eitaa logo
پله پله تا اجتهاد
288 دنبال‌کننده
96 عکس
2 ویدیو
39 فایل
🔶 کانال معاونت پژوهش مدرسه فقهی آل یاسین علیهم السلام 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin
مشاهده در ایتا
دانلود
4️⃣3️⃣1️⃣ 1️⃣3️⃣ ❇️مبتدا و خبر 🔶گفته شد که گاهی هر دو اسم صلاحیت مبتدا واقع شدن را دارند و در این صورت نیاز به ملاک داریم و حکم می شود به ابتداییت اسم مقدم. 1️⃣ اوّلين قسم در این صورت است كه هردو معرفه باشند. (نظر مشهور) ولو رتبه معارف فرق داشته باشد. 🔷 توضیح رتبه معارف: 1️⃣ ضمير 2️⃣ علم 3️⃣ اسم اشاره 4️⃣ موصول 5️⃣ اسم محلّى به الف و لام ⬅️ بايد توجه داشت كه مضاف به هركدام از اينها، حكم همان قسم را دارد به غير از مضاف به ضمير كه در حكم علم و در رتبه دوّم است، مگر اينكه آن اسم مضاف به ضمير، مصدر باشد كه در اين صورت در حكم ضمير است. 🔶 قول دوم: جايز و صحيح است هركدام را مبتدا و خبر فرض كرد. ⬅️ دليل اين قائل اين است كه اختلاف در رتبه معارف موجب ترجيح اسمى براى مبتدا شدن بر اسم ديگرى نمى‌شود بلكه براى مبتدا قرار گرفتن، تنها معرفه بودن كفايت مى‌كند. 🔷 قول سوم (فخر رازى‌): اگر در اين نوع از جملات اسميه، اسم مشتقى بود، آن اسم مشتق خبر خواهد بود هرچند مقدّم باشد، مانند: «القائم زيد» كه «القائم» خبر مقدم و «زيد» مبتداى مؤخّر است. ⬅️ دليل: همواره اسمهاى مشتق حمل بر ذوات مى‌شوند و چون در جمله اسميه همواره خبر، محمول واقع مى‌شود بنابراين اسمهاى مشتق خبر هستند هرچند مقدّم باشند و لكن اگر هردو جامد بودند، مانند: «زيد هذا» مثل قول اوّل اسم مقدّم مبتداست. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
8️⃣3️⃣1️⃣ 2️⃣3️⃣ ❇️ گفته شد که گاهی هر دو اسم صلاحیت مبتدا واقع شدن را دارند و در این صورت نیاز به ملاک داریم و سه قول بیان شد ✅ نظر ابن هشام: ملاك مبتدا بودن اسم در اين صورت، دو چيز مى‌تواند باشد: 1️⃣ أعرف بودن اسم هرچند مؤخر باشد، بايد توجه داشت كه اين ملاك در صورتى است كه مخاطب به هردوى مبتدا و خبر جاهل باشد، (با توجه به ملاک دوم، این معلوم می شود) به عنوان مثال نداند كه «زيد» و «الفاضل» وجود دارد كه در اين صورت در جمله‌اى كه براى تفهيم او بيان مى‌شود اسم أعرف هرچند مؤخّر نيز باشد، مبتداست. 2️⃣ معلوميّت نزد مخاطب هرچند كه أعرف نباشد و مؤخّر باشد، مانند قول شما در جواب مخاطبى كه قبلا سؤال كرده است: «من القائم؟» كه او مى‌داند فردى قائم است و لكن نمى‌داند او كيست و شما در جواب به آن سؤال، آنچه را كه مخاطب مى‌داند مبتدا، و آنچه را كه نمى‌داند خبر قرار مى‌دهيد و اگر بگوئيد: «زيد القائم» در اين صورت «زيد» خبر مقدّم و «القائم» مبتداى مؤخّر است. 👈 البته اگر مخاطب هردو اسم را مى‌شناسد مثلا مى‌داند «زيد» در جهان وجود دارد و «القائم» هم در دنيا واقع است لكن نمى‌داند كه آيا «القائم» همان «زيد» است يا خير، يعنى تنها نسبت بين «زيد» و «قائم» را نمى‌داند كه آيا موجبه و يا سالبه است، در اين صورت اسم مقدّم در آن مبتدا مى‌باشد. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
