🏷 جلسه دوم | ایمان (۲) 🎙 پای منبر استاد سید علی حسینی خامنه ای مدظله العالی 📻 صوت کامل سلسله جلسات #طرح_کلی_اندیشۀ_اسلامی در قرآن 🗓 جمعه ۲۹ شهریور۱۳۵۳ شمسی، سوم‌ رمضان‌المبارک‌۱۳۹۴ قمری 📖 دسترسی به متن کامل جلسه https://eitaa.com/ghararemotalee/2431 ╭═══════๛- - - ┅┅╮ │📳 @Mabaheeth │📚 @ghararemotalee ╰๛- - - - -

#صوت_خلاصه جلسه اول 🔸 ایمان (۲) [ کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن] 📻 استاد سید علی خامنه‌ای ◤ ※∵ [※] ∴ ※ ◢ ╭═══════๛- - - ┅┅╮ │📳 @Mabaheeth │📚 @ghararemotalee ╰๛- - - - -

💠 فایل pdf جلسه دوم | ایمان۲ " دو بال نیرومند برای پرواز انسان در تلاش‌های زندگی، یکی #صبر است یکی #توکل..! " #امام_خامنه_ای مدظله العالی 🔺اگر مؤمن هستید این سه کار را انجام بدهید. اولاً تقوای خدا پیشه کنید. " فَاتَّقـوا الله" پس از خدا پروا بدارید. "وَ اَصلِحوا ذاتَ بَینِکُم" میان خود را اصلاح کنید. بر سر چیزهای جزئی به جان هم نیافتید. بهانه برای به جان یکدیگر افتادن نجویید. خاصیت یک عده مردمی که جنگشان می‌آید با دوستان نه با دشمنان! همین است که به دنبال بهانه‌های کوچک برای جنگیدن و دعوا کردن و ایجاد اختلاف می‌گردند! نصیحت خدا و رسول به این‌گونه مردم این است که به جای این‌که برای جنگیدن با دوستان بهانه بجویید؛ برای جنگیدن با دشمنان بهانه‌ها را پنهان نکنید! اگر اهل جنگی با دشمن بجنگ با برادر چرا؟! با دوست چرا؟! " توصیه‌ی سوم یک مطلبی است که کلی است و شامل همه‌ی کارهای نیک و اجتناب از همه‌ی کارهای بد می‌شود. "وَ اَطیعوا اللهَ وَ رَسولَهُ" و اطاعت کنید، فرمان ببرید خدا را و پیامبرش را، " إِن کُنتُم مومِنین" اگر شما مؤمنید. ◤ ※∵ [※] ∴ ※ ◢ ╭═══════๛- - - ┅┅╮ │📳 @Mabaheeth │📚 @ghararemotalee ╰๛- - - - -

#داستانهای_شگفت ۲۶ - جریان آب چشمه ـــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ چند نفر از سادات نجف آباد اصفهان به خدمت مرحوم بیدآبادی - اعلی اللّه مقامه آمده و گفتند چشمه آبی که از دامنه کوه جاری می شد و مورد بهره برداری اهالی بود، چندی است خشکیده و ما در زحمت هستیم. دعایی کنید تا فرجی شود. آن بزرگوار آیه شریفه: ( لَوْ اَنْزَلْنا هذَا القُرْآنَ عَلی جَبَلٍ ) ( اواخر سوره حشر ) را بر رقعه‌ای نوشته به آنها داده و فرمود اول شب آن را بر قله آن کوه 🗻 گذارده و برگردید. آنها چنین کردند و چون به خانه خود رسیدند، صدای مهیبی از کوه بلند شد که همه اهالی شنیدند و چون صبح بیرون آمدند، چشمه ⛲️ آب را جاری دیدند و شکر خدای را به جا آوردند. نکته ای قابل توجه : چند داستانی که از مرحوم بیدآبادی - اعلی اللّه مقامه - و نظایر آن که ذکر شد مبادا موجب تعجّب یا خدای نکرده انکار خواننده عزیز گردد؛ زیرا : اولاً : اینگونه امور و بالاتر از آنها از مراتب دانایی و توانایی و مبارکی وجود اصحاب ائمه مانند جناب سلمان و میثم و رشید هجری و جابر جعفی و همچنین از روات اخبار و علمای اخیار مانند سید بحرالعلوم و سید باقر قزوینی و ملامهدی نجفی آنقدر نقل گردیده و در کتب معتبره ثبت شده که هیچ قابل انکار نیست ( برای زیادتی اطلاع از این موضوع به کتاب رجال مامقانی که مفصلا حالات اصحاب ائمه و روات اخبار را ذکر فرموده یا کتاب قصص العلماء که کرامات بعض علما را نقل کرده است مراجعه شود). ثانیاً : صدور کرامات از بزرگان دین سبب می شود که شخص از دانستن آنها به عظمت و مقام شامخ امام (علیه السلام) پی ببرد و بفهمد که مقامات آنها بزرگتر از این است که کسی بر آنها اطلاع یابد؛ زیرا جائی که اشخاص به واسطه تبعیت تامّ از ایشان از دانایی و توانایی و اجابت دعوات به چنین مقامی می رسند پس احاطه علمی و توانائی امام علیه السلام چگونه است؛ چون مسلّم است که هر صاحب مقامی از روحانیت، ریزه خور خوان احسان امام علیه السلام است که قطب عالم وجود و قلب عالم امکان و مَصدر جمیع امور است و از تصدیق به عجز از ادراک مقام امام علیه السلام یقین می شود به عجز از ادراک احاطه علمی و قدرت بی پایان حضرت رب الأرباب و مُجیب الدعوات جلّ جلالُه که خالق امام علیه السلام و عطا کننده مقام ولایت به او است . خلاصه، دانستن این داستانها موجب زیادتی #معرفت و #بصیرت مقام امام علیه السلام و عظمت حضرت ربّ الأنام است . ثالثاً : این داستانها و نظایر آنها موجب تصدیق و یقین به صدق فرمایش و وعده های خدا و رسول و ائمه(علیهم‌السلام) درباره اهل تقواست و اینکه نفوس مستعد هرگاه در انجام تکالیف شرعی نهایت مواظبت را بنمایند و در آوردن جمیع واجبات و ترک کردن جمیع محرمات جدّی باشند، به مقاماتی می رسند که فوق ادراک عقول جزئی بشری است و ملائکه، خدمتگزار ایشان می شوند و هرچه از خدا بخواهند به آنها عنایت می‌فرماید و غیر اینها از آثاری که در کتب روایات رسیده - خصوصاً در ابواب کتاب الایمان و الکفر از اصول کافی - و نقل آنها منافی وضع این رساله است. تنها حدیث معتبری که عامه و خاصه از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند برای مزید اطلاع خواننده عزیز نقل می گردد.

