#تفاوت_علوم_تجربی_و_علوم_انسانی
✍ سید مهدی مرتضوی
🔹 درباره معنای #علم_دینی و امکان آن و همچنین #قلمرو_دین و انتظار بشر از آن، دیدگاههای مختلفی وجود دارد. برخی با استناد به #تبیان_کل_شئ بودن قرآن، بیان علوم تجربی از جمله طب را نیز در قلمرو دین و از جمله رسالتهای آن می‌دانند. برخی علم دینی را به علوم رایج در حوزه‌ها مانند فقه و اصول و تفسیر و کلام، که برگرفته از متون دینی یا درباره آن هستند محدود کرده و علوم انسانی را نیز از حیطه آن خارج می‌دانند.
🔹 دیدگاه #آیت_الله_حائری_شیرازی در این باره که چون همیشه با بیانی زیبا همراه است بسیار متین و راهگشاست.
🔹 بهره برداری حکیمانه ایشان از فرمایش امام صادق علیه السلام در توحید مفضل، درباره خلق گندم از جانب خداوند و وانهادن کاشت و برداشت و پخت آن بر عهده بشر، برای بیان تفاوت علوم انسانی و علوم تجربی ستودنی است.
🔹 از دیدگاه ایشان، شناخت حقیقت انسان از دسترس عقل و تجربه بشر خارج است لذا #انسان_شناسی بر عهده دین قرار دارد. البته قرار گرفتن انسان شناسی در قلمرو دین دلیل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد:
مخاطب دین، انسان و رسالت اصلی دین، تامین سعادت انسان در دنیا و آخرت است و رسیدن به این هدف، بدون داشتن تعریفی روشن از انسان و ابعاد و ویژگیهای او ممکن نیست.
🔹 بر اساس آنچه گفته شد، چون علوم انسانی مبتنی بر نوع نگاه ما به انسان هستند، پس می‌توانیم علوم انسانی‌ای که با انسان شناسی دینی سازگار هستند را #علم_دینی بخوانیم. به عبارت دیگر شرط لازم برای آن که علوم انسانی، دینی گردد، آن است که مبانی آن از منابع دینی استخراج گردد.
در این صورت لازم نیست تک تکِ گزاره های علمی از متون دینی استخراج گردد.
در ادامه سخن مرحوم حائری را در این باره می‌خوانیم:
💬 #آیت_الله_حائری_شیرازی
طب بر خلاف علوم انسانی، نیازی به #انسان_شناسی ندارد. وقتی طب نیاز به انسان شناسی ندارد، پس #صِرف_تجربه است. بشر در تجربه موفق است. مگر این جراحی هایی که می‌کنند ناموفق است؟! مگر علی علیه السلام وقتی زخم خورد طبیب را نیاوردند بالای سرشان برای اینکه معاینه کند؟
اطباء جدید، تمام تحقیقاتی که در پزشکی می‌کنند ارزش دارد، چون پزشکی ربطی به انسان شناسی ندارد تا در حوزه دین قرار بگیرد.
امام صادق علیه السلام در کتاب #توحید_مفضل به مفضل می‌گوید: نگاه کن مفضل، عبرت بگیر. ببین خدا #گندم را خلق کرد برای غذای مردم. اما کاشتن و داشتن و برداشتن و پاک کردن و آرد کردن و خمیر کردن و نان پختنش را خودش بر عهده نگرفت. این کار را نکرد. هم برای این که مردم بیکار نمانند، چون بی کاری آفت بزرگی است و جامعه را از بین می‌برد، و هم برای اینکه فکر مردم تعطیل نشود، مردم فکر کنند و تجربه کنند، چیز یاد بگیرند. و از راه چیز یاد گرفتن‌ها، خداشناس بشوند.
#علوم_انسانی از نوع خلق گندم است [که باید از خود دین اخذ شود و بشر توانایی آن را ندارد]، اما #علوم_تجربی و از جمله پزشکی، از نوع کاشت و داشت و برداشت و پاک کردن و آرد کردن و نان پختن است که به عهده انسان است.
آنچه را که برای بشر مقدور نیست، انبیاء می‌آورند. آنچه را که برای بشر مقدور است اگر انبیاء گفتند، استطراداً گفته اند. برای اینکه حقانیت خودشان را نشان بدهند گفته‌اند. طب الصادق، طب الرضا، طب النبی استطرادی است. پیامبران و امامان برای طب نیامده‌اند.
@haerishirazi
اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید
از طريق لينك زير مي‌توانيد به كانال يادداشتها بپيونديد
✅https://eitaa.com/yad_dashtha
#علم_دینی۱
✍️ سید مهدی مرتضوی
انتظاری بیجاست که با چند یادداشت مختصر بتوان درباره #علم_دینی به نتیجه‌ای روشن و قابل قبول همگان دست یافت. درباره این موضوع دیدگاههای مختلفی وجود دارد. دیدگاههای رایج را می توان ذیل سه دسته قرار داد:
۱. برخی به استناد #تبیان_کل_شئ بودن قرآن معتقدند گزاره‌های علمی اساسی در تمام دانشها از متون دینی قابل استخراج هستند و اگر این اتفاق نیفتاده از ضعف ماست. بر اساس این دیدگاه، تفاوتی بین علوم طبیعی مانند طب و معماری با علوم انسانی مانند روانشناسی وجود ندارد و برای تدوین و صورت‌بندی #علم_دینی در دانشهای مذکور باید به دنبال استخراج گزاره های علمی از آیات و روایات بر آمد.
دستاوردهای دانشهای بشری مانند پزشکی مدرن و روانشناسی و اقتصاد، غیر دینی یا ضد دینی بوده و باید آنها را حذف کرده و بجای آن دانشهای دینی را بنیان نهاد.
بر اساس این دیدگاه، رجوع به دانشهای غیر دینی، اعتراف به #نقصان_دین و منابع دینی تلقی می‌گردد.
گاهی طرفداران این دیدگاه، وجود علم دینی در حوزه علوم پایه از قبیل فیزیک و شیمی را مسکوت گذاشته و فقط بر #اسلامی_سازی_علوم انسانی و دانشهای طبیعی مانند #طب و #معماری که با حیات انسان ارتباط نزدیکتری دارند تاکید می‌کنند.
در این دیدگاه، بر استخراج گزاره های علمی از متون دینی به عنوان روشی معتبر برای دستیابی به علم تاکید شده و متدولوژی تجربی و دستاوردهای علمی بشر، مورد بی‌مهری یا کم توجهی قرار گرفته و حاشیه نشین می‌شوند.
۲. در مقابل، برخی منکر وجود علم دینی هستند. اینان تعابیر طب اسلامی و اقتصاد اسلامی و روانشناسی اسلامی را مفاهیمی تهی از معنا می‌دانند و تلاش برای #اسلامی_سازی_علوم را همچون کوبیدن آب در هاون، بی ثمر می‌دانند.
بر اساس این نگاه، هر دانشی بر اساس متدولوژی خاص خود در پی یافتن پاسخهای بشر و حل مسائل اوست. دانشها، همچون چاقو ابزارهایی در خدمت بشر برای رسیدن به اهدافش هستند. اقتصاد اسلامی مانند چاقوی اسلامی بی معناست. از این جهت تفاوتی بین #علوم_طبیعی و #علوم_انسانی وجود ندارد. اداره اقتصاد و سیاست داخلی و خارجی جامعه و امور پزشکی و روانشناسی و ... را باید به دانشمندان سپرد و عالمان دینی فقط در حوزه معارف دینی حق دخالت دارند. (ادامه در پست بعدی)
✅https://eitaa.com/yad_dashtha