مربوط به یادداشت بالا نسخه پی‌دی‌اف صفحه‌ی ۹ روزنامه ایران - "دفاع از اجتهاد عقل‌محور" @MohsenAlviri

◾️ کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذو الجلال و الاکرام خبر تلخ و جانگداز رحلت برادر عزیزمان آقای دکتر سیدمحمد جواد امام‌جمعه‌زاده یکی دیگر از پروردگان مکتب و دانشگاه امام صادق علیه السلام شعله بر دل زد و به اندوه‌مان فرو برد. شخصیتی دانشمند و فرهیخته و اخلاق‌مدار و مدیری بسیار توانمند که بسیار کمتر از آن چه داشت، از وجودش بهره برده شد. روح و رحمت و رضوان الهی نصیبش باد و خداوند متعال او را میهمان سفره اولیائش کناد. تقدیم به روح طیبش الفاتحة بعد الصلوات. محسن الویری ۲۴ آبان ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔸 برگزاری نشست "بررسی جایگاه تاریخ اسلام جدید کمبریج؛ در پژوهش‌های آکادمیک و کاربرد آن به مثابه منبعی دانشگاهی" ـ #بخش_نخست از سه قسمت روز سه‌شنبه ۲۵ آبان ۱۴۰۰، نشست “بررسی جایگاه تاریخ اسلام جدید کمبریج؛ در پژوهش‌های آکادمیک و کاربرد آن به مثابه منبعی دانشگاهی” از سوی گروه مطالعات تاریخی (کارگروه مطالعات تاریخ اسلام) پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سمت به صورت مجازی برگزار شد. در این نشست که آقای دکتر محمد احمدی‌منش دبیری آن را بر عهده داشتند، چهار نفر دیدگاه‌های خود را در باره موضوع نشست، مطرح ساختند: سرکار خانم دکتر فهیمه مخبر دزفولی، آقای دکتر مسعود صادقی، آقای دکتر ابراهیم موسی‌پور بشلی و بنده.  گزارشی کوتاه و ویراسته از مطالبی که از سوی حقیر مطرح شد، همراه با افزوده‌هایی اندک بر پایه مطالب مطرح شده در بخش پاسخ به پرسش‌ها، چنین است: مقدمه از برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران برگزاری این نشست و نیز استادان محترم که درخدمتشان هستیم تشکر می‌کنم. بر اساس هماهنگی قبلی در این نشست تنها به بیان کلیاتی در باره کتاب بسنده می‌شود و بررسی تفصیلی و یا بررسی  انتقادی کتاب را باید به فرصتی دیگر وانهاد. معرفی کتاب ویرایش نخست کتاب تاريخ اسلام کمبریج The Cambrige history of Islam  در سال ۱۹۷۰ م. در دو جلد با ویراستاری سه خاورشناس پرآوازه یعنی پیتر هولت Peter Hot ، آن لمبتون Ann Lambton و برنارد لوئیس Bernard Lewis منتشر شد. ترجمه فارسی این کتاب هم در سال ۱۳۷۷ ش. با قلم مرحوم احمد آرام از سوی انتشارات امیرکبیر در دسترس قرار گرفته است. ویرایش جدید این کتاب با عنوان The New Cambridge History of Islam در سال ۲۰۱۰ م. منتشر شده است. سرویراستاری این مجموعه شش جلدی که جمعا ۴۷۷۴ صفحه دارد، بر عهده مایکل کوک Michael Cook و ویراستاری هر یک از  مجلدات به ترتیب بر عهده این افراد بوده است:  • جلد اول: شکل‌گیری جهان اسلام، ویراستار: چیس، اف. رابینسون Chase F. Robinson (۸۲۳ صفحه) • جلد دوم: غرب جهان اسلام از قرن یازدهم تا هجدهم میلادی، ویراستار: ماریبل فی‌یرو Maribel Fierro (۸۴۲ صفحه)  • جلد سوم: شرق جهان اسلام از قرن یازدهم تا هجدهم میلادی، ویراستار:  دیوید مورگان David Morgan و آنتونی رید Anthony Reid (۷۰۷ صفحه) • جلد چهارم: فرهنگ‌ها و جوامع اسلامی تا پایان قرن هجدهم میلادی، ویراستار: روبرت اروین Robert Irwin (۸۵۸ صفحه) • جلد پنجم: جهان اسلامی در عصر چیرگی غرب، ویراستار:  فرانسیس رابینسون Francis Robinson (۸۰۵ صفحه) • جلد ششم: مسلمانان و مدرنیته: فرهنگ و جامعه اسلامی از ۱۸۰۰ م. بدین سو، ویراستار: روبرت و. هفنر Robert w. Hwfner (۷۳۹ صفحه) نسخه الکترونیک این مجموعه، در قالب پی‌دی‌اف به آسانی و رایگان در دانشگاه کمبریج در دسترس است. ۲۹ آبان ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔸 برگزاری نشست "بررسی جایگاه تاریخ اسلام جدید کمبریج؛ در پژوهش‌های آکادمیک و کاربرد آن به مثابه منبعی دانشگاهی" ـ #بخش_دوم از سه قسمت ویژگی‌های عمومی آثار تاریخی مستشرقان  ویژگی‌های عمومی نگاشته‌های مستشرقان در موضوعات تاریخی، صرف‌نظر از تأملاتی که از نظر رویکردها و پیش‌فرض‌ها و مبانی در باره آن‌ها مطرح است، به گونه‌ای است که بیشتر آثار آن‌ها را شایسته اعتناء می‌کند. ویژگی‌هایی هم‌چون گستره منابع، چگونگی بهره گرفتن از منابع، فراوانی ارجاعات، بهره‌مندی فراوان از پژوهش‌های نو، پشت‌گرم بودن به کار جمعی به ویژه با ترکیب استادان پیشکسوت و پژوهشگران جوان، روش پردازش داده‌ها، چگونگی تنظیم و ارائه یافته‌ها، داشتن نقشه‌های مناسب، داشتن انواع نمایه‌های سودمند، و همراه بودن با یک کتابشناسی بسیار ارزشمند و تخصصی و روزآمد. دو ویژگی تاریخ اسلام جدید کمبریج تاریخ اسلام جدید کمبریج، ضمن برخورداری از ویژگی‌های عمومی که بدان اشاره شد، دو ویژگی دیگر دارد که به آن امتیاز بخشیده است: • همه جانبه‌نگری ـ این مجموعه هم از نظر مکان و هم از نظر زمان و هم از نظر موضوعات از یک جامعیت نسبی برخوردار است. از نظر قلمرو جغرافیایی، همه سرزمین‌های شرقی و غربی جهان اسلام در این شش جلد مورد توجه قرار گرفته است و فهرست مطالب جلدهای اول و دوم و پنجم مجموعه شاهد این مدعاست. از نظر زمانی نیز جهان اسلام از پیدایش اسلام تا دوران معاصر مد نظر قرار گرفته است و این گستره زمانی به آسانی از مطالعه عناوین شش جلد که ذکر آن رفت، به دست می‌آید.  این همه‌جانبه‌نگری در موضوعات مورد بررسی هم به چشم می‌آید. به عنوان مثال در جلد چهارم این مجموعه که چهار بخش دارد، موضوعات متنوعی مورد بررسی قرار گرفته است که پاره‌ای از آن‌ها چنین است: تصوف، تنوع فهم‌ها از اسلام، تغییر دین و اهل ذمه، مشروعیت و سازمانهای سیاسی، شهر و عشائر، زندگی روستایی، سازکارهای بازرگانی، زنان و جنسیت، متون و منابع عربی و فارسی و ترکی و اردو، تاریخ‌نگاری، متون و منابع شرح‌حال‌نگاری، روایت‌های مسلمانان از دار الحرب، آموزش، فلسفه، دانش‌های رایج نزد مسلمانان، علوم غیبی، دانش پزشکی، فرهنگ شفاهی، هنر و معماری، موسیقی و آشپزی. همچنین در جلد ششم این مجموعه موضوعاتی متنوع مورد توجه قرار گرفته است، مانند: مهاجرت، ارتباطات، پیکربندی‌های تازه مسلمانان در دو قرن اخیر، ریشه‌های حرکت‌های اصلاحی، تجدید حیات مسلمانان، مسلمانان در غرب، گرایش‌های نو در فقه و کلام اسلامی، مقایسه ساختار حکومت ایران و عربستان، حقوق شهروندی و حقوق بشر، تازه مسلمانان، سنت‌های علمی و تفسیری جدید، اندیشه سیاسی اسلامی، زن و خانواده و قانون، قوانین مربوط احوالات شخصیه، فرهنگ و سیاست در ایران پس از انقلاب، آموزش در دوران مدرن، شهرهای اسلامی در دوران معاصر، نشر و مطبوعات، هنر مدرن، سینما و تلویزیون و رسانه‌های الکترونیک. • گشودن افق‌های نو ـ ویژگی دوم این مجموعه را می‌توان گشودن افق‌هایی نو در برابر خوانندگان شرقی آن شمرد. به عنوان مثال اگر سری به بخش "رویکردهای