یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
1️⃣ «یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ عَلَیكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإیمانِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقینَ»
در آیه۱۴ سخن از این بود که عدهای ادعای ایمان کردند و خداوند به پیامبرش دستور داد که به آنها بگوید آنها فقط اسلام آوردهاند و هنوز ایمان در دلهایشان وارد نشده است؛ و البته همین اسلام هم بیخاصیت نیست؛ بلکه در همین حد هم اگر اطاعت خدا و رسول در پیش گیرند بهرهاش را میبرند.
سپس در دو آیه توضیح داد چه کسانی ایمان حقیقی دارند و آن عده را به خاطر اینکه به خیال خود میخواهند خدا را از دینداریشان آگاه کنند مذمت کرد.
اکنون بحث را بر سر اسلام آوردن برد.
این آیه را میتوان ناظر به افراد و موضعگیریهای آنها که در آیات قبل بیان شد فهمید و هم میتوان مستقل دانست (و بارها بیان شد که همه این معانی میتواند مد نظر بوده باشد)؛
یعنی:
➖ناظر به همان کسانی باشد که در آیات قبل مورد توجه بودند، و میخواهد بیان کند که آنها ابتدا ادعای ایمان کردند و خداوند به آنها فرمود که ایمان به دل شما وارد نشده و ما فقط در حد اسلام آوردن از شما قبول میکنیم. در مرحله بعد اینها همین اسلام آوردن را هم مایه منت گذاشتن قرار دادند! در واقع اینها دو مرحله مذمت شدند: اولا شما ایمان ندارید و فقط اسلام دارید؛ ثانیا به خاطر اینکه برای همین اسلام آوردنشان هم منت میگذارند.
(این تفسیر با گزارش سنی از شأن نزول آیه سازگارتر است، مثلا: التحرير و التنوير، ج26، ص225 ؛ هرچند در برخی تفاسیر شیعه هم همین گونه شرح داده شده است؛ از جمله مجمع البيان، ج9، ص209 ؛ تفسیر كنز الدقائق، ج12، ص362 ؛ تفسير نور، ج9، ص201 ).
➖مطلب مستقلی باشد (که این با گزارش شیعی از شأن نزول آیه سازگارتر است)، و میخواهد بیان کند که عدهای از مسلمانان گمان میکنند لطفی در حق خدا و رسول کردهاند که اسلام آوردهاند و برای همین با اسلام آوردنشان منت میگذارند؛ و خداوند این ذهینت را تخطئه میکند.
💢در هر دو حالت فوق، تخطئهای که در این آیه آمده نیز چند وجه میتواند داشته باشد:
🌴الف. همین اسلامی که دارید منتی از جانب خداوند بر شماست نه منتی از شما بر خدا و رسول.؛ که خود این هم میتواند از جهات متعدد باشد:
🌿الف.۱. پیامبر فقط وظیفه تبلیغ و رساندن پیام داشته است؛ لذا توجیهی ندارد که به خاطر پذیرش پیام او بر وی منت بگذارید (الميزان، ج18، ص330).
🌿الف.۲. شما نیستید که لطف کردهاید که اسلام آوردهاید که حالا بر پیامبر منت میگذارید، بلکه خداست که بر شما لطف کرده که شما را به این وادی وارد و از منافع دنیوی و اخروی آن بهرهمند نموده است (الميزان، ج18، ص330).
🌿الف.۳. ...
🌴ب. صرف اسلام آوردن ارزش منت گذاشتن ندارد؛ آنچه ارزش منت گذاشتن دارد ایمان است نه اسلام؛ و ایمان هم منت خدا بر شماست که با این اسلام آوردن شما را به سمت ایمان هدایت کرد (الميزان، ج18، ص330).
🌴ج. ...
