🎙روایت آیت‌الله #محمد_خامنه‌ای از دستگیری معاون ساواک قم بخش اول 🔸️يكى از اتاق‌های منزل ما كه حضرت #امام بعداً در آن ساكن شدند، به طور كامل در اختيار #انقلاب بود و از دست ما و خانواده، جدا شده بود. 🔹️يک روز كه در منزل نشسته بودم و افراد، مى‌آمدند و مى‌رفتند، ناگهان شخصى وارد شد و گفت: «يكى از افراد #ساواكى كه انقلابيون را شكنجه و به قتل مى‌رسانده، توسط بچه‌ها شناسايى و #دستگير شده است و هم اينک نزديكى پل #حجتيه در اختيار بچه‌هاى انقلابى است و اگر شما سريعاً در اين خصوص تصميم نگيريد، بعيد نيست بچه‌ها بدون توجه به جنبه‌هاى #شرعى قضيه او را سر به نيست كنند.» 🔸️گفتم: «او را به فلان محل ببرند و نزد فرد بخصوصى كه مورد نظرم بود، بسپارند تا در اين فاصله #تصميم بگيرم كه چه بايد كرد.» ساعتى بعد اطلاع دادند كه او را به محل مورد نظر برده‌اند و منتظر دستورند. 🔹️من عرض كردم: «با توجه به اينكه فرد مزبور از #شكنجه‌گران شناخته شده است، از نظر من كشتن او اشكالى ندارد؛ منتهاى مراتب بنده جرأت نمى‌كنم فتواى #قتل را صادر كنم. اجازه بدهيد با علما مشورت كنم.» 🔸️بعد سريعاً خودم را به جلسه جامعه مدرسين كه در همان روز در منزل آيت‌الله #امينى واقع در خيابان #ناصر تشكيل شده بود، رساندم و صحبت‌هاى عادى جلسه را قطع كردم و اجازه خواستم كه يک سؤال فورى را مطرح كنم. 🔹️بعد گفتم: «سروان #محمدى در طول دادگاه از خود دفاع كرد و مدعى شد كه هيچ وقت كسى را مورد ضرب و جرح قرار نداده و به #قتل نرسانده است.» ادامه دارد... 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🎙روایت آیت‌الله #محمد_خامنه‌ای از دستگیری معاون ساواک قم بخش دوم 🔹️از سوى ديگر شاهدان عينى و شاكيان حرفهاى خودشان را زدند و دادگاه به مرحله مشاوره رسيد. يكى از دوستان ما كه در حال حاضر در #دادگسترى قم مشغول انجام وظيفه است و در دادگاه سروان محمدى مشاور عالى بود، در طى جلسه مشاوره #مؤكداً به بنده سفارش كرد كه از صدور حكم اعدام براى سروان محمدى #خوددارى كنم. 🔸️چرا كه چند #بچه دارد و زندگى‌اش با مشكلاتى توأم است و در مقاطع مختلف هم به مستمندان كمک كرده است. بعد از من خواست كه يک درجه به او #تخفيف بدهم. بنده هم پس از بررسى دقيق پرونده، مجوزى براى اعدام او نيافتم. 🔹️يک هفته بعد از پيروزى انقلاب كه يكى از ساختمانهاى متعلق به #حرم حضرت معصومه را به عنوان ستاد انقلاب در نظر گرفته بوديم، #سروان_محمدى نزد من آمد و درخواست كرد كه برايش نامه‌اى كه در ارتباط با جاى بخصوصى بود، بنويسم. 🔸️اين ماجرا مربوط به وقتى بود كه جريان #دادگاه او تمام شده و از اعدام تبرئه شده بود. من گفتم: «آقا #رضا! سريعاً اينجا را ترک كن و به دنبال كار و زندگيت برو! اينجا براى چه آمدى؟ اگر بچه‌ها تو را بگيرند، #بعيد نيست كه اعدام انقلابيت كنند!» 