نو به تاریخ صدر اسلام در دوران مدرن"  Modern approaches to early Islamic history در صفحات صص ۶۲۵ تا ۶۴۷ جلد اول این مجموعه که فِرِد دونر Fred m. donner استاد تاریخ شرق نزدیک در دانشگاه شیکاگو (متولد ۱۹۴۵ م.) آن را نوشته، بیاندازیم، می‌بینیم که وی در این بخش از ویژگی‌هایی همچون تقلیل‌گرایی Reductionism (تقلیل دادن اسلام و قرآن به یک نسخه تغییر شکل‌یافته تورات و انجیل) و عرفی‌سازی (سکولاریزاسیون) Secularising perspective (نادیده انگاشتن نقش مذهب و انگیزه مذهبی در حرکات اجتماعی) و تبدیل نگاه عمومی و یک‌پارچه به جهان اسلام به نگاه‌های تخصصی و از هم‌ گسسته به عنوان برخی از ویژگی‌های پژوهش‌های معطوف به تاریخ اسلام مستشرقان در قرن‌های نوزدهم و بیستم یاد کرده است.  توجه کردن به این ویژگی‌ها، هم از این نظر که یک مستشرق به این ابعاد از رویکردهای نو در مطالعات تاریخ اسلام در دوران مدرن پرداخته و در حقیقت به نقد پیشینیان خود پرداخته، اهمیت دارد و هم از این نظر که دریچه‌ای تازه در برابر ما می‌گشاید تا ما هم از همین زاویه به تاریخ خود بنگریم آموزندگی دارد و هم از این نظر که با بررسی انتقادی دیدگاه‌های آن‌ها عملا می‌توانیم وارد یک گفت‌وگوی سازنده با آن‌ها شویم دارای ارزش و امتیاز است.  به نظر می‌رسد واژه مدرن در عنوان این فصل تنها به نو بودن روش‌ها و ابزارهای پژوهشی مثلا تحول استفاده از سند Document به شواهد Evidences اشاره ندارد، بلکه تغییر بینشی و رویکردی مطالعات تاریخی مستشرقان را هم در برمی‌گیرد. ... ۲۹ آبان ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔸 برگزاری نشست "بررسی جایگاه تاریخ اسلام جدید کمبریج؛ در پژوهش‌های آکادمیک و کاربرد آن به مثابه منبعی دانشگاهی" ـ #بخش_سوم از سه قسمت یکی از شاخص‌ترین ابعاد این تغییر بینش‌ها کاسته شدن رویکرد کینه‌توزانه نسبت به مسلمانان و تقویت نگاه هم‌دلانه در پژوهش‌های استشراقی است که یکی از مهمترین جلوه های آن در این کتاب، حضور تعداد قابل توجهی از مسلمانان در بین نویسندگان مقالات است. از این منظر اگر در عنوان این فصل به جای کلمه مدرن، از کلمه پست‌مدرن هم استفاده می‌شد، خطا نبود؛ زیرا رخنه نگاه سکولار از ویژگی‌های دوران مدرن است و نقد آن از سوی فِرِد دونر از دستاوردهای دوران پست‌مدرن. سخن آخر بر پایه آن چه گفته شد، از ترجمه این اثر به عنوان یک ضرورت علمی می‌توان سخن گفت و از آن دفاع کرد. هر چند توصیه نخست و همیشگی ما به دانشجویان و طلاب با الهام از استادان پیشکسوت‌مان این است که به سراغ ترجمه‌ها نروند و مستقیما به منابع اصلی مراجعه کنند، زیرا ترجمه به هر حال فهم و درک مترجم از اثر اصلی و بازتولید آن متناسب با توانائی‌ها و ناتوانی‌های اوست و چه بسا درک یک پژوهشگر از متن اصلی با درک مترجم تفاوت داشته باشد، ولی به هر حال در یک نگاه واقع‌بینانه باید بپذیریم که هنوز بخشی قابل توجه از دانشجویان و استادان ما توان مطالعه متون انگلیسی به زبان اصلی را ندارند، بنا بر این ترجمه این کتاب می‌تواند ضریب بهره بردن از کتاب را به صورتی چشمگیر افزایش دهد و اگر دوستان "سمت" در این راه قدم بردارند، دایره مخاطبان این کتاب در میان دانشگاهیان افزایش خواهد یافت و همین امر برخورد نقادانه با کتاب را تقویت خواهد کرد.  