#پاسخ | اهل ذمّه و قانون جزیه 🔹 برخی از مستشرقان مغرض، خواسته‏اند قانون جزیه در اسلام را که برای اهل کتاب مقرر شده، حکمی غیر منطقی و ناعادلانه به شمار آورند! اما اگر با دیده انصاف به این مطلب نظر شود، روشن خواهد شد که این حکم به طور کامل بر موازین عدل و داد استوار است، زیرا با توجه به این‎که مسلمانان باید زکات بپردازد و بدین طریق در عمران و آبادانی کشور اسلامی سهیم باشد، مقتضای عدل این است که اهل کتاب نیز که به قانون زکات عمل نمی‏کنند، با پرداخت مقداری از مال خویش در عمران و آبادانی کشور که همه شهروندان از آن استفاده می‏کنند، سهیم باشند. این حقیقت را برخی از نویسندگان منصف مسیحی بیان کرده‏اند. 🔹 مارسل بوازار می‎نویسد: «ادعای برخی از مورخان، که پرداخت خراج از بیگانگان را جریمه جنگی پنداشته و این اقوام را تحت‎الحمایه امپراتوری نامیده‏اند، به کلی مغرضانه و دور از حقیقت است. این معاهدات برپایه تعلیم قرآن، و به خاطر خشنودی خدا و خدمت به خلق، تنظیم شده و هیچ گرایش استعماری در آن دیده نمی‏شود و اصولاً با قراردادهای صلح کشورهای فاتح اروپا که ملت شکست خورده را به اسارت سیاسی و اقتصادی گرفتار می‏شاختند، تفاوتی آشکار دارد. این قراردادها، نه تنها رنگ استعماری نداشته، بالعکس به وسیله آن، اسلام دست تفاهم و دوستی به سوی ملل دیگر دراز کرده و آنان را در حمایت کامل قوانین خود قرار داده است. این‏گونه گذشت‎ها و چشم‏پوشی‏ها، نخستین گام در راه پی‏ریزی اساس حقوق بین‎الملل بوده که بعدها حقوقدانان اروپا از آن استفاده کرده‎اند». 🔹 وی در ادامه گفته است: «اقلیت‏های درون جامعه اسلامی آزادی داشتند که علاوه بر انجام فرایض مذهبی جداگانه، آداب و رسوم خویش را نیز هم‏چنان حفظ کنند. به طور مثال در مورد مسیحیان نجران، پیامبر(ص) هرگونه دخالت مقامات مسلمان را در امور دینی و سنتی این گروه به صورت فشار، سخت‏گیری و روش‎های بازدانده دیگر منع کرده است. معاهده نجران بعدها، قانون محمد (ص) در باب مسیحیان و قانون محمد (ص) در باب انسان‎ها نامیده شد و مبنای مورد قبولی در سراسر قلمرو اسلام، از نظر تنظیم قرارد داد و تدوین ضوابط قانونی به خاطر حمایت از اقلیت‎ها، بوده است» (اسلام و حقوق بشر، ص 114 -112). 🔹 وی، در جایی دیگر گفته است: «خرده‎گیران مغرب زمین، نتوانسته‎اند به شرایط قراردادهای پیامبر و خلفای راشدین با اقوام مغلوب و اقلیت‏ها ایرادی وارد سازند، زیرا شرایط آن کاملاً به نفع این گروه‏ها تنظیم شده است. این گروه‏ها عدالت و تساهل دین اسلام را ستوده‏اند و از وضع خود در درون جامعه مسلمان راضی بوده‏اند» (همان، 119). 🔹 نامبرده، در جای دیگری نیز می‎گوید: «تنظیم قرارداد صلح با اهل ذمّه یا تأمین و حمایت ملت شکست خورده، یکی از تجلیات انسان دوستانه اسلام است که به کلی با آن‎چه در حقوق مغرب زمین، نسبت به رفتار با ملل مغلوب آمده، تفاوتی آشکار دارد» (همان، ص 108). 🔹 اهتمام و عنایت اسلام نسبت به حقوق اهل ذمه تا آن‏جاست که برای آنان، حقوق بازنشستگی تعیین کرده است. روایت شده که روزی امام علی(ع) از راهی عبور می‏کرد، پیرمرد تهیدست و ناتوانی را دید که گدایی می‏کرد، امام(ع) پرسید او کیست؟ گفتند: فردی مسیحی است. امام(ع) سخت برآشفت و فرمود: آن‎گاه که توان کار کردن داشت، او را به کار گرفتید، و اینک که پیر و فرتوت شده است، او را به حال خود رها ساخته‎اید، سپس دستور داد تا از بیت‎المال نیاز مالی او را برآورده سازند» (وسائل الشیعه، ج11، ص 49). #گزیده_های_اعتقادی 📙 برگرفته از کتاب «آزادی از دیدگاه اسلام و لیبرالیسم»، حضرت استاد ربانی گلپایگانی @kharejkalam

