✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
قسمت دوم
بخش اول. غدیر خم در منابع اقدم اهل سنت
از منابع معتبر اقدم اهل سنت ده کتاب انتخاب شده است. سال وفات نویسندگان این کتابها همگی قبل از ۳۰۳ است، یعنی مولفان این کتابها در قرون دوم و سوم میزیستهاند.
سه کتاب اصلی سیره و تاریخ، هفت کتاب اصلی حدیث از جمله صحاح ستة.
عناوین این ده کتاب به شرح زیر است: صحیح بخاری، مسند احمد بن حنبل ،سیره ابن هشام ،سیره ابن إسحاق، انساب الأشراف بلاذری، سنن ترمذی ،سنن ابن ماجه، سنن ابی داود، صحیح مسلم، سنن کبرای نسائی .
پرسش اصلی این است: در کدامیک از این ده کتاب اشارهای به واقعه غدیر خم شده و چه مقدار از خطبه رسول خدا (ص) در آن نقل شده است؟
از این ده کتاب معتبر اقدم، در چهار کتاب کمترین اشارهای به واقعه غدیر خم ب هچشم نمیخورد: سیره ابن اسحاق، سیره ابن هشام، صحیح بخاری و سنن ابی داود.
این چهار کتاب که دو سیره اصلی و دو کتاب از صحاح ستة را در برمیگیرد واقعه غدیر خم را چیزی مهمی نیافتهاند تا نقل کنند! گویی پیامبر (ص) هرگز در حجة الوداع در برابر چند ده هزار مرد و زن مسلمان خطبهای نخوانده است.
البته در سنن ابی داوود یک اشاره بسیار بسیار مجمل آمده که آنرا هم نقل خواهم کرد.
اما حداقل در شش کتاب دیگر اقدم اهل سنت اسمی از غدیر خم و عبارات مختصری از خطبه پیامبر (ص) درباره ولایت علی بن ابی طالب (ع) قابل مشاهده است. این کتابها به ترتیب تاریخ وفات نویسندگانشان عبارتند از: مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم، سنن ابن ماجه، سنن ترمذی،انساب الاشراف وسنن کبرایی نسائی.
این شش کتاب عبارتند از چهار کتاب از صحاح ستة، یکی از معتبرترین کتب تاریخ و یک مجموعه حدیث اقدم از صحاح سته. بوده اند، یعنی در کتب معتبر قرن سوم اهل سنت به واقعه غدیر خم و خطبه پیامبر در آن روز صریحا اعتراف شده است.
برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
قسمت سوم
از این شش کتاب در دو کتاب سنن ابن ماجه و سنن ترمذی اسم غدیر خم نیامده در حالی که به نکاتی ازخطبه آن اشاره شده است.
در صحیح مسلم کلمه غدیر (برکه) نیامده اما بجایش آبی بنام خم ذکر شده است.
در سه کتاب مسند احمد بن حنبل، انساب الاشراف بلاذری و السنن الکبرای نسائی بخشهایی از خطبه پیامبر همراه با تصریح به اسم غدیر خم آمده است.
در دو کتاب به اینکه واقعه در حجة الوداع رسول الله رخ داده تصریح شده است: انساب الاشراف بلاذری و السنن الکبرای نسائی.
در دو کتاب خطبه پیامبر در حج گزارش شده، اما اشاره ای به حج آخر نشده: سنن ابن ماجه و سنن ترمذی. در کتاب اخیر روز واقعه عرفه گزارش شده است.
در دو کتاب مسند احمد بن حنبل و صحیح مسلم اشارهای درباره حج نیامده است.
آنچه در این شش کتاب به عنوان خطبه غدیر خم معرفی شده بر سه گونه است:
◀اول. #حدیث_ولایت
الست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى. قال: ألست أولى بکل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى. قال: من کنت مولاه فعلی مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه
◀گونه دوم: #حدیث_ثقلین؛
◀گونه سوم: جامع حدیث ثقلین و حدیث ولایت.»
#حدیث_ولایت.
حدیث ولایت به عنوان خطبه غدیر خم از چند طریق شناخته شده از صحابه پیامبر (ص) به شکل سه جزئی(پرسش و پاسخ اولویت پیامبر، ولایت علی و حداقل دو دعا) به پنج طریق زیر روایت شده است:
۱ . انشاد علی بن ابی طالب در رحبة (مسند احمد بن حنبل و سنن نسائی)
۲ . انشاد علی بن ابی طالب بر منبر مسجد کوفه (سنن نسائی)
۳ . روایت براء بن عازب (مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه و انساب الاشراف بلاذری)
۴. روایت اول زید بن ارقم (مسند احمد بن حنبل و سنن نسائی)
۵ . روایت سعد بن ابی وقاص (سنن نسائی)
👈حدیث ولایت به گونه دو جزئی به دو طریق ذیل روایت شده است:
بدون استفهام صدر در روایت اول ابی سعید خدری (انساب الاشراف بلاذری)؛
منهای دعای ذیل در روایت زید بن ارقم به نقل عطیه کوفی (مسند احمد بن حنبل)
حدیث ولایت به عنوان #خطبه_غدیر منهای استفهام صدر و دعاهای ذیل یعنی تنها گزارش مختصر من کنت مولاه فعلی مولاه به شش طریق زیر روایت شده است: »
۱. انشاد علی بن ابی طالب در رحبة (مسند احمد بن حنبل به نقل اذان بن عمر)
۲. روایت ابی ایوب و دیگر انصار در رحبة (مسند احمد)
۳. روایت اول زید بن ارقم (سنن ترمذی)
۴. روایت سعد بن ابی وقاص (سنن ابن ماجه)
۵. روایت ابوهریرة (انساب الاشراف بلاذری)
۶. روایت بریدة بن حصیب (انساب الاشراف بلاذری)
برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
قسمت چهارم
- #حدیث_ثقلین به عنوان خطبه غدیر خم از طرق سه صحابه زیر روایت شده است:
۱ . روایت دوم زید بن ارقم (مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم و سنن ترمذی)
۲ . روایت دوم أبو سعید خدری (مسند احمد بن حنبل)
۳ . روایت جابر بن عبدالله انصاری (سنن ترمذی)
✅ - روایت جامع حدیث ثقلین و حدیث ولایت:
روایت سوم زید بن ارقم (انساب الاشراف بلاذری و سنن نسائی)
حدیث ثقلین به عنوان خطبه غدیر خم تنها در این حد در روایات فوق مشترک است: انی تارک فیکم کتاب الله و عترتی اهل بیتی.
تمامی عبارات اضافه براین در روایات مذکور متفاوت نقل شده است، عبارت « من کنت مولاه فعلی مولاه » به عنوان جزئی از غدیر خم پیامبر (ص) از طریق هشت صحابی در پنج کتاب که از کتب معتبر اقدم اهل سنت محسوب میشود نقل شده است. این عبارت تنها در صحیح مسلم ازکتب فوق نیامده است.
👈حدیث ثقلین (با کمترین الفاظ یعنی انی تارک فیکم کتاب الله و عترتی اهل بیتی) به عنوان خطبه غدیر خم به سه طریق متفاوت در پنج کتاب از شش کتاب فوق آمده است.
👈حدیث ولایت و حدیث ثقلین به عنوان جامع خطبه غدیر خم از یک طریق (زید بن ارقم) در کتاب انساب الاشراف بلاذری و سنن نسائی نقل شده است.
بر أساس منابع اهل سنت میتوان با اطمینان گفت که پیامبر (ص) در حجة الوداع در غدیر خم حداقل این دو نکته را با پیروان خود در میان گذاشته است:
🔸نکته اول. من بین شما دو چیز گرانبها به ودیعه میگذارم: کتاب خدا و عترت یا اهل بیتم را.
🔸نکته دوم: هر که من مولای او هستم علی هم مولای اوست (یقینا).
خدا دوست بدار آنکه او را دوست میدارد، و دشمن بدار آن که او را دشمن میدارد (به احتمال قوی).
برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
قسمت پنجم
✅ بخش دوم. #غدیر_خم در منابع اولیه تشیع
از کتب شیعه نیز ده کتاب انتخاب کرده ام. قدیمیترین کتابهایی که نزد شیعیان معتبر محسوب میشوند. به لحاظ زمانی از قرن سوم تا قرن پنجم را در برگرفته است. برای دربرگرفتن شیخ طوسی صاحب دو کتاب از کتب اربعه شیعی - - تا أواسط قرن پنجم جلو رفتهام.تا از هر دو سو منابع اصلی روایی بررسی شده باشد .