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
2️⃣ «یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا»
با اینکه اینان عمل منت گذاشتن را انجام دادهاند و علیالقاعده باید با فعل ماضی از عمل آنان یاد شود، چرا با فعل مضارع به کار آنها اشاره کرد؟
🌴الف. برای اینکه حال آنان را نشان دهد که چگونه با کاری که انجام ندادهاند دارند منت میگذارند، شبیه کاربرد فعل مضارع است در آیه «زُيِّنَ لِلَّذينَ كَفَرُوا الْحَياةُ الدُّنْيا وَ يَسْخَرُونَ مِنَ الَّذينَ آمَنُوا» (بقره/212)
📚التحرير و التنوير، ج26، ص225
🌴ب. فعل مضارع دلالت بر یک نحوه استمرار فعل و تداوم آن در زمان حال دارد؛ شاید بدین طریق میخواهد به وجود یک رویهای در رفتار ایشان اشاره کند؛ یعنی این طور نبوده که یکبار منت گذاشته و تمام شده باشد؛بلکه رویهشان این است که در هر مناسبتی و دائما بخاطر اسلام آوردنشان منت میگذارند.
🌴ج. ...
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
3️⃣ «یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ عَلَیكُمْ»
منّت نهادن بر پيامبر، در حقيقت منّت گذاردن بر خداست (خداوند پاسخ منّت بر پيامبرش را آنگونه مىدهد كه گويا منّت بر او گذاشتهاند)؛ و خداوند به اسلام و ايمان و عبادت ما احتياج و نيازى ندارد
📚تفسير نور، ج9، ص201
📝نکته تخصصی #جامعهشناسی:
رابطه #منت و #اطاعت
با اینکه واضح است که ما چون در درک راه سعادت بتنهایی ناتوانیم نیاز به دین الهی داریم که راه سعادت را به ما نشان دهد، چه میشود که عده ای گمان میکنند که پیامبر ص است که به اسلام آوردن ما محتاج است؟
به نظر میرسد ریشه این مساله در نگاه صرفا دنیوی به پذیرش دین است. می دانیم که اساسا دینداری مستلزم کرنش و خضوع انسانها در قبال دعوت یک شخص خاص (پیامبر، کاهن، و ...) است، به نحوی که هرچه او گفت تسلیم باشند.
و میدانیم که این تسلیم بودن، خواه ناخواه یک قدرت و اقتدار ویژه در زندگی دنیوی برای آن شخص ایجاد میکند، که از منظر دنیوی محض، رسیدن به چنین قدرتی آرزوی تمام دنیامداران است.
💢در نگاه دنیامدارانه، طبیعی است که اگر ما به کسی قدرت بدهیم ماییم که بر او منت گذاشتهایم؛
این در خصوص قدرتهای سیاسی بسیار واضح است:
کسانی که با رأی یا حمایت عدهای از مردم به قدرت میرسند قدرت خود را وامدار ایشان میدانند، و از این رو، آنان بر وی منت دارند.
در نظامات دنیوی در این زمینه اگر تفاوتی باشد در نحوه جبران آن منت است، مثلا
➖در نظامهای اریستوکراسی (اشرافسالاری) چون آن عدهای که زمینهساز رسیدن وی به قدرت بودند (که در تعبیر قرآنی به عنوان «ملأ» از آنها یاد میشود) کاملا محدود و معیناند و نقش نسبتا مستقیمی در به قدرت رسیدن حاکم دارند، حاکم در ازای قدرتی که به او بخشیدهاند آنان را در این قدرت سهیم میکند.
➖اما در نظامهای دموکرسی چون تعداد افرادی که در بخشیدن قدرت به حاکم بسیار زیادند حاکمان عملا به جای اینکه سهم معینی از قدرت را به حامیان خود بدهند سعی میکنند اقداماتی را به نفع حامیان خود انجام دهند ویا با وعده و وعید آنان را همچنان از خود راضی نگهدارند ویا ...، و خلاصه به هر طریقی شده آنان را راضی نموده و پایگاه اجتماعی خود را حفظ کنند.