رسول خدا ( صلی الله علیه وآله ) فرمود که : خداوند عزّوجلّ فرموده است هرکَس دوستی از دوستان مرا اهانت کند هرآینه برای نبرد با من کمین کرده است و هیچ بنده با عملی به من نزدیک نشود که محبوبتر باشد نزد من از عمل بدانچه بر او واجب کرده ام و به راستی او با انجام نوافل (مستحبات) به من تقرّب جوید تا آنجا که او را دوست دارم و چون او را دوست داشتم گوش او شوم که با آن بشنود و چشم او شوم که با آن ببیند و زبان او شوم که با آن بگوید و دست او شوم که با آن کار کند و از خود دفاع نماید، اگر مرا بخواند اجابتش کنم و اگر از من خواهشی کند به او ببخشم.¹ در شرح این حدیث مبارک، علما وجوهی بیان کرده اند که علامه مجلسی ره در مرآت‌العقول آنها را نقل فرموده و خلاصه مستفاد از حدیث آن است که ممکن است شخص به واسطه التزام به واجبات و مواظبت به مستحبّات، محبوب و مقرّب درگاه حضرت آفریدگار شود و چون چنین شود چشمش، چشم بینای خدا می شود پس آنچه را دیگران نمی بینند او از پشت هزاران پرده می بیند و آنچه را دیگران نمی شنوند او می شنود بلکه امور معنوی و صور ملکوتی و نغمه های غیبی که از حس دیگران پنهان است برای او آشکار است . بالجمله خواننده عزیز بداند آنچه در این داستانها و نظایر آن را می خواند یا می شنود نسبت به آنچه خداوند وعده داده و ذخیره فرموده از مقامات عالی و درجات روحانیت برای بندگان نیکوکار و مقرّبین، مانند قطره است نسبت به دریا چنانچه مضمون حدیث قدسی است². _____________________ 1- قالَ رَسُولُ اللّه (صلی الله علیه و آله ) قالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ اَهانَ لی وَلِیّا فَقَدْ اَرْصَدَ لِمُحارِبَتی https://eitaa.com/mabaheeth/75053 وَ ما تَقَرَّبَ اِلَیَّ عَبْدٌ بِشَیْءٍ اَحَبُّ اِلَیَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیْه وَ اَنَّهُ لَیَتَقَّرَبُ اِلَیَّ بِالنّافِلَهِ حَتّی اُحِبَّهُ فَاِذا اَحْبَبتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ الَّذی یَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذی یَبْصُر بِهِ و لِسانَهُ الَّذی یَنْطِقُ بِهِ وَ یَدَهُ الَّذی یَبْطِشُ بِها اِنْ دَعانی اَجَبْتُهُ وَ اِنْ سَئَلَنی اَعْطَیْتُهُ))،(اصول کافی ، باب من أذی المسلمین و إحتقرهم ، ج 2، ص 263 حدیث 7. 2- اَعْدَدْتُ لِعِبادِیَ الصّالِحینَ ما لا عَیْنٌ رَاءَتْ وَ لا اُذُنْ سَمِعَتْ وَ لا خَطَرَ عَلی قَلْبِ بَشَرٍ. https://eitaa.com/mabaheeth/46231 ╭═══════๛- - - ┅┅╮ │📳 @Mabaheeth │📚 @ghararemotalee ╰๛- - - - -

🎥 بر اساس آمار، ۹۹.۵ درصد از اهانت‌ها و حرمت‌شکنی‌ها در فتنه اخیر متوجه شخص رهبر انقلاب بود... من اهان ولیّا من اولیائی فقد أرصد لمحاربتی ... 🎙حجت‌الاسلام حاج احمد پناهیان #امام_زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه #لبیک_یا_خامنه_ای #ولایت_فقیه ╭─── │ 🌐 @Mabaheeth ╰──────────

#نهج_البلاغه #توصیه_های_پدرانه | ۱۷ 📜 متن : وَ اعْلَمْ أَنَّ أَمَامَکَ طَرِیقاً ذَا مَسَافَة بَعِیدَة وَ مَشَقَّة شَدِیدَة وَ أَنَّهُ لاَ غِنَى بِکَ فِیهِ عَنْ حُسْنِ الاِرْتِیَادِ وَ قَدْرِ بَلاَغِکَ مِنَ الزَّادِ، مَعَ خِفَّةِ الظَّهْرِ، فَلاَ تَحْمِلَنَّ عَلَى ظَهْرِکَ فَوْقَ طَاقَتِکَ، فَیَکُونَ ثِقْلُ ذَلِکَ وَبَالاً عَلَیْکَ، وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ یَحْمِلُ لَکَ زَادَکْ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ، فَیُوَافِیکَ بِهِ غَداً حَیْثُ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ فَاغْتَنِمْهُ وَ حَمِّلْهُ إِیَّاهُ وَ أَکْثِرْ مِنْ تَزْوِیدِهِ وَ أَنْتَ قَادِرٌ عَلَیْهِ، فَلَعَلَّکَ تَطْلُبُهُ فَلاَ تَجِدُهُ وَ اغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فِی حَالِ غِنَاکَ، لِیَجْعَلَ قَضَاءَهُ لَکَ فِی یَوْمِ عُسْرَتِکَ. ╭─── │ 🌐 @Mabaheeth ╰──────────

🗞️ #ترجمه_نامه۳۱ : ↓↓↓↓↓↓ 📄 ... (فرزندم!) بدان راهى بس طولانى و پر مشقت در پيش دارى. در اين راه (پر خوف و خطر) از کوشش و تلاش صحيح و فراوان و توشه کافى که تو را به مقصد برساند بى نياز نيستى، به علاوه بايد در اين راه سبکبار باشى (تا بتوانى به مقصد برسى) بنابراين بيش از حدِ توانت مسئوليت اموال دنيا را بر دوش مگير؛ زيرا سنگينى آن مايه مشقت و وبال تو خواهد بود. هرگاه در زمانى که قدرت دارى نيازمندى را يافتى که مى تواند زاد و توشه تو را براى روز رستاخيز تو بر دوش گيرد و فردا که به آن نيازمند مى شوى به تو بازپس گرداند، آن را غنيمت بشمار و (هر چه زودتر) و بيشتر، اين زاد و توشه را بر دوش او بگذار؛ زيرا ممکن است روزى در جستجوى چنين شخصى بر آيى و پيدايش نکنى. (همچنين) اگر کسى را پيدا کنى که در حال غنا و بى نيازيت از تو وام بگيرد و اداى آن را براى روز سختى و تنگدستى تو بگذارد، آن را غنيمنت بشمار! ╭─── │ 🌐 @Mabaheeth ╰──────────