🔹️با عجز و التماس گفت: «شما همه كاره هستى. بدون شما هيچ كس كارى نمى‌كند.» از جهاتى راست مى‌گفت؛ چون در آن مقطع ما در شهر #قم همزمان وظيفه شهربانى و #فرماندارى و حاكم شرع و ... را انجام مى‌داديم. 🔸️خلاصه سريع او را از آن محوطه دور كرديم. چند وقت پيش به من اطلاع دادند كه او مشغول #رانندگى يا شاگردى است و ظاهراً در همان حال گفته بود اگر به چنگ آقاى #خلخالى افتاده بودم، تا الآن هفت كفن پوسانده بودم. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸مدرسۀ فیضیه، نقاره‌خانه، ناقوس (زنگ) در گذشته‌های دور عکاس: Scott Peterson 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📜 توصیف #کهک در زمان سرشماری عهد #ناصرالدین_شاه 🔸️قریه #کهک از قراء معتبر قُهسَتان است. در هموار اتفاق افتاده. هشت رشته #قنات دارد و کم آب است. حاصل آنجا جو و گندم است. #جوزق [پنبه] آنجا خوب به عمل می‌آید. سردرختی از ییلاقی و گرمسیری دارد. خاصه #انجیر در آنجا خوب می‌شود. 🔹️دو رشته قنات #جدیدالنسق [نوساز] دارد که در عهد دولتِ ابدیت [یعنی دوران ناصرالدین‌شاه] آباد شده است. مالیات آنجا از قرار ممیزی مرحمت پناه آقامیرزا باباست. زبان #فارسی دارند. 🔸️مرتع آنها در هموار است. حمام سه باب و مسجد پنج باب دارد. آب انبار دو باب، دکاکین [مغازه‌ها] بیست و نه باب، #طاحونه [آسیاب‌] دو باب. خانه شمار آنجا سیصد و پنجاه و پنج خانه است. امامزاده #معصومه (س) در برابر قریه مدفون است. عدد نفوس [تعداد افراد] ۱۴۶۹ نفر: ذکور [مرد] ۸۳۰ نفر، اناث [زن] ۶۳۹ نفر." 📚منبع: کتابچۀ اعداد نفوس اهالی دارالایمان قم؛ سرشماری عهد ناصرالدین شاه (۱۲۸۵ ق) 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📜 توصیف #کهک به نقل از محمدتقی بیک ارباب 🗓سال ۱۲۹۵ قمری 🔸️ام القرای #قهستان است. قریب [نزدیک] بیست رشته قنات دارد، باغات و زراعات خوب دارد، در یکی از قنوات آنجا که مسمی به «#نره» است مخصوصا #جوزق [پنبه] و غله بهتر از همۀ قنوات می‌شود. 🔹️میوهٔ #کوهستانی در آنجا بسیار است. هوای معتدل، مردمش بامتانت و رعیت‌منش. عالی‌جاه حاجی میرزا رضای طبیب که در قم نظیر او نیست از اهل این #قریه است و عمده شريک است. 🔸️مالک آنجا خود #رعایای آنجا می‌باشند مِن‌جميع‌الجهات [به‌طورکلی]. ده‌حجر مساوی آب دارد، قریب #پانصد_نفر ذکوراً اناثاً جمعیت. مالیات دیوانی هشتصد و هفت تومان. میوهٔ گرمسیری در آنجا کم است. 📚منبع: محمدتقی بیک ارباب. ۱۳۵۳. تاریخ دارالایمان. به کوشش مدرسی طباطبایی. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🖼 نقاشی آرامگاه #شاه_عباس_دوم در حرم حضرت معصومه (س) 🗓دوران صفویه 📍نقاش: لوئیس دوبو 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 مرد نابینای کشکول‌به‌دستِ میدان آستانه قم 🗓 دهه هشتاد شمسی ❓️آیا کسی از سرنوشت این مرد اطلاع دارد؟ 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀گودرت از مطهرات است 🔸️#صدرالممالک_اردبیلی (مالک و موسس #قلعه_صدری قم)، شخصی صوفی و عارف‌مسلک بود. بعضی از آخوندها همیشه به دلیل مشرب عرفانی‌اش، او را #لعن و طرد و نفرین می‌کردند. 