#صدق_و_کذب_تصوری الحد يخالف المقدمة(قضیه) التي يكلف المتعلم تسليمها و ليست بينة بنفسها، بل يخالف كل مقدمة. و إن كان الحد قد يقال على هيئة مقدمة: مثلا كما لقائل أن يقول إن الوحدة هي ما لا ينقسم بالكم . و وجه المخالفة أن الغرض ليس أن يصدق على الوحدة محمول ما، بل أن يتصور معنى اسم الوحدة أو معنى ذات الوحدة، لا أنها هل هي كذا أو ليست كذا. ثم لا سبيل إلى تلقين ذلك إلا بقول يقال على هيئة المقدمة و لا يكون في ذلك منازعة البتة: لأن لكل حد أن يوضع له كل اسم . إنما تقع المنازعة في الحدود - إن وقعت - لا في معنى التصديق بل في خطإ إن وقع في التصور. و أما المقدمة فإنما تورد ليقرر بها التصديق لا التصور برهان شفاص۱۱۰و ۱۱۱ در اینجا جناب بوعلی تذکر می دهند که همانطور که ما در بحث تصدیقات خطا داریم در بحث حدود هم خطا داریم، در واقع تصورات وقتی در مقام تعریف قرار می گیرند و تعریف حالت حدی به خود می گیرد( نه حالت شرح الاسمی که نزاع ندارد) امکان خطا در آن مطرح می شود، پس این تصور غلط که تصورات مطلقا صدق و کذب ندارند را باید اصلاح کرد و میان تصور بماهوهو و تصور بماهو فی مقام التعریف تفکیک کرد. جناب بوعلی در نوشته های مختلف تذکر می دهند که در مقام قضیه و تصدیق ما نسبت را تطبیق می دهیم و قضاوت می کنیم، در حالی که در مقام تعریف این شکل از تطبیق نیست و بحث نسبت نمی باشد، به عبارتی در یکی بحث مطلب ما است و در یکی بحث مطلب هل. پ.ن: ایشان می فرمایند که ما برای تلقین تعریف چاره ای نداریم جز اینکه به تعریف شکل قضیه بدهیم، ولی این باعث خلط مطلب برای شما نشود چرا که هدف در این مورد نسبت نیست #منطق #تعریف

#استدلال_در_حکمت_عملی برخلاف آنچه که بین ما جا افتاده که مباحث حکمت عملی حالت مشهوری دارد، جناب بوعلی در این متن تذکر می دهند که این موارد مشهوری هستند تا زمانی که حدوسطی برای آن ها آورده نشود، ایشان می فرمایند که اگر این موارد مشهوری که همه هم روی آن ها اشتراک نظر دارند را به دست یک جوانی بدهیم که دارای قوه تشخیص است ولی اولین بار است به دنیا می آید و بحث شرم و حیا و...هم مطرح نباشد، مشکلی با این مطلب ندارد که مثل شکر منعم را قبول نکند، ظلم قبیح است را قبول نکند و...، پذیرش این مطالب برای او زمانی است که برای او در این موارد استدلال آورده شود و قوم به این بحث که باید برای این موارد استدلال اورد توجه ندارد. پس ایشان با تدکر این مطلب که این امور تا زمانی که حدوسط و استدلال برای آن ها نیاید حالت مشهوری و جدلی دارند، تذکر دادند که به این امور می شود شکل برهانی هم داد و إن كانت المقدمات الأولى ليست ذوات وسط‍‌، بل لها وسط‍‌ ما مثل أن العدل جميل و الظلم قبيح، فإنه مأخوذ في الجدل على أنه لا وسط‍‌ له. و في العلوم يطلب لذلك وسط‍‌. و ربما طلب أيضا في الجدل على نحو ما يخاطب به سقراط‍‌ تراسوماخوس. برهان شفا، ص225 و الذي على سبيل تسليم مشترك فيه: إما أن يكون رأيا يستند إلى طائفة، أو يكون رأيا لا يستند إلى طائفة، بل يكون متعارفا في الناس كلهم قبوله، و قد مرنوا(عادت) عليه، فهم لا يحلونه محل الشك: و إن كان منه ما إذا اعتبره المميز ، و جعل نفسه كأنه حصل في العالم دفعة و هو مميز، و لم يعود شيئا و لم يؤدب و لم يلتفت إلى حاكم غير العقل، و لم ينفعل عن الحياء و الخجل، فيكون حكمه خلقيا لا عقليا، و لم ينظر إلى موجب مصلحة فيكون بوسط‍‌ لا بضرورة، و أعرض عن الاستقراء أيضا فيكون بوسط‍‌، و لم يلتفت إلى أنه هل ينتقض عليه بشيء. فإذا فعل هذا كله و رام أن يشكك فيه نفسه أمكنه الشك: كقولهم إن العدل جميل، و إن الظلم قبيح، و إن شكر المنعم واجب. فإن هذه مشهورات مقبولة، و إن كانت صادقة فصدقها ليس مما يتبين بفطرة العقل المنزل المنزلة المذكورة، بل المشهورات هذه و أمثالها منها ما هو صادق و لكن يحتاج في أن يصير يقينا إلى حجة ، و منها ما هو صادق بشرط‍‌ دقيق لا يفطن له الجمهور. برهان شفا، ص65 #منطق #مستقلات_عقلیه #حکمت_عملی

