📕 روش فقه الحدیثی کلینی در شرح احادیث کافی 🖌مهدی ایزدی 🔖 چکیده مقاله: کتاب کافی، به دلیل اعتبار و وثاقت مؤلف، و قدمت کتاب و نزدیکی به زمان حضور ائمه (ع)، از زمان تألیف، مورد توجه علما و محدثان امامی قرار گرفت و در طول تاریخ حدیث شیعه بر روایات آن شروح متعددی نگاشته شد، اما در این بین، به شروح خود کلینی بر برخی روایات کتابش کمتر توجه شده است. کلینی علاوه بر طبقه بندی بدیع احادیث، به شرح و تبیین برخی از احادیث پرداخت و تلاش نمود تا مشکلات اخبار را حل کند. بهره گیری از آیات قرآن کریم، علم کلام و تاریخ، لغت و شعر عربی و توضیحات دیگر روات از اصحاب ائمه (ع) در باره متن، از جمله روش های معمول کلینی در شرح احادیث است. اجتهاد وی در فهم متون احادیث، غالبا به منظور شرح کلمات غامض، رفع توهم تعارض و نیز توجیه مخالفت متن با اجماع عالمان امامی صورت پذیرفته است. 📚 دوفصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات فهم حدیث، سال دوم، شماره اول، پاییز و زمستان 1394، صص 133-153 #️⃣ #کلینی #کافی #فقه_الحدیث #نقد_حدیث #فهم_حدیث 🆔 https://eitaa.com/rejal_shobeiri

📕 کلینی و حوزه حدیث قم 🖌سید علیرضا حسینی، 🖌عبدالرضا حمّادی 🔖 چکیده مقاله: برخی پژوهشگران معاصر معتقدند کتاب کافی در بغداد و متأثر از فضای عقل گرای آنجا تدوین شده است. هرچند استفاده از منابع حوزه حدیثی قم در تدوین کافی برای این پژوهشگران قابل انکار نیست، با توجه به فقدان اطلاعات این احتمال را نیز مطرح می کنند که کلینی به قم نیامده و احادیث این حوزه را به صورت وجاده از کتب اساتید قم اخذ کرده است. پژوهش حاضر در پی ارائه قراینی بر حضور کلینی در حوزه حدیثی قم است. بررسی روش قدما در انتقال حدیث و یافتن روش کلینی در تدوین کافی نشان می دهد کتاب کافی براساس رویکرد رایج در حوزه های حدیثی شیعه یعنی سماع، قرائت و اجازه تدوین شده است. رویکرد کلینی در نشر کافی نیز مؤید همین مطلب است. نقل حدیث از کلینی توسط اهالی قم نیز با توجه به دوره های زمانی حیات ایشان قرینه هایی بر حضور کلینی در قم است. 📚 دو فصلنامه علمی - پژوهشی حدیث پژوهی، سال نهم، شماره هفدهم، بهار و تابستان 1396، سس 125-146 #️⃣ #کلینی #حوزه_حدیثی #کافی #قم 🆔 https://eitaa.com/rejal_shobeiri

✳️ الحسن بن علی الکوفی 📝علی اکبر رضوی 〽️ در روایات کتاب الکافی سه راوی با نام حسن بن علی در سند احادیث قرار گرفته‌اند که عبارتند از: 🔸 ۱. حسن بن علی بن فضال 🔸 ۲. حسن بن علی الوشاء 🔸 ۳. حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی 📍اگر در طرق و اسناد به شکل مطلق تعبیر حسن بن علی الکوفی باشد، منظور حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی است نه حسن بن علی بن فضال یا حسن بن علی الوشاء 🔆 دو شخصیت اول، یک طبقه مقدم بر حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی هستند به تعبیری در طبقه مشایخ ایشان هستند. 📔 در اسناد کافی الحسن بن علی بن عبدالله بن مغیره ۷۵ مرتبه وارد شده که ۵۶ مورد از آن با تعبیر الحسن بن علی الکوفی بیان شده است. 👤 ترجمه: الحسن بن علی بن عبدالله بن مغیره 🔺۱۴۷ – الحسن بن علی بن عبد الله بن المغیره البجلی مولى جندب بن عبد الله أبو محمد من أصحابنا الکوفیین ثقه ثقه له کتاب نوادر أخبرنا محمد بن محمد و غیره عن الحسن بن حمزه عن ابن بطه عن البرقی عنه به. (رجال‏ النجاشی ص : ۶۲) 🔺۱۷۷ – الحسن بن علی بن عبد الله بن المغیره. له کتاب. أخبرنا به الحسین بن عبید الله عن أحمد بن محمد بن یحیى عن أبیه عن محمد بن علی بن محبوب عن الحسن بن علی بن عبد الله‏ (فهرست‏ الطوسی ص : ۱۲۸) 🔺۴۳۶ – الحسن بن علی بن عبد الله بن المغیره البجلی مولى جندب بن عبد الله أبو محمد لم [جش‏] من أصحابنا الکوفیین ثقه. (رجال‏ ابن‏ داود ص : ۱۱۳) الخلاصهللحلی ص : ۴۴ 🔺۴۳ – الحسن بن علی بن عبد الله بن المغیره البجلی مولى جندب بن عبد الله أبو محمد من أصحابنا الکوفیین ثقه ثقه. #⃣ #سیدعلیرضا_حسینی_شیرازی #حسن_بن_علی #الحسن_بن_علی #طبقات #طبقه #حسن_بن_علی_الوشاء #حسن_بن_علی_فضال #رجال_نجاشی #نجاشی #الکافی #کافی #طرق #مغیره_بجلی #حسن_بن_علی_بن_عبدالله_بن_مغیره_بجلی #علی_اکبر_رضوی @taraef_ir @rejal_shobeiri