📣 #مباحث_امامت | 9 روش زیبا در تشخیص صحت احادیث ⭕️ قاعده پنجم 🔹 تاکنون چهار قاعده اثبات صحت حدیث از کتاب «فتح الملک العلی» بیان شد. نویسنده این کتاب که از عالمان برجسته اهل سنت است، برای اثبات صحت حدیث «مدینه العلم» از 9 روش استفاده کرده است که در ادامه به پنجمین روش وی می پردازیم. 🔹 خلاصه قواعد بیان شده: 1️⃣ قاعده اول: برای اثبات صحت حدیث دو چیز لازم است: صداقت و حفظ. و اگر از راوی حدیث، افراد متعددی که بعضا ثقه هستند روایت نقل کنند و متن آن حدیث منکر نباشد، دلالت بر صحت آن دارد. 2️⃣ قاعده دوم: صرف جرح داشتن یک راوی، دلیل بر نادرستی روایت وی نیست، زیرا ممکن است آن جرح ها برای فرد ثابت نباشد کما اینکه همین مساله در مورد رجال صحیحین وجود دارد. 3️⃣ قاعده سوم: اگر روایتی متابع داشته باشد، هر چند راویان آن روایت ضعیف باشد، آن ضعف جبران شده و آن روایت معتبر و قابل پذیرش است. متابع به حدیثی گفته می شود که از جهت لفظ و ساختار همانند روایت مورد نظر باشد اما از طرق دیگری نقل شده است. 4️⃣ قاعده چهارم: اگر روایتی دارای شواهد باشد، می تواند ضعف آن را جبران کند. شاهد به روایاتی گفته می شود که لفظ و ساختار روایت قبلی را ندارد، اما از جهت معنا همانند آن است. 👇 در ادامه به بررسی پنجمین قاعده می پردازیم. ...

⭕️ قاعده پنجم: نقل حدیث از طرق متعدد 🔹 طبق قاعده پذيرفته شده نزد عالمان اهل سنت و شيعه، اگر احاديثی به صورت متعدد نقل شده باشد، هر چند بررسی تک تک آنها اطمينان آور نباشد، اما اين کثرت طرق جبران ضعف سند آنها را کرده و آن روايت در رديف روايات صحيح يا حسن قرار می گيرد. اين قاعده با عنوان «يقوی بعضها بعضا» شناخته می شود. 🔹 ابن صدیق الغماری درباره این روش می گوید: «اننا لو حکمنا علی جميع هذه الطرق و الشواهد بالضعف، و لم نحکم بشی منها بالصحه و الحسن فان الضعيف الذی هو من هذا القبيل يرتقی الی درجه الصحيح ...». اگر فرض کنيم همه طرق روايتی ضعيف باشد، در صورتی که دارای تعدد طرق باشد آن روايت صحيح خواهد بود، زيرا شاخص روايت صحيح آن است که در آن ظن غالب به صحت راوی داريم. حال خبر ضعيف نيز اگر از طرق متعدد نقل شود اين مجموع سبب می شود ظن به صحت آن حاصل شود، هر چند اگر تک تک آنان را مورد بررسی قرار گيرد اين ظن غالب حاصل نمی شود. 🔹 فخر رازی نيز گفته است: قاعده «يقوی بعضها بعضا» در جايی جاری می شود که هر کدام از روايات به تنهايی ضعيف باشند تا احتجاج به مجموع آن ها صحيح باشد، اما اگر بعضی از آنها صحيح باشند در اين صورت ديگر اين قاعده جاری نيست، زيرا همان روايت صحيح اصل قرار گرفته و مابقی به عنوان شواهد آن روايت قرار می گيرند. ▪️دو شرط اجرای این قاعده: 1️⃣ دليل معارض اقوی بر خلاف آن نباشد و يا بر خلاف مسلمات و قطعيات نباشد. 