🔹️تا آن‌ که #محمدشاه قاجار، لقب صدرالممالکی به او داد و او را در رأس علمای #آذربایجان قرار داد. از همان ساعت، بسیاری از علمای لعن‌کننده، به تعظیم و تکریم وی پرداختند و در تقرّب به او نه تنها دستش را می‌بوسیدند، بلکه ته لیوان آبخوری او و باقیماندۀ غذای بشقاب او را به قصد #شفا، از یکدیگر می‌ربودند. 🔸️ روزی که همه علما حضور داشتند، بالای منبر رفت و پرسید: آقایان علماء! بفرمایید بدانم #مطهرات (پاک‌کننده‌ها) در فقه اسلام چندتاست؟ آنان همه را برشمردند: آب، زمین، آفتاب، استحاله، انتقال، اسلام، تبعیت، برطرف شدن عین نجاست، استبراء حیوان نجاست‌خوار، غائب شدن مسلمان، خارج شدن خون متعارف از ذبیحه و کم شدن دو سوم آب‌انگور. 🔹️اما ایشان قبول نکرد و گفت: نه! یکی را کم گفتید. چندبار دیگر هم پرسید و #علما، همان جواب را دادند ولی ایشان قبول نمی‌کرد و در نهایت گفت: نه! یکی را کم گفتید. 🔸️آخر خودش با لهجۀ شیرین #تركی گفت: و آن که شما نگفتید، #گودرت [قدرت] است. من تا دیروز که آدمی عادی و بدون صاحب مقام بودم، شما مرا صوفی و عارف و #نجس می‌دانستید. اما حالا که به حکم حکومتی محمدشاه، #حاجی‌صدرالممالک شده‌ام، پاک و مطهَّر شده‌ام. پس «گودرت» (قدرت) از مطهرات است. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸حیاط مدرسه فیضیه 🗓حوالی ۱۸۵۰ میلادی عکاس: لوئیجی پشه 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀#برف‌شیره خوراکی محبوب قمی‌ها در زمستان 🎙حاج‌ابوالفضل الماسی: 🔸️در سرمای استخوان‌سوز شب‌های زمستان قم دور #کرسی می‌نشستیم و به حکایت‌ها و قصه‌های پدر گوش می‌دادیم. پدر از #بهاری می‌گفت که #برف سنگینی در قم آمد و مردم را شگفت زده کرد: 🔹️شماها هنوز به دنیا نیومده بودید. مادرتون یادشه حدود بیست سال پیش هفتاد و یک روز بعدِ عید، برف سنگینی تو #قم اومد. مردم اینقدر برفای کوچه رو با پارو کنار دیوار خونه‌ها جمع کرده بودن که می شد به راحتی از #پشت_بوم روی برفا پرید فقط واسه رفت و آمد رهگذرا، راه کوچیکی باز کرده بودن مدتها طول کشید تا این #برفا آب بشن. 🔸️مردم برا اون سال #شعری گفتن که زبون به زبون می‌چرخید: "یک بعد هفتاد، یه برفی افتاد، به قد این تیر، به جون این پیر" 🔹️یکی از دلخوشی‌های ما در زمستان خوردن «#برف‌شیره» بود. خوراکی دلچسبی که از ترکیب برف و شیره انگور تهیه می‌شد. کاسه‌های #روحی یا استیل را پر می‌کردیم از برفهایی که با خوردن به سطح کاسه، زیرینی‌ترین لایه‌اش شروع به آب شدن می‌کرد. 🔸️#شیره را روی آن می‌ریختیم و زل میزدیم به پخش شدن شیره در سطح برف و ذره ذره آب شدنش. کمی که دیر می جنبیدیم، نصف کاسه را برف آب شده می‌گرفت و لذت شنیدن صدای جویده شدن #برف زیر دندان هایمان را از دست می‌دادیم. 