در واقع،
اگر افراد خود را موظف به اطاعت از یک حاکم میکنند و عملا به وی قدرت میدهند، آن حاکم هم عملا خود را موطف به منتکشی از آنان میکند؛
با این تفاوت که مثلا در نظامات آریستوکراسی این منتکشی صرفا نسبت به طبقه اشراف انجام میشود (از این روست که حتی کسی مثل فرعون، وقتی حضرت موسی ع را رقیب قدرت خویش میبیند به منتکشی از ملأ اقدام میکند و به آنها میگوید شما چه دستوری میدهید: «يُريدُ أَنْ يُخْرِجَكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ فَما ذا تَأْمُرُون» (اعراف/۱۱۰) «يُريدُ أَنْ يُخْرِجَكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ بِسِحْرِهِ فَما ذا تَأْمُرُون» (شعراء/۳۵))،
اما در نظامات دموکراسی این منتکشی نسبت به عموم جامعه انجام میشود.
💢اما مساله بسیار مهم این است که کسی که واقعا از طرف خداوند ماموریتی برای خود قائل باشد از این قاعده خارج است؛ زیرا هدف اصلیاش کسب قدرت نیست، بلکه کمک کردن به مردم است برای رسیدن به سعادت حقیقی خود.
اما مشکل در اینجاست که وی اگر بخواهد آن تعالیم خداوند توسط مردم عمل شود چارهای ندارد جز اینکه مردم را به اطاعت از خویش بخواند
(عبارت «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطيعُونِ: تقوای الهی در پیش گیرید و از من اطاعت کنید» ترجیعبند سخن تمام پیامبران در سوره شعراست که در آیات ۱۰۸ و ۱۱۰ و ۱۲۶ و ۱۳۱ و ۱۴۴ و ۱۵۰ و ۱۶۳ و ۱۷۹ تکرار شده است)،
و اجابت مخاطبان خود بخود زمینه قدرت را برای آنان فراهم میآورد و از این جهت در ظاهر کارهای آنها شبیه کارهای قدرتطلبان میشود، لذا همواره دشمنان پیامبران، همواره ایشان را به قدرتطلبی متهم میکردهاند:
«فَقالَ الْمَلَأُ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ما هذا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُريدُ أَنْ يَتَفَضَّلَ عَلَيْكُمْ» (مومنون/۲۴).
@yekaye
👇ادامه مطلب👇
ادامه تدبر ۳ (رابطه #منت و #اطاعت)
آنچه این معضل را دوچندان میکند این است که همواره، در فقدان انبیاء (همانند حکایت سامری) و بویژه بعد از درگذشت آنان، عدهای از دنیامداران همان شریعت الهی را ابزاری برای کسب قدرت قرار میدهند؛ واقعهای که در تمام دینهای قبلی رخ داد و در اسلام هم تکرار شد.
و آنچه باز کار را سختتر میکند این است که گاه برخی از عالمان دین به این قدرتطلبی از راه دین اقدام میکنند؛ چنانکه قرآن کریم صریحا این را هم در مورد سامری (طه/۷۸-۹۸) و هم در مورد علمای بعدی یهود و نصاری حکایت کرده: «اتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّه» (توبه/۳۱)؛ و پیامبر اکرم ص نیز در مورد انحراف و دنیامداری برخی از علما پس از خویش هشدارهای فراوانی داده است.
و البته از آن سو همواره علمایی هم بودهاند که در مقابل این انحرافات میایستادهاند و واقعا برای رضای خدا – و نه برای رسیدن به قدرت- مردم را به دینداری دعوت میکردهاند.
🤔اینجاست که کار، هم بر دعوتکنندگان واقعی دین و هم بر مخاطبان سخت میشود:
مدعیان دروغین خود را همچون مدعیان واقعی جلوه میدهند و بلکه علمای واقعی را قدرتطلب معرفی میکنند و مخاطب هم درمیماند که کدام از اینان که با ادعای اقامه دین از ما حمایت میخواهند، هدف اصلیشان، به قدرت رسیدن و کسب منافع دنیوی است، و کدام هدفشان برپایی خود دین و رساندن انسانها به سعادت؟
💢شاید این آیه یک راهکاری برای تشخیص به ما میدهد:
خداوند به پیامبرش میفرماید در برابر منت گذاشتن آنان بر خود بگو که منت نگذارید، بلکه اگر منتی باشد از جانب خداست آن هم در خصوص هدایت شما به ایمان.
