خود را از توفان نجات می‌دهد؛ خداوند نخستین بار از طریق شعله آتش خود را بر موسی (ع) زوهر کرد، ولی بر موساهای پسین از طریق نور توره ظهور می‌کند و آن انکشاف رازهای قباله (کابالا) است.
4️⃣ مفاهیم رازآمیز این کتاب سرشار از پیشگویی درباره سرنوشت و «رسالت الهی» و آینده‌ی #قوم_یهود است. پیشگویی‌های کتاب، از آنجا که به شمعون بن یوحای در سده دوّم میلادی نسبت داده می‌شود، طبعاً حیرت‌انگیز است و اعتماد خواننده را به پیشگویی‌های آینده‌ای که رخ نداده جلب می‌کند.
5️⃣ در کتاب زوهر وضع کنونی یهودیان «دوران گذار» توصیف شده که سرآغاز دوران #ظهور_مسیح است. ابتدا موسی ظهور خواهد کرد و راه را برای ظهور دو مسیح خواهد گشود: مسیح بن یوسف و مسیح بن داوود. نام مسیح بن یوسف، که با عیسی بن مریم (ع) انطباق دارد، طبعاً اعتماد مسیحیان را به این پیشگویی جلب می‌کرد. مسیح بن داوود نیز همان مسیح موعودِ (ماشی‌یَح) یهودیان است. بدین‌سان، تصوف کابالا از همان آغاز این توانایی بالقوه را داشت که به طریقتی مشترک در میان مسیحیان و یهودیان بدل شود.
✍️ عبدالله شهبازی
✡️ کابالا و مسیح‌گرایی اروپایی
1️⃣ از نیمه دوّم سده 15، کابالیست‌های یهودی به تدوین برخی رساله‌های کابالی منطبق با زبان و فرهنگ مسیحیان دست زدند. این رساله‌ها در ایتالیا و به‌ویژه در کانون فرهنگی #خاندان_مدیچی در فلورانس بسیار مؤثر بود. به‌نوشته دائرة‌المعارف یهود محافل فرهنگی #رنسانس عمیقاً باور کردند که در رساله‌های کابالی به منابع اصیل و دست اوّل رازهای کهن هستی دست یافته‌اند؛ رساله‌های گمشده‌ای که اینک پدیدار شده و به کمک آن نه تنها می‌توان به اسرار نوشته‌های افلاطون و سایر متفکرین یونان باستان پی برد، بلکه رازهای مسیحیت را نیز می‌توان شناخت!
2️⃣ در سده‌های 16 و 17 فرقه #کابالا در تمامی مراکز مهم قاره اروپا گسترده شد. مورخین دانشگاه عبری اورشلیم این گسترش را به قدرت خلاقه، نیروی معنوی و توانمندی روانی #یهودیان_مخفی (مارانوها) نسبت می‌دهند. بدین‌سان، مکتب کابالا به نیروی متنفّذ سیاسی در میان مسیحیان بدل شد که بر آرمان‌های مسیحایی و صلیبی جدید دامن می‌زد و طلوع قریب‌الوقوع دولت جهانی اروپاییان را نوید می‌داد. به تأثیر از این موج، بسیاری از متفکران اروپایی به این نتیجه رسیدند که باید آرمان #ظهور_مسیح را با مفاهیم رازآمیز شناخت و تنها منبع معتبر برای این شناخت «رساله‌های کابالی» است!
3️⃣ #جووانی_پیکو_دلا_میراندولا از نامدار‌ترین و مؤثرترین چهره‌های فکری رنسانس، به‌عنوان «پدر #کابالیسم مسیحی» شناخته می‌شود. وی از بنیان‌گذاران دانش شرق‌شناسی اروپا نیز به‌شمار می‌رود. این به‌دلیل پیوند پیکو با گروهی از #یهودیان است که در پیرامون او حضور داشتند. به‌دلیل این پیوندها، پیکو به نخستین چهره فرهنگی اروپا بدل شد که به «دانش رازآمیز یهود» و رساله‌های کابالی شیفتگی داشت. مهم‌ترین اقدام پیکو ارائه 900 تز به علمای دینی مسیحی در شهر رم در سال 1486 بود. یکی از این تزها چنین است: «هیچ علمی چون #جادو و کابالا حقانیت مسیح را بر ما ثابت نمی‌کند.» ادعاها و تبلیغات او در جلب توجه مسیحیان به مکتب کابالا بسیار مؤثر بود و رساله‌هایی که دوستان یهودی او، به لاتین ترجمه کردند به منبع تغذیه فکری #کابالیسم_مسیحی بدل شد.
4️⃣ پس از پیکو، #یوهانس_روشلین، عبری‌شناس نامدار دربار فردریک سوّم، در ترویج کابالا در محافل فکری مسیحیان نقشی برجسته داشت. روشلین در سال 1490 در ایتالیا با پیکو دیدار کرد و تحت تأثیر او به کابالا علاقمند شد. در همین زمان، #پل_ریچیوس، یهودی مسیحی شده و پزشک دربار امپراتور ماکزیمیلیان نیز به نگارش کتاب‌هایی در زمینه کابالا اشتغال داشت! نوشته‌های پیکو و روشلین، به‌عنوان دو شخصیت درجه اوّل فرهنگی اروپای آن روز، تأثیر عمیقی بر جای نهاد و توجه محافل اشرافی و فرهنگی اروپا را به این #طریقت_جادویی نوظهور جلب کرد.