در باره ضرورت ترجمه این اثر، از منظری دیگر هم می‌توان سخن گفت و آن گسترش و حتی نهادینه شدن یک تلقی نادرست از ضرورت مقابله با تفکر و تمدن غرب است. متأسفانه عده‌ای با درکی نادرست از این آرمان انقلاب، متوقف نماندن در دانش غربی و تقویت اعتماد به نفس در بررسی انتقادی آن را به مفهوم چشم پوشیدن و فاصله گرفتن از آن قلمداد کرده‌اند و عملا کشور را به فاصله گرفتن از دانش بشری در سطح جهانی کشانده‌اند، هم‌چون کسی که در مسیر رسیدن به مشهد با این شعار که نباید در شهرهای واقع در مسیر مشهد متوقف ماند و در آنها در جا زد، مدعی شود که میخواهد به گونه‌ای سفر زمینی به مشهد داشته باشد که از هیچ شهر و روستایی عبور نکند. این شعار امکان تحقق بیرونی ندارد، بلکه باید از شهرهای مسیر عبور کرد، ولی روشن است که نباید اسیر هیچ یک از آن‌ها شد و در آن‌ها متوقف ماند. ما اگر به دنبال تحقق آرمان‌هایمان هستیم، ناگزیر از فراگرفتن دانش روز جهانی و البته متوقف نماندن در آن‌ها هستیم. امروزه به برکت وسایل ارتباط جمعی جدید، آگاهی اولیه از فعالیت‌های غربی‌ها خیلی زود به دست می‌آید، ولی نیاز به نهضتی دوباره برای ترجمه آثار برگزیده همچنان باقی است.  روشن است این ستودن کتاب و پای فشردن بر ضرورت ترجمه آن، به معنی دور بودن کتاب از کاستی و ناراستی و نادرستی نیست. ای کاش پیش یا پس از ترجمه کتاب، نشست‌های گوناگونی برای بررسی بخش‌های مختلف هر یک از مجلدات کتاب و نیز کلیه مطالب مربوط به وضعیت جهان اسلام در دوران سلطه غرب و به ویژه کلیه مطالب مربوط به ایران برگزار شود. این گونه بررسی‌های انتقادی نیز به نوبه خود دستاوردهای زیادی دارد که بر اصحاب علم و فکر پوشیده نیست. ولی به هر حال نباید از یاد برد که نقد یک فکر پس از نقل آن صورت می‌بندد.  ۲۹ آبان ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن یک‌پارچه بررسی جایگاه تاریخ اسلام جدید کمبریج در قالب وُرد @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن یک‌پارچه بررسی جایگاه تاریخ اسلام جدید کمبریج در قالب پی‌دی‌اف @MohsenAlviri

🔹 درس‌گفتار "بررسی تاریخی ورود مغولان به ایران" درس‌گفتارهایی که گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما از چندی پیش در باره تاریخ ایران از روزگاران کهن تا کنون با تهیه کنندگی آقای دکترسیدشهاب‌الدین لاجوردی اقدام به پخش کرده، اکنون به تاریخ ایران در قرن هفتم رسیده است. درس‌گفتار "بررسی تاریخی ورود اسلام به ایران" که ارائه آن بر عهده بنده بود، در پنج قسمت در بازه زمانی از ۵ آبان تا ۱۱ آبان پخش شد. اکنون در حلقه‌ای دیگر از این برنامه، درس‌گفتار "بررسی تاریخی ورود مغولان به ایران" قرار است در دو قسمت در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه ۱۰ و ۱۱ آذر از ساعت ۱۷:۳۰ پخش و روز بعد در ساعت ۱۰:۳۰ بازپخش شود. در درس‌گفتار دو قسمتی این هفته، مطالبی در باره این محورها ارائه شده است: تُرک‌ها و تورانیان و سرزمین ترکان، تفاوت ترک‌زبان‌ها و ترک‌نژادها، تُرک در روایات و ادب فارسی، طوایف تُرک و مغول و نیای چنگیز، مهمترین اقدامات چنگیز تا زمان مرگ او در سال ۶۲۴ ق، مهمترین اقدامات جانشینان چنگیز یعنی اوگتای قاآن (۶۳۹ ق.)، گیوک خان (۶۴۷ ق.)، منگوقاآن (۶۵۷ ق.)