❇️نقش عقل و شریعت در فقه امنیت اجتماعی از منظر فقهی 🔻 حجت‌الاسلام والمسلمین استاد محسن ملکی در درس خارج فقه مطرح کرد؛ ▫️فقه امنیت، به معنای فقه تأمین سلامت دنیا و آخرت جامعه است؛ و این مهم، جز در پرتو وجود «نظام»، «حاکمیت»، «قدرت» و «اقتدار» در جامعه مسلمین تحقق نمی‌یابد. ▫️بحث از فقه امنیت، مستلزم سوق دادن نگاه محققان حوزوی به سوی امنیت اجتماعی است. زیرا جزئی "لاکاسبٌ و لا مکتسب". امنیت فردی، امری جزئی و پراکنده است که توانایی نظم‌بخشی به حیات اجتماعی بشر را ندارد. پراکندگی زندگی انسان‌ها در زمین، مستلزم تشتت و عدم امنیت است ▫️عقل می‌فهمد که حفظ امنیت امری ضروری برای زیست سالم است، اما در بسیاری موارد، شناخت مصادیق آن نیازمند هدایت شرع است؛ زیرا عقل بشری به تنهایی در کشف همه ظرائف احکام اجتماعی، معاملاتی، و حتی حقوقی، قاصر است ▫️اما عقل، هرچند توان تشخیص کلیات را دارد، در درک جزئیات روابط انسانی در زندگی اجتماعی، دچار حیرت و ناتوانی می‌شود. او ممکن است برخی از آداب معاشرت یا حقوق اجتماعی را بفهمد، اما بسیاری از جزئیات را درک نمی‌کند. به عنوان نمونه، در فقه معاملات و عقود، عقل نمی‌تواند لزوم تلفظ به زبان عربی یا ضرورت جاری ساختن عقد نکاح را بدون معاطات دریابد. در این موارد است که دین و شریعت باید ورود کرده و دستورالعمل دقیق ارائه دهند 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/qj1187 ——————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_امنیت 🔎@fiqhenezam_com

❇️ نخستین درس خارج اصول نظام‌سازی اسلامی / تأثیر ساختارهای سکولار بر فرآیند نظام‌سازی اسلامی 🔻 آیت الله محمد حسین ملک‌زاده در درس خارج «اصول نظام‌سازی اسلامی» مطرح کرد ➖ چه اذعان کنیم و چه نه، بخش زیادی از حوزه اندیشه و عمل ما، در زیر ساختارهای سکولار و غیر اسلامی شکل گرفته است. بنابراین، به هر میزان که تحت تأثیر نظام‌های اجتماعی غیراسلامی باشیم، به همان میزان در عمل سکولار محسوب می‌شویم؛ و به هر اندازه که عناصر اسلامی را در زندگی اجتماعی خود وارد کنیم، به همان نسبت به تحقق نظام جامع اسلامی نزدیک‌تر شده‌ایم. ➖ انقلاب اسلامی و تأسیس جمهوری اسلامی در ایران، و ارائه مدل مردم‌سالاری دینی، گامی شکوهمند در مسیر نظام‌سازی فقهی اسلامی در عرصه سیاست و حکومت بود؛ اما این تنها آغاز راه است. لازم است در سایر ابعاد، از جمله فرهنگ، اقتصاد، تعلیم و تربیت، رسانه، حقوق و روابط بین‌الملل نیز گام‌هایی در راستای حاکمیت نظام جامع اسلامی برداشته شود. اگر در این عرصه‌ها تابع ضوابط، چارچوب‌ها و نظام‌های اجتماعی اسلام نباشیم، در حالی که شعار «مرگ بر استکبار» سر دهیم همچنان در عمل سکولار باقی مانده‌ایم. ➖ شاید این سلسله جلسات، نخستین درس عمومی در حوزه باشد که مستقیماً به موضوع «نظام‌سازی اسلامی» می‌پردازد. در سال‌های اخیر، برخی دروس خارج فقه تلاش کرده‌اند نظام‌سازی را در یک حوزه خاص پیاده‌سازی کنند، اما تا کنون موضوع «نظام‌سازی» خود به عنوان یک بحث مستقل، به‌ویژه در قالب درس خارج اصول، مطرح نشده است 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/ng1659 ——————————————————— #درس_خارج #اصول_نظام_ساز 🔎@fiqhenezam_com

