📌 کشف و تحلیل واقعیات اجتماعی در پرتو قاعده ی "علیت" 🔹نگاهی که در یادداشت های گذشته مورد بحث قرار گرفت، مبتنی بر جریان قاعده ی علیت در پدیده های اجتماعی بود. بحث از جریان علیت در پدیده های اجتماعی از مباحث بسیار پرمناقشه در علوم اجتماعی است و قائلان به آن، به یکسان انگاری پدیده های اجتماعی و پدیده های طبیعی متهم هستند. این نگاه به پدیده های اجتماعی اگر یکسره درست نباشد، یکسره هم اشتباه نیست و در موارد بسیاری گره از چرایی وقوع پدیده ها گشوده است. جوابهایی که همین نگاه، به چرایی معضل حجاب عرضه کرده، به گمان ما تا حد زیادی با واقعیت تطبیق دارد و نمی توان آن را یکسره نادیده انگاشت. کتاب ها و مقالات بسیاری در این باره منتشر شده که بحمدلله در دسترس است. رویکرد مقابل را در یادداشت بعدی پی خواهم گرفت؛ انشاءالله #علیت #واقعیت_اجتماعی #روش_کشف_واقعیت @taamollat

📌در جست و جوی رویکردی واقع بینانه در تحلیل پدیده های اجتماعی (بخش اول) 🔹در مقابل رویکرد غالب که تحلیل پدیده ها را از رهگذر یافتن علل قریب آنها جست و جو می کند رویکرد دیگری هم وجود دارد که از علل ظاهری گذشته و در تحلیل وقایع اجتماعی به معانی ذهنی کنشگران و همچنین بستر تاریخی وقوع آن پدیده رجوع می کند. این رویکرد که در فضای علوم اجتماعی به رویکرد تفسیری شناخته می شود به وجود رابطه ی علی در پدیده های اجتماعی بی توجه نیست، اما معتقد است که این علل پیچیده تر و پنهان تر از آنست که با صرف مشاهده ی ظاهری به آنها پی برده شود؛ بلکه باید از ظواهر امور گذشته و به معانی ذهنی نهفته در ذهن کنشگران و همچنین بسترهای تاریخی وقع آن مراجعه کرد. آنچه که از نتیحه ای این رویکرد حاصل می شود نیز الزاما قابل تطبیق بر حوادث مشابه نیست، چون معانی ذهنی متعدد و بی انتهایند. در نتیجه قابل پیش بینی هم نیستند. این بر خلاف رویکرد اول است که در نتیجه آن حوادث اجتماعی شبیه هم و در نتیجه قابل پیش بینی هستند. #تحلیل_اجتماعی #واقعیت_اجتماعی #کشف_واقعیت_اجتماعی https://eitaa.com/taamollat

📌در جست و جوی رویکردی واقع بینانه در تحلیل پدیده های اجتماعی (بخش دوم) 🔹 یکی دیگر از رویکردهای غالب در تحلیل پدیده های اجتماعی، گذر کردن از ظواهر پدیده ها و بی اعتنایی به الگوهای تکرار شونده، و بجای آن تمرکز بر معانی ذهنی کنشگران است. بر طبق این دیدگاه کنش های اجتماعی بر اساس #معانی خلق می شوند و برای #فهم واقعی کنش های اجتماعی نباید به ظواهر اکتفا کرد، بلکه باید آن معانی ذهنی را از طریق مصاحبت همدلانه، از ذهن کنشگران بیرون کشید تا بتوان به فهم پدیده ها نائل شد. و از آنجا که بستر تاریخی و فرهنگی واجتماعی سهم قابل توجهی در ایجاد معانی ذهنی دارد، فهم درست وقایع اجتماعی نیز تنها در بستر تاریخی و فرهنگی آن میسر است. 🔹 این روش تحلیل اگر چه در فضای تفکر اسلامی بقدر کافی جایگاه دارد، اما به آنچه که در جهان غرب به آن رویکرد "تفسیری" می گویند بسیار نزدیک است. این رویکرد را از آن جهت تفسیری می گویند که با گذشتن از ظواهر پدیده ها در پی کشف و #تفسیر آن رفتارها بر اساس معانی ذهنی است. 🔹توجه به بسترهای تاریخی و فرهنگی در تحلیل های اجتماعی، یکی از ممیزات اندیشه ی ره بر انقلاب با سایرین است. ایشان اساسا پدیده های اجتماعی مانند انقلاب اسلامی و... را در بستر تاریخی اش فهم و معرفی می کنند. در حوادث هفته های اخیر نیز ایشان با گذر از حوادث میدانی، اصل ماجرا را همان تقابل نظام سلطه با جمهوری اسلامی معرفی کردند که در هر دوره ای به شکلی و به بهانه ای ظاهر می شود. در این دوره نیز به این شکل. و اضافه کردند که اگر این واقعه ی اخیر نبود، به بهانه ای دیگر وارد عمل می شدند. 🔹 در این روزها که رفته رفته جنبه های جدیدی از حوادث اخیر آشکار شده و ابرها در حال کنار رفتن است، کم کم دارد روشن می شود که این نگاه تاریخی چقدر می تواند ما را در اصلی فرعی کردن حوادث و تحلیل دقیق کمک کند. #تحلیل_اجتماعی #واقعیت_اجتماعی @taamollat