💠 اضمار روایات: 🔻برای اثبات اینکه مسئول در روایات مضمره، امام ع است، چند وجه ذکر شده است: 1️⃣ وجه اول: #شأن برخی از روات اجل از آن است که از غیر امام ع سوالی کند و آن را برای دیگران نقل کنند. 🔹 فیه: در مورد زراره و محمد بن مسلم و ... این حرف را می توان پذیرفت، چون شان آنها این است که «لایسئلون الا الامام ع». البته آن هم در اواخر کار؛ اما در مورد بقیه این ادعا قابل پذیرش نیست. 2️⃣ وجه دوم (محقق ایروانی): در زبان عربی ذکر ضمیر بدون مرجع، مالوف و صحیح نیست. پس قطعا عهدی بوده که به آن تکیه شده است. از طرف دیگر غیر از امام معصوم ع کسی نمی تواند #معهود نزد روات باشد. پس متنی که در کتب روایت ذکر شده، مرجع معهودی داشته که همان امام ع است. 🔹 فیه: در کتب روایی عهد ذکری بوده و نام امام ع ذکر شده بود و سپس بخاطر تقطیع، مرجع ضمیر ذکر نشده است. همانطور که صاحب معالم در منتقی الجمان: تصریح دارد: علّت مضمره شدن بسیاری از روایات تقطیع و تبویب آنهاست. به عبارت دیگر وقتی راویان، روایات سماعه را از کتابی نقل می‌کردند، در روایت اول نام امام علیه السلام بوده و در روایات بعد به صورت ضمیر ذکر شده و راوی، روایت اول را نقل نکرده است. 3️⃣ وجه سوم: معنا ندارد فرد ثقه ای روایت را از غیر امام بپرسد و بدون ذکر نام به دیگران نقل کند. زیرا لازمه اش #تدلیس است. مشخص می شود سوال از امام ع بوده است. 🔹 فیه: این همه تقطیع و تلخیص هایی که در سندها و متن ها وجود دارد و از روات سر زده و هیچ کدام تدلیس نیست، دلیل بر عدم صحت این ادعاست. 4️⃣ وجه چهارم (آیت الله شبیری): اینکه #اصحاب این متن را به عنوان روایت در #مجامع_روایی خود ثبت کرده و امثال شیخ طوسی و شیخ کلینی که متخصّصین این فن هستند با آن برخوردی همچون برخورد با روایات داشته‌اند، مشخص می شود سوال از امام ع بوده است. 🔹 فیه: اولاً: اگر بخاطر قراین یا طریقی معتبر برای امثال کلینی روشن شده مسئول، امام ع است، اجتهاد ایشان است که برای ما حجت نیست. ثانیاً: درست است که در کتب روایی نقل شده، اما دلیل نمی شود که آن را روایت بدانند. شاهدش هم این است که خود شیخ بر اضمار روایت اشکال می کند. ثالثا نقل متن به عنوان روایت بخاطر این بوده که برای آنها حجت بوده، ولی شهادت بر روایت بودن آن از طرف امثال شیخ نیست. 5️⃣ وجه پنجم: در مقدمه #کافی تصریح شده که آثار صحیحه از صادقین ع در این کتاب نقل شده است. 🔹 فیه: مقصود از آثار صحیحه این نیست که تک تک روایات آثار صحیحه است، بلکه مقصود این است که مجموع روایات در هر باب مشتمل بر آثار صحیحه است. پس نمی توان با استناد به این وجه حجیت مضمرات کافی را درست کرد. علاوه بر اینکه این وجه مختص کافی است. 6️⃣ وجه ششم: علّت اضمار روایات #تقطیع و تبویب آنهاست. بنابراین ما اصلا روایت مضمره نداریم. از طرف دیگر کتب و مجامع روایی برای جمع روایات است، نه فتاوای فقها. از طرف دیگر (به عنوان موید) در روایات ما شاید موردی نداشته باشیم که روایتی از غیر امام ع نقل شده باشد. ان قلت: شیخ صدوق در فقیه از پدرش مطالبی نقل کرده است. قلت: فرمایشات پدر شیخ صدوق روایاتی مرسله است، چون دأب فقها در آن زمان این بوده که در مقام فتوا، عین متن روایت را نقل می کردند. ✅ بنابراین تردیدی در حجیت روایات #مضمره وجود ندارد. 📚 برگرفته از درس خارج فقه استاد علی #عندلیب همدانی (دام ظله) در مدرسه شهیدین •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• https://eitaa.com/rejal_shobeiri https://t.me/rejal_shobeiri