📚منبع: کتاب ابوالفضل مرگ‌برشاه (خاطرات حاج‌ابوالفضل‌الماسی)؛ انتشارات راه‌یار؛ ۱۴۰۲ لینک خرید کتاب با ۱۵درصد تخفیف 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸کبوتران #حرم مطهر حضرت معصومه(س) 📍عکاس: Francois Lochon,1979 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸مسیر #تشرف به حرم حضرت معصومه(س) 🗓از دورۀ صفوی تا قاجار 📚منبع: رسالۀ دکتری محمد رضایی‌ندوشن 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀 شکنجه‌ی روحی با تراشیدنِ #ریش 🎙محمود بازرگانی؛ هم‌بند شهید آیت‌الله #حسین_غفاری: 🔸️مدتی بعد از دستگیری آیت الله غفاری، ساواک هر کاری می کرد نمی‌توانست ایشان را به #اعتراف مجبور کند، تا اینکه تصمیم گرفتند محاسن ایشان را با #تیغ، آن هم با پوست خشک، بتراشند. 🔹️این موضوع بسیار بسیار برای ایشان گران تمام شد. شاید گفتن اینکه #محاسن فلانی را تراشیدند راحت باشد اما توجه داشته باشید آن زمان یک آخوند آن هم با جایگاه «#آیت الله» مهم ترین رکن جایگاه اجتماعی اش روحانی بودنش بود. 🔸️این تراشیدن محاسن یک ضربه مهلکی بود بر پیکره #شخصیتی ایشان. وقتی محاسن آیت الله غفاری را تراشیدند، او را به داخل #بند آوردند. از آن لحظه ای که ایشان به داخل بند آمد، دیگر نه حرفی زد و نه چیزی خورد. بعد از مدتی هم حالشان چنان بد شد که نگو. به همین دلیل دیگر #زندانیان شروع کردند به سروصدا و همین امر باعث شد که مرحوم #غفاری را به بیمارستان بردند. 🔹️بعد از اینکه ایشان را بردند، ما دیدیم شب گذشت و خبری نشد. هر چه می‌پرسیدیم جواب #سربالا می دادند تا اینکه فردایش متوجه شدیم ایشان از دنیا رفته اند و به #شهادت رسیده اند. 🗓هفتم دی‌ماه، سالروز شهادت آیت‌الله غفاری 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀نون بازاری| نون خونَگی ✏️ سیدمحسن محسنی 🔸️دو اصطلاح بالا، "جفت کلمه/ ترکیب"، در گویش قمی محسوب می‌شوند. این جفت کلمات الزاما #متضاد کامل نیستند، اما از برابر نهادن یکی در برابر دیگری معنایشان بهتر فهمیده می‌شود. 🔹️این دو ترکیب در زبان پدر من هنوز زنده است و دائما به کار می‌بَرَد. مثلا می‌گوید:"بابا دوتا نون #بازاری بیگیر" یا "چندتا نون #خونَگی بیگیر" منظورش از "نون بازاری"، نان #سنگک و از "نون خونَگی" نون #تافتون (نان گرد خانگی) است. 🔸️همیشه از خودم می‌پرسیدم چرا به نان سنگک، نان بازاری می‌گوید و به نان تافتون نون خونَگی. تا این که داستان پختن نان در محله قدیم‌مان را ( یعنی کوچه نو که قسمتی از #باغ‌پنبه بزرگ بود) برایم تعریف کرد. 🔹️معلوم شد که تا اوایل دوره #پهلوی دوم و حتی اواسط آن، بیشتر مردم در خانه‌ خودشان نان تافتون(گرد) می‌پختند و بیرون از خانه‌ها نان‌ تافتونی نبود و نان به صورت #دوره‌ای و نوبتی در خانه‌ها پخته می‌شد و گفت که مادر #مشت‌علی‌هاجر ( یعنی همین هاجر خانم که مشت‌علی به او منسوب است ) گاهی به جای کسانی که وقت پختن نداشتند، در برابر #عوضی نان می‌پخت. 