اکنون آن کس که دارد به دین دعوت میکند وقتی با منت گذاشتن پیروانش مواجه میشود به سمت سهم دادن به آنها و کوتاه آمدن از احکام شریعت مطابق مذاق مخاطبان گام برمیدارد یا همچنان بر ارائه تعالیم شریعت الهی آن گونه که واقعا در متن شریعت آمده است – هرچند مخاطبان خوششان نیاید – اصرار میورزد (حتی اگر در عمل، بخاطر مشکلات اجرایی از عهده اجرای احکام شریعت برنیاید)؟
اگر وی دیندار شدن مخاطبان را منتی بر خود ببیند و آنگاه به اقتضای این رفتار خاصی مرتکب شود (مانند اینکه بکوشد علمای دیگر را صرفا از این بابت که شمار پیروان را میکاهند از میدان بدر کند، ویا حتی اندکی بخاطر دل مخاطبان در تبیین احکام شریعت تصرف کند، ویا ...) معلوم است که وی هدفش کسب قدرت است نه رساندن مردم به سعادت.
اما اگر در این گونه موقعیتهای خطیر همچنان از مسیر تقوا خارج نشود در مسیر هادیان حقیقی دین گام برمیدارد.
شاید احادیثی که از رسول الله ص و امام صادق ع آمده که اگر کسی به نام دین دست به قیام بزند و مردم را به خویش دعوت کند در حالی که میداند در میان مردم عالمتر از او وجود دارد شخص گمراه است (الكافي، ج5، ص27 ؛ الغيبة للنعماني، ص115) هشداری بوده برای پرهیز از این گونه قدرتطلبیهایی که در لوای دعوت به دین انجام میشود.
تاریخ شیعه پر است از علمایی که بخاطر اینکه علیرغم اینکه مردم آنها را تنها گذاشتهاند حاضر نشدهاند ذرهای در احکام خداوند دست ببرند ویا از باب اینکه عالم دیگری را از خود برتر میدیدهاند از تصدی مرجعیت و یا حتی تدریس و هر کار دیگری که یک نحوه اقبال مردم به آنان را در پی داشته کنار میکشیدهاند.
📝ثمره #اخلاقی
کسانی هم که اسلام آوردن خود را منتی بر دین میبیند، دین را صرفا از زاویه دنیاخواهی و دنیامداری تحلیل میکنند؛ آنان نیز مسلمانانیاند که حقیقتا ایمان در دلشان وارد نشده است.
اگر برخی از عالمان آن چنان میلغزند این دسته از مردم هم که با منت گذاشتن خود، انتظارات ناروایی از دین و عالمان دینی رقم میزنند و می خواهند که احکام دین همواره به میل آنان باشد، در این انحراف مقصرند.
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
4️⃣ «یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا ... بَلِ اللهُ یمُنُّ عَلَیكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإیمانِ»
در تدبر ۲ اشاره شد که چرا با اینکه اینان منت گذاشتهاند برای حکایت از اقدامشان، از فعل مضارع به جای فعل ماضی استفاده شد. اکنون میافزاییم اینکه منت خداوند بر اینان در خصوص هدایتشان به ایمان نیز با فعل مضارع بیان شد دلالت دارد بر اینکه:
🌴الف. هنوز آنها ایمان نیاوردهاند، ولی احتمالا به زودی ایمان خواهند آورد (التحرير و التنوير، ج26، ص225 ).
🌴ب. هنوز آنها ایمان نیاوردهاند، ولی انتظار میرود که بزودی ایمان بیاورند.
🌴ج. ...
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
5️⃣ «یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ
هدايت شدن به اسلام و پذيرش اسلام، نعمت بزرگ الهى و منّتى از جانب خداست (تفسير نور، ج9، ص201).