ا ﷽ ا ☘کُتُب اَربعه (یا اصول اربعه) :  چهار کتاب حدیثی است که شیعیان آنها را معتبرترین منابع حدیثی خود می‌دانند. کتب اربعه عبارت‌اند از: الکافی، مَن لایَحضُرُه الفقیه، تهذیب الاحکام و الاِستِبصار. کتاب کافی نوشته کُلِینی و من لایحضره الفقیه تألیف شیخ صدوق است. تهذیب الاحکام و استبصار را هم شیخ طوسی نگاشته است. نخستین بار شهید ثانی در یک اجازه روایت از اصطلاح کتب اربعه برای اشاره به این چهار کتاب استفاده کرد. پس از آن این اصطلاح در متون فقهی به کار رفت و به تدریج رواج یافت. 🔹اعتبار کتب اربعه: برخی از علماء شیعه همه احادیث کتب اربعه را معتبر می‌دانند؛ اما برخی‌ دیگر، آن دسته از احادیث آنها را می‌پذیرند که یا مُتواتِر یا دارای سند معتبری باشد. 🔸الکافی: کافی را ابوجعفر کلینی (درگذشت ۳۲۹ق) در زمان غیبت صغری نوشته است. کتاب شامل حدود ۱۶۰۰۰ حدیث است و سه بخش کلی دارد: اصول، فروع و روضه. اصول کافی احادیث عقیدتی را دربر می‌گیرد، فروع کافی به روایات فقهی می‌پردازد، روضه کافی هم شامل مجموعه‌ای از احادیث متفرقه است. 🔸من لایحضره الفقیه : این کتاب نوشته شیخ صدوق (درگذشت ۳۸۱ق) است. حدود ۶۰۰۰ حدیث را شامل می‌شود که موضوع آنها مباحث فقهی و احکام عملی است. شیخ صدوق در این کتاب، احادیثی را آورده که صحیح می‌دانسته و خود بر اساس آنها فتوا می‌داده است. 🔸تهذیب الاَحکام: تهذیب الاحکام نوشته شیخ طوسی (درگذشت ۴۶۰ق) است. این کتاب ۳۹۳ بخش و ۱۳۵۹۰ حدیث دارد و موضوع آن فقه است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح المقنعه اثر شیخ مفید و به دستور وی نگاشته است. 🔸الاستبصار : شیخ طوسی این کتاب را پس از تهذیب الاحکام و به تقاضای برخی از شاگردانش نوشته است. او در این کتاب تنها روایات متعارض در مباحث گوناگون فقهی را جمع کرده است. به این جهت، کتاب شامل همه مباحث فقهی نیست. ☘ #کتب_اربعه و مولفان آنها در یک نگاه: 🔸#الکافی:(#کافی ) 🔹#محمد_بن_یعقوب #کلینی 🔸#من_لایحضره_الفقیه : 🔹#محمد_بن_حسین #صدوق 🔸#تهذیب_الاَحکام: 🔹#محمد_بن_حسن #طوسی 🔸#الاستبصار : 🔹#محمد_بن_حسن #طوسی #کتب_اربعه #حدیث_شناسی #سند_شناسی #کتاب_شناسی •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• https://eitaa.com/rejal_shobeiri https://t.me/rejal_shobeiri

💠 تاریخچه تالیف کتب حدیثی 👤 #استاد_سیدمحمدجواد_شبیری 🔻کتب اولیّه روایی که تالیف شده، برخی از اصول است و برخی دیگر، از #جوامع حدیثی است. جوامع خود دو دسته است: جوامع اولیه و ثانویه. از زمان حسین بن سعید تالیف کتب جامع حدیثی شروع شده است. این کتب، مشتمل بر ابواب مختلف فقهی است. ساختار اصلی تبویب فقهی ما بر اساس کتب حسین بن سعید است. ساختار کتاب #کافی نیز متاثّر از کتب حسین بن سعید است. باب‌بندی کتب حسین بن سعید اهمیّت زیای دارد که در بخش‌های مختلف (کتاب‌های مختلف) کافی اثرگذار بوده است. کتب حسین بن سعید دارای محوریّت خاصی بوده است. به عنوان مثال، در شرح حال محمّد بن #اورمه آمده است: «له كتب مثل كتب الحسين بن سعيد» پیش از زمان حسین بن سعید، شواهد روشنی مبنی بر نقل از کتب وجود ندارد.... 📚 درس خارج فقه، ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ تقریر این جلسه👇👇👇 https://eitaa.com/mj_shobeiri/5415 ادامه مطلب و مباحثه 👇👇 http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=3402