#حکمت_انسانی العلم المدنى يشتمل على النظر فى السعادة التي هى بالحقيقة سعادة، و فيما هو سعادة بالظن لا بالحقيقة، و فى الأشياء التي اذا استعملت فى المدن، نال بها أهلها سعادة، و تعرّف الأشياء التي اذا استعملت فى المدن عدلت بأهلها عن السعادة. و هذا العلم يسمّى الفلسفة الانسانية، و يسمّى العملية، لأنّها انما تفحص عن الأشياء التي شأنها أن تعمل بالارادة و تنال بالارادة. منطقیات فارابی ص14

#هویت_عقل_عملی در اینجا جناب صدرا به قول از بوعلی توضیح می دهند که هویت عقل عملی برعکس چیزی که بعضی مثل قطب رازی در محاکمات فرمودند صرفا گرایش نیست، بلکه هویت تعقلی دارد و فکر می کند قال الشيخ الرئيس للإنسان تصرف في أمور جزئية و تصرف في أمور كلية - و الأمور الكلية أنما يكون فيها اعتقاد فقط و لو كان أيضا في عمل فإن من اعتقد اعتقادا كليا - أن البيت كيف ينبغي أن يبنى فإنه لا يصدر عن هذا الاعتقاد وحده فعل بيت مخصوص صدورا أوليا فإن الأفعال تتناول لأمور جزئية و تصدر عن أجزاء جزئية و ذلك لأن الكلي من حيث هو كلي ليس يختص بهذا دون ذاك فيكون للإنسان إذن قوة تختص بالآراء الكلية و قوة أخرى تختص بالروية في الأمور الجزئية فيما ينبغي أن يفعل و يترك بما ينفع و يضر و مما هو جميل و قبيح و مما هو خير و شر و يكون ذلك بضرب من القياس و التأمل صحيح أو سقيم غايته أنه يوقع رأيا في أمر جزوي مستقبل من الأمور الممكنة لأن الواجبات و الممتنعات لا يروى فيها ليوجد أو يعدم و ما مضى أيضا لا يروى في إيجاده على أنه ماض فإذا أحكمت هذه القوة تبعت حكمها حركة القوة الإجماعية إلى تحريك البدن كما كانت تتبع أحكام قوة أخرى في الحيوان - أو تكون هذه القوة استمدادها من القوة التي على الكليات فمن هناك تأخذ المقدمات الكلية الكبروية فيما يروي و ينتج في الجزويات فالقوة الأولى للنفس الإنسانية قوة تنسب إلى النظر فيقال عقل نظري و هذه الثانية قوة تنسب إلى العمل فيقال عقل عملي - و تلك للصدق و الكذب و هذه للخير و الشر في الجزئيات و تلك للواجب و الممكن و الممتنع و هذه للجميل و القبيح و المباح و مبادي تلك من المقدمات الأولية و مبادي هذه من المشهورات و المقبولات و التجربيات الواهنة دون الوثيقة و لكل واحدة من هاتين القوتين رأي و ظن فالرأي هو الاعتقاد المجزوم به و الظن هو الاعتقاد المميل إليه مع تجويز الطرف الآخر اسفار، ج9، ص83 #عقل_عملی