2️⃣ ضعف حديث به جهت مرسل يا مقطوع بودن سند و يا مجهول بودن راوی و يا ضعف حفظ راوی و مانند آن باشد، در اين صورت است که تعدد طرق اين عيوب را بر می دارد، اما اگر راوی متهم به کذب و فسق باشد ديگر اين قاعده جاری نخواهد بود. 🔹 ابن صدیق الغماری از همین روش برای اثبات صحت حدیث مدینه العلم استفاده کرده و گفته است: حدیث مدینه العلم از طرق دیگری غیر از ابن عباس هم روایت شده است که از جمله آنها، طریق امیرالمومنین (ع) و جابر بن عبدالله انصاری است. این تعدد طرق باعث اعتبار آن حدیث خواهد بود. 🔹 ابن جریر، طریق نقل حدیث مدینه العلم از امیرالمومنین (ع) را صحیح دانسته است، اما برخی به دو دلیل بر آن اشکال گرفته اند: یکی اینکه نقل این حدیث از امیرالمومنین (ع) متفرد است و تنها یک نفر آن را نقل کرده است و دیگر اینکه سلمه بن کهیل که در سند این روایت آمده نزد آنان حجت نیست. 🔹 صدیق غماری کلام ابن جریر در صحیح دانسته و گفته است: اشکال دیگران بر او وارد نیست، زیرا اولا: این حدیث طرق دیگری دارد که از امیرالمومنین (ع) نقل شده است که عبارت است از: روایت حارث بن اعور و عاصم بن ضمره که از علی بن ابی طالب (ع) نقل کرده اند. ثانیا: اشکال بر سلمه بن کهیل نیز مقبول نیست، زیرا بخاری و مسلم به کلام او در نقل حدیث استناد کرده و بزرگانی همچون ابن معین، ابوحاتم، ابوزرعه، عجلی، یعقوب بن شعبه، احمد بن حنبل، سفیانی و نسائی وی را توثیق کرده اند . با وجود این همه توثیقات چگونه می توان وی را ضعیف دانست؟ 🔹 ابن صدیق در ادامه به نکته مهمی اشاره کرده می گوید: بله برخی به خاطر شیعی بودن سلمه، وی را رد کرده اند، اما این اصلی باطل است که در رد حدیث، شیعه بودن خصوصا آن گاه که فضیلت امیرالمومنین (ع) را نقل کند ملاک گرفته می شود. 🔹 در مورد حدیث جابر هم باید دانست که حاکم در مستدرک این حدیث را نقل کرده و اسناد آن صحیح دانسته است. خطیب بغدادی نیز آن را نقل کرده و گفته است از عبدالرزاق غیر از احمد بن عبدالله نقل نکرده است ابن صدیق الغماری می گوید: این سخن خطیب صحیح نیست، بلکه دیگران نیز از عبدالرزاق این حدیث را نقل کرده اند. عبدالرزاق می دانست که هر کسی فضایل امیرالمومنین (ع) را نقل کند ترور شخصیت شده و برچسب جرح بر او زده می شود و مورد اتهام و تکذیب قرار می گیرد. ذهبی درباره عبدالرزاق گفته است او فرد موقع شناسی بود و جسارت نمی کرد. خدا از سر تقصیر ذهبی بگذرد که نقل روایات فضایل امیرالمومنین (ع) را جسارت می داند (فتح الملک العلی، صدیق الغماری، ص56 و 59). 🔍 این بحث ادامه دارد ... #مباحث_امامت 📙 برگرفته از درس خارج امامت، مباحث مربوط به حدیث مدینه العلم، حضرت استاد ربانی گلپایگانی @kharejkalam

💠 #آیه_صلوات | دلالت آن بر عصمت و افضلیت اهل بیت (ع) 🟡🔸 آیه صلوات و روایات ذیل آن 🔸 افضلیت و عصمت، از مهم‏ترین شرایط امامت در بینش اسلامی است و دلایل عقلی و نقلی بسیاری این مطلب را ثابت می‎کند که در کتاب‎های کلامی بیان شده است(ر.ک: امامت در بینش اسلامی) . ویژگی مزبور، جز در امامان اهل بیت(ع) که شیعه امامیه به امامت آنان قائل است، یافت نمی‎شود. 