📌 مدیریت فرهنگی با رویکرد امنیتی! 🔹 وقتی پیچیدگی و چند لایگی پدیده های اجتماعی را نمی بینیم؛ 🔹وقتی در مقابل آسیب های اجتماعی دست پاچه می شویم و میخواهیم مسئله را به سرعت حل کنیم؛ 🔹وقتی نگاه بلند مدت نداریم؛ 🔹 وقتی به کار سطحی رضایت می دهیم و از کار و فکر عمیق شانه خالی می کنیم؛ 🔹 وقتی حساب همه چیز را نکرده ایم و فقط یک علت را دیده و سراغ همان می رویم 🔹 وقتی... 🔹وقتی.... ❌ نتیجه آن می شود که در یک مسئله ی کاملا فرهنگی مثل #حجاب ، رویکرد کاملا #امنیتی اتخاذ می کنیم. 🔻 رویکرد امنیتی شاید برای مدتی مسئله را پنهان کند، اما بیست سال دیگر دوباره بر می گردد و جامعه ای که از تجربیات قبلی نیاموخته دوباره همان اشتباهات را تکرار می کند. نقطه سر خط. این است که بعد سالهای طولانی و تلاشهای انبوه، فرهنگ و اعتقادات سر همان پله ی اول است. والسلام. #خود_آگاهی #واقعیت_اجتماعی #پیچیدگی_اجتماعی #فرهنگ #فکر_بلند_مدت @taamollat

📌علوم اجتماعی بر بستر حکمت (بخش چهاردهم) ✅ مروری بر نظریه ی اجتماعی شهید مطهری 🔻لایه ی دوم: تحلیل کلان از جوامع موجود 🔹 مقدمه: -یکی از ویژگیهای برجسته در اندیشه ی اجتماعی شهید مطهری، امتداد آن در بستر اندیشه ی حکمی ایشان است. مسائل اجتماعی مورد اشاره ی استاد شهید گاهی در امتداد "نظام اندیشه ی حکمی" ایشان و گاهی امتداد یک مسئله ی خاص است. بخش اول بدان معناست که اندیشه ی حکمی ایشان رویهمرفته جهانی را می سازد که اندیشه ی اجتماعی ایشان در طول همان جهان شناسی شکل می گیرد. در بخش دوم نیز برخی از مسائلی که در اندیشه ی اجتماعی ایشان بصورت مستقیم بکار گرفته شده اند عبارتند از: اصل واقعیت، ادراکات حقیقی و اعتباری، وجود و احکام آن، علیت، قوه و فعل و... . 🔹 از مجموع کلمات ایشان چنین بر می آید که ایشان جامعه ی انسانی را بر آمده از معانی ذهنی کنشگران آن می داند. یعنی جوامع بسته به معانی موجود در ذهن کنشگران تعین بخش هویت و ویژگیهای آن جامعه است. به عبارت دیگر #فرهنگ مهمترین عنصر شکل دهنده ی جامعه است. هدف از بیان این مقدمه آن بود که بر اساس نگاه فرهنگی ایشان به جامعه، ملاک شکل گیری جوامع انسانی نیز نه مرزهای جغرافیایی و نژادی و زبانی که عامل فرهنگی است. تمام مردمانی که دارای نگرش واحد به انسان و هستی هستند یک امت و یک جامعه شناخته می شدند و لحکام اجتماعی آن بر اساس همین معیار از سایرین جدا می شود. ⏪ نتیجه ی این همه آنکه موضوع مطالعه و تحقیق اجتماعی ایشان نه فقط "جامعه ی ایران"، که امت اسلامی است. #نظریه_اجتماعی #واقعیت_اجتماعی #فرهنگ #شهید_مطهری @taamollat