و الحكمة المتعلقة بالأمور النظرية التي إلينا أن نعلمها و ليس إلينا أن نعملها تسمى حكمة نظرية. و الحكمة المتعلقة بالأمور العملية التي إلينا أن نعلمها و نعملها تسمى حكمة عملية. و كل واحدة من الحكمتين تنحصر فى أقسام ثلاثة: فأقسام الحكمة العملية: حكمة مدنية، و حكمة منزلية، و حكمة خلقية. و مبدأ هذه الثلاثة مستفاد من جهة الشريعة الإلهية، و كمالات حدودها تستبين بالشريعة الإلهية، و تتصرف فيها بعد ذلك القوة النظرية من البشر بمعرفة القوانين العملية منهم و باستعمال تلك القوانين فى الجزئيات. عیون الحکمه ص30 #شرع #شرع_و_حکمت #ابن_سینا

باب بندی کتاب های مهم تاریخ منطق نقد خوبی است به دیدگاه مرسوم که منطق را صرفا۲بخشی یا۹بخشی می داند #منطق

#کابرد_های_عقل_و_دین ۱.ما دو نوع عقل داریم، یک #عقل قبل از دین و یک عقل بعد از دین، عقل #قبل_از_دین با اندیشیدن ما را به ساحت دین می برد و احیانا به انکار دین می پردازد ۲. عقل وقتی بر ساحت #دین می رسد حجیت خود را حفظ می کند چرا که خود دین را اثبات کرده بود و لذا کاربرد هایی دارد: الف. در مقام حیرت میان ظهورات مختلف می تواند رجحانی برای ترجیح یکی از موارد باشد ب. در مقام فهم گزاره های معارفی عقل تربیت یافته است که می تواند فهم مطلب کند و عقل بدوی قدرت فهم عمق مطالب را ندارد و چه بسا حکم به #تعارض و تاویل کند، لذا این عقل است که می تواند میان گزاره های دینی انسجام ایجاد کند و یک نظام منظم ارائه دهد، نظامی که به شکل نفس الامری و نه اقناعی ارائه گردیده است، نمونه این مطلب را مثلا در بحث اراده انسانی به وضوح می توان دید ۳.انسان دارای ساحت های مختلف وجودی است، #ساحت_عقلانی ، #ساحت_شهودی و...، هرکدام از این ساحت ها نوع معرفت خاص خود را طلب می کنند، هیچگاه معرفت عقلی، پرکننده معرفت شهودی نیست و برعکس، لذا نباید گفت تو که شهودا به مطلب رسیدی دیگر تو را چه نیاز به فلسفه، تو که به شکل #دینی به مطلب رسیدی تو را چه نیاز به فلسفه، اتفاقا به همه این ها نیاز است و به هماهنگی تمام این ساحت ها نیز نیاز است وگرنه انسان از تعارض این ساحت ها رنج می برد، مشهور است که ویتگنشتاین وقتی مباحث خود را در حلقه وین نقل می کرد خود از بیان نظریات خود رنج می برد چرا که با ساحتی که خود به اون رسیده بود هماهنگ نیست ۴. از بحث تمدنی مطلب نباید چشم پوشی کرد، زبان #عرفان و زبان دین زبان #تمدنی شاید نباشد، فلسفه زبان تمدنی دارد که به شکل برهانی ایجاد مفاهمه می کند ۵. درک عقلانی مطالب دینی و نه درک #تقلیدی خود کمالی است که قابل انکار نیست و لذا از این زاویه هم فلسفه ارزشمند می گردد( البته این مطلب انکار کننده بحث برای کسی که توانایی درک مطلب را ندارد نیست) ۶. هر فیلسوف با کار عقلانی خود به عقل خود #تعین هایی می دهد، مثلا فلان فیلسوف می گوید نمی توان به واقع رسید و فلان فیلسوف می گوید می توان به واقع رسید، فلان فیلسوف می گوید تجربه ما را به یقین می رساند و فلان فیلسوف می گوید نمی تواند، همه این ها تعین های عقل هستند و کسی آن ها را محکوم نمی کند که چرا اینچنین تعینی به عقل خود دادی؟چرا؟ چون این تعین را عقلا به آن رسیده، لذا اگر فیلسوف مسلمان هم عقلا به دین برسد و دین را به عنوان یک تعین عقلانی بپذیرد هیچ حرجی به آن نیست(البته عرض کردم فیلسوف در ساحت فلسفه فلسفیا #برهان می اورد و خلط روشی نمی کند) ۷. گزاره های #بدیهی_عقلی معیار سنجش گزاره های دینی هستند و در مقام متن دینی حاضر هستند، در واقع ما میان دین و عرفان و عقل یک دور هرمونیتکی برای فهم واقع داریم، بله قیاس مرکب طولانی از این بحث من خارج است اما گزاره های بدیهی اولیه قضیشان فرق می کند( اتفاقا خود دین با دعوت به تفکر و ندادن روش تفکر به این روش فطری تفکر مهر تایید گذاشته است) #دین #فلسفه #عقل