زاد و توشه آخرتت را با دیگران بفرست! امام(علیه السلام) در این بخش از وصیّت نامه به طولانى بودن سفر آخرت و نیاز شدید به تهیه زاد و توشه براى این سفر از طاعات و کارهاى خیر به ویژه #انفاق در راه خدا اشاره کرده است. نخست مى فرماید: «(فرزندم!) بدان راهى بس طولانى و پر مشقت در پیش دارى»; (وَاعْلَمْ أَنَّ أَمَامَکَ طَرِیقاً ذَا مَسَافَة بَعِیدَة، وَ مَشَقَّة شَدِیدَة). 🛣 پیمودن راه هاى دنیا، هرچند طولانى و مشقت بار باشد در برابر راه آخرت سهل و آسان است. راه آخرت بسیار پر پیچ و خم و از گردنه هاى صعب العبور فضایل اخلاقى و مبارزه با هواهاى نفسانى مى گذرد و گاه پیمودن یکى از آنها سال ها وقت مى طلبد. امام(علیه السلام) بعد از این #هشدار، لزوم تهیه زاد و توشه براى این سفر را گوشزد مى کند و مى فرماید: «در این راه (پر خوف و خطر) از کوشش و تلاش صحیح و فراوان و توشه کافى که تو را به مقصد برساند بى نیاز نیستى، به علاوه باید در این راه سبکبار باشى (تا بتوانى به مقصد برسى)»; (وَ أَنَّهُ لاَ غِنَى بِکَ فِیهِ عَنْ حُسْنِ الاِرْتِیَادِ(۱)، وَ قَدْرِ بَلاَغِکَ(۲) مِنَ الزَّادِ، مَعَ خِفَّةِ الظَّهْرِ). اساس این زاد و توشه همان است که در قرآن مجید آمده است، آنجا که مى فرماید: «(وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزّادِ التَّقْوى); و زاد و توشه تهیه کنید، و بهترین زاد و توشه #تقوا و پرهیزکارى است».(۳) تعبیر به «حُسْنِ الاِْرْتِیاد» با توجّه به اینکه ارتیاد به معناى طلب کردن است، مفهومش حُسن طلب یا به عبارت دیگر تدبیر و مدیریت صحیح (در طریقه تهیه زاد و توشه براى سفر آخرت) است. تعبیر به «خِفَّةِ الظَّهْرِ; سبک بودن پشت» اشاره به چیزى است که در قرآن مجید آمده مى فرماید: «(وَ لَیَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَّعَ أَثْقالِهِم); آنها بار سنگین (گناهان) خویش را بر دوش مى کشند و (همچنین) بارهاى سنگین دیگرى را اضافه بر بارهاى سنگین خود».(۴) امام(علیه السلام) به فرزندش مى گوید که هرگز مانند آنان نباشد و تا مى تواند پشت خود را از این بار سبک گرداند. پیش از این نیز در خطبه بیست و یکم، این عبارتِ بسیار کوتاه و پر معنا را داشتیم: «تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا; سبکبار باشید تا به قافله برسید» در زمان هاى گذشته که قافله ها به راه مى افتادند و به گردنه هاى صعب العبور مى رسیدند گران باران وا مى ماندند و چون قافله نمى توانست به جهت آنها توقف کند، به مسیر خود ادامه مى داد و آنها تنها در بیابان مى ماندند و طعمه خوبى براى دزدان و گرگان بیابان بودند. امام(علیه السلام) پس از این مقدمه کوتاه و پر معنا مسائل مالى و انفاقِ فى سبیل الله را که از مهم ترین زاد و توشه هاى قیامت است عنوان مى کند و مى فرماید: «بنابراین بیش از حدِ توانت مسئولیت اموال دنیا را بر دوش مگیر؛ زیرا سنگینى آن مایه مشقّت و وبال تو خواهد بود»; (فَلاَ تَحْمِلَنَّ عَلَى ظَهْرِکَ فَوْقَ طَاقَتِکَ، فَیَکُونَ ثِقْلُ ذَلِکَ وَبَالاً عَلَیْکَ). اشاره به اینکه آنقدر ذخیره کن که براى نیاز تو کافى باشد و بتوانى فرداى قیامت پاسخگوى آن باشى و گرنه همچون بار سنگینى بر دوش تو خواهد بود; بارى که از آن استفاده نمى کنى و فقط رنج آن را مى کشى. سپس امام(علیه السلام) با تعبیر جالبى دعوت به انفاق فى سبیل الله مى کند و مى فرماید: «هرگاه در زمانى که قدرت دارى، نیازمندى را یافتى که مى تواند زاد و توشه تو را براى روز رستاخیز تو دوش گیرد و فردا که به آن نیازمند مى شوى به تو بازپس گرداند، آن را غنیمت بشمار و (هر چه زودتر) و بیشتر این زاد و توشه را بر دوش او بگذار»; (وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ یَحْمِلُ لَکَ زَادَکَ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ، فَیُوَافِیکَ بِهِ غَداً حَیْثُ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ فَاغْتَنِمْهُ وَ حَمِّلْهُ إِیَّاهُ، وَ أَکْثِرْ مِنْ تَزْوِیدِهِ وَ أَنْتَ قَادِرٌ عَلَیْهِ). آن گاه مى افزاید: «زیرا ممکن است روزى در جستجوى چنین شخصى بر آیى و پیدایش نکنى»; (فَلَعَلَّکَ تَطْلُبُهُ فَلاَ تَجِدُهُ(۵)). امام(علیه السلام) در پایان این بخش از وصیّت نامه براى تشویق به انفاق در راه خدا از تعبیر دیگرى استفاده کرده مى فرماید: «(و همچنین) اگر کسى را پیدا کنى که در حال غنا و بى نیازیت از تو وام بگیرد و اداى آن را براى روز سختى و تنگدستى تو بگذارد، آن را غنیمنت بشمار»; (وَ اغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فِی حَالِ غِنَاکَ، لِیَجْعَلَ قَضَاءَهُ لَکَ فِی یَوْمِ عُسْرَتِکَ). حاصل اینکه انسان عاقل و هوشیار باید از وجود دو کَس بهره گیرد: کسى که داوطلبانه و رایگان بار سنگین توشه انسان را بر دوش مى گیرد و با شادى و خوشحالى آن را به مقصد مى رساند و دیگر کسى که در هنگام بى نیازى انسان به مال، بخشى از اموال او را وام مى گیرد و در آن زمان که شدیداً به آن نیازمند است بازپس مى دهد.