📌درباره ی کتاب «درامدی بر علوم انسانی اسلامی در اندیشه ی آیت الله خامنه ای» (بخش نوزدهم) 👈فصل چهارم👈 موضوع علوم انسانی👈 ویژگیهای علوم انسانی👈 مطابقت با واقع در علوم انسانی 👈 واقعیت در علوم انسانی👈 جمع بندی 🔹نگاهی دیگر به واقعیت در علوم انسانی از منظر آیت الله خامنه ای -در حالیکه برخی نحله های علوم انسانی بر واقعیات عینی، و برخی دیگر بر ساخته های ذهنی به عنوان واقعیت اجتماعی تاکید دارند، آیت الله خامنه ای به تبع دیدگاه حکمای مسلمان دایره‌ ی واقعیت اجتماعی را بسی فراتر از این دو تعریف می کند. پذیرش امور عینی بعنوان واقعیت اجتماعی در نگاه ایشان امری مفروغ عنه است، با اینحال بحث از ارزش ها و اعتباریات انسانی (که شرح آن در یادداشت سپس خواهد آمد) یکی از نقاط تمایز دیدگاه هستی شناسی و معرفت شناسی حکمای مسلمان است که جا دارد تاثیر آن در علوم انسانی با دقت بیشتری کاویده شود. مقالات مرحوم علامه ی طباطبایی ره خصوصا مقالات پنجم و ششم و همچنین شروح استاد شهید، باضافه ی آنچه در تشریح کارکردهای ذهن (اعم از محسوسات و معقولات و...) در حواشی خود بر شرح منظومه ابراز کرده اند، دورنمای جامعی نگاه حکمای مسلمان به مسئله ی اعتبارات ذهن انسانی را پیش می کشد. برخی از این فرایندها با باز کردن جای خود در ساحت های علمی دیگر (مانند علم اصول) قدرت خود را در ساخت و شکل دهی واقعیات اجتماعی بیشتر به رخ کشیده اند که در اینجا مجال شرح آن نیست. اما همین قدر گفته آید که واقعیت اجتماعی در نگاه متفکران مسلمان، علاوه بر واقعیات عینی، دربرگیرنده حجم قابل توجهی از پردازش های ذهنی مشترک میان آدمیان است. (همین مطلب اخیر که آیا این اشتراک فرایندها از ساخت ذهنی مشترک ناشی می شود یا ناشی از تربیت و ساخت اجتماعی است، نیازمند دقت و تأمل است.) 🔹نکته ی قابل تامل دیگر، تاکید بر «حقایق هستی و فطرت اصیل انسانی» بعنوان بخشی از واقعیت اجتماعی است. ۲۶۴ تاکید بر این دو عنصر نشان دهنده سران است که واقعیات اجتماعی نیز بمانند سایر پدیده ها از گستره ی تاثیر قوانین قطعی عالم (مانند علیت، سنخیت و...) و همچنین حقیقت و ذات آدمی بیرون نیستند. تاکید بر مورد اخیر بدان معناست که دایره ی ارزش ها و اعتبارات انسانی هر چقدر هم که گسترده باشد، از دایره ی ذات و حقیقت انسان فراتر نخواهد رفت. (سنگین تر شدن وزن امور ثابت و لا یتغیر در امور اجتماعی) جمع بندی مطلب آنکه واقعیت اجتماعی در نگاه حکمای مسلمان امری چند لایه و ذوابعاد و دربرگیرنده ی امور ثابت و متغیر و همچنین عینی و ذهنی است. 🔹این گونه نگرش به واقعیت اجتماعی در اندیشه ی ایشان و سایرین، دارای نمونه های فراوانی است که تلاش می شود در آینده به برخی از آنها اشاره شود. #علم #موضوع_علوم_انسانی #واقعیت_اجتماعی #ایت_الله_خامنه_ای @taamollat