#ساحت_های_مختلف_ادراکی ما ادراک داریم، و اصل ادراک خودمان را هم مستقیما فهم می کنیم، بر اساس نوع مدرکاتمان، ادراکاتمان را هم تقسیم بندی می کنیم، مثلا می گوییم من گاهی صورت می فهمم، گاهی معنا می فهمم، پس من حس می کنم، پس من تعقل می کنم، ادراک کننده همه این ها ما هستیم، ولی نوع ادراکاتمان مختلف است و برای همین آن را به ساحت های مختلف خودمان نسبت می دهیم(خود ما ساحت های مختلف ادراکی داریم) پس من به علت این ارتباط مستقیمی(حضوری) که با ادراک خودم دارم، می توانم این ادراک خودم رو پدیدار شناسی کنم و بگویم یکی فلان است و دیگری فلان. البته نسبت به کنش های خودم هم ادراک مستقیم دارم، برای همین می گویم من استدلال می کنم، من توصیف می کنم، من تحلیل می کنم و... و بعد از درک این مطالب می توانم این مطالب رو مثلا در ساحت عقل خودم قرار بدهم #ادراک

بارها به این فکر کردم که رمزماندگاری عاشورا در میان این همه وقایع تاریخی به ظاهر مشابه با اون چیست؟ وقتی از لحاظ فلسفی به این پدیده نگاه می کنم جوابی که به اون می رسم اینه که هستی میل به سمت خداوند و بی نهایت دارد، و عاشورا اوج این حرکت است، در واقع بیش از اینکه صحنه سیاه عاشورا آن را ماندگار کرده باشد، صحنه سفید عاشورا سبب ماندگاری آن شده است، این صحنه به یک نحو خود گمشده انسان است ولی همیشه بعد از این تحلیل از خودم می پرسم یعنی تمام قضیه این هست و بس؟جایگاه تراژدی در واقعه چیست؟نقش قسمت سیاه عاشورا در اینجا چیست؟و... #عاشورا

#مبنای_تقسیم_حکمت لما جاء الإنسان كالمعجون من خلطين صورة معنوية أمرية و مادة حسية خلقية و كانت لنفسه أيضا جهتا تعلق و تجرد لا جرم افتنت الحكمة بحسب عمارة النشأتين بإصلاح القوتين إلى فنين نظرية تجردية و عملية تعقلية اسفار ج1، ص20 #تقسیم_حکمت

معنای منزل در تقسیم حکمت عملی المدينة و المنزل ليس يعنى به عند القدماء المسكن وحده لكن إنّما يعنى به الذين يحويهم المسكن ، كيف كانت المساكن و من أيّ شيء كانت و حيث كانت تحت الأرض أو فوق الأرض ، كانت من خشب أو طين [أو من صوف] و شعر أو غير ذلك من سائر الأشياء التي تعمل منها المساكن التي تحوي ناسا. فصول منتزعه فارابی ص40 #حکمت_عملی

در اینجا جناب فارابی ملاک ریاست و پادشاهی را نه تنها فضیلت می دانند، بلکه می فرمایند اکمل افراد جامعه باید وظیفه ریاست جامعه رو به عهده بگیره و این مطلب چه قدر مارو به اندیشه امامت شیعه نزدیک می کنه المَلِك في الحقيقة هو الذي غرضه و مقصوده من صناعته /التي يدبّر بها المدن أن يفيد نفسه و سائر أهل المدينة السعادة الحقيقيّة، و هذه هي الغاية و الغرض من المهنة الملكيّة. و يلزم ضرورة أن يكون ملك المدينة الفاضلة، أكملهم سعادة إذ كان هو السبب في أن يسعد أهل المدينة. فصول منتزعه، ص47 #حکمت_عملی