🔸 یکی از ادله نقلی این مطلب، آیه کریمه صلوات بر رسول خدا(ص) و روایاتی است که در ارتباط با آن از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است. خداوند در آیه صلوات فرموده است: « اِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ یصَلُّونَ عَلَى النَّبِی یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا» (سوره احزاب، آیه 56): خداوند و فرشتگان او بر پیامبر(ص) درود می‎فرستند، ای مؤمنان بر او درود بفرستید، و بر او به گونه‎ای خاص سلام کنید (یا به گونه‏ای‏ خاص تسلیم او باشید). 👇👇👇 ادامه ... @kharejkalam

🟡 تعجب از اهل سنت در فرستادن صلوات ابتر 🔸 اگر چه در آیه شریفه، صلوات خدا و فرشتگان بر پیامبر اکرم(ص) مطرح شده است، ولی روایات نبوی که مبین و مفسّر آیه شریفه‌‎اند، بیان‎گر این مطلب‎اند که آل پیامبر نیز در این شرافت و منقبت ویژه الهی با رسول خدا(ص) اشتراک دارند؛ زیرا بر اساس این روایات، هنگامی که از پیامبر اکرم(ص) درباره کیفیت صلوات بر آن حضرت سؤال شد، پیامبر(ص) پاسخ داد در فرستادن صلوات بر من بگویید: «اللهم صلّ علی محمد و علی آل محمد، کما صلّیت علی إبراهیم و علی آل إبراهیم إنّک حمید مجید». منابع این حدیث از این قرار است: ▪️ صحیح بخاری، ج3، ص 178؛ کتاب التفسیر؛ ▪️ صحیح مسلم، ج1، ص305؛ کتاب الصلوة؛ ▪️ سنن ترمذی، ج4، ص 205، کتاب التفسیر، ح3220؛ ▪️ سنن نسائی، ص 220، کتاب السهو، باب الامر بالصلاة علی النبی(ص)، ح1282و چند حدیث دیگر؛ ▪️ سنن ابی داود، ص 163، کتاب الصلوة، باب الصلاة علی النبی(ص) بعد التشهد، ح976 و چند حدیث دیگر؛ 🔸 در چند قسمت، دلالت آیه شریفه و روایات وارد در باره آن، بر افضلیت و عصمت آل محمد(ص) را تبیین خواهیم کرد. #آیه_صلوات 📙 برگرفته از کتاب «امامت اهل بیت (ع)‌از دیدگاه قرآن و روایات »، حضرت استاد ربانی گلپایگانی، فصل دهم •┈┈••✾••┈┈• @kharejkalam

📣 #مباحث_امامت | 9 روش زیبا در تشخیص صحت احادیث ⭕️ قاعده ششم 🔹 تاکنون پنج قاعده اثبات صحت حدیث از کتاب «فتح الملک العلی» بیان شد. نویسنده این کتاب که از عالمان برجسته اهل سنت است، برای اثبات صحت حدیث «مدینه العلم» از 9 روش استفاده کرده است که در ادامه به ششمین روش وی می پردازیم. 🔹 خلاصه قواعد بیان شده: 1. قاعده اول: اگر از راوی حدیث، عده زیادی نقل روایت کنند و متن حدیث او منکر نباشد، حدیث او صحیح است هر چند درباره وی توثیقی نیامده باشد. 2. قاعده دوم: صرف جرح داشتن یک راوی، دلیل بر نادرستی روایت وی نیست، زیرا ممکن است آن جرح ها ثابت نباشد، کما اینکه همین مساله در مورد رجال صحیحین وجود دارد. 3. قاعده سوم: اگر روایتی متابع داشته باشد، هر چند راویان آن ضعیف باشد، آن ضعف جبران شده و آن روایت معتبر و قابل پذیرش است. متابع به حدیثی گفته می شود که از جهت لفظ و ساختار همانند روایت مورد نظر باشد، اما از طرق دیگری نقل شده است. 4. قاعده چهارم: اگر روایتی دارای شواهد باشد، می تواند ضعف آن را جبران کند. شاهد به روایاتی گفته می شود که لفظ و ساختار روایت قبلی را ندارد، اما از جهت معنا همانند آن است. 5. قاعده پنجم: کثرت طرق نقل حدیث که از آن با عنوان «یقوی بعضها بعضها» یاد می شود، ضعف سند را جبران کرده و آن روایت را در حد صحیح یا حسن قرار می دهد. 👇 بررسی ششمین قاعده ... ...