📝منت در قرآن کریم
ماده «منن» ۲۷ بار (در ۲۵ آيه) در قرآن کریم به کار رفته است، که ۴ مورد آن ربطی به منت گذاشتن ندارد؛ بلکه درباره «منّ» به معنای ترنجبین (بقره/۵۷؛ اعراف/۱۶۰؛ طه/۸۰) ویا «الْمَنُون» به معنای مرگ (طور/۳۰) است.
اما بقیه موارد، را میتوان در یک دستهبندی کلی در سه قسم قرار داد: مواردی در آن از منت گذاشتن بین انسانها سخن به میان آمده، مواردی که درباره منت بین خدا و انسان است، و مواردی که ظرفیت این را دارند که بر هریک از این دو منطبق شوند؛
از این موارد:
🌴الف) ۸ آیه به طور واضح ناظر به منت گذاشتن انسانها بر همدیگر است، که:
🌿الف.۱) در ۶ آیه، منت گذاشتن، مذمت یا نهی شده است:
1.«الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللَّهِ ثُمَّ لا يُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذىً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ» (بقرة/262)
2.«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى ...» (بقرة/264)
3.«وَ تِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَيَّ أَنْ عَبَّدْتَ بَني إِسْرائيلَ» (شعراء/22)
4.«يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإيمانِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ» (حجرات/17)
5.وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ» (مدثر/6)
🌿الف.۲) در ۲ آیه، این منت گذاشتن، اجازه داده شده است، که معلوم است در این دو مورد مقصود از منت، لطف اضافی کردن در حق کسی است:
1.«هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسابٍ» (ص/39)
2.«فَإِذا لَقيتُمُ الَّذينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً» (محمد/4)
🌴ب) ۱۱ آیه ناظر به منت گذاشتن خدا بر انسانهاست، که:
🌿ب.۱) ۷ مورد آن جایی است که خداوند خودش دارد ابراز میکند که منت گذاشته است:
1.«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنينَ إِذْ بَعَثَ فيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي ضَلالٍ مُبينٍ» (آلعمران/164)
2.«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ في سَبيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثيرَةٌ كَذلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيراً» (نساء/۹۴)
3.«قالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِنْ نَحْنُ إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَمُنُّ عَلى مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ» (ابراهیم/۱۱)
4.«وَ لَقَدْ مَنَنَّا عَلَيْكَ مَرَّةً أُخْرى؛ إِذْ أَوْحَيْنا إِلى أُمِّكَ ما يُوحى؛ أَنِ اقْذِفيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِفيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لي وَ عَدُوٌّ لَهُ وَ أَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِنِّي وَ لِتُصْنَعَ عَلى عَيْني» (طه/37-39)
5.«وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثينَ» (قصص/۵)
6.«وَ لَقَدْ مَنَنَّا عَلى مُوسى وَ هارُونَ» (صافات/114)
7.«يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإيمانِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ» (حجرات/17)
🌿ب.۲) در ۴ آیه انسانها امر خاصی را منت خدا بر خودشان یا دیگران میدانند:
1.«وَ كَذلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِيَقُولُوا أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْنِنا أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِالشَّاكِرينَ» (أنعام/53)
2.«قالُوا أَ إِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ قالَ أَنَا يُوسُفُ وَ هذا أَخي قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَ يَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنينَ» (يوسف/90)
3.«وَ أَصْبَحَ الَّذينَ تَمَنَّوْا مَكانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ وَيْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ يَقْدِرُ لَوْ لا أَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا لَخَسَفَ بِنا» (قصص/82)
4.«فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ» (طور/27)
@yekaye
👇ادامه مطلب👇
ادامه تدبر ۵ (منت در قرآن کریم)
🌴ج) و نهایتا در ۴ مورد هم اشاره به پاداش بهشتیان است که میفرماید آن پاداشی بیمنت است، که این را هم میتوان ذیل دسته اول (منت بین مردم) و هم در دسته دوم قرار داد. از این جهت در دسته دوم میرود که چون بحث اجر بهشتیان است در فضای نسبت بین خدا و انسانهاست و ظهورش این است که میخواهد بفرماید در بهشت هیچ منتی برای این پاداش بر شما نمیگذارند؛ اما با توجه به اینکه میدانیم خداوند در هرچه به ما دهد عملا منتی بر ما دارد چهبسا مقصود از پاداش بیمنت، این است که در دریافت این پاداش منتی از جانب کسی (نه از جانب خداوند) بر آنها گذاشته نمیشود.