[ ادامه شرح ... ] آرى چنین است حال کسانى که در راه خدا #انفاق مى کنند و تعبیرى جالب تر و زیباتر از این پیدا نمى شود. تعبیر دوم برگرفته از قرآن مجید است آنجا که مى فرماید: «(مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثیرَة); کیست که به خدا قرض نیکویى دهد، (و بدون منت، انفاق کند،) تا خداوند آن را براى او، چندین برابر کند؟».(۶) البتّه آیه مسأله وام دادن را با نکته اضافه اى بیان مى دارد و آن اینکه خداوند وامى را که از بندگانش مى گیرد دو چندان یا چند برابر به آنها باز پس مى دهد. تعبیر اوّل را هم احتمالا بتوان از آیات شریفه سوره بلد استنباط کرد آنجا که مى فرماید: (فَلاَ اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ * وَ ما أَدْراکَ مَا الْعَقَبَةُ * فَکُّ رَقَبَة * أَوْ إِطْعامٌ فِى یَوْم ذِى مَسْغَبَة...).(۷) شایان توجّه است که مرحوم صدوق در کتاب علل الشرایع روایت جالبى متناسب با وصیّت نامه بالا نقل مى کند که سفیان بن عُیَیْنَه مى گوید: زُهرى (یکى از تابعین معروف) در شبى سرد و بارانى على بن الحسین(علیه السلام) را دید که آرد بر دوش خود حمل مى کند عرض کرد: یابن رسول الله این چیست؟ فرمود: «أُرِیدُ سَفَراً أُعِدُّ لَهُ زَاداً أَحْمِلُهُ إِلَى مَوْضِع حَرِیز; سفرى در پیش دارم که زاد و توشه آن را به جاى مطمئنى نقل مى کنم» زُهرى گفت: غلام من در خدمت شماست آن را براى شما حمل مى کند. امام(علیه السلام) قبول نکرد، زُهرى گفت: من خودم آن را بر دوش حمل مى کنم تو والا مقام تر از آنى که بخواهى چنین بارى را بر دوش حمل کنى. امام(علیه السلام) فرمود: «لَکِنِّی لاَ أَرْفَعُ نَفْسِی عَمَّا یُنْجِینِی فِی سَفَرِی وَ یُحْسِنُ وُرُودِی عَلَى مَا أَرِدُ عَلَیْهِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ اللهِ لَمَّا مَضَیْتَ لِحَاجَتِکَ وَ تَرَکْتَنِی; لکن من خودم را والاتر از آن نمى دانم که آنچه مرا در سفرم نجات مى بخشد و ورودم را بر آنچه مى خواهم نیکو مى سازد بر دوش حمل کنم. تو را به خدا سوگند مى دهم به دنبال کار خود بروى و مرا به حال خود رها سازى». زُهرى به دنبال کار خود رفت؛ بعد از چند روز امام(علیه السلام) را دید، عرض کرد: اثرى از سفرى که فرمودید نمى بینم، امام(علیه السلام) فرمود: «بَلَى یَا زُهْرِیُّ لَیْسَ مَا ظَنَنْتَ وَ لَکِنَّهُ الْمَوْتُ وَ لَهُ کُنْتُ أَسْتَعِدُّ إِنَّمَا الاِْسْتِعْدَادُ لِلْمَوْتِ تَجَنُّبُ الْحَرَامِ وَ بَذْلُ النَّدَى وَ الْخَیْرِ; آن سفرى که تو گمان کردى نیست منظورم سفر آخرت است و من براى آن آماده مى شوم و آماده شدن براى این سفر با پرهیز از حرام و انفاق در راههاى خیر حاصل مى شود».(۸) ____________ ➖ پاورقی : ۱ . «ارتياد» از ريشه «رَود» بر وزن «قَوم» در اصل به معناى رفت و آمد کردن توأم با مدارا و ملايمت در طلب چيزى است و در مشتقاتِ آن، گاه روى جنبه طلب تکيه مى شود و گاه روى جنبه رِفق و مدارا. واژه اراده نيز از همين ريشه گرفته شده است. ۲ . «بلاغ» به معناى چيزى است که انسان را به مقصد برساند. ۳ . بقره، آيه ۱۹۷. ۴ . عنکبوت، آيه ۱۳. ۵ . در مورد اينکه ضمير «تَطْلَبُه» و جمله «فلا تَجِدْهُ» به چه چيز برمى گردد، ميان شارحان نهج البلاغه اختلاف نظر است. 💭 احتمال اوّل اين است که به شخص فقيرِ نيازمند بازگردد که انفاق ها را گويا بر دوش حمل مى کند و در قيامت تحويل صاحبش مى دهد. 💭 احتمال ديگر اينکه به خود مال برگردد; يعنى ممکن است زمانى فرا رسد که بخواهى مالى در راه خدا انفاق کنى و نداشته باشى; ولى تفسير اوّل همان گونه که در متن آمد ترجيح دارد و جمله «وَ اغْتَنِم» شاهد خوبى براى آن است. ۶ . بقره، آيه ۲۴۵. ۷ . بلد، آيه ۱۱-۱۴. ۸ . بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۶۵، ح ۲۷. ╭═══════๛- - - ┅╮ │📱 @Mabaheeth │✨ @Nafaahat │ 📖 @feqh_ahkam │ 📚 @ghararemotalee ╰๛- - - - -

