.
5⃣ «قاتِلُوا في سَبيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا»
چرا برای جهاد از دو تعبیر « در راه خدا مبارزه کنید یا دفع نمایید [دفاع کنید]» استفاده کرد؟
🍃الف. جهاد، گاهى ابتدايى و براى برداشتن طاغوتهاست و گاهى دفاعى و براى حفظ جان و مال مسلمانان است.
📚(تفسير نور، ج1، ص645)
🍃ب. انگيزهها و درجات و ارزش آنها متفاوت است؛ [یعنی اگرچه برای خدا جهاد کردن موضوعیت دارد، اما] دفاع از وطن و جان خود و ديگران، نیز يك ارزش است.
📚(تفسير نور، ج1، ص646)
💠ثمره #اجتماعی
برای تشویق افراد به یک اقدام مطلوب، صرفاً نباید به افرادی که در اوج هستند نگریست،
بلکه انگیزههای پایینتر را هم باید به میدان آورد. امام حسین ع هم در روز عاشورا به لشکر عمر سعد فرمود «إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ دِينٌ وَ كُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَكُونُوا أَحْرَاراً فِي دُنْيَاكُم: اگر دین ندارید و از معاد نمی ترسید در دنیایتان آزاده باشید»
📚(وقعة الطف، ص252)
@Yekaye
.
6⃣ «وَ لِيَعْلَمَ الَّذينَ نافَقُوا ... هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإيمانِ»
اغلب میپندارند منافق، ستون پنجم دشمن است که در میان ما رسوخ کرده است؛
اگرچه وجود چنین منافقانی در جامعه دینی نمیتوان انکار کرد، اما مهمترین منافقانی که قرآن کریم در مورد آنها به جامعه ایمانی هشدار میدهد: «مسلمانانی هستند که در باطن خویش به کفر نزدیکتر شدهاند، تا به ایمان»
📝تبیین ماهیت #نفاق 📝
📚(تلخیصی از کتاب «ایستاده در باد» ص88-96)
تصور اولیه اغلب ما درباره منافقان، این است که منافقان در حقیقت دستهای از کافران هستند که کفر خود را پنهان کرده و در میان صفوف مسلمانان قرار میگیرند؛
اما
این تلقی درباره منافقان، دقیق نیست❗️
🔹مثلا بسیاری از آیات مکی قرآن هم به موضوع نفاق و منافق اختصاص یافته است. اگر قرار بود منافقان همان کافران چهرهپوشیده باشند، در مکه در حالی که مسلمانان در کمال ضعف و ناتوانی قرار دارند، به چه علت باید عدهای خود را در میان صفوف مسلمانان پنهان کنند⁉️
🔹جالبتر اینکه در مدینه هم که پیامبر ص حکومت خود را تشکیل داده بود، آن قدرها که تصور میشود، چهره منافقان پنهان و پوشیده نبوده، بلکه به عکس، عدهای از افراد سرشناس مدینه رسماً به عنوان منافق خوانده میشدند❗️
📖از نظر قرآن،
انسان برای هر عملی که انجام میدهد یا بیّنه الهی دارد ویا اینکه بر اساس هوای نفس خود عمل میکند؛
و مراد از بینه، این است که انسان برای کاری که میکند، دلیل و توجیه معقولی داشته باشد و بداند که چرا آن کار را میکند و آن چه نسبتی با سعادت حقیقیِ او دارد.
📖از نظر قرآن،
همان طور که زندگی فردی یک مسلمان باید بیّنه داشته باشد، زندگی اجتماعی او ، یعنی کلیه مناسبات و اعمالی که در ارتباط با دیگران انجام میدهد - نیز محتاج بیّنه است.
... با این حساب، هیچ عملی از اعمال بزرگ و کوچک ما نیست که به دین ربطی نداشته باشد و ما باید برای همه اعمال خود بیّنه دینی داشته باشیم.
... با مروری بر آیات نفاق چنین به نظر میرسد که نفاق پدیدهای است که از درون خود جامعه دینی به وجود آمده و درهمانجا ریشه دارد.
