✡️ یهود و نصاری در بی‌دینی با هم متّحدند، نه در دین!
🔸 حضرت آیت‌الله بهجت قدّس سرّه:
📖 یهود و نصاری در بی‌دینی با هم متّحد شده‌اند، نه در دین! زیرا خود نصاری معترفند که یهودی‌ها حضرت مسیح علیه‌السلام را به دار آویختند! با این حال چگونه می‌توانند در دین علیه اسلام با هم متّحد شوند؟! زیرا یهود هم می‌گویند: ما حضرت عیسی علیه‌السلام را کشتیم و او کشته شده و دفن هم شده و زنده و موجود نیست، بر خلاف عقیده‌ی مسیحیان که می‌گویند: بعد از قبر بیرون آمد و به آسمان رفت.
📚 کتاب «در محضر بهجت»، ج۱، ص۱۶٣
✡️ عملکرد ازلیان در نهضت مشروطه (١)
1️⃣ در جریان مشروطه، #بابیان_ازلی فرصت را مغتنم شمرده و در بین مشروطه‌خواهان #نفوذ کردند. آنان با فعالیت در قالب #انجمن‌های_سری سهم مهمی در تحولات نهضت #مشروطه داشتند.
2️⃣ اولین حضور عناصر #ازلی نظیر #ملک‌المتکلمین، #یحیی_دولت‌آبادی و... در انجمنی سرّی بود که در ١٣٢٢ق توسط اعضای #کمیته_بیداری نظیر ملک‌المتکلمین و #سیدحسن_تقی‌زاده و... تشکیل شد. [١] محل تشکیل این جلسات سرّی، باغ #سلیمان‌خان_میکده بود.
3️⃣ اعضاء این انجمن برای ایجاد آشوب و شورش، برنامه داشتند. [۲] آنها که می‌دانستند بدون حضور و تأیید علما نمی‌توانند به اهداف خود برسند، از اعضای روحانی انجمن استفاده کردند. مثلاً #سیداسد‌الله_خرقانی را به نجف فرستادند تا با آخوند خراسانی، شیخ عبدالله مازندرانی، میرزا خلیل تهرانی و سیدمحمدکاظم یزدی ارتباط برقرار نماید. [٣] البته علمای برجسته با انجمن ملی، همکاری نکردند. [۴]
4️⃣ از سوی دیگر انجمن تلاش می‌کرد تا بین اقشار برجسته #نفوذ کند. آنها با شاهزادگان و رجال دولتی همانند صنیع‌الدوله، سعدالدوله، مشیرالدوله، ناصرالملک، احتشام‌السلطنه و... ارتباط برقرار کردند. [۵] ملک‌المتکلمین نیز با شاهزاده سالارالدوله، والی غرب رابطهٔ دوستانه برقرار کرد که هم از کمک‌های مالی شاهزاده بهره‌مند شدند و هم از نفوذ او در بین ایلات و عشایر کردستان استفاده کردند.
5️⃣ #یحیی_دولت‌آبادی -از سران ازلی- در جریان #بست‌نشینی مشروطه‌خواهان در سفارت انگلیس از کسانی بود که تمایل بسیاری برای این امر داشت. وی نزد سفیر انگلیس رفته و تقاضای کمک برای ایجاد مخالفت علیه دولت کرد. [۶] تلاش امثالِ دولت‌آبادی باعث شد که #مشروطه در اختیار انگلیس قرار گیرد.
6️⃣ در اسناد وزارت خارجه انگلیس به ارتباط دولت‌آبادی با عناصر سفارت اشاره شده است. وی از سفارت انگلیس می‌خواهد: «موجب سپاس‌گذاری خواهد بود که سفارت انگلیس مطالبی را که می‌خواهد به این گروه (روحانیون) برساند، از طریق او اعلام کند.» [٧]
✡️ عملکرد ازلیان در نهضت مشروطه (٢)
1️⃣ #ملک‌المتکلمین نیز از عناصر #بابی بود که برای منحرف کردن نهضت با عناصری نظیر #اردشیر_ریپورتر ارتباط داشت. [٨] وی از وعّاظ اصفهان بود که به‌واسطهٔ #بابی‌گری از این شهر اخراج شد.