⭕️ قاعده ششم: تعدد مخارج حدیث یا نقل از صحابی مختلف 🔹 از جمله روش هایی دیگری که ابن صدیق الغماری برای اثبات صحت حدیث از آن استفاده کرده، مساله تعدد مخارج حدیث یا نقل از صحابی مختلف است. بر اساس این روش و طبق دیدگاه بسیاری از عالمان رجالی اهل سنت، اگر طرق حدیث هر کدام به تنهایی صحیح نباشد، اما مخارج حدیث یعنی صحابه ای که آن ها نقل شده متعدد باشد، این امر سبب جبران ضعف آن حدیث و رساندن آن به درجه حدیث صحیح خواهد شد. 🔹 وی در این باره می گوید: « ان هذه المخارج الثلاثة ، قد حكم بصحة كل منها على انفراده كما رأيت، والحفاظ إذا وجدوا حديثا من هذا القبيل جزموا بارتقائه إلى درجة الصحيح ، وكثيرا ما يجزم المتأخرون كابن كثير والعلائي والعراقي والحافظ وتلميذه السخاوي بذلك وقد سلك الحافظ السيوطي هذا المسلك بالنسبة لهذا الحديث ... » (فتح الملک العلی، ص 60). اگر فرض بگیریم که احادیث مدینه العلم نقل شده از ابن عباس، امیرالمومنین (ع) و جابر بن عبدالله انصاری، تنها تنها هم صحیح نباشد این قاعده ای است که اگر حدیثی تعدد مخارج دارد و از طرق و صحابی مختلف نقل شده است، آن را حدیث صحیح گویند. حفاظ متاخر مثل ابن کثیر، علائی، عراقی، ابن حجر عسقلانی و شاگرد او شمس الدین سخاوی، جزم دارند به این مطلب که تعدد مخارج سبب رسیدن حدیث به مرز صحیح می شود. سیوطی نیز همین روش را نسبت به حدیث مدینه العلم بیان کرده و با اینکه ابتدا آن را حسن دانسته اما بعدا بر اساس روش تعدد مخارج و صحابی مختلف آن را صحیح دانسته است. 🔸 نکته: شواهد، متابعات، طرق و مخارج حدیث همه روش های مختلفی هستند که ابن صدیق غماری از آنها برای اثبات حدیث مدینه العلم استفاده می کند، اینها در روش مختلف هستند هر چند در نتیجه یکسان خواهند بود. 🔸 یک نمونه از شواهد حدیث مدینه العلم چنین است: رسول خدا (ص) فرمود: «عَلِيٌّ يُبَيِّنُ لِأُمَّتِي مَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنْ بَعْدِي‏»: علی (ع) بعد از من اختلافات را بیان می کند. لفظ حدیث با حدیث مدینه العلم یکسان نیست اما از جهت معنا مشابه است. 🔍 این بحث ادامه دارد ... #مباحث_امامت 📙 برگرفته از درس خارج امامت، مباحث مربوط به حدیث مدینه العلم، حضرت استاد ربانی گلپایگانی @kharejkalam

📣 #مباحث_امامت | 8 روش زیبا در تشخیص صحت احادیث ⭕️ قاعده هفتم 🔹 تاکنون شش قاعده اثبات صحت حدیث از کتاب «فتح الملک العلی» بیان شد. نویسنده این کتاب که از عالمان برجسته اهل سنت است، برای اثبات صحت حدیث «مدینه العلم» از 8 روش استفاده کرده است. 🔹 خلاصه قواعد بیان شده: ▫️1. قاعده اول: اگر از راوی حدیث، عده زیادی نقل روایت کنند و متن حدیث او منکر نباشد، حدیث او صحیح است هر چند درباره وی توثیقی نیامده باشد. ▫️2. قاعده دوم: صرف جرح داشتن یک راوی، دلیل بر نادرستی روایت وی نیست، زیرا ممکن است آن جرح ها ثابت نباشد، کما اینکه همین مساله در مورد رجال صحیحین وجود دارد. ▫️3. قاعده سوم: اگر روایتی متابع داشته باشد، هر چند راویان آن ضعیف باشد، آن ضعف جبران شده و آن روایت معتبر و قابل پذیرش است. متابع به حدیثی گفته می شود که از جهت لفظ و ساختار همانند روایت مورد نظر باشد، اما از طرق دیگری نقل شده است. ▫️4. قاعده چهارم: اگر روایتی دارای شواهد باشد، می تواند ضعف آن را جبران کند. شاهد به روایاتی گفته می شود که لفظ و ساختار روایت قبلی را ندارد، اما از جهت معنا همانند آن است. ▫️5. قاعده پنجم: کثرت طرق نقل حدیث که از آن با عنوان «یقوی بعضها بعضها» یاد می شود، ضعف سند را جبران کرده و آن روایت را در حد صحیح یا حسن قرار می دهد. ▫️6. قاعده ششم: اگر هر کدام از طرق حدیث به تنهایی صحیح نباشد، اما مخارج حدیث یعنی صحابه ای که آن ها نقل شده متعدد باشد، ضعف آن حدیث جبران شده و صحیح می شود. 👇 بررسی هفتمین قاعده ... @kharejkalam