، قوبیلای قاآن (۶۹۳ق.) و در پایان، فتح بغداد و سقوط خلافت عباسی به دست هولاکو در سال ۶۵۶ ق. یادآور می‌شود، این درس‌گفتار در هفته آینده با موضوع ایلخانان، ملوک‌الطوائف و سربداران دنبال خواهد شد. محورهای مباحث آینده إن شاء الله در نوشته‌های بعد به اطلاع خواهد رسید. ۸ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔸 درس‌گفتار "بررسی تاریخی دوره ایلخانان" در ادامه درس‌گفتارهای مربوط به تاریخ ایران در گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما، "بررسی تاریخی دوره ایلخانان" در هفت قسمت از یک‌شنبه ۱۴ تا دو‌شنبه ۲۲ آذر، از ساعت ۱۷:۳۰ پخش و روز بعد در ساعت ۱۰:۳۰ بازپخش می‌شود. محورهای اصلی این درس‌گفتار چنین است: مهمترین رویداددهای زمان هولاکو و هشت جانشین او (آباقاخان، احمدتگودار، ارغون، گیخاتو، بایدو، غازان، اولجایتو، ابوسعید بهادرخان)، وضعیت علمی و هنر و معماری در عصر ایلخانی، برخی خرافات باقی‌مانده از عصر ایلخانی، تشیع در عصر ایلخانی و هویت ایرانی در عصر ایلخانی. این درس‌گفتار با موضوع ملوک‌الطوائف و سربداران ادامه خواهد یافت. ۱۴ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔹 انتشار مجموعه پنج جلدی "تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه" مجموعه پنج جلدی "تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه" چندی پیش از سوی دانشگاه باقر العلوم علیه السلام منتشر شد. این مجموعه گزارش پایانی یک طرح پژوهشی است که به سفارش میز تمدن اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی از سوی برادر گرامی و محقق پرشور و باانگیزه حجت‌الاسلام دکتر احمد فلاح‌زاده و زیر نظر اینجانب به انجام رسیده بود. عناوین فرعی این پنج جلد عبارت است از: • جلد اول: طرح جامع، ۴۴۰ صفحه • جلد دوم: نظریه‌ها، رهیافت‌ها و چشم‌اندازها (یازده سخنرانی اختصاصی برای این طرح)، ۴۵۲ صفحه • جلد سوم: مفاهیم، نظریه‌ها و راهکارها (پانزده مصاحبه اختصاصی برای این طرح)، ۲۳۸ صفحه • جلد چهارم: از مستندسازی تا اثرگذاری در پژوهش‌های اجتماعی (ترجمه هفت مقاله)، ۲۰۸ صفحه • جلد پنجم: مأخذشناسی توصیفی، ۲۵۴ صفحه در جلد دوم این مجموعه که ویژه سخنرانی‌هاست، دو گزارش سخنرانی بنده به این شرح آمده است: "تاریخ شفاهی حوزه علمیه؛ گستره نظریه‌ها" در صفحات ۱۵ تا ۳۳ و "تاریخ شفاهی؛ درآمدی بر مفهوم، فرایند و ویژگی‌های تاریخ‌نگاری شفاهی" در صفحات ۳۳۷ تا ۳۸۰. همچنین در بخش‌های مقدماتی جلد اول این مجموعه (طرح جامع) مقاله‌ای با عنوان "مقدمه ناظر طرح" در صفحات ۲۹ تا ۳۹ آمده است که در بردارنده محورهای زیر است: • چیستی تاریخ شفاهی • گونه‌های تاریخ شفاهی بر پایه ارکان آن • چرایی تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه • چگونگی فراهم آمدن مجموعه پیش رو • درنگی در برابر جلد اول این مجموعه • چشم‌انداز اجرای طرح تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه • در باره نظارت بر طرح متن کامل این مقدمه که توضیحات کافی در باره چرایی و چگونگی‌های این طرح در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد، به پیوست در دسترس است. ۱۸ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر مجموعه پنج‌جلدی تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن مقدمه کتاب تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه در قالب وُرد @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن مقدمه کتاب تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه در قالب پی‌دی‌اف @MohsenAlviri