این ده کتاب گزیده شیعی عبارتند از:
من لایحضره الفقیه و کمال الدین صدوق، کافی کلینی ، تاریخ یعقوبی،ایضاح فضل بن شاذان، تهذیب، استبصار، و امالی طوسی (۴۱۳)، ارشاد مفید (۴۰۶)، نهج البلاغه سید رضی .
از این ده کتاب منتخب یک کتاب کلام روایی (ایضاح)، هفت کتاب روایت شامل کتب اربعه (کافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار)، و سه کتاب روایی مهم دیگر (کمال الدین، نهج البلاغه و امالی طوسی) و دو کتاب تاریخ و سیره (تاریخ یعقوبی و ارشاد مفید).
از این ده کتاب چهار کتاب متعرض بحث غدیر خم و خطبه پیامبر (ص) در این روز نشده اند .
سه کتاب از کتب اربعه یعنی من لایحضره الفقیه صدوق و تهذیب و استبصار طوسی در این زمره هستند.البته هر سه کتاب فقهی هستند و جای بحث مسئله کلامی یا تاریخی در کتاب فقهی نیست .اما چون صحاح سته اهل سنت از این زاویه بررسی شده بود، کتب اربعه حدیث شیعه هم از همان زاویه بررسی شد .
برای آشنایی با دیدگاه شیخ صدوق و شیخ طوسی دو کتاب دیگر آنها انتخاب شد که به نحوی واقعه غدیر خم را بحث کرده اند (کمال الدین صدوق و امالی طوسی .)
کتاب چهارمی که متعرض مسئله غدیر خم نشده نهج البلاغه سید رضی است .این کتاب بعد از قرآن کریم گرامیترین و رایجترین کتاب شیعی است .البته نهج البلاغه آنچنانکه از اسمش پیداست گزینش ادبی سید رضی از خطبه ها، نامهها و کلمات قصار علی بن ابی طالب است نه اهم آثار یا همه آثار امام علی (ع) .
اما بالاخره در این کتاب که رایجترین مجموعه شیعی کلمات امام علی است، کلمه ای درباره غدیر خم و خطبه پیامبر توسط سید رضی انتخاب نشده است .
شش کتاب گزیده شیعی که درباره غدیر خم بحث کرده اند به ترتیب تاریخی عبارتند از: ایضاح فضل بن شاذان ، امالی ، ارشاد مفید ، کمال الدین صدوق ، کافی کلینی ، تاریخ یعقوبی
برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
قسمت ششم
جمع بندی چگونگي روايت غدير در ۱۰ کتاب قديمي شیعه "
سه کتاب گزارش خود را درباره غدیر خم بدون ذکر منبع آورده اند: ایضاح فضل بن شاذان، تاریخ یعقوبی و ارشاد مفید.
در شش کتاب منتخب شیعی گزارش سه کتاب مستند به سلسله سند از مولف کتاب تا پیامبر (ص) است: کافی کلینی، کمال الدین صدوق و امالی طوسی.
متن خطبه غدیر خم پیامبر (ص) در منابع ششگانه سه گونه روایت شده است:
گونه اول منحصر در اولویت پیامبر بر مردم نسبت به خودشان، اعلام ولایت علی بن ابی طالب و چند دعا. این گونه در سه کتاب ذیل نقل شده بود: ایضاح فضل بن شاذان، کافی کلینی، و امالی طوسی؛
گونه دوم حدیث ثقلین به عنوان خطبه غدیر: کمال الدین صدوق (روایت دوم)؛ گونه سوم مجموع دو متن قبلی: تاریخ یعقوبی، و کمال الدین صدوق (روایت اول).
در کتب منتخب شیعی که مستندات خطبه غدیر خم را آورده اند مجموعا روایت پنج نفر از صحابهای که مستقیما خطبه را از زبان پیامبر شنیده اند به چشم میخورد: گونه اول: چهار روایت در امالی طوسی: زید بن ارقم، ابوسعید خدری، انس بن مالک، و انشاد علی بن ابی طالب؛
گونه دوم: روایت امام محمد باقر (ع) از جابر بن عبدالله انصاری (کمال الدین صدوق)؛
گونه سوم: روایت عامر بن واثلة از زید بن ارقم (کمال الدین صدوق).
در مقایسه با خطبه غدیر خم به روایت اهل سنت هر سه گونه مشابه دارد.
گونه اول: مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه ، انساب الاشراف بلاذری، سنن ترمذی و سنن نسائی؛ گونه دوم: مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم و سنن ترمذی؛ گونه سوم: انساب الاشراف بلاذری و سنن کبرای نسائی.
👈👈 در مجموع در دوازده کتاب اقدم معتبر سنی و شیعه در نقل مستند خطبه غدیر خم پیامبر (ص) بین سنی و شیعه اتفاق نظر کامل است!
در ایضاح فضل بن شاذان به سمپاشی بدخواهان علیه علی بن ابی طالب در آن زمان و به اقدام پیامبر برای مقابله با این سمپاشیها سربسته اشاره می کند.
✅در کافی کلینی این نکته تشریح شده است: أولا با نزول آیه ۵۵ مائده که درباره ولایه علی بود، خداوند به محمّد (ص) فرمان داد که ولایت را برایشان تفسیر کند. پیامبر ترسید که آنان از دین برگشته او را تکذیب کنند، پس دلتنگ شده برای مشورت به خداوند مراجعه کرد. آیه ۶۷ سوره مائده نازل شد. ثانیا آن گاه خار نفاق در دل مردمان افتاده، گفتند: خداوند یاد هرگز آن را بر محمّد نازل نکرده است. و او جز این که دست پسر عمویش را بالا ببرد چیزی نمیخواهد. ثالثا پیامبر أموال اهدایی مردم مدینه را نپذیرفت . " قل لا أسألکم علیه أجرا إلا المودة فی القربى (شوری .۲۳)
آن گاه منافقان گفتند: خداوند این را بر محمّد نازل نکرده است و او می خواهد جایگاه پسرعمویش را بالا برده، خاندانش را بر ما بگو من از شما «تحمیل کند. دیروز می گفت: هرکه من مولای اویم، علی مولای او است و امروز می گوید: برای آن جز دوستی با نزدیکانم مزدی نمی خواهم.اما در ارشاد مفید هیچیک از نکات فوق الذکر کافی مطرح نشده است.
برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
قسمت آخر
در هیچیک از کتب منتخب شیعه باب یا فصلی مخصوص خطبه پیامبر (ص) در غدیر خم منعقد نشده است. در هیچیک از کتب روایی منتخب شیعه روایات مرتبط با این واقعه کنار هم گردآورده نشده است. به نظر میرسد مسئله ولایت امیرالمؤمنین (ع) به میزانی از وضوح و بداهت بوده است که عالمان شیعه نیازی به إهتمام در روایت شافی و وافی خطبه غدیر خم پیامبر (ص) نیافته اند.
هیچ عالم شیعی شناخته شده ای در مقطع تاریخی یادشده (تا أواسط قرن پنجم) رساله منفردی درباره خطبه غدیر خم ننوشته است، به نحوی که رسالهاش بجا مانده در دست ما موجود باشد. اهتمام بسیاری نویسندگان شیعه متوجه حواشی واقعه و شاخ و برگهایی است که توسط غلات در احادیث بی اعتبار یا مجعول یا مشکوک نقل شده است.
✅✅ متن خطبه غدیر خم پیامبر (ص) که میتوان گفت در مقطع تاریخی یادشده و بر أساس کتب منتخب معتبر اقدم با کمی تسامح در متن مورد اتفاق تشیع است عبارات زیر است:
قال رسول الله (ص) فی حجة الوداع فی غدیر خم: ،کأنّی قد دعیت فأجبت إنّی ترکت فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی ،أحدهما أکبر من الاخر، ما إن تمسکتم به لن تضلوا أبدا،فإنّهما لن یفترقا حتّى یردا علیّ الحوض، فانظروا کیف تخلفونی فیهما،
ثمّ قال: ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى یا رسول الله،فأخذ بید علی فقال: من کنت مولاه فهذا علی ، مولاه، اللهم وال من والاه، وعاد من عاداه، ، وانصر من نصره، واخذل من خذله.