#داستانهای_شگفت ۲۷ - شفای مفلوج ♿️ ـــــــ ــ ـــ ـ ـــ ـــ ـــ ــ ـ ــ ــ ـــ ـ ـ از عالم بزرگوار آقای حاج سید فرج اللّه بهبهانی - سلمه اللّه تعالی - که در سفر حج توفیق ملاقات ایشان نصیب حقیر شده بود، شنیدم که در منزل ایشان در مجلس تعزیه‌ حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) معجزه ای واقع شده؛ پس خدمت ایشان خواهش شد که واقعه را برای بنده بنویسند. آن بزرگوار تفصیل را به خط خود مرقوم داشته و ارسال فرمودند، در اینجا عین نوشته ایشان به نظر شما می رسد. 📝 شخصی به نام عبداللّه، مسقط‌الرأس او جابرنان است از توابع رامهرمز ولی ساکن بهبهان است و این مرد در تاریخ 28 شهر محرم الحرام سنه 1383 از یک پا مفلوج گردید و قدرت بر حرکت نداشت مگر به وسیله دو چوب که یکی را زیر بغلِ راست و دیگری را زیر بغل چپ می گذاشت و با زحمت، اندک راهی می رفت و در حقّ او از مؤمنین کمک می شد برای معاش، تا اینکه مراجعه کرده به دکتر غلامی و ایشان جواب یأس داده بودند و بعداً آمد نزد حقیر که وسیله حرکتشان را به اهواز فراهم آورم. وسائل حرکت بحمداللّه فراهم گردید خط سفارش به محضر آیت اللّه بهبهانی ارسال و آن جناب هم پذیرایی فرموده و او را نزد دکتر فرهاد طبیب زاده پزشک بیمارستان جندی شاپور ارسال داشته پس از عکسبرداری و مراجعه، اظهار یأس کرده و گفته بود پای شما قابل علاج نیست و در وسط زانوتان غده 🦠 سرطانی مشاهده می شود پس با خرج خود او را به بیمارستان شرکت نفت آبادان انتقال می دهد. آنجا هم چهار قطعه عکس از پایش برداشته و اظهار داشتند علاج نشدنی است با این حالت برمی گردد به بهبهان. عبداللّه مرقوم گوید در خلال این مدت، خواب‌های نوید دهنده می دیدم که قدری راحت می شدم تا اینکه شبی در واقعه دیدم وارد منزل بیرونی شما شده ام و شما خودتان آنجا نیستید ولی دو نفر سید بزرگوار نورانی تشریف دارند در زیر درخت 🌳 سیبی 🍎 که در باغچه بیرونی دیده می شود تشریف دارند و در این اثنا شما وارد شدید. بعد از سلام و تحیّت، آن دو بزرگوار خودشان را معرفی فرمودند یکی از آن دو بزرگوار حضرت #امام_حسین علیه السلام و دیگری فرزند آن بزرگوار #حضرت_علی_اکبر علیه السلام بودند. حضرت ابی عبداللّه الحسین علیه السلام دو سیب 🍎🍎 به شما مرحمت فرمودند و فرمودند یکی برای خودت و دیگری برای فرزندت باشد و پس از دو سال این دو سیب نتیجه می دهند و شش کلمه با حضرت حجه بن الحسن - عجّل اللّه تعالی فرجه - صحبت می کند. عبداللّه گفت در این حال از شما درخواست نمودم که شفای مرا از آن بزرگوار بخواهید یکی از آن دو بزرگوار فرمودند روز دوشنبه ماه جمادی الثانیه، سنه 84 پای منبر که برای عزاداری در منزل فلانی (که منظور حقیر بوده) منعقد است می روی و با پای سالم برمی گردی. از شوق، از خواب بیدار شدم و به انتظار روز موعود بودم و خواب را برای حقیر نقل کرد. همان روز دوشنبه دیدم عبداللّه با دو چوب زیربغل آمد و پای منبر نشست، خودش اظهار داشت که پس از یک ساعت جلوس حس کردم که پای مفلوجم تیر می کشد، گویی خون در پایم جریان پیدا کرده است، پایم را دراز کرده و جمع نمودم دیدم سالم شده با اینکه روضه خوان هنوز ختم نکرده بود بپا برخاستم و نشستم بدون عصا! قضیه را به اطرافیان گفتم، حقیر دیدم عبداللّه آمد و با حقیر مصافحه نمود، یک مرتبه دیدم صدای صلوات از اهل مجلس بلند شد و دیگر از آن فلج بالکلیه راحت شد؛ پس در شهر مجالس جشن گرفته شد و در روز بعد 22 مهر 43 از ساعت 8 الی 11 صبح در منزل حقیر مجلس جشنی به اسم اعجاز حضرت سیدالشهداء علیه السلام گرفته شد و جمعیت کم نظیری حاضر و عکس برداری گردید. و السلام علیکم و رحمة اللّه حرره الأحقر السید فرج اللّه الموسوی https://eitaa.com/mabaheeth/46295 ╭═══════๛- - - ┅┅╮ │📳 @Mabaheeth │📚 @ghararemotalee ╰๛- - - - -

‮از نامه‌هاى امام عليه السلام به قثم بن العباس فرماندار مكه است.