🔸️ نان بیرون از خانه، همین نان سنگک معروف بود که در اصطلاح قدیمی‌ها هنوز به نون #بازاری موسوم است و منظور از بازار در این اصطلاح هر معبر یا گذر عمومی است که مردم در آنجا تلاقی می‌کنند و نه صرفا #بازارهای سرپوشیده و سنتی فعلی. یعنی بیرون از خانه به جز نان #سنگک، نان دیگری نبوده است. 🔹️با این وصف منظور از دکاکین #خبازی در کتابچه‌های قاجاری قم، صرفا نانوایی‌های سنگکی است. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 حال‌وهوای حرم حضرت معصومه در روزهای اول انقلاب 🔹️در این عکس که به سال ۱۳۵۸ تعلق دارد، فضای مسجد در جلوی ورودی صحن #اتابکی از سمت خیابان ارم مشاهده می‌شود. 🔸️یک فضای مکث، برای نشستن، عبادت و تمرکز، که با #سکو از صحن جدا شده بود. 🔹️مسیر ورود به حرم همان‌طور که در تصویر پیداست از سمت راست و چپ این فضایِ #مکث بوده است. 📍عکاس: François LOCHON, 1979 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸سردر کاروانسرای منظریه 🔸️این کاروانسرا مانند #علی‌آباد کامل نیست ولی بعضی از عیوبی که در کاروانسرای علی آباد دیده می‌شد در اینجا از آن احتراز شده است. محور اصلی کاروانسرا در میان نمای #سردر اصلی قرار گرفته است و در برابر آن میدان گاهی است و در دو طرف نمای سردر ورودی دو جناح ساختمان وجود دارد. 🔹️سردر این کاروانسرا به دروازه‌های قدیم #تهران شباهت دارد که در زمان قاجاریه ساخته شده بود و اکنون آن را #خراب کرده‌اند و اثری از آن نیست. در برابر کاروانسرا نیز یک #چاپارخانه و یک مسافرخانه ساخته‌اند. 🔸️در داخل کاروانسرا اطاق‌های متعدد دیده می‌شود ولی اصطبل‌ها کوچک‌اند. #معمار این کاروانسرا که بدون شک آشنایی و ارتباطی با معمار کاروانسرای علی‌آباد داشته است، کوشش کرده است در اینجا از سبک #طمطراقی استفاده نماید. 📚منبع: کاروانسراهای ایران و ساختمان‌های کوچک میان راه‌ها، ماکسیم سیرو. 📍عکاس: عبدالله قاجار 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 تغییر نام کاروانسرای منظریه 🔹️امروز باید از قم حرکت کنیم و منزل #منظريه است. منظریه کاروانسرایی است محکم و وسیع و دلنشین و تقریباً شصت #حجره در آن ساخته‌اند و سردر کاروانسرا از بیرون #کاشی کرده‌اند. 🔸️دکان علافی [علوفه‌فروشی] و بقالی و اصطبلی و #مهمانخانه که برای تغییر و تبدیل اسب کالسکه‌ها ساخته‌اند و باغچه‌ای جلو کاروانسرا است و در باغچه #صنوبر و سفیدار و بید بسیار و میوه‌جات کم بودند و نام باغبان شهباز و ماهی چهار تومان از امین‌السلطان [علی‌اصغرخان اتابک صدراعظم ناصرالدین‌شاه] مواجب دارد. و منظریه را در هشتصد تومان حاج محمدعلیخان اجاره کرده‌اند. 🔹️اسم منظریه سابقاً «#شاشگرد» بوده #امین‌السلطان تغییر داده و منظریه کرده‌اند و یک #قناتی از قدیم داشته و امین‌السلطان آن را تعمیر نموده است. 📚منبع: سفرنامۀ سدیدالسلطنه 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom