🔰 بر کرانه آیه‌ها
#نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (حمد/5)
💢 نکات قابل توجه در آیه 5 سوره حمد:
1⃣ همزه قطع:
در ابتدای دو جمله‌ای که این آیه را تشکیل داده‌اند #همزه_قطع با حرکت کسره (اِیاك) آمده است.
❇️ در ضبط #مصری ، زیر الف، علامت «ء» به همراه حرکت کسره آمده است (إِیاك).
❇️ توجه: نام علمی علامت زیر الف، رَأسُ العَین است که با شکل «ء» نشان داده می‌شود و در نزد عموم، با نام «همزه» مشهور است؛ در حالی که در ضبط‌های #ایرانی ، #هندی و #کم_علامت ، رأس‌العین (ء) وجود ندارد و الف به‌تنهایی با حرکت کسره نوشته شده است (اِیاك). البته این رویه در نگارش همزه قطع با حرکت‌های فتحه و ضمه نیز به همین منوال است.
2⃣ حرکات همراه صداهای مدی:
به نحوه علامتگذاری در کلمات این آیه با توضیحات زیر توجه فرمایید.
❇️ حرکت فتحه قبل از #الف_مدی در «ایاك»:
🔻ضبط مصری، هندی و ترکی: فتحه همراه با تشدید (ایَّاك)
🔻ضبط ایرانی: الف کوچک همراه با تشدید (ایّٰاك)
🔻ضبط کم‌علامت: بدون هیچ حرکت غیرضروری و فقط استفاده از علامت تشدید (ایّاك)
❇️ حرکت کسره قبل از #یاء_مدی در «نستعین»:
🔻ضبط مصری و هندی: کسره زیر حرف «ع» (نستعِین)
🔻ضبط ترکی و ایرانی: #کسره_اشباعی گاه زیر حرف «ع» (نستعٖین) و گاهی زیر یاء مدی (نستعیٖن)
🔻ضبط کم‌علامت: بدون هرگونه علامت غیرضروری (نستعین)
❇️ این موضوع در مورد حرکت #ضمه قبل از #واو_مدی هم در کلمات دیگر قرآن وجود دارد.
⏺ به طور کلی در ضبط #کم_علامت قبل از صداهای مدی هیچ علامت دیگری به عنوان حرکت همراه نیامده است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیه‌ها
5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/62)
💢 «الـٔاخِرِ»:
ترکیب دو حرف «لام» و «الف» به شکلی که اصطلاحا به آن «لام و الف قیچی» گفته می‌شود به همراه علامت «رَأسُ العین» (ء) که در اصطلاح عامّ، به‌اشتباه به آن همزه گفته می‌شود و در میان این دو برای نشان دادن صدای مدی «آ» نوشته شده است؛ یکی از چالشی‌ترین موضوعات آموزش در آموزش روخوانی قرآن به حساب می‌آید.
← از طرفی ترکیب «لام و الف قیچی»، کاملا در چارچوب قواعد #خوشنویسی بوده و صحیح است و از سویی دیگر نگارش این دو حرف به این شکل، موانعی را بر سر راه #تلاوت_روان و صحیح قرآن برای بسیاری از تلاوت‌کنندگان قرآن ایجاد می‌کند؛ در این بین، وجود علامت «رأس‌العین» در میان این دو حرف، به عامل سوم برای تشدید این چالش تبدیل شده است؛ چرا که بر اساس اصول ضبط #مصری -که امروزه بیش از مصاحف دیگر در بلاد اسلامی رواج دارد- همواره #همزه_قطع با این علامت در زیر یا روی آن نوشته می‌شود (أَ ، إِ ، أُ) و نیز برای نشان دادن صدای مدی «آ» در شیوه‌های #مصری و #کم_علامت ، رأس‌العین در کنار حرف الف نوشته می‌شود (ءا).
حال در اینجا علامت #رأس_العین در #میان ترکیب لام و الف قیچی به‌منظور نشان دادن صدای مدی «آ» آمده است در حالی که شباهت بسیاری به مواردی دارد که این علامت بر #روی حرف همزه با یک حرکت کوتاه آمده است مانند «الأَرضُ».
✓ چنانکه مشاهده می‌کنید این دو شکل «لـٔا» و «لأ» شباهت بسیاری به هم داشته و در مواقع زیادی موجب اشتباه در تلاوت می‌شود.
← نکته: به دلیل محدودیت فونت در فضای رسانه، امکان نوشتن شکل دقیق «لـٔا» که به‌صورت ضربدری است وجود ندارد.
✅ پیشنهاد:
برای رفع این مسئله، مرکز طبع و نشر قرآن کریم در حال بررسی و تحقیق در خصوص استفاده از شکل «آ با کلاه» برای صدای مدی «آ» است تا در مقایسه با مورد مشابه آن که یکی از حرکات کوتاه را دارد کاملا متفاوت بوده و از امکان دچار شدن به اشتباه، تا حد زیادی کاسته شود. البته قطعاً در این پیشنهاد برای استفاده از علامت «آ» به جای «ءا»، #تفاوت_اساسی در شکل آن با علامت #مد ایجاد خواهد شد.
💢 «الصّٰبِـٔینَ»:
حرف #همزه در میان این کلمه، به دلیل رعایت قواعد رسم المصحف به شکل علامت #رأس_العین و در حوزۀ قواعد #ضبط_المصحف آمده است. به این معنی که از نظر قواعد رسم المصحف، این کلمه می‌بایست با دو دندانه که یکی مربوط به حرف باء و دیگری حرف یاء است نگارش شود و نوشتن دندانۀ دیگری برای حرف همزه، خلاف اصول #رسم_المصحف است (ـبئیـ).
✓ همچنین الف بعد از صاد در مصاحف، پایبند به رسم المصحف حذف شده و صدای آن با الف کوچک (مربوط به ضبط المصحف) نشان داده می‌شود، هرچند که معمولا در شیوه‌های علامتگذاری #ایرانی و #ترکی ، این نکات، مورد توجه قرار نگرفته و رعایت نشده است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