📌 حرکت، تعقل و تأله (درآمدی بر حکمت عملی) بخش هفدهم: 🔸 نظام اخلاق توحیدی به عاملیت جمعی هم توجه ویژه‌ای دارد. یعنی بخش مهمی ازاصول و ارزش‌های اخلاقی دربستر جامعه متولد می‌شود وبرای تنظیم درونی انسان درروابط اجتماعی است. یعنی اگر جامعه نبود این ارزش‌های اخلاقی هم ظهوری نداشت. از جمله مهم‌ترین ارزش‌های اخلاقی در جامعه ولایت واخوت است: ✔️إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ(الحجرات ۱۰) 🔸 ریشه این اخوت واتحاد را دروحدت قلوب برآمده ازایمان وعشق فطری درآنها باید جستجو کرد. زیرا به واسطه ایمان وباور به مبدأ واحد از امور متکثر واختلاف جدا شده وبه وحدت ملحق شده‌اند. براین پایه، مؤمنان عقل وجان دیگری پیدا می‌کند که سازنده عقلانیت توحیدی است وغیرمؤمنان از آن تهی هستند. مؤمنان معدود لیک ایمان یکی جسمشان معدود لیکن جان یکی غیرفهم وجان که در گاو وخرست آدمی را عقل وجانی دیگرست جان حیوانی ندارد اتحاد تو مجو این اتحاد ازروح باد جان گرگان وسگان هریک جداست متحد جانهای شیران خداست 🔹 وهر آنچه موجب تضعیف اخوت واعتماد وهمبستگی جمعی می‌شود خلاف اخلاق وارزش‌های انسانی ومانع عاملیت جمعی است. مواردی همچون: اختلاف افکنی، تفرقه، دروغ، غیبت، تهمت، بهتان، سوءظن: ✔️"يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ (الحجرات ۱۲) 🔸 بخشي ازاین رحمت ومحبت شامل مخالفان درون شبکه‌ی ارتباطی مؤمنان نیزمی‌شود. امام علی (ع) درنامه به مالک می‌نویسد: ✔️وأشعِرْ قَلبَكَ الرَّحمَةَ لِلرَّعِيَّةِ، والمحبَّة لَهُم، واللُّطفَ بهِم ، ولاتَكونَنَّ علَيهِم سَبُعا ضارِيا تَغتَنِمُ أكلَهُم ؛ فإنَّهُم صِنفانِ: إمّا أخٌ لَكَ في الدِّينِ، أو نَظيرٌ لَكَ في الخَلقِ. يَفرُطُ مِنهُمُ الزَّلَلُ وتَعرِضُ لَهُمُ العِلَلُ، ويُؤتى على أيديهِم في العَمدِ والخَطأِ فأعطِهِم مِن عَفوِكَ وصَفحِكَ مِثلَ الّذي تُحِبُّ وتَرضى أن يُعطِيَكَ اللّه‏ُ مِن عَفوِهِ وصَفحِهِ، فإنَّكَ فَوقَهُم ، وَوالِي الأمرِ علَيكَ فَوقَكَ. واللّه‏ُ فَوقَ مَن وَلاّكَ. 🔹 درمواجهه بادشمنان نیزاصل عدالت، اصل محوري است ودر هیچ شرایطی نباید ازدایره‌ی عدالت خارج شد. بنابراین دشمنی هم دشمنی مبتنی بر کرامت، عظمت و بزرگی روح است و به پستی و لئامت نمی‌گراید: ✔️"يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ (المائده ۸) 🔸براین پایه، جنگ ودشمنی نمیتواند برپایه کینه‌های شخصی باشد ونمی‌توان اجازه تمسک به امور، شیوه‌ها وابزارهای پلید، پست و خبیث و ناجوانمردانه را داد زیرا همه‌ی اینها ریشه درحقارت وضعف نفس وخروج از دایره‌ی عدالت دارد. بلکه جنگ مردانه ومبارزه‌ی جوانمردانه بر پایه مروت، کرامت، عزت وحماسه نتیجه‌ی اجتماعی این نظام اخلاقی است. همانگونه که در سیره امام علی(ع) و امام حسین(ع) تجلی کامل یافته است. 🔹بنابراین دوگونه مسئولیت اخلاقی در جامعه براساس عاملیت جمعی ومناسبات پیرامونی وجود دارد: ۱. مسئولیت اخلاقی برپایه ولایت واخوت درشبکه‌ی ارتباطی مؤمنان وهمراهان؛ ۲. مسئولیت اخلاقی برپایه‌ی عزّت، حماسه وعدالت نسبت به مخالفان و دشمنان. آسایش دوگیتی تفسیر این دوحرفست بادوستان مروّت بادشمنان مدارا این شعر حافظ رامی‌توان خلاصه‌ای از اساس اخلاق وزندگی اجتماعی ونوعی مهارت ومدیریت زندگی درچارچوب کرامت نفس وبزرگی انسان به حساب آورد. 🔸 امیرمومنان علی علیه السلام در باب مروت می‌فرماید: ✔️"اَلمُروءَةُ اجتِنابُ الرَّجُلِ ما يَشينُهُ و َاكتِسابُهُ ما يُزَيِّنُهُ؛ مردانگى، دورى كردن انسان است از آنچه مايه ننگ اوست وبه دست آوردن آنچه كه باعث آراستگى اوست." 🔸 امام علی(علیه السلام) درتوضیح مدار می‌فرماید: ✔️"دارِ النّاسَ تَأمَن غَوائِلَهُم وَتَسلَم مِن مَکایِدِهِم؛ با مردم مدارا کن، تا ازگزندهایشان درامان باشی واز نیرنگهایشان سالم بمانی." 🔹 مسئولیت اخلاقی درهر دومورد آن دارای اصول وقواعد مشترک ومتمایزی است که پیامدهای فقهی وحقوقی مختلفی رادارند. لذالازم است به اشتراکات، تمایزات وپیامدهای آنها عنایت ویژه‌ای بشود. 🔴ادامه دارد... #حرکت #تعقل #دستگاه_محاسباتی #عقلانیت #کنش_اخلاقی #عاملیت #حکمت_عملی #امتداد_حکمت_و_فلسفه https://eitaa.com/hekmat121