2️⃣4️⃣1️⃣ 3️⃣3️⃣ ❇️مبتدا و خبر 🔶گفته شد که گاهی هر دو اسم صلاحیت مبتدا واقع شدن را دارند و در این صورت نیاز به ملاک داریم و حکم می شود به ابتداییت اسم مقدم. 1️⃣ اوّلين قسم با اختلافات گذشت 2️⃣ دوّمين قسم از مواضع سه‌گانه‌اى كه حكم به ابتدائيت اسم مقدّم مى‌شود جايى است كه هردو اسم، نكره باشند و در ضمن صلاحيت مبتدا شدن‌ براى هردو وجود داشته باشد 👈 در اين صورت در آن جمله اسم مقدّم، مبتدا مى‌شود، مانند: «أفضل منك أفضل منّي» كه اسم تفضيل به واسطه عمل‌كردن بر محل مجرور- البته به واسطه جارّ- تخصيص خورده و از نكره محضه بودن خارج شده است. 🔶 نكته: امورى كه باعث مى‌شوند اسم نكره، صلاحيت مبتدا شدن را دارا گردد همگى آنها نكره را از حالت ابهام شديد خارج كرده و مقدارى از آن ابهام مى‌كاهند و اسم نكره را به معرفه نزديك مى‌نمايند. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
6️⃣4️⃣1️⃣ 4️⃣3️⃣ ❇️ سماع در یک تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می شود: 1️⃣ مسموع مطرد: ابن جنی می گوید: طرد در لغت یعنی تتابع و استمرار پس اهل علم عربیه آنچه که در کلام عرب به صورت مستمر در اعراب (مثل رفع ‌فاعل) استعمال شده،مطرد قرار داده اند. 2️⃣ مسموع شاذ:‌ ش ذ ذ در لغت عرب یعنی تفرق و تفرد،با توجه به این معنا، اهل علم عربیه آن استعمالی را که با باب خود در قواعد ادبی مفارقت کرده را شاذ می نامند (مثل استحوذ که با باب خود در اعلال مفارقت دارد و بدون اعلال استعمال شده) خصائص ابن جنی،ج۱،ص۱۱۷ 🔶 استعمال مطرد و شاذ چهار نوع است: 1️⃣ مطرد در قیاس و استعمال؛ (این غایت مطلوبه در ادبیات است): مانند: قال زید ،ضربت عمرا، مررت بسعید 2️⃣ مطرد در قیاس شاذ دراستعمال: ماضی یذر و یدع، مکان مقبل، خبر عسی به صورت اسم صریح باشد. اینها طبق قیاس بوده، در حالی که استعمال اینها شاذ است و استعمال مطرد این کلمات به صورت: ماضی ندارند (یذر و یدع). ( مکان قابل) استعمال مطرد دارد. خبر عسی به صورت فعل کثرت دارد. 3️⃣ مطرد در استعمال، شاذ در قیاس: استحوذ ،استنوق ،استوصب، قیاس اینها اعلال است ولی در سماع عدم اعلال. 4️⃣ شاذ در قیاس و استعمال: رجل معود من مرضه ،فرس مقوود. الاقتراح فی علم اصول النحو،ص۵۹ 📕 به کوشش آقای مجید خوشه چرخ طلبه پایه دهم 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
0️⃣5️⃣1️⃣ 5️⃣3️⃣ ❇️مبتدا و خبر 🔶گفته شد که گاهی هر دو اسم صلاحیت مبتدا واقع شدن را دارند و در این صورت نیاز به ملاک داریم و حکم می شود به ابتداییت اسم مقدم. 1️⃣ و 2️⃣ قسم اول و دوم گذشت 3️⃣ سوّمين قسم از مواضع سه‌گانه‌اى كه حكم به ابتدائيت اسم مقدّم مى‌شود، جائى است كه آن دو اسم از حيث تعريف و تنكير مختلف باشند يعنى يكى معرفه و ديگرى نكره باشد و در ضمن اسم مقدّم نيز آن اسم معرفه باشد كه در اين صورت اسم مقدّم معرفه، مبتدا بوده و اسم نكره مؤخّر، خبر آن مى‌باشد، مانند: «زيد قائم». 🔷 امّا اگر اسم مقدّم، نكره و غيرصالح براى مبتدا شدن بود يعنى مسوّغ و مجوّز ابتداء به نكره را نداشت، آن اسم مقدّم، خبر است و آن اسم مؤخّر كه معرفه و يا نكره مسوّغه است مبتدا مى‌باشد، 👈 مانند: «ذهب خاتمك» كه «ذهب» خبر مقدّم و «خاتمك» مبتداى مؤخّر است چون اوّلى نكره محضه و دوّمى معرفه است 👈 يا در مثل «نادر أفضل منك» كه اسم اوّل «نادر» نكره محضه و اسم دوّم «أفضل منك» نكره مسوّغه است، اسم اوّل، خبر مقدّم و اسم دوّم، مبتداى مؤخّر است. 🔶 امّا اگر اسم اوّل نكره مسوّغه و اسم دوّم معرفه بود، مثل: «خير منك زيد» كه «خير» در اصل «أخير» و افعل التفضيل است و به واسطه عمل‌كردن، صلاحيت مبتدا واقع شدن را دارا مى‌باشد و بعد از آن اسم معرفه «زيد» واقع است، بين جمهور نحويين و سيبويه اختلاف است، که حکم آن خواهد آمد. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
4️⃣5️⃣1️⃣ 6️⃣3️⃣ ❇️مبتدا و خبر 🔶گفته شد که گاهی هر دو اسم صلاحیت مبتدا واقع شدن را دارند و در این صورت نیاز به ملاک داریم و حکم می شود به ابتداییت اسم مقدم. ✅ بیان سه قسم گذشت 🔶 امّا در صورتی که اسم اوّل نكره مسوّغه و اسم دوّم معرفه بود، مثل: «خير منك زيد» كه «خير» در اصل «أخير» و افعل التفضيل است و به واسطه عمل‌كردن، صلاحيت مبتدا واقع شدن را دارا مى‌باشد و بعد از آن اسم معرفه «زيد» واقع است، گفته شد که بين جمهور نحويين و سيبويه اختلاف است. 👈 جمهور نحويين قائل هستند كه نكره مسوّغه در اين فرض همانند نكره غير مسوّغه در فرض سابق است كه نمى‌توانست تا معرفه در كلام وجود دارد مبتدا واقع شود، بنابراين آن اسم معرفه، مبتدا و آن اسم نكره خبر است. 👈 لكن سيبويه قائل است كه نكره مسوّغه در اين فرض در مثل: «كم مالك؟» كه «كم» استفهامى به واسطه صدرات طلبى خود داراى صلاحيت مبتدا شدن است و يا در مثل: «خير منك زيد» كه «خير» به واسطه عمل‌كردن داراى آن صلاحيت است، مبتدا بوده و اسم معرفه در دو مثال خبر است. ✅ از ديدگاه مؤلف كتاب (ابن هشام) حكم اين صورت، صحيح بودن هردو قول است كه يكى را جمهور و ديگرى را سيبويه قائل است. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
8️⃣5️⃣1️⃣ 7️⃣3️⃣ ❇️ اسم و خبر نواسخ 🔶 حالت اول که بین مبتدا و خبر بود گذشت 🔷 حالت و صورت دوّم اسم و خبر نواسخ- در جايى كه نياز به ملاك و معيار تشخيص اسم از خبر مى‌باشد- صورتى است كه هردو نكره باشند كه اين خود بر دو قسم است: 1️⃣ هر دو داراى شرايط اسم بودن مى‌باشند يعنى از نكرات مسوّغه هستند، در اين صورت شماى متكلم مخير در قرار دادن هركدام از اين دو، اسم و خبر هستيد، لذا شما مى‌توانيد بگوييد: «كان خير من زيد شرا من عمرو» يا به عكس كنيد و بگوييد: «كان شر من عمرو خيرا من زيد» و معنا نيز فرق نمى‌كند. 2️⃣ يكى از دو اسم، مسوّغ داشته و شرط اسم بودن را دارا باشد. كه در اين صورت، آن اسم مسوّغ دار را اسم و ديگرى را خبر قرار مى‌دهى، مثل: «كان خير من زيد امرأة» كه تنها «خير» نكره مسوّغه است و «امرأة» به جهت نكره محضه بودن شرايط اسم نواسخ و ابتدا را ندارد. 🟢 نكته: يك صورت ديگر در مسأله قابل تصور است و آن اين است كه هردو اسم نكره غيرمسوّغه باشند. كه اين صورت به جهت عدم صحت استعمال آن، در زبان عرب واقع نمى‌شود زيرا هيچكدام از اين دو، شرايط اسم واقع شدن را ندارند. 🔷 حالت سوم اين دو اسم بعد از نواسخ، از حيث تعريف و تنكير مختلف باشند، كه در اين صورت متكلم بايد اسم معرفه را اسم و اسم نكره را خبر قرار دهد. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
2️⃣6️⃣1️⃣ 8️⃣3️⃣ ❇️ فرق عطف بیان و بدل 🔶 چون غرض و ارزش کار بردي عطف بیان با بدل کل از کل بسـیار نزدیک به هم است، و در عبارات، احتمال اشتباه باهم وجود دارد، در مقام معیار و ملاك تشخیص این دو از یکدیگر، معیارهایی ذکر می شود که این دو با هم در کلام اشتباه نشود. ✅ علت نزدیک بودن این دو این است که هر دو در مقام بیان این نکته هستند که مقصود از متبوع، مصداق تابع است. 🔷 باید دانست اموري که بدل و عطف بیان در آن تمایز و افتراق پیدا می کند، هشت وجه می باشد: 1️⃣ هرگز عطف بیان نه خود ضـمیر می باشـد و نه متبوع آن ضـمیر می توانـد باشـد. 👈 زیرا همانطور که صـفت که همواره مشـتق یا مؤول به مشـتق است در بین مشتقات هرگز نمی تواند خود ضمیر یا تابع از ضمیر باشد، عطف بیان که همواره جامد است، نیز که معنا و کاربردي همانند صفت دارد، نمی تواند خودش ضمیر یا تابع از ضـمیري باشد. ⬅️ زیرا ضـمائر اعرف المعارف هسـتند و نیاز به توضـیح و توصیف ندارند به همین جهت براي آن صفت یـا عطف بیان آورده نمی شود و از طرف دیگر خود ضـمیر نیز همیشه نیازمنـد مرجع است بنابر این نمی توانـد توصـیف کننده و توضیح دهنده مرجع خود باشد زیرا بالعکس آن مرجع رافع ابهام از ضمیر است. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
6️⃣6️⃣1️⃣ 9️⃣3️⃣ ❇️ فرق عطف بیان و بدل 1️⃣ فرق اول گذشت 2️⃣ فرق دوم: عطف بیـان همچون صـفت موافق متبوع خود در تعریف و تنکیر است در حالیکه هیچ اختلافی در بین نحویون در جواز اختلاف در تعریف و تنکیر در باب بدل بین بدل و مبدل منه وجود ندارد. 3️⃣ فرق سوم : عطف بیان هرگز جمله نخواهـد بود در حالیکه بـدل می توانـد جمله باشد. 4️⃣فرق چهارم: همـانطور که عطف بیان خود نمی توانـد جمله باشـد، متبوع آن نیز نمی توانـد جمله باشـد به خلاف بدل که گذشـته از اینکه خود می تواند جمله و بدل از مفرد باشد، می تواندمبدل منه آن نیز جمله باشد. 5️⃣ فرق پنجم: عطف بیان، فعل نمی توانـد باشـد هر چنـد متبوع آن فعل باشـد، به خلاف بدل که می تواند خود فعل بوده و تابع از یک فعل دیگر باشد. 👈 مانند قول خداوند متعال: وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً* یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ .«الفرقان68/و 69» که در اینجا فعل «یضاعف» بدل از فعل «یلق» شده است. به همین جهت مجزوم می باشد؛ زیرا فعل«یلق» مجزوم به حذف یاء و جواب شـرط است. بایـد دانست که این آیه از باب بـدلیت جمله از جمله نمی باشـد زیرا نائب فاعل «یضاعف» کلمه «العذاب» است و فاعـل «یلـق» ضـمیر مسـتتر راجع به «من» است و در بـدلیت جمله از جمله، اتحـاد در مسـند الیه شـرط است. و اگر جمله «یضـاعف له العـذاب» بـدل از فعـل «یلق» بود یـا بـدل از کـل جمله «یلق أثامـا» بود دیگر نمی توانست فعـل مضـارع «یضاعف» مجزوم شود زیرا جزم به کل جمله داده می شد. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
0️⃣7️⃣1️⃣ 0️⃣4️⃣ ❇️ فرق عطف بیان و بدل 5️⃣ پنج فرق گذشت 6️⃣ فرق ششم: عطف بیان نباید لفظا همانند متبوع خود باشد، لکن اتحاد لفظ تابع و متبوع در بدل جایز است البته به شرط اینکه با لفظ دوم که تابع و بدل است یک لفظ اضافه شده باشد که باعث روشن شدن بیشتر معناي مراد از مبدل منه باشد. 7️⃣ فرق هفتم: عطف بیـان در نیت و فرض جـایگزین شـدن در محـل متبوع و لفظ اول نیست، به خلاف بـدل که در نیت حلول و جایگزینی در محل مبـدل منه است. بنابراین بـدل باید تمامی شـرایط حضور در آن محل را دارا باشـد، به همین جهت بـدلیت در مثل: «یا زیـدالحارث» ممتنع است زیرا «الحارث» شـرط حضور در محل«زید» را نـدارد زیرا حرف نـدا با اسم الف و لام دار -به جز اسم جلاله و جملات محکیه و درضـرورت شـعري- جمع نمی شود. 8️⃣فرق هشتم: عطف بیان در تقـدیر و فرض یک جمله دیگر، غیر از جملـۀ متبوع خود نمی باشد بنـابراین عطف بیان و متبوع آن لفظا و معنا و نیتا یک جمله هسـتند به خلاف جمله اي که در آن بـدل وجود دارد که در نیت دو جمله است که یک جمله مشتمل بر عامل در مبدل منه و خود مبدل منه، و جمله دیگر همان عامل به اضافه بدل در نیت گرفته می شود طوري که گویا دو جمله نیتا و معنا ذکر شـده است. به همین جهت، بدلیت «أخوها» از «عمرو» در مثال «هنـدقـام عمرو أخوها» صـحیح نیست، زیرا «أخوها» در تقـدیر، از آن جمله دیگري است بطوري که گویا جمله اي که در آن مبدل منه ذکر شده «هندقام عمرو» است و جمله دیگر «هندقام أخوها» است و چون در جمله اسـمیۀ اول ضـمیر رابط به مبتدا وجود ندارد بنابراین «أخوها» بدل نبوده بلکه عطف بیان براي «عمرو» است. تا این اشکال پیش نیاید. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)
4️⃣7️⃣1️⃣ 1️⃣4️⃣ ❇️ شباهت ها و فرق های صفت مشبهه و اسم فاعل 🔶 بایـد دانست که هرجـا در نحو دربـاره ی ملاك و میزان فرق بین دو شـیء بحث می شود، به این جهت است که آن دو شـیء از جهاتی شبیه به هم می باشد به طوري که براي تشـخیص آن دو از یکدیگر نیاز به ملاك و معیار ممیز و مشـخص کننده است، اسم فاعـل و صـفت مشـبهه نیز اینگونه هسـتند که از جهاتی شبیه به هم می باشـند. بیان چند شباهت: 1️⃣ دلالت بر معنـایی و صاحب آن می کنند لکن اسم فاعل دلالت آن به نحو حدوث است و صـفت مشـبهه به نحو ثبوت 2️⃣ هردو مفرد و تثنیه وجمع دارند 3️⃣ هردو مؤنث و مذکر دارند 4️⃣ در بعضـی از اوزان بـا هم مشترکنـد، مثل صـیغۀ «فاعل» که گاهی در اسم فاعل، مثل«قائم» و گاهی در صفت مشـبهه، مثل «طاهر» استعمال می شود 5️⃣ شـباهت عملی به یکـدیگر دارند یعنی هر دو عامل می باشـند به همین جهت به صفت مشبهه «الصفه المشبهه باسم الفاعل» می گویند. ⬅️ با توجه به این وجوه اشتراك اسم فاعل و صفت مشبهه، باید دانست که این دو از چندین جهت با هم فرق دارند. 📕 مغنی باب رابع 📚 برگرفته از شرح استاد صفایی 👈 آدرس کانال: https://eitaa.com/pelle_pelle_ta_ejtehad 👈 ارتباط با مدیر کانال و ارسال مطالب کاربردی: @Pazhuhesh_Aleyasin 🔰 مدرسه فقهی آل یاسین (علیهم السلام)