❇️ تحلیل ملازمه عقل و شرع در نظام تقنینی و نظام مولویت 🔻 آیت الله علیرضا اعرافی در درس خارج «روابط اجتماعی»مطرح کرد؛ 🔹یکی از مباحث مهم در اصول فقه، بررسی رابطه میان احکام عقل و احکام شرعی است، به‌ویژه در حوزه حسن و قبح ذاتی عقلی و ملازمه آن با اعمال مولویت شارع. پرسش اصلی این است که چه دلایلی برای اثبات این ملازمه وجود دارد، به‌خصوص در معنای دقیق‌تری که ناظر به انطباق حکم شارع یا نتیجه آن با حکم عقل باشد، نه صرفاً اینکه مخالفتی میان این دو نباشد. 🔹آنچه عقل یا عقلا درک می‌کنند، لزوماً با نظامی که حاکم و حکمران وضع می‌کند یکسان نیست؛ زیرا نظام حکمرانی یا نظام حقوقی، متشکل از طرح‌ها، لوایح و مصوبات است که هر یک ضمانت اجرایی را دارند. لذا ممکن است با ادراکات عقل عملی و قواعد عقلایی است. 🔹شرع نیز دارای نظام تقنینی، حکمرانی و اجرایی مستقل خود است، که از آن با عنوان «نظام مولویتی شارع» یاد می‌شود. این نظام، قوانین خاص خود را دارد و احکام آن (اعم از ثواب و عقاب) الزاماً منطبق با داوری‌های عقل نیست؛ همان‌طور که در نظام عرفی حقوقی نیز چنین انطباقی وجود ندارد. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/sm2567 ——————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_اجتماعی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ امکان تحقق قرارداد بیمه به صورت ایقاع 🔻 آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در درس خارج «فقه بیمه» بیان کرد؛ 🔹این‌که تأمین را عقد دانسته‌اند ناظر به غالب موارد است همان‌گونه که در واقع نیز این مسئله محقق شده‌است. اما به نظر ما دو ادعای دیگر را نیز می‌توان در این مسئله مطرح نمود: الف- مانعی ندارد برخی موارد بیمه به صورت ایقاع واقع شود. ب- مانعی ندارد که همان موارد واقع شده به صورت عقد، به صورت ایقاع نیز واقع شود. 🔹به عنوان مثال حاکم اسلامی می‌گوید: هر کسی به فلان سن رسید از طرف حکومت بیمه شده و مبلغی به وی با عنوان بازنشستگی یا از کار افتادگی پرداخت می‌شود که به این مطلب در کلام امیرالمومنین علیه السلام خطاب به مالک اشتر اشاره شده بود. به نظر ما این مورد ایقاع بود و التزام یک طرفه دارد همان‌گونه که برخی البته به صورت نادر بیمه را بر اساس جعاله تحلیل نموده‌اند و تصویر آن مواجه با اشکال نیست؛ یعنی مانند این‌که برای شخص پیروز شده در مسابقه مبلغی در نظر گرفته می‌شود یا جوایزی که در بانک‌ها و مسابقات پرداخته می‌شود تحت این عنوان قابل تحلیل است، در مورد بیمار شدن یک شخص هم بگوئیم اگر شخصی فلان مشکل یا بیماری را داشت به او مبلغی پرداخت خواهیم نمود چرا که ماهیت جعاله التزام یک طرفه برای پرداخت مال در قِبال کار معین و حلال است و این مسئله خصوصیت نداشته و قابل تسری می باشد. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/xk3509 ——————————————————— #بیمه #درس_خارج #فقه_بیمه 🔎@fiqhenezam_com

🔰نسب فرزند حاصل از تلقیح نطفه همسر، شرعی است یا عرفی؟ 🔻 آیت الله محمد محمدی قایینی در درس خارج «احکام پزشکی»مطرح کرد؛ ➖در جایی که زن، منی همسرش را در رحم خودش داخل کند و باردار شود، مرحوم آقای حکیم، ولد را به صاحب منی ملحق ندانستند و حتی ازدواج آنها را جایز دانستند. بحث در وجوهی بود که می‌توان به عنوان دلیل برای کلام ایشان بیان کرد و مجموعا پنج وجه برای کلام ایشان قابل بیان است: ➖اول: احکام شرعی در جایی ثابت هستند که موضوعات آنها از طریق متعارف متحقق شوند و چون این روش، راه غیر عادی برای تولد بچه است. این بیان ناتمام است چون تخصیص مطلق به فرد نادر قبیح است اما شمول آن نسبت به فرد نادر قبیح نیست. ➖دوم: موضوع احکام شرعی نسب به موارد وطی زوجه یا شبهه اختصاص دارد و موضوع آنها ولد و نسب لغوی نیست و فقط در حرمت نکاح با محرمات سببی است که موضوع، نسب عرفی و ولد عرفی است. این وجه از کلام صاحب جواهر قابل استفاده است ➖در مساله محل بحث ما هم فرزند، از وطی متولد نشده است در نتیجه نسب شرعی در مورد آن نیست پس احکام شرعی نسب مثل توارث و نفقه و ... ثابت نیست و البته بنابر نظر مرحوم صاحب جواهر ازدواج صاحب نطفه با آن فرزند حرام است چون موضوع حرمت ازدواج، نسب عرفی است که در اینجا ثابت است. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/xf3318 ——————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #پزشکی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ ساختار دین اقتضای حاکمیت دارد/ نقد دیدگاه سکولارها و ابن أصم 🔻 آیت الله علی اکبر رشاد در درس خارج «فقه سیاسی» مطرح کرد؛ ▫️ابی بکر الإصم قائل است که: «حکومت» لازم و واجب نیست. حکومت یک نیاز ثانوی است. اینگونه نیست که در هر حال باید حکومت داشت. یک ضرورت هایی به نحو ثانوی در مناسبات انسان‌ها به وجود می‌آید، به حکومت نیاز پیدا می کنیم. و اگر مردم با هم به انصاف رفتار کنند و به هم ظلم نکنند( تناصفت الاُمه) ، حکومت می خواهیم چه کار کنیم؟! ▫️نظر ابن إصم حرف سُستی است. در واقع او تصور کرده که «حکومت»، فقط یک وظیفه بر عهده دارد و آن جلوگیری از ظلم است. تمشیت شئون و تدبیر امور جامعه به عهده چه کسی است؟ مگر امکان دارد بدون حکومت در جامعه نظم به وجود آورد؟! مگر می شود بسیاری از نیازهای بشر را مرتفع کرد؟! ▫️بصریین گفتند که اصلاً دلیل عقلی نداریم. اشعریین قائل به دلیل عقلی نیستند و اصلاً عقل را حجت نمی‌دانند و در عقل چیزی که دلالت بر وجوب دولت و ولایت و حکومت کرده باشد وجود ندارد؛ ما [حکومت] را از شرع اخذ می کنیم 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/es3314 ——————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #سیاست 🔎@fiqhenezam_com

❇️ منطقه‌الفراغ در نظام اسلامی از منظر شهید صدر و نقد آن بر اساس نظریه اندیشه مدون 🔻 آیت الله مهدی هادوی تهرانی در درس خارج « مکتب و نظام قضایی اسلام» مطرح کرد؛ ➖شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر (رضوان‌الله‌علیه) مفهومی را با عنوان «منطقة‌الفراغ» معرفی می‌کند. به اعتقاد ایشان، در برخی حوزه‌ها، تشریع مستقیمی از سوی شارع مقدس وجود ندارد. این بخش از زندگی را ایشان با عنوان منطقة‌الفراغ نام‌گذاری می‌کند؛ یعنی منطقه‌ای که از تشریع مستقیم خالی است و احکام آن به عهده ولی امر گذاشته شده است ➖به نظر می رسد شهید صدر، همان‌طور که در آثارش نشان می‌دهد، تحت تأثیر مبانی و روش علامه طباطبایی بوده است. به عنوان نمونه کتاب به ویژه «فلسفتنا» متأثر از کتاب روش رئالیسم است. از این رو، برخی از تعابیر و ساختارهای نظری وی نیز از نگاه نگارنده، متأثر از علامه طباطبایی است. ➖در «نظریه اندیشه مدون»، بین مکتب و نظام تفاوت روشنی وجود دارد. آنچه شهید صدر در قالب مکتب معرفی می‌کند، در واقع ترکیبی از عناصر جهان‌شمول (ثابت) و عناصر موقعیتی (متغیر) است؛ در حالی‌که در «نظریه اندیشه مدون»، مکتب صرفاً شامل عناصر جهان‌شمول است و عناصر موقعیتی به نظام یا سازوکار مربوط می‌شود. این تمایز از آن جهت مهم است که عناصر جهان‌شمول تغییرناپذیرند و در همه زمان‌ها و مکان‌ها اعتبار دارند؛ در حالی‌که عناصر موقعیتی، بسته به شرایط و مقتضیات زمان، شکل متفاوتی به خود می‌گیرند. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/nk7271 —————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_قضایی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ ماهیت ملاکات احکام و رابطه آن با حسن و قبح عقلی 🔻 آیت الله ابوالقاسم علیدوست در نشستی مطرح کرد؛ 🔹ملاكات احکام علت احکام نیست؛ زیرا اگر دقت کنید علتی که امروزه میگویند خودش موضوع حکم است، ملاک حکم نیست. اگر یک جایی چیزی علت تامه شد به طوری که «بدور مداره الحکم وجوداً و عدماً» این دیگر علت و ملاک حساب نمی شود بلکه موضوع است. پس ملاکات علل به این معنای امروز نیست 🔹به طور معمول و مشهور و متداول وقتی گفته میشود ملاکات احکام؛ یعنی پدیده ای است خارج از موضوع یعنی موضوع حکم نیست چون بنا شد علت نباشد. جزئی و خرد چون بنا شد مقاصد و سیستم نباشد. برای حکمی موردی 🔹 علی الحساب، بزرگان ما برای امور اخروی حسابی در استنباط باز نمی‌کنند. میگویند کار به آخرت نداریم، ما در حساب و محاسبه دنیایی حساب میکنیم. ولی اینگونه هم نیست که قول بدهیم به شما همیشه اینگونه است. نه، مواردی داریم که نقشی قائل شده‌اند. این به این معناست که بحث منقح و منظمی در این خصوص صورت نگرفته است. 🌐 متن کامل نشست: https://B2n.ir/eb6923 —————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_معاصر 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیا کاهش ارزش پول باید جبران شود؟ 🔻 آیت الله محسن فقیهی در درس خارج «فقه پول» مطرح کرد؛ ▫️برخی گفته اند نیازی به جبران نیست. طرف‌داران این دیدگاه، معتقدند که در دیون باید همان میزانی که ابتدا بدهکار شده، هنگام پرداخت نیز باید به همان مقدار، پرداخت کند و جبران کاهش ارزش پول، رباست. دلیل این دیدگاه بازگشت به این مسئله دارد که آیا پول را مثلی یا قیمی می‌دانید؟ ▫️آیت‌الله تبریزی رحمه‌الله می‌گوید: «پول، فی‌نفسه مال است و سند مال نیست و مثلی هم می‌باشد؛ بنابراین کسی که در مهر و امثال آن مبلغی را به پول رایج، بدهکار شود، طلبکار نمی‌تواند بیشتر از مقدار مزبور، مطالبه کند و افزایش یا کاهش قدرت خرید، تأثیری در این حکم ندارد ▫️آیت‌الله سیستانی حفظه‌الله نیز در پاسخ به همین استفتا می‌گوید: «آنچه همسر به‌عنوان مهریه استحقاق دارد، همان مبلغی است که در عقد، تعیین شده است و با افزایش شاخص قیمت‌ها، تغییر نمی‌یابد؛ زیرا پول از مثلیات است؛ مگر اینکه پول از اعتبار ساقط شود». ▫️بر پایه دیدگاه مثلی دانستن پول، مثلاً ده‌هزار تومانیِ ده سال پیش از لحاظ رنگ، شکل و همه چیز، با ده‌هزار تومانی اکنون، یکی است. این مثلی اسمی است، اما قدرت مبادله آن بسیار کم شده است. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/ur2485 —————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #اقتصاد 🔎@fiqhenezam_com

❇️ آیا کاهش ارزش پول باید جبران شود؟ 🔻 حجت الاسلام و المسلمین میرخندان در درس گفتار فقه هنر مطرح کرد؛ ➖در ادبیات موسیقی، مورد اتفاق است که موسیقی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: نخست، موسیقی محض یا موسیقی ناب (Pure Music) که در آن صرفاً از ساز استفاده می‌شود و صوت انسانی در آن وجود ندارد؛ و دوم، موسیقی آوازی (Vocal Music) که شامل صدا و آواز انسان است، چه با همراهی ساز و چه بدون آن. ➖در قرآن کریم، واژه‌ی «غنا» به‌کار نرفته است. اما مفاهیمی چون «لهو الحدیث»، «قول الزور» و «لغو» در آیات مختلف دیده می‌شوند. در روایات، غنا گاه با این مفاهیم تطبیق داده شده است. برای مثال، در تفسیر آیه‌ی «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ»، برخی روایات تصریح دارند که مراد از لهو الحدیث همان غناست. ➖در کتاب‌های لغت، تعاریف مختلف و گاه متنوعی برای «غنا» آمده است. از جمله تعاریف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «مدّ الصوت»: کشیدن صدا (منظور صدای انسانی)، «ترجیع الصوت و مد»: پیچ‌وتاب دادن و کشیدن صدا؛ که در فارسی به آن «چهچهه» نیز گفته می‌شود. این دو تعریف را صاحب جواهر نیز بیان کرده است. «ما طُرب به»: آنچه سبب طرب شود. «کل من رفع صوته و والاه فصوته عند العرب غناء»: هر کس که صدایش را بالا و پایین ببرد، صدایش نزد عرب غنا محسوب می‌شود. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/wt9191 —————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فرهنگ 🔎@fiqhenezam_com

