نکته ها: در حدیث مى خوانیم: #شیطان که سوگند خورد از چهار طرف در کمین #انسان باشد تا او را منحرف یا متوقّف کند، #فرشتگان از روى دلسوزى گفتند: پروردگارا! این انسان چگونه رها خواهد شد؟ خداوند فرمود: دو راه از بالاى سر و پایین باز است و هرگاه انسان دستى به #دعا بر دارد، یا صورت بر خاک نهد، #گناهان هفتاد ساله اش را مى بخشایم. [۳۱] همین که #حضرت_آدم از تسلّط شیطان بر انسان آگاه شد، روبه درگاه خدا آورده و ناله زد. خطاب رسید: ناراحت نباش، زیرا من #گناه را یکى و #ثواب را ده برابر حساب مى کنم و راه #توبه هم باز است. [۳۲] امام باقر علیه السلام فرمود: ورود ابلیس بر انسان از پیشِ رو بدین #شکل است که امر #آخرت را براى انسان ساده و سبک جلوه مى دهد، و از پشت سر به این است که #ثروت اندوزى و بخل و توجّه به اولاد و وارث را تلقین مى کند و از طرف راست با ایجاد شبهه، #دین را متزلزل و تباه مى سازد و از طرف چپ، #لذّات و #شهوات و منکرات را غالب مى کند. [۳۳] شیطان اگر بتواند، مانع ایمان انسان مى شود و اگر نتواند، راه هاى #نفاق و ارتداد را مى گشاید و اگر موفّق نشود، با ایجاد شک و تردید و وسوسه، انسان را به گناه سوق مى دهد تا از ایمان و عبادتش لذّت نبرد و کار خیر برایش سنگین و با کراهت جلوه کند. در روایات متعدّد، صراط مستقیم، به اهل بیت علیهم السلام و ولایت على علیه السلام تعبیر شده است. [۳۴] ۳۱) تفسیر کبیر فخررازى

از امام صادق علیه‌السّلام پرسیدند: چرا خداوند تمام بندگانش را مطیع و موحّد نیافرید؟ حضرت فرمودند: اگر چنین می‌‏شد، دیگر #ثواب و عقاب معنا نداشت؛ زیرا آنان مجبور بودند و اختیاری نداشتند. امّا #خداوند انسان را مختار آفرید و علاوه بر #عقل و فطرت، با تعالیم پیامبران و کتب آسمانی مسیر هدایت او را روشن نمود و او را به طاعت فرمان داد و از نافرمانی نهی کرد؛ تا فرمانبرداران از عاصیان مشخّص شوند. گرچه تمام اسباب #طاعت و عصیان را خداوند آفریده، امّا به چیزی امر یا نهی نکرده مگر آنکه #انسان می‌‌تواند ضد آن را نیز انجام دهد و مجبور نباشد. (تفسیر اثنی ‏عشری، بحار، ج ۳، ص ۶) آری، تکلیف‌‏پذیری تنها ارزش و وجه امتیاز انسان از دیگر موجودات است.

تقوا، از حالت‏ های روحی است که از آثار و نشانه‏ ها به وجود آن پی ‏برده می‏ شود، زیرا در کارهای ظاهری، بین #گناه و #ثواب فرق چندانی نیست، مثلًا: نماز خالصانه با نماز ریاکارانه در ظاهر یکی است و آنچه یکی را ارزشمند و دیگری را ضد ارزش می‏ کند، همان #روح و باطن کار است که مربوط به قلب‏ هاست. «تَقْوَی الْقُلُوبِ» پیام‌های سورۀ حج - آیۀ ۳۲: ۱. تقوای درونی باید آثار بیرونی هم داشته باشد؛ هر کس به شعائر بی‌‏اعتنا باشد، در حقیقت تقوای قلبی او کم است. «مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ» ۲. بزرگداشت‏ ها باید بر اساس #تقوا باشد؛ نه رقابت. «مَنْ یُعَظِّمْ ... تَقْوَی الْقُلُوبِ»