منافقان ممکن است روزی در صف کافران هم قرار بگیرند، ولی در ابتدای امر مثل کافران نیستند که از آغاز در مقابل دعوت دینی، موضع مخالف گرفته باشند:
💢اگر مومنان به جای اینکه برای اعمالشان بیّنه دینی داشته باشند، بر اساس منافع شخصی یا گروهی و ... تصمیم گرفته و در واقع، از هوای نفس خود پیروی کنند، در معرض نفاق قرار میگیرند.💢
🔹در سوره نساء خداوند توضیح میدهد که منافقان «کسانی هستند که ابتدا ایمان آوردند، سپس کافر شدند، باز ایمان آوردند و باز کافر شدند و بالاخره کفر آنان فزونی گرفت» (نساء/137-138)
🔹 و سپس در سرزنش آنان میفرماید «آنان کافران را به جای مومنان به عنوان دوستان و یاران خود انتخاب میکنند و، آیا در نزد آنان عزت میجویند؟ در حالی که تمام عزت از آن خداست» (نساء/139) .
🤔 اگر قرار بود منافق همان کافر چهرهپوشیده باشد، دیگر سرزنش به این شکل معنایی نداشت.
🔹قرآن میخواهد بگوید منافقان گروهی هستند که از درون خود مومنان سر برمیآورند و البته یکی از ویژگیهای مهم آنها این است که دوستیهایشان به جای اینکه با مومنان باشد با کافران است؛ یعنی محور تصمیمگیری در ارتباطات و دوستیها و روابط اجتماعی، ایمان و اعتقادشان نیست❗️
🔹 سپس اوصاف دیگر آنان را کفر ورزیدن به آیات خدا و بیاعتنایی و استهزاء نسبت به تعالیم الهی و خدعه زدن به خدا! معرفی میکند. (نساء/139-142) و سرانجام میفرماید «سرگردان در میان مومنان و کافراناند، نه با ایناناند و نه با آنان» (نساء/143) یعنی تصریح میکند که منافقان را باید گروهی مستقل از کافران به شمار آورد؛ هرچند که شاید بالاخره در کنار کافران قرار گرفته و در زمره آنان محسوب شوند...
⭕️در مجموع به نظر میرسد اگر منافقان را مومنانی بدانیم که به دلایلی به کفار نزدیکتر شدهاند، درستتر باشد تا اینکه آنها را کافرانی بدانیم که در صفوف مسلمانان رخنه کردهاند...⭕️
@Yekaye
.
7⃣ «وَ لِيَعْلَمَ الَّذينَ نافَقُوا ... يَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ ما لَيْسَ في قُلُوبِهِمْ»
یکی از ویژگیهای منافق، آن است که سخنش با دلش همراه نیست.
و پیچیدگی مساله این است که حتی ممکن است کسی علاوه بر سخن، در مقام عمل هم کاری را انجام دهد، اما همچنان دلش با آن کار همراه نباشد و لذا واقعا ثمرهای از آن کار خویش نبرد.
🔖(حدیث 4 https://eitaa.com/yekaye/3126)
💠ثمره #اخلاقی
صرفا خوب حرف زدن، و حتی عمل کردن، مهم نیست.
مهم این است که برای باورها و اعتقاداتمان فکری بکنیم، اگر باورهای دینی در عمق جانمان ننشسته باشد، بعید نیست به وادی نفاق بیفتیم.
@Yekaye
.
8⃣ «قالُوا لَوْنَعْلَمُ قِتالاً لاَتَّبَعْناكُمْ؛ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإيمانِ ... وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يَكْتُمُونَ»
ممکن است کسی در جامعه دینی و بین مومنان زندگی کند، اما به کفر نزدیکتر باشد تا به ایمان❗️
البته چنین کسی سعی میکند این کفر خود را مخفی کند،
اما قرآن کریم به ما میآموزد از سخنان و موضعگیریهایشان این را تشخیص دهیم:
مثلا
از موضعگیری افراد در مساله جهاد در راه خدا و جهاد دفاعی، میتوان به نفاق آنان پی برد؛
به قول برخی از مفسران،
تا قبل از این سخن، بر اساس ظاهر احوالشان، به ایمان نزدیکتر بودند، اما همین که این سخن را گفتند پرده دریده شد و مومنان درباره آنان چیزی فهمیدند که قبلا نمیدانستند.
📚(مجمع البيان، ج2، ص878)
اما چگونه از سخن آنان میشود به نفاق آنان پی برد؟
🔖(تدبر بعدی https://eitaa.com/yekaye/3133)
@Yekaye
.
9⃣ «قالُوا لَوْنَعْلَمُ قِتالاً لاَتَّبَعْناكُمْ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإيمانِ يَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ ما لَيْسَ في قُلُوبِهِمْ»
گفتند: اگر جنگی را بدانیم [که رخ میدهد] ، بیشک از شما پیروی میکنیم؛ آنان در آن روز به کفر نزدیکترند تا به ایمان؛ به دهانهای خویش چیزی میگویند که در دلهایشان نیست.