📌📌درباره ی کتاب «درامدی بر علوم انسانی اسلامی در اندیشه ی آیت الله خامنه ای» (بخش بیستم) 👈فصل چهارم👈 موضوع علوم انسانی👈 ویژگیهای علوم انسانی👈 سرفصل های بحث «حقیقت اعتباریات انسانی» (۲۶۸-۲۷۱) - آیا اعتباریات انسانی همان موضوع علوم انسانی یا بخشی از آن است؟ - تعریف و جایگاه و مناشئ اعتباریات در حیات انسانها -جایگاه اعتبارات عقلایی و متعلقات آنها در شکل دهی حیات اجتماعی انسان -بازگشت امور اعتباری به امور حقیقی و یا اعتبارات دیگر -برخورداری اعتبار و انشاء از ظرف تحقق و وقوع و در نتیجه امکان و قابلیت بررسی علمی. -مباحث آیت الله خامنه ای پیرامون اعتبارات عقلایی، در ضمن مباحث فقهی و.... - جایگاه واقعی اعتباریات در هستی -نتیجه ی پذیرش اعتباریات بعنوان موضوع علوم انسانی -نقش دین در اصلاح اعتبارات انسانی #اعتبارات_انسانی #موضوع_علوم_انسانی #واقعیت_اجتماعی #ایت_الله_خامنه_ای @taamollat

📌 بعدالتحریر 🔹نتایج بحث: ۱. «اگر ما موضوع علوم انسانی را هم از سنخ اعتباریات بدانیم، موضوعات علوم انسانی حقایقی هستند که از وجود و هویت مربوط به خود برخوردارند و دارای لوازم و پیامدهای ذاتی هستند.» ۲۶۹ ۲. «اولین گام در مسیر علوم انسانی، فهم صحیح و درست از اعتباریات انسانی و امور اجتماعی و بازگرداندن این اعتباریات به مبانی و بنیان‌های معرفتی و منشأ اعتبار آنها نزد اعتبار کننده است.» ۲۷۰ ۳. سنخ برخی از گزاره های علوم انسانی، از سنخ گزاره های حقیقی نیست، بلکه گزاره هایی اعتباری است و نباید خلط بین تکوین و تشریع کرد. [گزاره های اعتباری در علوم انسانی] بواسطه ی تغییر روابط و مناسبات و روابط اجتماعی ، نیازهای اساسی آدمی، اهداف و اغراض او در حرکت استکمالی امکان تغییر و تحول دارد.»۲۷۰ ۴.«...برای ساخت محصولات و اعتباریات، سنتهای ملی چون دچار خرافات هستند، ظرفیت زیادی برای تصحیح اعتباریات ندارند، بلکه [این] دین [است که] می تواند نقش هدایت‌گری فکرها را داشته باشد.»۲۷۰ ۵. «سنتهای ملی غالبا با تعصبات و خرافات الوده است همه جای دنیا این طور است سنتهای ملی ثبات دارند اما این توانایی را ندارند که بتوانند فکرها را هدایت کنند می ماند این دین هم دارای ثبات است هم اگر معرفت دینی معرفت روشنی بود می تواند حرکتهای روشن فکری را دستگیری کند خیزهای روشن فکری را هدایت و جمع وجور کند و از اسیبهایش بکاهد.» (در دیدار مسئولان دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم,۱۳۸۴/۶/۲۸) #اعتبارات_انسانی #موضوع_علوم_انسانی #واقعیت_اجتماعی #ایت_الله_خامنه_ای @taamollat