🔻حواشیِ انتقادیِ شیخ حر عاملی بر روایات الکافی (متن کامل یادداشت) ✍مصطفی قناعتگر ◾شیخ حر عاملی در یک تقسیم‌بندی ابتدایی، در حلقه‌ی اخباریان قرار می‌گیرد. اما بی‌توجهی به طیف بودن و یکنواخت نبودن جریان اخباری‌گری، تصاویر غیر واقعی از وی برساخته است. توجه نکردن به منهج وی در شرح و فهم و اعتبارسنجی برخی روایات نیز به پررنگ شدن آن تصویر غیر واقعی کمک کرده است. در این مجال به نگاشته‌ای از ایشان اشاره خواهد شد. شیخ در این نگاشته به ضعف روایتی از کافی کلینی اشاره، آن را مستدل و بر آن پافشاری می‌کند. پژوهش شیخ، رساله‌ای است با عنوان «رساله فی الغناء». این رساله با محوریت یکی از احادیث کافی است که به ترجیع در صوت (غناء) به هنگام قرائت قرآن توصیه می‌کند: و تلک الشبهه هی ما رواه الکلینی فی آخر «باب ترتیل القرآن بالصوت الحسن» عن علیّ بن أبی حمزه عن أبی بصیر، قال، قلت لأبی جعفر علیه السّلام: إذا قرأت القرآن فرفعت به صوتی جاءنی الشیطان فقال: إنّما ترائی بهذا أهلک و الناس. قال: «یا أبا محمّد، اقرأ قراءه ما بین القراءتین تسمع أهلک، و رجّع بالقرآن صوتک؛ فإنّ اللّه (عزّ و جلّ) یحبّ الصوت الحسن یرجّع فیه ترجیعا. شیخ حرّ در دوازده فصل، با مدل‌های سندی و فقه الحدیثی در مقام اثبات این مطلب است که نباید با دیدن این حدیث، حکم به جواز این نحو از غناء داد. او در گام ابتدائی، نظریه مهمی ارائه می‌دهد که از نگاهش به فرآیند عرضه‌ی اخبار بر قرآن نیز پرده برمی‌دارد: انّه ضعیف، لمعارضته للقرآن فی قوله تعالی «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ یَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِین‏». او حدیث کافی را معارض با قرآن می‌داند و همین را سبب ضعف برمی‌شمرد. گرچه مخالفت این آیه با روایت یادشده و سایر روایاتی که شیخ در رساله بیان کرده از نگاه قرآنیِ محض نیست؛ زیرا شیخ در مسیر کشف مصداقیت غناء برای «لهو الحدیث» یا «قول الزور»، از روایات تفسیری مدد گرفته است. شیخ این حدیثِ تصحیح شده در نگاه کلینی را نه صحیح السند می‌داند و نه صریح الدلاله؛ به همین دلیل توان آن را ندارد که مقیِّد اطلاق آیات داله بر حرمت غناء شود. حدیث مذکور به باور شیخ مخالف کتاب، مخالف سنت متواتره و مخالف اجماع است و استدلال کننده به آن، چه از مسیر اخباریان و چه اصولیان خارج شده است. او در جایی از رساله، به ضعف سندی روایت به دلیل واسطه بودن «علی بن ابی حمزه بطائنی» اشاره کرده و نکوهش‌های علماء رجال نسبت به وی را متذکر می‌شود. البته شیخ در مراحل دیگر و فارغ از ضعف سند، احتمال معنایی صحیح برای این روایت را منفی نمی‌داند. تحلیل صاحب وسائل الشیعه از چراییِ نقل این خبر ضعیف توسط کلینیِ معتمَد در الکافیِ متقَن، تحلیلی بدیع است. او بر این باور است که خبر صحیح در اصطلاح قدماء، دو شرط دارد: ۱.قرائن داله بر صدورش از معصوم وجود دارد. ۲. خبری قوی‌تر با او معارضه نکند. این تصریح و توضیحات دیگر شیخ، نشان می‌دهد که در باور وی، گرچه کتاب کافی مورد اعتماد است، اما خالی از احادیث ضعیف نیست. به دیگر سخن حتی خود کلینی هم این حدیث را ضعیف می‌داند؛ زیرا کلینی روایات معارض قوی‌تری را برای حدیث ذکر کرده و در پایان است که این حدیث را مرقوم می‌کند. آنچه اتفاق افتاده این است که شیخ حر با این تحلیل فنّی، کلینی را در ضعیف دانستن این حدیث با خود همسو و همنظر می‌داند؛ گرچه بعید نمی‌داند که فقه الحدیث کلینی از خبر یادشده، چیزی غیر از تجویز غناء در قرائت قرآن باشد. عمده‌ی رساله فی الغناء، برپایه‌ی بررسی و نقد مضمونی روایتِ الکافی است که در کنار نقد سندی توانسته تاحدودی مدل اعتبارسنجی شیخ حر عاملی را نمایان سازد. این رساله طرائف دیگری نیز دارد که برای فقه‌پژوهان و دانشیانِ قرآن و حدیث جالب توجه است؛ مانند: مورد اعتماد ندانستن جرح و تعدیل‌های ابن‌غضائری و تاثیرپذیری عالمانی که حکم به جواز این قسمِ غناء داده‌اند از غزالی یا سایر علماء عامه (نقد تلویحیِ فیض کاشانی). این حواشی انتقادی شیخ بر احادیث کافی، محدود به رساله‌ی یادشده نیست. او در رساله‌ای که در اثبات تواتر قرآن نوشته نیز با همین منهج سندی_مضمونی، به نقد برخی اخبار کتاب کلینی پرداخته است. ◾اختصاصی شبکه اجتهاد 🔰تلگرام👈 https://t.me/tavanerejal 🔰ایتا👈 https://eitaa.com/tavanerejal

سکوت و همسایه ✍️ توصیه رسول‌خدا به سکوت و همسایه در اخبار متعددی بیان شده است. یکی از روایان این حدیث زیبا، فاطمه علیهاسلام است. 🎤 امام صادق(ع) فرمود دختر پیامبر، نزد پدر آمد و از مسئله‌ای شکوه کرد. رسول‌خدا نوشته‌ای را به آن‌حضرت داد و فرمود آن را بیاموز... ↩️ از سوی دیگر عبدالله بن مسعود گوید مردی نزد فاطمه(س) آمد و گفت ای دخت رسول‌خدا آیا پدرت چیزی بر جای گذاشته که به من هدیه دهی؟ 👈 حضرت زهرا علیهاسلام به کسانش فرمود آن نوشته را بیابند و بیاورند. گشتند و نیافتند. @Mostabin ‼️ دخت رسول ناراحت و نگران فرمود دنبالش بگردید که آن یادگار پیامبر همانند حسن و حسین برای من ارزش داشت. بالاخره نوشته را پیدا کردند و خواندند: 🏠 هر کس به خدا و قیامت ایمان دارد همسایه‌اش را نیازارد؛ 🌸 هر کس به خدا و قیامت ایمان دارد میهمانش را عزیز بدارد؛ 🤫 هر کس به خدا و قیامت ایمان دارد سخن خوب بگوید یا سکوت کند! 📚 کافی، تذکره حمدونیه و دلائل الامامه #مستبین را به دوستان خود معرفی کنید: در ایتا https://eitaa.com/Mostabin در تلگرام https://t.me/AlMostabin

🔻تعارفاتِ نمایشی 🔹️پیروِ پرسشِ یکی از دوستانِ پُر دانش، روایتی در نکوهش تعارفاتِ پوشالی را بازخوانی کردم. روایت است که امام صادق علیه‌السلام خارج از منزل، با یکی از دوستانشان دیداری داشتند. پس از پایان گفتگو، امام به سمت خانه روانه شد و دوست وی نیز با او همراه شد. به در خانه که رسیدند، امام خداحافظی کرد و وارد خانه شد. اسماعیل (فرزند امام) که شاهد ماجرا بود عرضه داشت: چرا به او تعارف نکردید که داخل خانه بیاید؟ امام فرمود: «لم‌یکن من شأنی إدخاله»؛ آمادگی پذیرایی از او را نداشتم/حال درونی‌ام برای دعوت از مهمان مساعد نبود. اسماعیل گفت: او البته داخل نمی‌شد (گویا از حالت آن دوست معلوم بوده که قصد مهمان شدن ندارد). امام فرمود: «یا بُنَیّ! انّی اکره ان یکتبنی الله عرّاضا»؛ پسرم! من دوست ندارم که خداوند نامم را در شمارِ کسانی بنویسد که از سرِ عادت و بدون علاقه‌ی حقیقی تعارف می‌کنند. 🔹️عرّاض به معنای بسیار تعارف‌کننده و در اینجا به معنای کسی است که تعارف غیر واقعی و پوشالی و از سر عادت دارد که البته وقتی عادت شود، بسیار نیز از زبان خارج می‌شود. دوری از تکلّفات دست‌وپاگیر و پرهیز از تعارفات نمایشی را از جعفربن‌محمد می‌آموزیم. 📚المحاسن، ج۲، ص۴۱۷ @tavanerejal

🔻شناسایی فرهنگِ مادیِ زیارتِ امام رضا در قرن چهارم هجری با تکیه بر باب پایانی کتاب عیون اخبار الرضا 🔹️همایش بین‌المللی الهیات زیارت 🎥 فیلم ارائه 📃 متن ارائه👇

💢به جای دک و پوز الکی، بگو حسش نیست 🔹گاهی عدم پذیرش وجود سرای دیگر ناشی از شبهه نیست؛ ناشی از بازی‌های نفس است. وجود سرایی که در آن جا باید نتایج اعمال خود را ببینیم مسؤولیت‌های سنگینی را بر دوشمان می‌گذارد؛ بنابراین بهتر است شروع کنیم به بازی تا بلکه بتوانیم آن مسؤولیت‌ها را نادیده بگیریم! 🔹این نکته ظریف قرآنی نه تنها در بحث معادباوری بلکه در تمام مسؤولیت‌هایی که به نحوی در زندگی شامل حال می‌شود، وجود دارد. شاه بیت بسیاری از نزاع های خانوادگی، فسادهای اخلاقی و حتی استدلال‌های به ظاهر منطقی و ژست‌های به ظاهر علمی همین بازی است. این بازی را جدی بگیریم و شفافیت را ابتدا در تاریک‌خانه‌های نفس خود محقق کنیم تا بعد بتوانیم مسائل دنیای بیرون را هم شفاف تر ببینیم. 🔹به هر حال طرف گمان کرده که خداوند استخوان های پوسیده را دوباه جمع نمی‌کند. خداوند متعال در پاسخ به او گفته ما توانایی داریم خطوط سر انگشتش را هم مثل اول بسازیم. بعد از این ادعا، مستقیما به عمق قضیه ورود می‌کند و آخر کار را همان اول می‌گوید. به تعبیر من می گوید ببین رفیق مشکل تو اصلا این حرفا نیست؛ مشکلت اینه که می‌خوای راحت باشی و خودتم خوب می‌دونی هر چند بهانه بیاری؛ پس صادق باش و ژست علمی نگیر و بی‌خیال این دک و پوز شو، صاف بگو حسش نیست. 🔹متن عربی قرآن که من تفسیر به رأیش کردم: أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظامَهُ بَلى‏ قادِرِينَ عَلى‏ أَنْ نُسَوِّيَ بَنانَهُ بَلْ يُرِيدُ الْإِنْسانُ لِيَفْجُرَ أَمامَهُ‏ ....بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‏ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ وَ لَوْ أَلْقى‏ مَعاذِيرَهُ. @mahdavi_arjmand

♦️جویا جهانبخش در ضرورت و اهمیتِ کتاب و کتابخوانی سخن می‌گوید🔺

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: روشهای نوین حدیث پژوهی با تکیه بر مسألۀ لایه شناسی 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🔹 جلسه اول: ١٣ اسفند ١٣٩۴ 🌀 مکان: دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: روشهای نوین حدیث پژوهی با تکیه بر مسألۀ لایه شناسی 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🔹 جلسه دوم: ١٣ اسفند ١٣٩۴ 🌀 مکان: دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: روشهای نوین حدیث پژوهی با تکیه بر مسألۀ لایه شناسی 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🔹 جلسه سوم: ١٣ اسفند ١٣٩۴ 🌀 مکان: دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: روشهای نوین حدیث پژوهی با تکیه بر مسألۀ لایه شناسی 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🔹 جلسه چهارم (آخر): ١٣ اسفند ١٣٩۴ 🌀 مکان: دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی 🆔 @OstadPakatchi