هریک از عبارات این خطبه شناسنامه مشخصی در کتب یادشده دارد. تمام این عبارات در میان شیعه هم یکسان نقل نشده است. اما اجمالا مورد پذیرش است. اگر کسی ادعای عبارات بیشتری در خطبه غدیر خم پیامبر (ص) دارد میباید ادعای خود را با سند معتبر عرضه کند.
♻️♻️سخن آخر بر أساس منابع منتخب که اقدم کتب معتبر سنی و شیعه بودند میتوان گفت: رسول خدا (ص) یقینا در حجة الوداع در غدیر خم در حضور انبوه مسلمانان خطبه خوانده است. مفاد اصلی این خطبه یقینا درباره ولایت علی بن ابی طالب (ع) بوده است.
علاوه بر آن مطمئنا پیامبر درباره ثقلین - کتاب خدا و عترت و اهل بیتش - در حجة الودع بیش از یک بار سخن گفته از جمله در غدیر خم. یقینا مسلمانان خطبه پیامبر (ص) در این دو محور را شنیده اند.
بنابراین در اصل صدور خطبه در حد فوق کمترین تردیدی نیست. منابع اهل سنت و شیعه خطبه فوق را به تفصیلی که گذشت روایت کرده اند. تا اینجا را من در مقال بحث کردم.
اکثریت مسلمانان یعنی اهل سنت مفاد خطبه پیامبر (ص) را به گونه ای معنی کردند که هیچ تاثیری در شاکله معرفت اسلامی و جانشینی پیامبر نداشت. شیعیان که هم آن زمان و هم تا امروز در اقلیت بوده و هستند خطبه پیامبر (ص) را به گونه ای درک کردند که پیامبر در این این خطبه نه تنها شاکله معرفت اسلامی را از طریق معرفی ثقلین برای پیروانش تعیین کرده، بلکه سمت و سوی جانشینی سیاسی خود را نیز مشخص کرده است. فهم تشیع با خطبه پیامبر (ص) -مفاد این مطابق تحقیق موجود - منطبق است، و به نظر میرسد اهل سنت به – خطبه مهم توجه و عمل نکردند. چرا؟
گفته شده علی بن ابی طالب (ع) جوان بود (در زمان رحلت ساله بود) و بسیاری از تازه مسلمانها هنوز کینه کشتگانشان را در جنگهای زمان پیامبر (ص) با ۳۳پیامبر شمشیر علی (ع) به خاطر داشتند. رسوم و مناسبات قبایلی عرب هنوز از دلهایشان ریشه کن نشده بود. این أمور بر وصایای نبوی تقدم یافت. در این زمینه یعنی سیر تحول معنای خطبه غدیر خم و زمینه سیاسی اجتماعی زمان رحلت پیامبر (ع) در مقال و مجالی دیگر بحث خواهم کرد.
🔻 شیعه شرمنده نباشیم. ما به پیروی امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) افتخار میکنیم و معتقدیم به وصیت رسول خدا (ص) در غدیر خم در تمسک به ثقلین عمل کرده و ولایت علی (ع) را پذیرفته ایم. ما امام علی (ع) را باب علم نبی (ص) می دانیم. البته اینکه در عمل چگونه شیعهای بوده و هستیم بحث دیگری است! لذا خداوند را با این دعا شکر میگوئیم: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلیِّ بنِ أَبِی طالِب وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ.
والسلام.
برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑 :قسمت اول
❓چگونه میتوان به متن #خطبه_غدیر_خم دست یافت؟
🌸🔶" همان متنی که بین فریقین متواتر است و پیامبر یقینا آنرا بر زبان رانده است. برای آنکه به دشواری این سوال پی ببریم کافی است به متن خطبه غدیر در نخستین منابع معتبر موجود سنی و شیعه نظر کنیم (که در انتهای همین مقاله عرضه میشود).
متن این خطبه در قرن سوم در منابع معتبر شیعه و سنی از »چهار خط« تجاوز نمیکند. حال آنکه طول این خطبه در منابع شیعی قرن ششم بیش از بیست صفحه است.
🔸به عنوان نمونه کافی است به متن خطبه پیامبر (ص) در غدیر خم در کتب احتجاج طبرسی یا روضة الواعظین محمد بن فتال نیشابوری نظر بیندازیم. طی چهار قرن متن #خطبه_غدیر_خم 80برابرشده است!
برای دستیابی به متن مطمئنی از خطبه تاریخی غدیر خم بیست کتاب معتبر اقدم سنی و شیعه انتخاب کرده ام، از هر مذهب ده کتاب.
👈 دو ملاک در انتخاب کتابها مدّ نظر بوده است. یکی اعتبار هر کتاب نزد پیروان آن مذهب، و دیگری اقدم بودن آنها.
صحاح سته اهل سنت و کتب اربعه شیعه جزء منابع اصلی است. به علاوه معتبرترین کتب اقدم فریقین در حدیث، سیره، و تاریخ به منابع اصلی روایی افزوده شده است.
🔸انتخاب عدد ده هم برای سهولت و امکانپذیری تحقیق در نخستین قدم است.
از این بیست منبع منتخب دو سوال ابتدایی پرسیده میشود: آیا واقعه غدیر خم در این کتاب معتبر اقدم مورد اشاره قرار گرفته است یا نه؟
👌🔸 در صورتی که پاسخ مثبت باشد، پرسش بعدی این است: متن #خطبه_غدیر_خم پیامبر در این منبع معتبر اقدم چیست؟
قدم بعدی مقایسه این متون با یکدیگر است. آیا با یک روایت غدیر خم مواجهیم یا با چند روایت؟ آیا نقلهای اهل سنت با نقلهای شیعه مشابه یا مختلف است؟ و در نهایت بر أساس این بیست منبع چه نقلی مطمئنا یا یقینا قابل انتساب به پیامبر (ص) است؟"
💫💫ادامه دارد...
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت دوم،:
👌🔶بخش اول. غدیر خم در منابع اقدم اهل #سنت
از منابع معتبر اقدم اهل سنت ده کتاب انتخاب شده است. سال وفات نویسندگان این کتابها همگی قبل از ۳۰۳ است، یعنی مولفان این کتابها در قرون دوم و سوم میزیستهاند.
سه کتاب اصلی سیره و تاریخ، هفت کتاب اصلی حدیث از جمله صحاح ستة.
عناوین این ده کتاب به شرح زیر است: صحیح بخاری، مسند احمد بن حنبل ،سیره ابن هشام ،سیره ابن إسحاق، انساب الأشراف بلاذری، سنن ترمذی ،سنن ابن ماجه، سنن ابی داود، صحیح مسلم، سنن کبرای نسائی .
❓❓پرسش اصلی این است: در کدامیک از این ده کتاب اشارهای به واقعه غدیر خم شده و چه مقدار از خطبه رسول خدا (ص) در آن نقل شده است؟
از این ده کتاب معتبر اقدم، در چهار کتاب کمترین اشارهای به واقعه غدیر خم ب هچشم نمیخورد: سیره ابن اسحاق، سیره ابن هشام، صحیح بخاری و سنن ابی داود.
این چهار کتاب که دو سیره اصلی و دو کتاب از صحاح ستة را در برمیگیرد واقعه غدیر خم را چیزی مهمی نیافتهاند تا نقل کنند! گویی پیامبر (ص) هرگز در حجة الوداع در برابر چند ده هزار مرد و زن مسلمان خطبهای نخوانده است.
البته در سنن ابی داوود یک اشاره بسیار بسیار مجمل آمده که آنرا هم نقل خواهم کرد.
🔶 اما حداقل در شش کتاب دیگر اقدم اهل سنت اسمی از غدیر خم و عبارات مختصری از خطبه پیامبر (ص) درباره ولایت علی بن ابی طالب (ع) قابل مشاهده است. این کتابها به ترتیب تاریخ وفات نویسندگانشان عبارتند از: مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم، سنن ابن ماجه، سنن ترمذی،انساب الاشراف وسنن کبرایی نسائی.
👈این شش کتاب عبارتند از چهار کتاب از صحاح ستة، یکی از معتبرترین کتب تاریخ و یک مجموعه حدیث اقدم از صحاح سته. بوده اند، یعنی در کتب معتبر قرن سوم اهل سنت به #واقعه_غدیر_خم و خطبه پیامبر در آن روز صریحا اعتراف شده است.