2️⃣ #ادوارد_براون ملک‌المتکلمین را #ازلی معرفی کرده [٩] و ابراهیم صفایی دربارهٔ ارتباط او با ازلیان می‌نویسد: «ملک در مراجعت به اصفهان به‌وسیلهٔ میرزا اسدالله‌خان نائینی منشی کنسولگری روس [که] از سران فرقهٔ ازلی بود با آن فرقه آشنا شد. به‌دلیل ارتباط با ازلیان ناچار به ترک اصفهان شد» [١٠] ملک به کمک همین فرد کتاب رمان‌گونهٔ رؤیای صادقه را بر ضدّ علمای اصفهان نوشت. [١١]
3️⃣ ملک‌المتکلمین پس از اخراج، به شیراز رفت و بنا به گزارش وقایع الاتفاقیه در این شهر نیز به تبلیغ #بابیت پرداخت. [١٢] وی در سال ١٣٢٢ق به تهران آمد و با #نفوذ در انجمن‌های سرّی به نهضت #مشروطیت پیوست. وی به‌همراه سیدجمال‌الدین واعظ، #جهانگیرخان_صور_اسرافیل، سیدحسن تقی‌زاده، ابراهیم‌خان حکیم‌الملک و... #کمیته_انقلاب را تشکیل داد. [١٣]
4️⃣ نخستین اقدام این کمیته تشکیل نیرویی به نام مجاهدین و سرباز ملی و تهیه اسلحه و آموزش نظامی جوانان بود. عبدالحسین تیمورتاش و دو عنصر #بهائی اسدالله‌خان ابوالفتح‌زاده و ابراهیم منشی‌زاده نیروهای نظامی را آموزش می‌دادند. این جلسات بعدها در دوره مجلس دوم هستهٔ اولیه حزب دمکرات را تشکیل دادند. [١۴]
5️⃣ ملک‌المتکلمین همچنین سخنگوی انجمن آذربایجان، از مطرح‌ترین انجمن‌های تندرو بود که رهبری آن را به‌ترتیب #سیدحسن_تقی‌زاده و #حیدر_عمواوغلی برعهده داشتند. [١۵] نام دیگر این انجمن اجتماعیون عامیون یا همان سوسیال دموکرات بود. از فعالیت‌های این انجمن آموزش نظامی و #ترور مخالفین بود.
6️⃣ در دوران #استبداد_صغیر با قتل اتابک امین‌السلطان و ترور نافرجام محمدعلی شاه، بهانه بمباران و تعطیل مجلس به شاه داده شد و پس از عزل محمدعلی شاه و تشکیل مجلس دوم، عناصر افراطی این انجمن درصدد از بین بردن افراد مؤثر مشروطه‌خواه برآمدند. ترور آیت‌الله سیدعبدالله بهبهانی از جمله اقدامات این انجمن بود. [١۶]
✡️ عملکرد ازلیان در نهضت مشروطه (٣)
1️⃣ اعضای این حزب به‌دلیل افکار تند و افراطی و تقلید کورکورانه از انقلابیون فرانسه و بلشویک‌های روسیه، فضای کشور را به تندروی‌ها، بلواآفرینی‌ها و #ترور آلودند و با رادیکال ساختن مطالبات سیاسی، دامن‌زدن به آشوب‌های اجتماعی و ایجاد اختلاف بین صفوف ملت، مانع پیشرفت و رشد طبیعی و سالم جنبش مشروطیت شدند. [١٧]
2️⃣ عباس امانت در خصوص تأثیر این جریان در نهضت مشروطه، با اشاره به #نفوذ بابی‌ها و حضور دست‌کم ۶ خطیب بزرگ مشروطه از میان آنها، می‌نویسد:
✍️ «بابی‌ها با پای‌بندی به اصل تقیّه، هیأتی کاملاً اسلامی به خود گرفته... شبکه‌ای نوپا از تجمعات و انجمن‌ها به‌تدریج پا به عرصه سیاست نهاد که هم اصلاح‌طلبان مذهبی و هم سکولارهای معارض، از آن استقبال‌کردند. این گروه‌های رادیکال همچنان به آرمان قدیمی بابی‌ها که همان مخالفت توده‌ای با علمای محافظه‌کار و حاکمان قاجار باشد، وفادار ماندند.» [١٨]
3️⃣ امانت در ادامه با معرفی #یحیی_دولت‌آبادی و #ملک‌المتکلمین به‌عنوان عناصر #بابی می‌نویسد: «هر چند این چند نفر به‌خاطر عقایدشان از حضور در مجلس اول منع‌شدند، اما تأثیر آنها بر مشروطیت مبرهن است.» [١٩]
📚 پی‌نوشت‌ها:
[١] منصوره اتحادیه، پیدایش احزاب سیاسی مشروطیت، تهران، کتاب سیامک، 1381، ص127
[٢] افراد شرکت کننده در این انجمن عبارت بودند از: بحرالعلوم کرمانی، علیقلی‌خان سردار اسعد بختیاری، سلیمان میرزا اسکندری (میکده)، میرزا نصرالله بهشتی (مشهور به ملک‌المتکلمین)، سید جمال‌الدین واعظ اصفهانی، شیخ‌الرئیس قاجار، میرزا یحیی دولت‌آبادی، سید نصرالله تقوی، شاهزاده جلال‌الممالک ایرج (مشهور به ایرج میرزا، شاعر)، سید اسدالله خرقانی، میرزا حسن رشدیه، اردشیر جی، میرزا جهانگیرخان شیرازی (صور اسرافیل). مهدی ملک‌زاده، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران، علمی، 1373، ص239