⭕️ قاعده هفتم: ارتقاء درجه حدیث حسن به صحیح با خاطر تعدد طرق 🔹 طبق دیدگاه بسیاری از عالمان اهل حدیث، اگر روایتی که درجه اعتبار آن حسن است، دارای طرق، شواهد و متابعات متعدد باشد، آن حدیث به درجه حدیث صحیح ارتقاء می یابد. به عبارت دیگر حدیثی که بذاته حسن است با وجود شواهد و متابعات، صحیح لغیره خواهد شد. ابن صدیق الغماری می گوید: هر کس که در این علم خبیر باشد این را می داند و نیازمند اقامه دلیل نیست. حافظ ابن حجر در کتاب «قول مسدد» در باره حدیث سد الابواب از همین قاعده استفاده کرده و گفته است: «این حدیث دارای طرق متعدد است که هر کدام به تنهایی حسن هستند، اما مجموع این طرق، برای ما قطع می آورد که حدیث صحیح است و این دیدگاه بسیاری از عالمان اهل حدیث است». 🔸(کتاب قول المسدد توسط ابن حجر به این خاطر نوشته شده که کسانی بر احادیث مسند احمد اشکال کرده اند و ایشان آنها را در این کتاب نقد می کند. از جمله آن احادیث، حدیث سد الابواب است). 🔹 ابن صدیق در ادامه می گوید: در بحث مربوط به حدیث مدینه العلم نیز اگر ما تنزل کنیم و بگوییم حدیث ابن عباس و دیگران حسن هستند، اما وجود شواهد و متابعات باعث می شود این حدیث به درجه صحیح ارتقاء یابد. ⁉️ اشکال و جواب: 🔹 اگر اشکال شود که بر اساس قواعد علم حدیث، حدیث ضعیف با تعدد طرق حسن می شود، اکنون شما چگونه می خواهید آن را صحیح بدانید؟ 🔹 در پاسخ می گوییم: 1. اولا این قاعده ای که بیان شده کلی نیست، زیرا ضعف حدیث دو گونه قوی و ضعیف دارد. حدیثی که ضعف آن قوی است، با قاعده تعدد طرق، کمی راه می افتد و به درجه قابل قبولی می رسد، اما اگر ضعف آن اندک باشد، متابعات و شواهد آن را به درجه صحیح می رساند. احادیث مدینه العلم نیز از همین قبیل دوم است. 2. اصلا داستان صحیح و حسن، دعوای لفظی است و متقدمین اهل سنت قبل از ترمذی، تفاوتی میان این دو نگذاشته و حدیث را دو قسم بیشتر نمی دانستند: صحیح یا ضعیف. منتها حدیث صحیح درجاتی دارد. در اینجا نیز سخن در این است که آیا این حدیث قابل احتجاج است یا نه، حال اسم آن را حسن باشد یا صحیح. تفاوت حدیث صحیح و حسن در مساله تعارض پیدا می شود که در صورت وجود تعارض، حدیث صحیح بر حدیث حسن مقدم است و اگر معارضه ای نباشد تفاوتی میان حسن و صحیح در قابل احتجاح بودن نیست. 🔹 بخشی از عبارت ابن صدیق الغماری در مسلک هفتم: «اننا لو اقتصرنا على تحسين حديث علي وابن عباس مراعاة لما قيل في عبد السلام بن صالح ، ومحمد بن عمر الرومي ، كما يسلكه بعض اهل الحديث فيمن كان ذلك حاله ، وكما سلكه الحافظ صلاح الدين العلائى ، والحافظ وتلميذه السخاوى بالنسبة لهذا الحديث فانهم اقتصروا على الحكم بحسنه ولم يرفعوه إلى مرتبة الصحة كما فعل ابن معين والحاكم وابن جرير والسمرقندي ، فان الحسن يرتقي مع وجود المتابعات والشواهد إلى درجة الصحيح» (فتح الملک العلی، ص 60). 🔍 این بحث ادامه دارد ... #مباحث_امامت 📙 برگرفته از درس خارج امامت، مباحث مربوط به حدیث مدینه العلم، حضرت استاد ربانی گلپایگانی @kharejkalam

مگه می شه کسی این دلایل محکم رو بشنوه و لمس کنه بعد هنوز یک خداناباور و آتئیست باقی بمونه ؟!