5️⃣ در نیمه دوّم سده 16، عقاید رازآمیز کابالی چنان در محافل مسیحی جاذبه داشت که حتی برخی شخصیت‌های مهم دینی مسیحی در آثار خود به تکرار مضامین و مفاهیم کابالی پرداختند. در این زمان، #کتاب_زوهر به اثری نامدار بدل شد و ارجاع به آن رواج فراوان یافت. سرانجام، کار بدان‌جا کشید که گیوم پاستل فرانسوی، یکی از شخصیت‌های متنفذ رنسانس، به ترجمه و انتشار کتاب زوهر به لاتین دست زد و به همراه آن شرح مفصل خود را نیز انتشار داد. این در حالی است که ترجمه عبری زوهر هنوز منتشر نشده بود!
✍️ عبدالله شهبازی
✡️ کابالیسم لوریایی
1️⃣ در همین 👆 زمان، ربّی #اسحاق_لوریا (1534-1572)، اندیشه‌پرداز جدید #کابالیسم پدید شد و کانون اصلی این مکتب در ایتالیا و در پیرامون لوریا تمرکز یافت. اسحاق لوریا به یک خاندان سرشناس #یهودی تعلق داشت که شاخه‌های آن در بسیاری از کشورهای اروپایی و اسلامی گسترده بود. اسحاق در نوجوانی به مصر رفت و مدتی در جزیره‌ای در نزدیکی قاهره که به عمو و پدرزنش تعلق داشت زیست. در این دوران بود که لوریا به اندیشه‌پرداز کابالی و یکی از رهبران اصلی این فرقه بدل شد.
2️⃣ اندیشه‌های لوریا در کنار #کتاب_زوهر یکی از دو منبع اصلی فکری #کابالا به‌شمار می‌رود. هستی‌شناسی جدید کابالی و ترسیم جهان به‌صورت «عین صوف» کار اسحاق لوریا است. اندیشه اسارت #زمزم (اخگر الهی) به‌دست #سیترا_اهرا (نیروهای شیطانی) که بر سرزمین #کلیپت (خلافت/ اسلام) حکم می‌رانند در این مفهوم تبلور یافت. فرآیند دیالکتیکیِ رهایی زمزم، که #تیکون (نوزایی) نامیده می‌شود، نیز متعلق به لوریاست. مفهوم کابالی تیکون، که احتمالاً از «کَوْن» (شُدَن) در عرفان اسلامی اخذ شده، سراسر تاریخ #قوم_یهود را به‌صورت فرایند مسیحایی در راه تحقّق #مأموریت_الهی ترسیم می‌کند.
3️⃣ در اندیشه لوریا، #زن جایگاهی خاص می‌یابد. مفهوم #شخینا در اندیشه کابالی پیش‌تر به معنی «تجلّی روحانی داوود» بود. در #کابالیسم_لوریایی، این مفهوم به نمادی مؤنث بدل شد. در ماجرای هبوط «انسان قدیم» (آدم کدمن)، که با هبوط قوم یهود انطباق می‌یابد، نیروهای شیطانی ملخ (ملک، پادشاه) را از شخینا یا صفیرا ملخوت (ملکه) جدا می‌کنند. تمامی تکاپوی پسین برای رسیدن به شخینا و وصل شدن به اوست. در مکتب لوریایی کابالا، هبوط آدم تنها به‌دلیل گناه نیست؛ بلکه برای انجام مأموریت الهی معینی است و آن گردآوری اخگرهایی است که در سرزمین «خلافت» فروافتاده و اسیر آن شده اند.
4️⃣ پیروان لوریا او را «مسیح بن یوسف» می‌دانستند که راه را برای ظهور مسیح اصلی، «مسیح بن داوود» (سلطان موعود قوم یهود)، هموار کرد. بدین‌سان، کابالیست‌های یهودی و محافل مسیحی متأثر از آنان، که کم نبودند، با انتظار ظهور قریب‌الوقوع مسیح بن داوود به سده 17 گام نهادند. در نیمه اوّل سده 17، کانون اصلی این #مسیح‌گرایی در بندر #آمستردام متمرکز بود و با الیگارشی ماوراء بحار هلند پیوند تنگاتنگ داشت. در این زمان، بخش مهمی از تکاپوی چاپخانه‌های آمستردام بر اشاعه آرمان #ظهور_مسیح و افسانه #اسباط_گمشده بنیاسرائیل متمرکز بود.
5️⃣ در دوران استقرار مرکز فرقه کابالا در آمستردام، فرایند تیکون، یعنی جنگ با #نیروهای_شیطانی (سیترا اهرا) مستقر در سرزمین کلیپت (خلافت)، به‌شدت برجسته شد و جایگاه اصلی را در مکتب کابالا یافت. در این زمان، #کابالیسم به‌شکلی آشکار به ایدئولوژی جنگ با #جهان_اسلام بدل شد، #شیطانشناسی به یکی از اشتغالات فکری دائم رهبران فرقه کابالا بدل گردید و رساله‌های متعدد در این زمینه انتشار یافت.
✍️ عبدالله شهبازی