خداوند بلافاصله بعد از نقل قول سخن آنان، حکم کرد که آنان به کفر نزدیکترند،
اما بلافاصله تاکید کرد که سخنشان با دلشان همراه نیست و در دل چیزی مخفی میدارند.
📝راه شناسایی #منافق
🔹از اینکه سخن آنان را نقل کرد و حکم به نفاق آنان داد، معلوم میشود که با بررسی سخن آنان میتوان نفاق آنان را فهمید؛
و
🔹از اینکه فرمود «به دهانهای خویش چیزی میگویند که در دلهایشان نیست» معلوم میشود که موضعگیریِ آنان، غیر از مفادِ مستقیمِ سخنشان است؛
در واقع،
🔸ابتدا خداوند موضعگیری آنان را از زبان خودشان بیان میکند،
🔸بعد این موضعگیری را تحلیل میکند
تا
مخاطب یاد بگیرد چگونه میتوان از سخنان بهانهجویانه آنان به موضع باطل آنان،
و از موضع باطل آنان، به نفاق آنان پی برد
(تدبر3 https://eitaa.com/yekaye/3119)
🔸و بعد به پنهانکاری آنان اشاره میکند و تصریح میکند که شناخت موضع آنان، غیر از مفادِ مستقیمِ سخنشان است.
💠ثمره #اجتماعی
راه افشای منافق، از دل تحلیل عمیق کلام خود او میباشد.
و
اگر میخواهیم منافقان در جامعه نفوذ نداشته باشند، چارهای جز ارتقای فهم و تحلیل عمومی (= بصیرتبخشی) نداریم:
بصیرت دادن، غیر از اسم آوردن و انگ زدن است؛
🤔بصیرت دادن، یعنی مفاد سخن کسی را تحلیل کردن و قضاوت را به مردم واگذار نمودن.
@Yekaye
.
🔟 «هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمانِ»
ايمان انسان در شرايط و زمانهای مختلف فرق میكند.
📚(تفسير نور، ج1، ص646)
@Yekaye
.
1⃣1⃣«يَقُولُونَ بِأَفْواهِهِمْ ما لَيْسَ في قُلُوبِهِمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يَكْتُمُونَ»
اگر کسی باور داشته باشد که خدا هست، و خداوند هر چه مخفی کنیم میداند، آیا باز هم سخنی خواهد گفت که در دل بدان باور ندارد؟
@Yekaye
.
2⃣1⃣ «وَ لِيَعْلَمَ الَّذينَ نافَقُوا ... قالُوا لَوْنَعْلَمُ قِتالاً لاَتَّبَعْناكُمْ ... وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يَكْتُمُونَ»
منافق هر حیلهای به کار ببندد، جای نگرانی نیست. خداوند میداند آنچه منافق در سر دارد، و اگر ما بر اساس وظیفه الهی خود عمل کنیم، حتما خداوند نقشه او را نقش بر آب خواهد کرد.
📜حکایت
به شهید بهشتی گفتند: این اندازه علیه تو تهمت میزنند، چرا از خودت دفاع نمیکنی⁉️
گفت: قرآن میگوید « إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذينَ آمَنُوا» (حج/38). یعنی وظیفه من این است كه ایمان بیاورم، كار خدا این است كه از من دفاع كند. دعا كن من وظیفه خودم را خوب انجام بدهم. خدا كارش را خوب بلد است❗️
@Yekaye
.
3⃣1⃣ «وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يَكْتُمُونَ»
آنچه در اُحُد برای همه كشف شد، گوشهای از نفاق بود، بخش بيشترش را خدا میداند.
📚(تفسير نور، ج1، ص646)
@Yekaye
839) 📖الَّذينَ قالُوا لِإِخْوانِهِمْ وَ قَعَدُوا لَوْ أَطاعُونا ما قُتِلُوا قُلْ فَادْرَؤُا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ 📖
💢ترجمه
آنان که برادرانشان را بگفتند و بنشستند: «اگر ما را اطاعت میکردند کشته نمیشدند!» بگو «پس مرگ را از خویشتن دور کنید، اگر راست میگویید!»
سوره آلعمران (3) آیه 168
1397/7/19
1 صفر 1440
@Yekaye