إلى قُثَمِ بْنِ الْعَبّاسِ(۱) وَهُوَ عامِلُهُ عَلى مَکَّةَ   از نامه هاى امام(علیه السلام) به قثم بن العباس فرماندار مکه است.(۲) شرح و تفسیر ضرورت رسیدگى به نیازمندان و امور مربوط به حج گرچه مخاطب در این نامه «قثم بن عباس» فرماندار مکه است(۳) ولى دستورات جامعى در آن داده شده که قسمت عمده آن شامل حال همه مدیران در سطوح مختلف اجتماعى مى شود و سزاوار است همه گوش جان به آن بسپارند و آنها را به کار بندند. در بخش اوّل این نامه چند دستور مهم به او مى دهد. نخست مى فرماید: «اما بعد (از حمد و ثناى الهى) مراسم حج (و زیارت خانه خدا را به نحو احسن) براى مردم برپا دار»; (أَمَّا بَعْدُ، فَأَقِمْ لِلنَّاسِ الْحَجَّ). مى دانیم مراسم حج اگر با مدیریت صحیح انجام شود هم بجا آورندگان حج خاطره خوبى از این عبادت پرفیض مى برند و هم آثار و برکاتى براى همه مسلمانان دارد، زیرا این برنامه همان گونه که در روایات فلسفه احکام آمده است، براى تقویت پایه هاى آیین اسلام است: «وَالْحَجَّ تَقْوِیَةً لِلدِّینِ».(۴) دومین دستورى که امام به او مى دهد این است که مى فرماید: «ایام الله و روزهاى الهى را به آنها یادآور شو»; (وَذَکِّرْهُمْ بِأَیّامِ اللهِ). این تعبیر برگرفته از آیه اى است که در سوره ابراهیم آیه ۵ آمده است که خداوند خطاب به موسى مى فرماید: بنى اسرائیل را به یاد «ایام الله» بینداز. مفسّران براى «ایام الله» تفسیرهاى متعددى ذکر کرده اند از جمله اینکه: منظور از آن روزهاى درخشان و پربارى است که در تاریخ امت ها به وجود آمده و نعمت هاى الهى شامل حال امت ها شده و یادآورى آن روح تازه اى به انسان ها مى دهد و انگیزه حرکت جدید مى شود. بعضى نیز گفته اند: منظور روزهاى سختى است که بر بعضى از امت ها گذشته و گرفتار عذاب شدید الهى شده اند و یادآورى آن مایه بیدارى و بازگشت به سوى حق است. این احتمال نیز هست که واژه «ایام الله» همه این ایام را شامل شود، همان گونه که در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم: «أَیَّامُ اللهِ نَعْمَاؤُهُ وَبَلاَؤُهُ وَمَثُلاَتُهُ سُبْحَانَه; ایام الله روزهاى نعمت خداوند و آزمایش هاى او بهوسیله بلاهاست».(۵) به یقین یادآورى این روزها تأثیر فراوانى در تربیت نفوس و تهذیب ارواح و هدایت مردم به صراط مستقیم دارد. سومین دستورى را که آن حضرت به «قثم بن عباس» مى دهد این است که مى فرماید: «صبح و عصر براى رسیدگى به امور مردم جلوس کن، حکم الهى را براى کسانى که پرسش دینى دارند بیان کن، جاهلان را تعلیم ده و با دانشمندان مذاکره نما»; (وَاجْلِسْ لَهُمُ الْعَصْرَیْنِ(۶)، فَأَفْتِ الْمُسْتَفْتِیَ، وَعَلِّمِ الْجَاهِلَ، وَذَاکِرِ الْعَالِمَ). اشاره به اینکه نباید در قصر فرماندارى بروى و درها را به روى خود ببندى و از مردم بیگانه شوى; تو باید صبح و عصر با مردم در تماس باشى و سه مشکل را حل کنى: نخست به سؤالات دینى پاسخ دهى. دوم جاهلان را علم بیاموزى و دیگر اینکه با عالمان و دانشمندان به گفتوگو بنشینى و مسائل پیچیده دینى را به کمک آنها حل کنى و براى انجام امور مهم منطقه حکومت خود از آنان مشورت بطلبى. این دستور امام نشان مى دهد که «قثم بن عباس» مردى دانشمند و صاحب نظر در مسائل دینى بوده که هم به سؤالات دینى مردم پاسخ مى گفته و هم مجلس درس براى جاهلان تشکیل مى داده است و نیز نشان مى دهد که در محیط فرماندارى او عالمان دیگرى هم بوده اند که امام تشکیل مجالس مشورتى را با آنان لازم مى شمرد. آن گاه در دستور چهارمى مى فرماید: «نباید در میان تو و مردم واسطه و سفیرى جز زبانت و حاجب و دربانى جز چهره ات باشد»; (وَلاَ یَکُنْ لَکَ إِلَى النَّاسِ سَفِیرٌ إِلاَّ لِسَانُکَ، وَلاَ حَاجِبٌ إِلاَّ وَجْهُکَ). این سخن تأکید بیشترى است بر آنچه در دستور پیش است و اشاره به این حقیقت که حل مشکلات مردم و اداره امور کشور با پیام و پیغام میسر نمى شود، بلکه رئیس حکومت باید با مردم در تماس مستقیم باشد و حضورا مشکلات را دریابد و به حل آنها بپردازد. در دستور پنجم که باز هم تأکید بیشترى بر دستورات پیشین است مى فرماید: «افرادى را که به تو حاجت دارند از ملاقات با خویش محروم مساز، چرا که اگر آنها در ابتدا از در خانه ات رانده شوند بعداً براى حل مشکلاتشان تو را نخواهند ستود»; (وَلاَ تَحْجُبَنَّ ذَا حَاجَة عَنْ لِقَائِکَ بِهَا، فَإِنَّهَا إِنْ ذِیدَتْ(۷) عَنْ أَبْوَابِکَ فِی أَوَّلِ وِرْدِهَا لَمْ تُحْمَدْ فِیمَا بَعْدُ عَلَى قَضَائِهَا). این همان چیزى است که روانشناسان امروز بعد از مطالعات خود به آن رسیده اند که ملاقات چهره به چهره تأثیر فوق العاده اى در جذب افراد و فرونشاندن آتش خشم آنها و برآوردن حاجاتشان دارد.

شبیه همین معنا در نامه مالک اشتر (نامه ۵۳) آمده است آنجا که مى فرماید: «وَأَمَّا بَعْدُ فَلاَ تُطَوِّلَنَّ احْتِجَابَکَ عَنْ رَعِیَّتِکَ فَإِنَّ احْتِجَابَ الْوُلاَةِ عَنِ الرَّعِیَّةِ شُعْبَةٌ مِنَ الضِّیقِ وَقِلَّةُ عِلْم بِالاُْمُورِ; و اما بعد هیچ گاه خود را در زمانى طولانى از رعایا پنهان مدار زیرا پنهان ماندن زمامداران از چشم رعایا موجب نوعى محدودیت و کم اطلاعى نسبت به امور (کشور) مى شود». آن گاه امام در ششمین دستور مى فرماید: «درباره اموالى که نزد تو از مال الله جمع شده دقت کن و آن را به مصرف عیالمندان و گرسنگانى که نزد تو هستند برسان آن گونه که دقیقا به دست فقرا و نیازمندان برسد و ما زاد آن را نزد ما بفرست تا میان نیازمندانى که در اینجا هستند تقسیم کنیم»; (وَانْظُرْ إِلَى مَا اجْتَمَعَ عِنْدَکَ مِنْ مَالِ اللهِ فَاصْرِفْهُ إِلَى مَنْ قِبَلَکَ مِنْ ذَوِی الْعِیَالِ وَالْمَجَاعَةِ، مُصِیباً بِهِ مَوَاضِعَ الْفَاقَةِ وَالْخَلاَّتِ(۸)، وَمَا فَضَلَ عَنْ ذَلِکَ فَاحْمِلْهُ إِلَیْنَا لِنَقْسِمَهُ فِیمَنْ قِبَلَنَا). این تعبیر نشان مى دهد که اموال خراجیه و زکات که از یک محل گردآورى مى شود باید بخش مهمى از آن صرف نیازمندان محل گردد و آنچه اضافه مى ماند به مرکز حکومت ارسال تا در نیازمندى هاى آن مرکز صرف شود. البتّه ممکن است سؤال شود که پس چگونه در حالات پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم: «کَانَ رَسُولُ اللهِ یَقْسِمُ صَدَقَةَ أَهْلِ الْبَوَادِی فِی أَهْلِ الْبَوَادِی وَصَدَقَةَ أَهْلِ الْحَضَرِ فِی أَهْلِ الْحَضَرِ; رسول خدا زکات بادیه نشینان را در میان محرومان آنها تقسیم مى کرد و زکات شهرنشینان را در میان محرومان آنها».(۹) یعنى به جاى دیگر منتقل نمى کردند؟ جوابش این است که صدقه در این روایت به معناى زکات است در حالى که در محل بحث، بخش مهمى از اموال بیت المال را مال الخراج تشکیل مى دهد و آن تعلق به همه مسلمانان دارد، بنابراین نظر امام در این نامه تنها به زکات نیست و تعبیر به «مَا اجْتَمَعَ عِنْدَکَ مِنْ مالِ اللهِ» شامل همه اینها مى شود و لذا بخشى از آن را باید در محل و بخشى را در مرکز حکومت صرف کرد. تفاوت «ذَوِی الْعِیَالِ» با «الْمَجَاعَةِ» این است که در دومى تنها به گرسنگان اشاره مى کند; خواه عیالاتى داشته باشند یا نه و عنوان اوّل اشاره به کسانى است که افرادى تحت تکفل دارند و براى غذا یا مسکن و نظیر آن نیازمندند. تفاوت «مَوَاضِعَ الْفَاقَةِ» و «الْخَلاَّتِ; مواضع الخلات» این است که «فاقه» فقر شدیدترى را بیان مى کند. اشاره به اینکه تمام اصناف فقرا و نیازمندان را باید در نظر بگیرند و هر کدام را به تناسب حاجاتشان بهره اى از مال الله بدهند. سرانجام در هفتمین و آخرین دستور مى فرماید: «به مردم مکه دستور ده تا از کسانى که در این شهر مسکن مى گزینند اجاره بها نگیرند، زیرا خداوند سبحان مى فرماید: «و در این سرزمین «عاکف» و «بادى» یکسانند»; (وَمُرْ أَهْلَ مَکَّةَ أَلاَّ یَأْخُذُوا مِنْ سَاکِن أَجْراً، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ: (سَواءً الْعاکِفُ(۱۰) فِیهِ وَالْبادِ(۱۱))). آن گاه به تفسیر واژه «العاکف» و «الباد» مى پردازد و مى فرماید: «منظور از «عاکف» کسى است که در آن سرزمین اقامت دارد و منظور از «بادى» کسى است که از غیر اهل مکه براى حج به مکّه مى آید»; (فَالْعَاکِفُ: الْمُقِیمُ بِهِ، وَالْبَادِی: الَّذِی یَحُجُّ إِلَیْهِ مِنْ غَیْرِ أَهْلِهِ). آن گاه امام نامه خود را به عنوان حسن ختام با دعاى جامع و کوتاهى پایان مى دهد و مى فرماید: «خداوند ما و شما را توفیق انجام اعمالى دهد که موجب رضا و محبّت اوست والسلام»; (وَفَّقَنَا اللهُ وَإِیَّاکُمْ لِمَحَابِّهِ(۱۲) وَالسَّلاَمُ). نکته آیا استفاده از خانه هاى مکه براى همه مباح است؟ ظاهر عبارت امام در این نامه در بدو نظر این است که اهل مکه حق ندارند از زوار بیت الله که از خارج این شهر مى آیند مال الاجاره اى در برابر سکونت در خانه هاى مکه دریافت کنند. در اینکه آیا این حکم به عنوان حرمت است یا کراهت در میان فقهاى شیعه و اهل سنّت اختلاف نظر وجود دارد. بعضى از فقهاى اهل سنّت; مانند «مالک» و «ابو حنیفه» این امر را جایز ندانسته اند، ولى «شافعى» قائل به جواز است و از «احمد حنبل» نیز دو روایت نقل شده است که گفته اند صحیح تر همان روایت منع است. در میان فقهاى شیعه نیز نظریه واحدى نیست، هرچند مشهور جواز است ولى از «شیخ طوسى» عدم جواز به طور مطلق نقل شده است و بزرگان متأخرین نیز قائل به جوازند.

صاحب جواهر نیز جواز را ترجیح مى دهد. در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «کَانَتْ مَکَّةُ لَیْسَ عَلَى شَیْء مِنْهَا بَابٌ وَکَانَ أَوَّلُ مَنْ عَلَّقَ عَلَى بَابِهِ الْمِصْرَاعَیْنِ مُعَاوِیَةَ بْنَ أَبِی سُفْیَانَ وَلَیْسَ یَنْبَغِی لاَِحَد أَنْ یَمْنَعَ الْحَاجَّ شَیْئاً مِنَ الدُّورِ وَمَنَازِلِهَا; در آغاز خانه هاى مکه در نداشت نخستین کسى که براى خانه خود در مکه در گذاشت معاویه بود و سزاوار نیست هیچ کس حجاج را از خانه ها و منازل مکه منع کند».(۱۳) تعبیر به «سزاوار نیست» نیز دلیل بر کراهت است; اما کلام امام گرچه ظاهراً دلالت بر حرمت اخذ مال الاجاره مى کند; ولى به گفته مرحوم مغنیه در شرح نهج البلاغه خود استدلال به آیه شریفه (سَواءً الْعاکِفُ فِیهِ وَالْبادِ) جلوى این ظهور را مى گیرد، زیرا این جمله که در آیه ۲۵ سوره حج آمده وصف براى مسجد الحرام است و مفهومش این است که همه مسلمانان چه کسانى که از خارج مکه مى آیند و چه اهل مکه در استفاده از مسجد الحرام یکسانند و کار به خانه هاى مکه ندارد، بنابراین مسجدالحرام چیزى است و خانه هاى مکّه که موضوع سخن ماست چیز دیگرى است و رابطه اى بین این دو از نظر حکم و موضوع نیست جز رابطه جوار و همسایه بودن، و این رابطه تناسب با استحباب دارد نه وجوب، یعنى ظهور کلام را از معناى حقیقى که الزام است به معناى مجازى که استحباب است منصرف مى کند.(۱۴) به هر حال از مجموع روایات و ادله اى که در این مسأله وجود دارد همان کراهت استفاده مى شود و شاید سیره مسلمانان نیز این معنا را تأیید کند.(۱۵)   پاورقی : ۱. «قُثَم» در اصل «قاثم» بوده به معناى شخص سخاوتمند و پربخشش (سپس الف آن افتاده و فتحه تبديل به ضم شده است). او فرزند «عباس» و برادر «عبيدالله» و «عبدالله بن عباس» و طبق بعضى از روايات برادر رضاعى امام حسين(عليه السلام) است. از افتخارات او اين بود که آخرين کسى است که وارد قبر پيغمبر اکرم(صلى الله عليه وآله)بعد از رحلت آن حضرت شد و تبرّک جست و طبق روايتى «مغيرة بن شعبة» براى اينکه اين افتخار را به دست آورد هنگامى که افراد يکى پس از ديگرى از قبر پيغمبر خارج شدند انگشتر خود را در قبر انداخت تا آخرين نفرى باشد که وارد قبر مى شود; ولى «قثم» متوجه شد و وارد قبر شد و انگشتر مغيره را به او داد و او آخرين کسى بود که با جسد پاک پيغمبر وداع کرد. (قاموس الرجال، ج ۸، ص ۵۱۵ به نقل از انساب الاشراف). شرح حال او را در جلد نهم ذيل نامه ۳۳ نوشته ايم. ۲. سند نامه: در کتاب مصادر نهج البلاغه تنها سند ديگرى که براى اين نامه ذکر شده همان چيزى است که قطب راوندى در کتاب فقه القرآن آورده است گرچه مرحوم راوندى (متوفاى ۵۷۳) بعد از مرحوم رضى مى زيسته; ولى عبارات او در کتاب فقه القرآن تفاوت هايى با آنچه در نهج البلاغه آمده است دارد که نشان مى دهد از منبع ديگرى گرفته است (مصادر نهج البلاغه، ج ۳، ص ۴۶۲). ۳. درباره شخصيت «قثم بن عباس» در ذيل نامه ۳۳ بحث هايى مطرح کرده ايم و در پايان شرح اين نامه نيز مطالب ديگرى خواهيم گفت. ۴. بحارالانوار، ج ۶، ص ۱۱۰ . ۵. بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۲۰، ح ۱۷. ۶. «العصرين» اين کلمه گرچه تثنيه «عصر» است; ولى از باب تغليب به معناى صبح و عصر مى آيد. ۷. «ذِيدَت» از ريشه «ذود» بر وزن «ذوب» به معناى منع کردن گرفته شده است. ۸. «الخَلاّت» جمع «خَلّه» به معناى فقر و از ريشه «خلل» گرفته شده است، زيرا افراد فقير خللى در زندگانى آنها وجود دارد. ۹. کافى، ج ۳، ص ۵۵۴، ح ۸. ۱۰. «الْعاکِف» از ريشه «عکوف» بر وزن «وقوف» به معناى روى آوردن به چيزى و ملازمت و اقامت در چيزى (البته ملازمتى توأم با احترام) گرفته شده و اين تعبير در آيه شريفه اشاره به اهل مکه است که در آنجا اقامت دارند. ۱۱. «الباد» اين واژه در اصل «البادى» بوده که ياء آن به جهت تخفيف افتاده است و «بادى» به معناى مسافر است و کسى که از باديه آمده و در اينجا منظور غير اهل مکه است. ۱۲. «مَحابّ» اکثر ارباب لغت آن را جمع محبّت مى دانند و بعضى جمع «محبوب»، اين احتمال نيز هست که جمع «محب» يعنى حب و محبوبيت باشد البته چندان تفاوتى در معنا ايجاد نمى کند. ۱۳. تهذيب، ۵، ص ۴۲۰، ح ۱۰۴. ۱۴. فى ظلال نهج البلاغه، ج ۴، ص ۱۷۴ . ۱۵. براى توضيح بيشتر به جواهر الکلام، ج ۲۰، ص ۴۸ به بعد و الموسوعة الفقهية الکويتيه، ج ۲۲ (در واژه ربا) مراجعه شود.