❇️استغنای فقرا هدف نهایی زکات/ نقش حاکم در رفع نیازهای اساسی مردم 🔻 آیت الله محسن اراکی در درس خارج «فقه نظام سیاسی» مطرح کرد؛ ➖بحث ما در حقوق شهروندی بود و گفتیم حق دوم، حق تأمین نیازمندی‌های ضروری زندگی است. گفتیم از ادله شرعی استفاده می‌شود که تأمین نیازمندی‌های ضروری بر امام یعنی بر حاکم و حکومت واجب است؛ اگر خود افراد توانستند نیازمندی‌هایشان را تأمین کنند که فبها؛ اما در آنجا که توانایی تأمین نیازمندی‌های افراد وجود ندارد بر حاکم و حکوم اسلامی واجب است که نیازمندی‌های آنها را تأمین کند ➖روایت ششم از روایات داله بر این مطلب که می‌توان از این روایت وجوب تأمین نیازمندی‌های ضروری مردم را استفاده کرد، صحیحه محمدبن‌سنان است. از این روایت استفاده می‌شود که به هر حال، «أَهْلِ الزَّمَانَةِ وَ الْبَلْوَى»، نیازمندان جامعه باید نیازشان از طریق زکات تأمین شود و این وظیفه‌ای است که بر عهده جامعه است و وقتی وظیفه‌ای است که بر عهده جامعه قرار داده شده، بر حاکم لازم است که این وظیفه اجتماعی را عملی و اجرایی کند. ➖روایت دیگر، مرسله حمادبن‌عیسی است. شاهد ما اینجاست که می‌فرماید: «فَأَخَذَهُ الْوَالِي...» ؛ که حاکم آنها را اخذ می‌کند. همچنین شاهد ما آنجاست که می‌فرماید:«وَ لَا يَقْسِمُ بَيْنَهُمْ‌ بِالسَّوِيَّةِ عَلَى ثَمَانِيَةٍ حَتَّى يُعْطِيَ أَهْلَ كُلِّ سَهْمٍ ثُمُناً وَ لَكِنْ يَقْسِمُهَا...» . چیزهایی است که در تقسیم آن باید بالسویه انجام شود و کاری به نیاز افراد ندارند مانند خراج. اما برخی درآمدها مخصوص تأمین نیاز نیازمندان است؛ مثل زکات. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/bm2827 ——————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_سیاسی 🔎@fiqhenezam_com

❇️ بررسی نقش عقل و نقل در استکشاف و تبعیت احکام از مصالح و مفاسد 🔻 آیت الله علیرضا اعرافی در درس خارج «فلسفه تربیتی اسلام» مطرح کرد؛ ▫️بحث اول این است که بر اساس دیدگاه عدلیه در فلسفه اخلاق، احکام تابع مصالح و مفاسدند و حکم نمی‌تواند خود ملاک‌ساز باشد. این بخش، بحثی عقلی است. اما در مرحله دوم، که بحثی نقلی است، می‌پذیریم که ملاک گاهی در جعل حکم، گاهی در مسیر عمل (مصلحت سلوکیه) و گاهی در ذات متعلق قرار دارد. ▫️بحث دوم اما به این می‌پردازد که این مصالح و مفاسد می توانند در جعل، در سلوک، یا در متعلق باشند. اینجا عقل به تنهایی کافی نیست و نیازمند ظهورات و ادله نقلی هستیم. شواهد روایی نشان می‌دهد که اصل در احکام این است که حکم تابع ملاک است و اصل امتحان یک ملاک است حال عیبی ندارد که حکمی را بگوید؛ ولو اینکه ملاکی در متعلقش نیست. ▫️برای اینکه از بسیاری از گزاره‌ها عبور و به گزاره‌هایی برسیم که قابل مقایسه با گزاره‌های علوم انسانی یا سایر علوم باشند، لازم است هر دو مسیر را طی کنیم. بحث اول کاملاً عقلی است؛ البته مانعی ندارد در بحث عقلی، دلیلی نقلی نیز مطرح شود که مؤید آن باشد، اما اگر دلیل نقلی نباشد، عقل به تنهایی قادر به حل مسئله خواهد بود. 🌐 متن کامل درس: https://B2n.ir/gy3808 ——————————————————— #فقه_نظام #درس_خارج #فقه_تربیت 🔎@fiqhenezam_com