[٣] مریم جواهری، نقش علما در انجمن‌ها و احزاب دوران مشروطیت، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1380، ص93
[۴] نظام‌الاسلام کرمانی، تاریخ بیداری ایرانیان، بخش سوم، تهران، امیر کبیر، چ4، 1371، ص463
[۵] مهدی ملک‌زاده، تاریخ انقلاب مشروطیت، تهران، علمی، 1373، ص255
[۶] اسماعیل رائین، انجمن‌های سرّی در انقلاب مشروطه، تهران، جاویدان، 1355، ص77
[٧] همان
[٨] اردشیر ریپورتر در قسمتی از خاطرات خود ملک‌المتکلمین را در زمره دوستان خود معرفی می‌کند؛ عبدالله شهبازی، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج2، تهران، اطلاعات، چ2، 1382، ص147
[٩] احمد مجدالاسلام کرمانی، تاریخ انحطاط مجلس، اصفهان، دانشگاه اصفهان، چ2، ص56
[١٠] ابراهیم صفایی، تاریخ مشروطیت به روایت اسناد، تهران، ایران یاران، 1370، ص664
[١١] علی ابوالحسنی، کالبد شکافی چند شایعه درباره شیخ فضل‌الله نوری، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1385، ص195
[١٢] سعیدی سیرجانی، وقایع الاتفاقیه، تهران، نشر آسیم، چ4، 1383، ص708
[١٣] مجید یکتایی، پیدایش مشروطه در ایران، تهران، اقبال، 1356، ص26
[١۴] حسین آبادیان، بحران در مشروطیت، صص66-65
[١۵] حیدر عمواوغلی از اوائل سال 1901م، در بین کارگران و روشنفکران مقیم باکو فعالیت می‌کرد ولی در اثر تعقیب پلیس تزاری آنجا را ترک کرده و در سال 1903م، به درخواست مظفرالدین‌شاه به ایران آمد و کارخانه برق را در مشهد تأسیس کرد. او در سال 1904م، به تهران رفته و در آنجا حوزه هفت نفری فرقه اجتماعیون عامیون را تشکیل داد. یونس پارسا بناب، تاریخ صدساله احزاب و سازمان های سیاسی در ایران، ج1، واشنگتن، 2004م، ص31
[١۶] اسماعیل رائین، انجمن‌های سرّی در انقلاب مشروطه، ص110
[١٧] علی ابوالحسنی، پیشین، ص200
[١٨] برخی چنین شبهه کردند که چون عناصری مانند عباس امانت بهائی هستند و در تحلیل‌های تاریخی خود مطالبی را علیه ازلی‌ها و بابی‌ها نوشته‌اند، پس نمی‌شود تحلیل آنها را مورد استناد قرار داد. البته این مسأله را در نظر نمی‌گیرند که افراد طرفدار بابیت، ازلی‌ها و بهائیت همه عناصر استعمار هستند و با وجود داشتن رقابت درون‌گروهی درباره‌ی اهداف مشترک چون ضدیت با اسلام کاملاً هم‌جهت بوده و یک مسیر را طی می‌کردند.
[١٩] عباس امانت، زمینه‌های فکری انقلاب مشروطیت، از سری مقالات دانشنامه ایرانیکا، صص38-37
🕎 فرهنگ معبدی و اسباط بنی‌اسرائیلی (١)
✡️ تاریخ فرهنگی «قبیله لعنت»؛ قسمت نهم
1️⃣ در میان بنی‌اسرائیل، #فرهنگ_معبدی متعصّبانه‌تر از سایر اقوام پاس داشته می‌شد. این فرهنگ، از پسِ قرون و اعصار، قوی‌ترین فرهنگ حاکم بر نگرش و عملکرد #بنی‌اسرائیل در میان همهٔ مناسبات فردی و جمعی #یهود قابل شناسایی است.
2️⃣ در فرهنگ معبدی یهودی، سنّت #قربانی، از مهم‌ترین جایگاه در میان همهٔ سنن یهودی برخوردار بوده و نقشی کلیدی در جهت‌گیری عمومی یهودیان برای طیّ مراتب قدرت و دست‌یابی به حکومت را دارا بود.
3️⃣ یکی از شعائر مهمّی که در تپّه‌های مقدّس اسرائیلی انجام می‌شد، تقدیم #آتش_نیاز بود. بنی‌اسرائیل این رسم را از #کنعانیان اقتباس کرده بودند. شعائر قربانی به رهبری #کاهن انجام می‌شد.
4️⃣ جالب است که در اولین روایات مربوط به #کاهنان، فساد و ریا و شرارت آنها مطرح می‌شود. با دقت در کتاب مقدس درمی‌یابیم که #کهانت به‌معنی واقعی از دوران داوود شکل گرفته است و قبل از آن نمی‌توان وجود یک کهانت متشکّل را حدس زد.
5️⃣ با بنای #معبد_سلیمان و دربار در کنار هم، تشکیلات کهانت، بیشتر درباری می‌شود و معبد اصولاً یکی از مؤسسات دربار سلطنتی می‌گردد. با انتصاب #صدوق به کهانت «اعظم اورشلیم»، رابطهٔ کهانت و دینِ دولتی مستحکم‌تر می‌شود.