1.«وَ إِنَّ لَكَ لَأَجْراً غَيْرَ مَمْنُونٍ» (قلم/3)
2.«إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ» (فصلت/8)
3.«إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ» (انشقاق/25)
4.«إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ» (تين/6)
📝هدایت، تنها منت خود خدا بر انسان،
و لذا مهمترین نعمت خداوند بر انسانها
اگر دقت کنیم میبینیم از این میان ۱۱ آیهای که ناظر به منت خدا بر انسانهاست؛ تمام ۷ آیهای که این منت از جانب خود خداوند مطرح شده به نحوی ناظر به هدایت انسانها بوده است: یا ناظر است به برانگیختن خود پیامبران و به امامت رسیدن و به ارث بردن زمین توسط ایشان (ابراهیم/۱۱؛ قصص/۵؛ صافات/۱۱۴) و یا ناظر است به هدایت شدن مردم توسط پیامبران و دین الهی (آلعمران/164؛ نساء/۹۴؛ حجرات/۱۷). حتی در یک مورد هم که از منتهای قبلی خود بر پیامبری سخن میگوید آن هم در راستای هدایت و نجات دادن وی بوده است (طه/37-39). البته ۴ موردی که افراد به منت الهی توجه کردهاند دو موردش ناظر به منت خدا در برتری دادن برخی بر برخی دیگر بوده (أنعام/53؛ يوسف/90) و دو مورد دیگر ناظر به منت خدا در نجات آنها از عذاب دنیوی (قصص/82) یا اخروی (طور/27).
«اين نشان مىدهد كه مهمترين نعمتها [از منظر خود خداوند، که جا دارد خداوند به خاطر آن بر مردم منت نهد]، نعمت هدايت الهى، رهبرى معصوم و حكومت حقّ مىباشد.» (تفسير نور، ج9، ص201)؛ هرچند از منظر خود انسانها نجات از عذاب الهی هم در ردیف هدایت شدن نعمت عظیمی است که کاملا آن را باید صرفا از جانب خداوند دید.
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
6️⃣ «یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ عَلَیكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإیمانِ»
چرا در عبارت اخیر به جای کلمه اسلام، ایمان را گذاشت؟
🌴الف. در آیات قبل معلوم شد که مرتبه ایمان پایینتر از مرتبه اسلام است؛ و با این تعبیر میخواهد بیان کند که اگر قرار به منت باشد، آنچه ارزش به رخ کشیدن دارد، ایمان است نه صرف اسلام آوردن (الميزان، ج18، ص330 ).
🌴ب. [میخواهد نشان دهد] مقصد نهايىِ تكامل انسان، ايمان است، نه تظاهر به اسلام (تفسير نور، ج9، ص201).
🌴ج. از باب همراهی با تعبیر خودشان که خود را مومن خواندند. یعنی میخواهد بگوید اگر فرض کنیم که شما آن گونه که خودتان ادعا کردید ایمان آوردهاید این ایمانتان نعمتی از جانب خداوند بر شماست؛ و موید این معنا آن است که آیه را با تعبیر «إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ» ختم کرد که نشان دهد که اگر واقعا در ادعایشان راست گفته باشند این تفضل خدا بر آنهاست نه تفضل آنها بر خدا (التحرير و التنوير، ج26، ص225 ).