💫💫ادامه دارد
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت سوم:
غدیر در منابع اقدم اهل #سنت
از این شش کتاب در دو کتاب سنن ابن ماجه و سنن ترمذی اسم غدیر خم نیامده در حالی که به نکاتی ازخطبه آن اشاره شده است.
🔸در صحیح مسلم کلمه غدیر (برکه) نیامده اما بجایش آبی بنام خم ذکر شده است.
🔸در سه کتاب مسند احمد بن حنبل، انساب الاشراف بلاذری و السنن الکبرای نسائی بخشهایی از خطبه پیامبر همراه با تصریح به اسم غدیر خم آمده است.
در دو کتاب به اینکه واقعه در حجة الوداع رسول الله رخ داده تصریح شده است: انساب الاشراف بلاذری و السنن الکبرای نسائی.
در دو کتاب خطبه پیامبر در حج گزارش شده، اما اشاره ای به حج آخر نشده: سنن ابن ماجه و سنن ترمذی. در کتاب اخیر روز واقعه عرفه گزارش شده است.
در دو کتاب مسند احمد بن حنبل و صحیح مسلم اشارهای درباره حج نیامده است.
آنچه در این شش کتاب به عنوان خطبه غدیر خم معرفی شده بر سه گونه است:
◀اول. #حدیث_ولایت
🌸👌الست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى. قال: ألست أولى بکل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى. قال: من کنت مولاه فعلی مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه
◀گونه دوم: #حدیث_ثقلین؛
◀گونه سوم: جامع حدیث ثقلین و حدیث ولایت.»
#حدیث_ولایت.
حدیث ولایت به عنوان خطبه غدیر خم از چند طریق شناخته شده از صحابه پیامبر (ص) به شکل سه جزئی(پرسش و پاسخ اولویت پیامبر، #ولایت_علی و حداقل دو دعا) به پنج طریق زیر روایت شده است:
۱ . انشاد علی بن ابی طالب در رحبة (مسند احمد بن حنبل و سنن نسائی)
۲ . انشاد علی بن ابی طالب بر منبر مسجد کوفه (سنن نسائی)
۳ . روایت براء بن عازب (مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه و انساب الاشراف بلاذری)
۴. روایت اول زید بن ارقم (مسند احمد بن حنبل و سنن نسائی)
۵ . روایت سعد بن ابی وقاص (سنن نسائی)
👈حدیث ولایت به گونه دو جزئی به دو طریق ذیل روایت شده است:
بدون استفهام صدر در روایت اول ابی سعید خدری (انساب الاشراف بلاذری)؛
منهای دعای ذیل در روایت زید بن ارقم به نقل عطیه کوفی (مسند احمد بن حنبل)
🔶حدیث ولایت به عنوان #خطبه_غدیر منهای استفهام صدر و دعاهای ذیل یعنی تنها گزارش مختصر من کنت مولاه فعلی مولاه به شش طریق زیر روایت شده است: »
۱. انشاد علی بن ابی طالب در رحبة (مسند احمد بن حنبل به نقل اذان بن عمر)
۲. روایت ابی ایوب و دیگر انصار در رحبة (مسند احمد)
۳. روایت اول زید بن ارقم (سنن ترمذی)
۴. روایت سعد بن ابی وقاص (سنن ابن ماجه)
۵. روایت ابوهریرة (انساب الاشراف بلاذری)
۶. روایت بریدة بن حصیب (انساب الاشراف بلاذری)
💫💫ادامه دارد
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت چهارم:
- #حدیث_ثقلین به عنوان خطبه غدیر خم از طرق سه صحابه زیر روایت شده است:
۱ . روایت دوم زید بن ارقم (مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم و سنن ترمذی)
۲ . روایت دوم أبو سعید خدری (مسند احمد بن حنبل)
۳ . روایت جابر بن عبدالله انصاری (سنن ترمذی)
✅ - روایت جامع حدیث ثقلین و حدیث ولایت:
روایت سوم زید بن ارقم (انساب الاشراف بلاذری و سنن نسائی)
🔶حدیث ثقلین به عنوان خطبه غدیر خم تنها در این حد در روایات فوق مشترک است: انی تارک فیکم کتاب الله و عترتی اهل بیتی.
🔶تمامی عبارات اضافه براین در روایات مذکور متفاوت نقل شده است، عبارت « من کنت مولاه فعلی مولاه » به عنوان جزئی از غدیر خم پیامبر (ص) از طریق هشت صحابی در پنج کتاب که از کتب معتبر اقدم اهل سنت محسوب میشود نقل شده است. این عبارت تنها در صحیح مسلم ازکتب فوق نیامده است.
👈حدیث ثقلین (با کمترین الفاظ یعنی انی تارک فیکم کتاب الله و عترتی اهل بیتی) به عنوان #خطبه_غدیر_خم به سه طریق متفاوت در پنج کتاب از شش کتاب فوق آمده است.
👈حدیث ولایت و حدیث ثقلین به عنوان جامع خطبه غدیر خم از یک طریق (زید بن ارقم) در کتاب انساب الاشراف بلاذری و سنن نسائی نقل شده است.
بر أساس منابع اهل سنت میتوان با اطمینان گفت که پیامبر (ص) در حجة الوداع در غدیر خم حداقل این دو نکته را با پیروان خود در میان گذاشته است:
🔸نکته اول. من بین شما دو چیز گرانبها به ودیعه میگذارم: کتاب خدا و عترت یا اهل بیتم را.
🔸نکته دوم: هر که من مولای او هستم علی هم مولای اوست (یقینا).
🌸👌خدا دوست بدار آنکه او را دوست میدارد، و دشمن بدار آن که او را دشمن میدارد (به احتمال قوی).
💫برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑 قسمت پنجم:
✅ بخش دوم. #غدیر_خم در منابع اولیه تشیع
از کتب شیعه نیز ده کتاب انتخاب کرده ام. قدیمیترین کتابهایی که نزد شیعیان معتبر محسوب میشوند. به لحاظ زمانی از قرن سوم تا قرن پنجم را در برگرفته است. برای دربرگرفتن شیخ طوسی صاحب دو کتاب از کتب اربعه شیعی - - تا أواسط قرن پنجم جلو رفتهام.تا از هر دو سو منابع اصلی روایی بررسی شده باشد .
👈این ده کتاب گزیده شیعی عبارتند از:
من لایحضره الفقیه و کمال الدین صدوق، کافی کلینی ، تاریخ یعقوبی،ایضاح فضل بن شاذان، تهذیب، استبصار، و امالی طوسی (۴۱۳)، ارشاد مفید (۴۰۶)، نهج البلاغه سید رضی .
از این ده کتاب منتخب یک کتاب کلام روایی (ایضاح)، هفت کتاب روایت شامل کتب اربعه (کافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار)، و سه کتاب روایی مهم دیگر (کمال الدین، نهج البلاغه و امالی طوسی) و دو کتاب تاریخ و سیره (تاریخ یعقوبی و ارشاد مفید).
از این ده کتاب چهار کتاب متعرض بحث غدیر خم و خطبه پیامبر (ص) در این روز نشده اند .
🔶سه کتاب از کتب اربعه یعنی من لایحضره الفقیه صدوق و تهذیب و استبصار طوسی در این زمره هستند.البته هر سه کتاب فقهی هستند و جای بحث مسئله کلامی یا تاریخی در کتاب فقهی نیست .اما چون صحاح سته اهل سنت از این زاویه بررسی شده بود، کتب اربعه حدیث شیعه هم از همان زاویه بررسی شد .
برای آشنایی با دیدگاه شیخ صدوق و شیخ طوسی دو کتاب دیگر آنها انتخاب شد که به نحوی واقعه #غدیر_خم را بحث کرده اند (کمال الدین صدوق و امالی طوسی .)
🔸کتاب چهارمی که متعرض مسئله غدیر خم نشده نهج البلاغه سید رضی است .این کتاب بعد از قرآن کریم گرامیترین و رایجترین کتاب شیعی است .البته نهج البلاغه آنچنانکه از اسمش پیداست گزینش ادبی سید رضی از خطبه ها، نامهها و کلمات قصار علی بن ابی طالب است نه اهم آثار یا همه آثار امام علی (ع) .
🔶اما بالاخره در این کتاب که رایجترین مجموعه شیعی کلمات امام علی است، کلمه ای درباره غدیر خم و خطبه پیامبر توسط سید رضی انتخاب نشده است .
👈شش کتاب گزیده شیعی که درباره غدیر خم بحث کرده اند به ترتیب تاریخی عبارتند از: ایضاح فضل بن شاذان ، امالی ، ارشاد مفید ، کمال الدین صدوق ، کافی کلینی ، تاریخ یعقوبی
💫برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑 قسمت ششم:
✅جمع بندی چگونگي روايت #غدير در ۱۰ کتاب قديمي شیعه "
سه کتاب گزارش خود را درباره غدیر خم بدون ذکر منبع آورده اند: ایضاح فضل بن شاذان، تاریخ یعقوبی و ارشاد مفید.
در شش کتاب منتخب شیعی گزارش سه کتاب مستند به سلسله سند از مولف کتاب تا پیامبر (ص) است: کافی کلینی، کمال الدین صدوق و امالی طوسی.
متن خطبه غدیر خم پیامبر (ص) در منابع ششگانه سه گونه روایت شده است:
گونه اول منحصر در اولویت پیامبر بر مردم نسبت به خودشان، اعلام ولایت علی بن ابی طالب و چند دعا. این گونه در سه کتاب ذیل نقل شده بود: ایضاح فضل بن شاذان، کافی کلینی، و امالی طوسی؛
گونه دوم #حدیث_ثقلین به عنوان خطبه غدیر: کمال الدین صدوق (روایت دوم)؛ گونه سوم مجموع دو متن قبلی: تاریخ یعقوبی، و کمال الدین صدوق (روایت اول).
🔸در کتب منتخب شیعی که مستندات خطبه غدیر خم را آورده اند مجموعا روایت پنج نفر از صحابهای که مستقیما خطبه را از زبان پیامبر شنیده اند به چشم میخورد: گونه اول: چهار روایت در امالی طوسی: زید بن ارقم، ابوسعید خدری، انس بن مالک، و انشاد علی بن ابی طالب؛
گونه دوم: روایت امام محمد باقر (ع) از جابر بن عبدالله انصاری (کمال الدین صدوق)؛
گونه سوم: روایت عامر بن واثلة از زید بن ارقم (کمال الدین صدوق).
در مقایسه با #خطبه_غدیر_خم به روایت اهل سنت هر سه گونه مشابه دارد.👇👇
گونه اول: مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه ، انساب الاشراف بلاذری، سنن ترمذی و سنن نسائی؛ گونه دوم: مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم و سنن ترمذی؛ گونه سوم: انساب الاشراف بلاذری و سنن کبرای نسائی.
👈👈 در مجموع در دوازده کتاب اقدم معتبر سنی و شیعه در نقل مستند خطبه غدیر خم پیامبر (ص) بین سنی و شیعه اتفاق نظر کامل است!
در ایضاح فضل بن شاذان به سمپاشی بدخواهان علیه علی بن ابی طالب در آن زمان و به اقدام پیامبر برای مقابله با این سمپاشیها سربسته اشاره می کند.
✅در کافی کلینی این نکته تشریح شده است: أولا با نزول آیه ۵۵ مائده که درباره ولایه علی بود، خداوند به محمّد (ص) فرمان داد که ولایت را برایشان تفسیر کند. پیامبر ترسید که آنان از دین برگشته او را تکذیب کنند، پس دلتنگ شده برای مشورت به خداوند مراجعه کرد. آیه ۶۷ سوره مائده نازل شد. ثانیا آن گاه خار نفاق در دل مردمان افتاده، گفتند: خداوند یاد هرگز آن را بر محمّد نازل نکرده است. و او جز این که دست پسر عمویش را بالا ببرد چیزی نمیخواهد. ثالثا پیامبر أموال اهدایی مردم مدینه را نپذیرفت . " قل لا أسألکم علیه أجرا إلا المودة فی القربى (شوری .۲۳)
🔸🔻آن گاه منافقان گفتند: خداوند این را بر محمّد نازل نکرده است و او می خواهد جایگاه پسرعمویش را بالا برده، خاندانش را بر ما بگو من از شما «تحمیل کند. دیروز می گفت: هرکه من مولای اویم، #علی_مولای او است و امروز می گوید: برای آن جز دوستی با نزدیکانم مزدی نمی خواهم.اما در ارشاد مفید هیچیک از نکات فوق الذکر کافی مطرح نشده است.
💫💫ادامه دارد
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت آخر:
🔶در هیچیک از کتب منتخب شیعه باب یا فصلی مخصوص خطبه پیامبر (ص) در غدیر خم منعقد نشده است. در هیچیک از کتب روایی منتخب #شیعه روایات مرتبط با این واقعه کنار هم گردآورده نشده است. به نظر میرسد مسئله ولایت امیرالمؤمنین (ع) به میزانی از وضوح و بداهت بوده است که عالمان شیعه نیازی به إهتمام در روایت شافی و وافی خطبه غدیر خم پیامبر (ص) نیافته اند.
هیچ عالم شیعی شناخته شده ای در مقطع تاریخی یادشده (تا أواسط قرن پنجم) رساله منفردی درباره خطبه غدیر خم ننوشته است، به نحوی که رسالهاش بجا مانده در دست ما موجود باشد. اهتمام بسیاری نویسندگان شیعه متوجه حواشی واقعه و شاخ و برگهایی است که توسط غلات در احادیث بی اعتبار یا مجعول یا مشکوک نقل شده است.
✅✅ متن #خطبه_غدیر خم پیامبر (ص) که میتوان گفت در مقطع تاریخی یادشده و بر أساس کتب منتخب معتبر اقدم با کمی تسامح در متن مورد اتفاق تشیع است عبارات زیر است:
قال رسول الله (ص) فی حجة الوداع فی غدیر خم: ،کأنّی قد دعیت فأجبت إنّی ترکت فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی ،أحدهما أکبر من الاخر، ما إن تمسکتم به لن تضلوا أبدا،فإنّهما لن یفترقا حتّى یردا علیّ الحوض، فانظروا کیف تخلفونی فیهما،
ثمّ قال: ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى یا رسول الله،فأخذ بید علی فقال: من کنت مولاه فهذا علی ، مولاه، اللهم وال من والاه، وعاد من عاداه، ، وانصر من نصره، واخذل من خذله.
🔸 هریک از عبارات این خطبه شناسنامه مشخصی در کتب یادشده دارد. تمام این عبارات در میان شیعه هم یکسان نقل نشده است. اما اجمالا مورد پذیرش است. اگر کسی ادعای عبارات بیشتری در خطبه غدیر خم پیامبر (ص) دارد میباید ادعای خود را با سند معتبر عرضه کند.
♻️♻️سخن آخر بر أساس منابع منتخب که اقدم کتب معتبر سنی و شیعه بودند میتوان گفت: رسول خدا (ص) یقینا در حجة الوداع در غدیر خم در حضور انبوه مسلمانان خطبه خوانده است. مفاد اصلی این خطبه یقینا درباره ولایت علی بن ابی طالب (ع) بوده است.
علاوه بر آن مطمئنا پیامبر درباره #ثقلین - کتاب خدا و عترت و اهل بیتش - در حجة الودع بیش از یک بار سخن گفته از جمله در غدیر خم. یقینا مسلمانان خطبه پیامبر (ص) در این دو محور را شنیده اند.
🔸👈بنابراین در اصل صدور خطبه در حد فوق کمترین تردیدی نیست. منابع اهل سنت و شیعه خطبه فوق را به تفصیلی که گذشت روایت کرده اند. تا اینجا را من در مقال بحث کردم.
اکثریت مسلمانان یعنی اهل سنت مفاد #خطبه_پیامبر (ص) را به گونه ای معنی کردند که هیچ تاثیری در شاکله معرفت اسلامی و جانشینی پیامبر نداشت. شیعیان که هم آن زمان و هم تا امروز در اقلیت بوده و هستند خطبه پیامبر (ص) را به گونه ای درک کردند که پیامبر در این این خطبه نه تنها شاکله معرفت اسلامی را از طریق معرفی ثقلین برای پیروانش تعیین کرده، بلکه سمت و سوی جانشینی سیاسی خود را نیز مشخص کرده است. فهم تشیع با خطبه پیامبر (ص) -مفاد این مطابق تحقیق موجود - منطبق است، و به نظر میرسد اهل سنت به – خطبه مهم توجه و عمل نکردند. چرا؟
گفته شده علی بن ابی طالب (ع) جوان بود (در زمان رحلت ساله بود) و بسیاری از تازه مسلمانها هنوز کینه کشتگانشان را در جنگهای زمان پیامبر (ص) با ۳۳پیامبر شمشیر علی (ع) به خاطر داشتند. رسوم و مناسبات قبایلی عرب هنوز از دلهایشان ریشه کن نشده بود. این أمور بر وصایای نبوی تقدم یافت. در این زمینه یعنی سیر تحول معنای خطبه غدیر خم و زمینه سیاسی اجتماعی زمان رحلت پیامبر (ع) در مقال و مجالی دیگر بحث خواهم کرد.
🔻 شیعه شرمنده نباشیم. ما به پیروی #امیرالمؤمنین_علی بن ابی طالب (ع) افتخار میکنیم و معتقدیم به وصیت رسول خدا (ص) در #غدیر_خم در تمسک به ثقلین عمل کرده و ولایت علی (ع) را پذیرفته ایم. ما امام علی (ع) را باب علم نبی (ص) می دانیم. البته اینکه در عمل چگونه شیعهای بوده و هستیم بحث دیگری است! لذا خداوند را با این دعا شکر میگوئیم: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلیِّ بنِ أَبِی طالِب وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ.
والسلام.
💫برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑 :قسمت اول
❓چگونه میتوان به متن #خطبه_غدیر_خم دست یافت؟
🌸🔶" همان متنی که بین فریقین متواتر است و پیامبر یقینا آنرا بر زبان رانده است. برای آنکه به دشواری این سوال پی ببریم کافی است به متن خطبه غدیر در نخستین منابع معتبر موجود سنی و شیعه نظر کنیم (که در انتهای همین مقاله عرضه میشود).
متن این خطبه در قرن سوم در منابع معتبر شیعه و سنی از »چهار خط« تجاوز نمیکند. حال آنکه طول این خطبه در منابع شیعی قرن ششم بیش از بیست صفحه است.
🔸به عنوان نمونه کافی است به متن خطبه پیامبر (ص) در غدیر خم در کتب احتجاج طبرسی یا روضة الواعظین محمد بن فتال نیشابوری نظر بیندازیم. طی چهار قرن متن #خطبه_غدیر_خم 80برابرشده است!
برای دستیابی به متن مطمئنی از خطبه تاریخی غدیر خم بیست کتاب معتبر اقدم سنی و شیعه انتخاب کرده ام، از هر مذهب ده کتاب.
👈 دو ملاک در انتخاب کتابها مدّ نظر بوده است. یکی اعتبار هر کتاب نزد پیروان آن مذهب، و دیگری اقدم بودن آنها.
صحاح سته اهل سنت و کتب اربعه شیعه جزء منابع اصلی است. به علاوه معتبرترین کتب اقدم فریقین در حدیث، سیره، و تاریخ به منابع اصلی روایی افزوده شده است.
🔸انتخاب عدد ده هم برای سهولت و امکانپذیری تحقیق در نخستین قدم است.
از این بیست منبع منتخب دو سوال ابتدایی پرسیده میشود: آیا واقعه غدیر خم در این کتاب معتبر اقدم مورد اشاره قرار گرفته است یا نه؟
👌🔸 در صورتی که پاسخ مثبت باشد، پرسش بعدی این است: متن #خطبه_غدیر_خم پیامبر در این منبع معتبر اقدم چیست؟
قدم بعدی مقایسه این متون با یکدیگر است. آیا با یک روایت غدیر خم مواجهیم یا با چند روایت؟ آیا نقلهای اهل سنت با نقلهای شیعه مشابه یا مختلف است؟ و در نهایت بر أساس این بیست منبع چه نقلی مطمئنا یا یقینا قابل انتساب به پیامبر (ص) است؟"
💫💫ادامه دارد...
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت دوم،:
👌🔶بخش اول. غدیر خم در منابع اقدم اهل #سنت
از منابع معتبر اقدم اهل سنت ده کتاب انتخاب شده است. سال وفات نویسندگان این کتابها همگی قبل از ۳۰۳ است، یعنی مولفان این کتابها در قرون دوم و سوم میزیستهاند.
سه کتاب اصلی سیره و تاریخ، هفت کتاب اصلی حدیث از جمله صحاح ستة.
عناوین این ده کتاب به شرح زیر است: صحیح بخاری، مسند احمد بن حنبل ،سیره ابن هشام ،سیره ابن إسحاق، انساب الأشراف بلاذری، سنن ترمذی ،سنن ابن ماجه، سنن ابی داود، صحیح مسلم، سنن کبرای نسائی .
❓❓پرسش اصلی این است: در کدامیک از این ده کتاب اشارهای به واقعه غدیر خم شده و چه مقدار از خطبه رسول خدا (ص) در آن نقل شده است؟
از این ده کتاب معتبر اقدم، در چهار کتاب کمترین اشارهای به واقعه غدیر خم ب هچشم نمیخورد: سیره ابن اسحاق، سیره ابن هشام، صحیح بخاری و سنن ابی داود.
این چهار کتاب که دو سیره اصلی و دو کتاب از صحاح ستة را در برمیگیرد واقعه غدیر خم را چیزی مهمی نیافتهاند تا نقل کنند! گویی پیامبر (ص) هرگز در حجة الوداع در برابر چند ده هزار مرد و زن مسلمان خطبهای نخوانده است.
البته در سنن ابی داوود یک اشاره بسیار بسیار مجمل آمده که آنرا هم نقل خواهم کرد.
🔶 اما حداقل در شش کتاب دیگر اقدم اهل سنت اسمی از غدیر خم و عبارات مختصری از خطبه پیامبر (ص) درباره ولایت علی بن ابی طالب (ع) قابل مشاهده است. این کتابها به ترتیب تاریخ وفات نویسندگانشان عبارتند از: مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم، سنن ابن ماجه، سنن ترمذی،انساب الاشراف وسنن کبرایی نسائی.
👈این شش کتاب عبارتند از چهار کتاب از صحاح ستة، یکی از معتبرترین کتب تاریخ و یک مجموعه حدیث اقدم از صحاح سته. بوده اند، یعنی در کتب معتبر قرن سوم اهل سنت به #واقعه_غدیر_خم و خطبه پیامبر در آن روز صریحا اعتراف شده است.
💫💫ادامه دارد
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت سوم:
غدیر در منابع اقدم اهل #سنت
از این شش کتاب در دو کتاب سنن ابن ماجه و سنن ترمذی اسم غدیر خم نیامده در حالی که به نکاتی ازخطبه آن اشاره شده است.
🔸در صحیح مسلم کلمه غدیر (برکه) نیامده اما بجایش آبی بنام خم ذکر شده است.
🔸در سه کتاب مسند احمد بن حنبل، انساب الاشراف بلاذری و السنن الکبرای نسائی بخشهایی از خطبه پیامبر همراه با تصریح به اسم غدیر خم آمده است.
در دو کتاب به اینکه واقعه در حجة الوداع رسول الله رخ داده تصریح شده است: انساب الاشراف بلاذری و السنن الکبرای نسائی.
در دو کتاب خطبه پیامبر در حج گزارش شده، اما اشاره ای به حج آخر نشده: سنن ابن ماجه و سنن ترمذی. در کتاب اخیر روز واقعه عرفه گزارش شده است.
در دو کتاب مسند احمد بن حنبل و صحیح مسلم اشارهای درباره حج نیامده است.
آنچه در این شش کتاب به عنوان خطبه غدیر خم معرفی شده بر سه گونه است:
◀اول. #حدیث_ولایت
🌸👌الست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى. قال: ألست أولى بکل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى. قال: من کنت مولاه فعلی مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه
◀گونه دوم: #حدیث_ثقلین؛
◀گونه سوم: جامع حدیث ثقلین و حدیث ولایت.»
#حدیث_ولایت.