🌴د. شاید میخواهد بفرماید که همین ورود در اسلام، گام نهادن در مسیر هدایت شدن به سمت ایمان است. به تعبیر دیگر، نشان دهد که اگرچه - چنانکه در آیه قبل فرمود- بین ایمان حقیقی و صرف ابراز مسلمانی تفاوت هست؛ اما همین اسلام آوردن هم مرتبه نازلی از ایمان را در وجود آنها رقم زده است؛ و مقصود خداوند از اینکه به آنها فرمود «نگویید ایمان آوردیم بلکه بگویید اسلام آوردیم»، یک مساله لفظی (تسمیه افراد به مسلمان یا مومن) نیست و مقصود ما این نیست که هرجا ایمان به دل وارد نشد کاربرد کلمه ایمان خطاست؛ چنانکه در همین سوره از افرادی که از باب تعدی به قتال با سایر مسلمانان میپردازند یا مسلمانان دیگر را مسخره میکنند و از آنان عیبجویی میکنند و آنان را با القاب زشت خطاب قرار میدهند و گمان بد میورزند و تجسس و غیبت میکنند با تعابیر «مومنین» و «الذین آمنوا» یاد کرد.
🌴ه. ...
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
7️⃣ «بَلِ اللهُ یمُنُّ عَلَیكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإیمانِ»
چرا با اینکه در آیات قبل ایمان آوردن آنان را انکار کرد، در این آیه فرمود: خدا بر شما منت میگذارد که شما را به ایمان هدایت کرد؟
🌴الف. اولا این متناسب با تعبیر خودشان است [یعنی میخواهد بیان کند که اگر قرار به منت باشد، آنچه ارزش به رخ کشیدن دارد، ایمان است نه صرف اسلام آوردن] نه بیان واقعیت (تفسیر كنز الدقائق، ج12، ص362).
🌴ب. هدایت کردن لزوما به معنای این نیست که مخاطب هدایت شود (تفسیر كنز الدقائق، ج12، ص362 ). یعنی خداوند خبر داد از لطف خودش که هدایت به ایمان را برای اینها فرستاده؛ اما این بدان معنا نیست که آنان حتما هدایت را پذیرا شده و به ایمان رسیده باشند.
🌴ج. ...
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
🔟 مقصود از آوردن تعبیر «ان کنتم صادقین» چیست؟
🌴الف. اشاره است به همان ادعای ایمانی که نموده بودند (مجمع البيان، ج9، ص209 )؛ یعنی شما ادعای ایمان کردید و ادعایتان دروغ بود؛ اما اگر آن ادعایتان راست باشد باز هم خدا بر شما منت دارد نه شما بر پیامبر (البحر المحيط، ج9، ص525 ).
🌴ب. در اینجا دارد ادعای ایمان آنها را تصحیح میکند و میفرماید اگر راستگو باشید همین اسلام آوردنتان شما را در مسیر اینکه خدا شما را به ایمان برساند قرار میدهد.
🌴ج. [میخواهد نشان دهد که] مسلمان واقعى خود را طلبكار خدا نمىداند؛ و نشانهى ايمان صادقانه، خود را منّتدار خداوند دانستن است، نه منّت گذاشتن بر او (تفسير نور، ج9، ص201).
🌴د. ...
@yekaye
#حجرات_17
یک آیه در روز
۱۰۸۲) 📖 یمُنُّونَ عَلَیكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللهُ یمُنُّ ع
.
8️⃣ «يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلامَكُمْ»
منت گذاشتن بخاطر ایمان حکایت از شدت جهالت و نفهمی افرادی دارد که این منت را میگذارند و اوج پارادوکسیکال بودن وضعیت آنان را مینمایاند؛ زیرا
اولا ایمان یعنی اذعان به خداوندی که همه چیز از آن اوست؛و خود همین ایمان اقتضایش این است که انسان همه چیز را از خدا ببیند نه اینکه بر خدا و پیامبرش منت بگذارد؛ و
ثانیا خود ایمان از حیث شخص مومن دلالت دارد بر اینکه نفس وی از جهالت رهایی و به زیور حق و صدق آراسته شده؛ و چنین وضعیتی با منت گذاشتن بر سر دیگران ناسازگار است .
📚اقتباس از مفاتيح الغيب، ج28، ص118
@yekaye
#حجرات_17