حدیث ولایت به عنوان خطبه غدیر خم از چند طریق شناخته شده از صحابه پیامبر (ص) به شکل سه جزئی(پرسش و پاسخ اولویت پیامبر، #ولایت_علی و حداقل دو دعا) به پنج طریق زیر روایت شده است:
۱ . انشاد علی بن ابی طالب در رحبة (مسند احمد بن حنبل و سنن نسائی)
۲ . انشاد علی بن ابی طالب بر منبر مسجد کوفه (سنن نسائی)
۳ . روایت براء بن عازب (مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه و انساب الاشراف بلاذری)
۴. روایت اول زید بن ارقم (مسند احمد بن حنبل و سنن نسائی)
۵ . روایت سعد بن ابی وقاص (سنن نسائی)
👈حدیث ولایت به گونه دو جزئی به دو طریق ذیل روایت شده است:
بدون استفهام صدر در روایت اول ابی سعید خدری (انساب الاشراف بلاذری)؛
منهای دعای ذیل در روایت زید بن ارقم به نقل عطیه کوفی (مسند احمد بن حنبل)
🔶حدیث ولایت به عنوان #خطبه_غدیر منهای استفهام صدر و دعاهای ذیل یعنی تنها گزارش مختصر من کنت مولاه فعلی مولاه به شش طریق زیر روایت شده است: »
۱. انشاد علی بن ابی طالب در رحبة (مسند احمد بن حنبل به نقل اذان بن عمر)
۲. روایت ابی ایوب و دیگر انصار در رحبة (مسند احمد)
۳. روایت اول زید بن ارقم (سنن ترمذی)
۴. روایت سعد بن ابی وقاص (سنن ابن ماجه)
۵. روایت ابوهریرة (انساب الاشراف بلاذری)
۶. روایت بریدة بن حصیب (انساب الاشراف بلاذری)
💫💫ادامه دارد
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
✴ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت چهارم:
- #حدیث_ثقلین به عنوان خطبه غدیر خم از طرق سه صحابه زیر روایت شده است:
۱ . روایت دوم زید بن ارقم (مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم و سنن ترمذی)
۲ . روایت دوم أبو سعید خدری (مسند احمد بن حنبل)
۳ . روایت جابر بن عبدالله انصاری (سنن ترمذی)
✅ - روایت جامع حدیث ثقلین و حدیث ولایت:
روایت سوم زید بن ارقم (انساب الاشراف بلاذری و سنن نسائی)
🔶حدیث ثقلین به عنوان خطبه غدیر خم تنها در این حد در روایات فوق مشترک است: انی تارک فیکم کتاب الله و عترتی اهل بیتی.
🔶تمامی عبارات اضافه براین در روایات مذکور متفاوت نقل شده است، عبارت « من کنت مولاه فعلی مولاه » به عنوان جزئی از غدیر خم پیامبر (ص) از طریق هشت صحابی در پنج کتاب که از کتب معتبر اقدم اهل سنت محسوب میشود نقل شده است. این عبارت تنها در صحیح مسلم ازکتب فوق نیامده است.
👈حدیث ثقلین (با کمترین الفاظ یعنی انی تارک فیکم کتاب الله و عترتی اهل بیتی) به عنوان #خطبه_غدیر_خم به سه طریق متفاوت در پنج کتاب از شش کتاب فوق آمده است.
👈حدیث ولایت و حدیث ثقلین به عنوان جامع خطبه غدیر خم از یک طریق (زید بن ارقم) در کتاب انساب الاشراف بلاذری و سنن نسائی نقل شده است.
بر أساس منابع اهل سنت میتوان با اطمینان گفت که پیامبر (ص) در حجة الوداع در غدیر خم حداقل این دو نکته را با پیروان خود در میان گذاشته است:
🔸نکته اول. من بین شما دو چیز گرانبها به ودیعه میگذارم: کتاب خدا و عترت یا اهل بیتم را.
🔸نکته دوم: هر که من مولای او هستم علی هم مولای اوست (یقینا).
🌸👌خدا دوست بدار آنکه او را دوست میدارد، و دشمن بدار آن که او را دشمن میدارد (به احتمال قوی).
💫برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
✴ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑 قسمت پنجم:
✅ بخش دوم. #غدیر_خم در منابع اولیه تشیع
از کتب شیعه نیز ده کتاب انتخاب کرده ام. قدیمیترین کتابهایی که نزد شیعیان معتبر محسوب میشوند. به لحاظ زمانی از قرن سوم تا قرن پنجم را در برگرفته است. برای دربرگرفتن شیخ طوسی صاحب دو کتاب از کتب اربعه شیعی - - تا أواسط قرن پنجم جلو رفتهام.تا از هر دو سو منابع اصلی روایی بررسی شده باشد .
👈این ده کتاب گزیده شیعی عبارتند از:
من لایحضره الفقیه و کمال الدین صدوق، کافی کلینی ، تاریخ یعقوبی،ایضاح فضل بن شاذان، تهذیب، استبصار، و امالی طوسی (۴۱۳)، ارشاد مفید (۴۰۶)، نهج البلاغه سید رضی .
از این ده کتاب منتخب یک کتاب کلام روایی (ایضاح)، هفت کتاب روایت شامل کتب اربعه (کافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار)، و سه کتاب روایی مهم دیگر (کمال الدین، نهج البلاغه و امالی طوسی) و دو کتاب تاریخ و سیره (تاریخ یعقوبی و ارشاد مفید).
از این ده کتاب چهار کتاب متعرض بحث غدیر خم و خطبه پیامبر (ص) در این روز نشده اند .
🔶سه کتاب از کتب اربعه یعنی من لایحضره الفقیه صدوق و تهذیب و استبصار طوسی در این زمره هستند.البته هر سه کتاب فقهی هستند و جای بحث مسئله کلامی یا تاریخی در کتاب فقهی نیست .اما چون صحاح سته اهل سنت از این زاویه بررسی شده بود، کتب اربعه حدیث شیعه هم از همان زاویه بررسی شد .
برای آشنایی با دیدگاه شیخ صدوق و شیخ طوسی دو کتاب دیگر آنها انتخاب شد که به نحوی واقعه #غدیر_خم را بحث کرده اند (کمال الدین صدوق و امالی طوسی .)
🔸کتاب چهارمی که متعرض مسئله غدیر خم نشده نهج البلاغه سید رضی است .این کتاب بعد از قرآن کریم گرامیترین و رایجترین کتاب شیعی است .البته نهج البلاغه آنچنانکه از اسمش پیداست گزینش ادبی سید رضی از خطبه ها، نامهها و کلمات قصار علی بن ابی طالب است نه اهم آثار یا همه آثار امام علی (ع) .
🔶اما بالاخره در این کتاب که رایجترین مجموعه شیعی کلمات امام علی است، کلمه ای درباره غدیر خم و خطبه پیامبر توسط سید رضی انتخاب نشده است .
👈شش کتاب گزیده شیعی که درباره غدیر خم بحث کرده اند به ترتیب تاریخی عبارتند از: ایضاح فضل بن شاذان ، امالی ، ارشاد مفید ، کمال الدین صدوق ، کافی کلینی ، تاریخ یعقوبی
💫برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑 قسمت ششم:
✅جمع بندی چگونگي روايت #غدير در ۱۰ کتاب قديمي شیعه "
سه کتاب گزارش خود را درباره غدیر خم بدون ذکر منبع آورده اند: ایضاح فضل بن شاذان، تاریخ یعقوبی و ارشاد مفید.
در شش کتاب منتخب شیعی گزارش سه کتاب مستند به سلسله سند از مولف کتاب تا پیامبر (ص) است: کافی کلینی، کمال الدین صدوق و امالی طوسی.
متن خطبه غدیر خم پیامبر (ص) در منابع ششگانه سه گونه روایت شده است:
گونه اول منحصر در اولویت پیامبر بر مردم نسبت به خودشان، اعلام ولایت علی بن ابی طالب و چند دعا. این گونه در سه کتاب ذیل نقل شده بود: ایضاح فضل بن شاذان، کافی کلینی، و امالی طوسی؛
گونه دوم #حدیث_ثقلین به عنوان خطبه غدیر: کمال الدین صدوق (روایت دوم)؛ گونه سوم مجموع دو متن قبلی: تاریخ یعقوبی، و کمال الدین صدوق (روایت اول).
🔸در کتب منتخب شیعی که مستندات خطبه غدیر خم را آورده اند مجموعا روایت پنج نفر از صحابهای که مستقیما خطبه را از زبان پیامبر شنیده اند به چشم میخورد: گونه اول: چهار روایت در امالی طوسی: زید بن ارقم، ابوسعید خدری، انس بن مالک، و انشاد علی بن ابی طالب؛
گونه دوم: روایت امام محمد باقر (ع) از جابر بن عبدالله انصاری (کمال الدین صدوق)؛
گونه سوم: روایت عامر بن واثلة از زید بن ارقم (کمال الدین صدوق).
در مقایسه با #خطبه_غدیر_خم به روایت اهل سنت هر سه گونه مشابه دارد.👇👇
گونه اول: مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه ، انساب الاشراف بلاذری، سنن ترمذی و سنن نسائی؛ گونه دوم: مسند احمد بن حنبل، صحیح مسلم و سنن ترمذی؛ گونه سوم: انساب الاشراف بلاذری و سنن کبرای نسائی.
👈👈 در مجموع در دوازده کتاب اقدم معتبر سنی و شیعه در نقل مستند خطبه غدیر خم پیامبر (ص) بین سنی و شیعه اتفاق نظر کامل است!
در ایضاح فضل بن شاذان به سمپاشی بدخواهان علیه علی بن ابی طالب در آن زمان و به اقدام پیامبر برای مقابله با این سمپاشیها سربسته اشاره می کند.
✅در کافی کلینی این نکته تشریح شده است: أولا با نزول آیه ۵۵ مائده که درباره ولایه علی بود، خداوند به محمّد (ص) فرمان داد که ولایت را برایشان تفسیر کند. پیامبر ترسید که آنان از دین برگشته او را تکذیب کنند، پس دلتنگ شده برای مشورت به خداوند مراجعه کرد. آیه ۶۷ سوره مائده نازل شد. ثانیا آن گاه خار نفاق در دل مردمان افتاده، گفتند: خداوند یاد هرگز آن را بر محمّد نازل نکرده است. و او جز این که دست پسر عمویش را بالا ببرد چیزی نمیخواهد. ثالثا پیامبر أموال اهدایی مردم مدینه را نپذیرفت . " قل لا أسألکم علیه أجرا إلا المودة فی القربى (شوری .۲۳)
🔸🔻آن گاه منافقان گفتند: خداوند این را بر محمّد نازل نکرده است و او می خواهد جایگاه پسرعمویش را بالا برده، خاندانش را بر ما بگو من از شما «تحمیل کند. دیروز می گفت: هرکه من مولای اویم، #علی_مولای او است و امروز می گوید: برای آن جز دوستی با نزدیکانم مزدی نمی خواهم.اما در ارشاد مفید هیچیک از نکات فوق الذکر کافی مطرح نشده است.
💫💫ادامه دارد
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛
هدایت شده از قران پویان
✴️✴️ بازخوانی خطبه پیامبر در #غدیرخم
🛑قسمت آخر:
🔶در هیچیک از کتب منتخب شیعه باب یا فصلی مخصوص خطبه پیامبر (ص) در غدیر خم منعقد نشده است. در هیچیک از کتب روایی منتخب #شیعه روایات مرتبط با این واقعه کنار هم گردآورده نشده است. به نظر میرسد مسئله ولایت امیرالمؤمنین (ع) به میزانی از وضوح و بداهت بوده است که عالمان شیعه نیازی به إهتمام در روایت شافی و وافی خطبه غدیر خم پیامبر (ص) نیافته اند.
هیچ عالم شیعی شناخته شده ای در مقطع تاریخی یادشده (تا أواسط قرن پنجم) رساله منفردی درباره خطبه غدیر خم ننوشته است، به نحوی که رسالهاش بجا مانده در دست ما موجود باشد. اهتمام بسیاری نویسندگان شیعه متوجه حواشی واقعه و شاخ و برگهایی است که توسط غلات در احادیث بی اعتبار یا مجعول یا مشکوک نقل شده است.
✅✅ متن #خطبه_غدیر خم پیامبر (ص) که میتوان گفت در مقطع تاریخی یادشده و بر أساس کتب منتخب معتبر اقدم با کمی تسامح در متن مورد اتفاق تشیع است عبارات زیر است:
قال رسول الله (ص) فی حجة الوداع فی غدیر خم: ،کأنّی قد دعیت فأجبت إنّی ترکت فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی ،أحدهما أکبر من الاخر، ما إن تمسکتم به لن تضلوا أبدا،فإنّهما لن یفترقا حتّى یردا علیّ الحوض، فانظروا کیف تخلفونی فیهما،
ثمّ قال: ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى یا رسول الله،فأخذ بید علی فقال: من کنت مولاه فهذا علی ، مولاه، اللهم وال من والاه، وعاد من عاداه، ، وانصر من نصره، واخذل من خذله.
🔸 هریک از عبارات این خطبه شناسنامه مشخصی در کتب یادشده دارد. تمام این عبارات در میان شیعه هم یکسان نقل نشده است. اما اجمالا مورد پذیرش است. اگر کسی ادعای عبارات بیشتری در خطبه غدیر خم پیامبر (ص) دارد میباید ادعای خود را با سند معتبر عرضه کند.
♻️♻️سخن آخر بر أساس منابع منتخب که اقدم کتب معتبر سنی و شیعه بودند میتوان گفت: رسول خدا (ص) یقینا در حجة الوداع در غدیر خم در حضور انبوه مسلمانان خطبه خوانده است. مفاد اصلی این خطبه یقینا درباره ولایت علی بن ابی طالب (ع) بوده است.
علاوه بر آن مطمئنا پیامبر درباره #ثقلین - کتاب خدا و عترت و اهل بیتش - در حجة الودع بیش از یک بار سخن گفته از جمله در غدیر خم. یقینا مسلمانان خطبه پیامبر (ص) در این دو محور را شنیده اند.
🔸👈بنابراین در اصل صدور خطبه در حد فوق کمترین تردیدی نیست. منابع اهل سنت و شیعه خطبه فوق را به تفصیلی که گذشت روایت کرده اند. تا اینجا را من در مقال بحث کردم.
اکثریت مسلمانان یعنی اهل سنت مفاد #خطبه_پیامبر (ص) را به گونه ای معنی کردند که هیچ تاثیری در شاکله معرفت اسلامی و جانشینی پیامبر نداشت. شیعیان که هم آن زمان و هم تا امروز در اقلیت بوده و هستند خطبه پیامبر (ص) را به گونه ای درک کردند که پیامبر در این این خطبه نه تنها شاکله معرفت اسلامی را از طریق معرفی ثقلین برای پیروانش تعیین کرده، بلکه سمت و سوی جانشینی سیاسی خود را نیز مشخص کرده است. فهم تشیع با خطبه پیامبر (ص) -مفاد این مطابق تحقیق موجود - منطبق است، و به نظر میرسد اهل سنت به – خطبه مهم توجه و عمل نکردند. چرا؟
گفته شده علی بن ابی طالب (ع) جوان بود (در زمان رحلت ساله بود) و بسیاری از تازه مسلمانها هنوز کینه کشتگانشان را در جنگهای زمان پیامبر (ص) با ۳۳پیامبر شمشیر علی (ع) به خاطر داشتند. رسوم و مناسبات قبایلی عرب هنوز از دلهایشان ریشه کن نشده بود. این أمور بر وصایای نبوی تقدم یافت. در این زمینه یعنی سیر تحول معنای خطبه غدیر خم و زمینه سیاسی اجتماعی زمان رحلت پیامبر (ع) در مقال و مجالی دیگر بحث خواهم کرد.
🔻 شیعه شرمنده نباشیم. ما به پیروی #امیرالمؤمنین_علی بن ابی طالب (ع) افتخار میکنیم و معتقدیم به وصیت رسول خدا (ص) در #غدیر_خم در تمسک به ثقلین عمل کرده و ولایت علی (ع) را پذیرفته ایم. ما امام علی (ع) را باب علم نبی (ص) می دانیم. البته اینکه در عمل چگونه شیعهای بوده و هستیم بحث دیگری است! لذا خداوند را با این دعا شکر میگوئیم: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلیِّ بنِ أَبِی طالِب وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ.
والسلام.
💫برگرفته از تحقيق آقاي محسن كديور با همين عنوان
┏━━🌹💠🌹━━┓
🆔 @quranpuyan
┗━━🌹💠🌹━━┛