🔸 معاونت پژوهشی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به مناسب هفته پژوهش برگزار می‌کند: 👥سلسله نشست های وبیناری معرفی و نقد آثار انتشارات دانشگاه باقرالعلوم(ع) 📋 نقد مجموعه آثار«تاریخ شفاهی حوزه های علمیه» 👤 ارائه دهنده: جناب آقای حجت الاسلام دکترمحسن الویری 👤 ناقد: جناب آقای دکتر داریوش رحمانیان 👤 دبیر علمی: جناب آقای حجت الاسلام دکتر فلاح زاده 📆 زمان: یکشنبه ۲۱ آذرماه ۱۴۰۰ ساعت ۱۸ الی ۲۰ 🏡 مکان: دانشگاه باقرالعلوم(ع)، طبقه سوم، سالن جلسات حوزه ریاست 📲 لینک مجازی شرکت در جلسه: https://bbb01.dte.ir/b/kqk-yoo-twe-ipc @BouNEWS ___ ۲۰ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔸 درس‌گفتار "بررسی تاریخی دوره سربداران و دولت‌های محلی" سومین و آخرین مجموعه از درس‌گفتارهای بنده در باره تاریخ ایران در گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما، به "بررسی تاریخی دوره سربداران و دولت‌های محلی" اختصاص دارد که از روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۰ تا دوشنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۰ در چهار قسمت در ساعت ۱۷:۳۰ پخش و روز بعد در ساعت ۱۰:۲۰ بازپخش می‌شود.  محورهای اصلی درس‌گفتار مربوط به سربداران (۷۳۴ ـ ۷۸۲ / ۷۸۸ ق.) چنین است: زمینه‌های سیاسی و دینی پیدایش سربداران، دوازده حاکم سربداری و مهمترین رویداده‌های زمان آن‌ها، تشیع و شیعیان در عصر سربداری، تحلیل کلی عصر سربداری که خود سه محور فرعی زیر را در بردارد: چگونگی در هم‌تنیدگی بُن‌مایه‌های صوفیانه با اندیشه و گرایش‌های اجتماعی شیعی، چگونگی سیر از تشیع مناسکی و عاطفی به تشیع فقهی اثنی عشری، ضرورت پرهیز از بزرگ‌نمایی در باره سربداران. در درس‌گفتار مربوط به دولت‌های محلی پساایلخانی و پیشاصفوی (ملوک الطوائف) نیز به این محورها پرداخته شده است: علت نام‌گذاری این دوره به ملوک الطوائف، چرایی پیدایش، اهمیت شناخت این دوره برای امروز ما به ویژه از منظر تعاملات هویت ملی و هویت دینی و پیامدهای از هم گسیختگی امت اسلامی برای هویت ملی، قلمرو زمانی و مکانی دولتهای محلی، مروری بر نام و ایام نوزده حکومت محلی در این دوره، پاره‌ای ملاحظات مربوط به این دوره، نمونه‌های دست‌آوردهای تمدنی این دوره به ویژه در زمینه حمایت از شاعران، هنرمندان و عالمان، و سرانجام جمع‌بندی که در آن بر ضرورت بازاندیشی در باره امت‌گرایی ضمن تقویت گریزناپذیر هویت ملی و نیز ضرورت برجسته‌سازی خوانش‌های همگرایانه مذهب تشیع تأکید شده است.  ۲۳ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا @MohsenAlviri

🔹 برگزاری نشست علمی "تاریخ و ماوراء" روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۰ نشست علمی "تاریخ و ماوراء" با حضور آیت‌الله آقای محمدهادی یوسفی غروی و چند تن از دیگر استادان گرامی در مرکز حوزوی پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار شد و پس از ارائه یک دیدگاه در این زمینه استادان و صاحب‌نظران و دانشجویان شرکت کننده حضوری و مجازی در جلسه، به بیان نقدها و پرسش‌های خود پرداختند. قرار شد در نشستی دیگر به این نقدها و پرسش‌ها به صورت یک‌پارچه پاسخ داده شود. امید است به زودی گزارش‌های تصویری و صوتی و کتبی این نشست در اختیار تاریخ‌پژوهان عزیز کشور قرار گیرد. چکیده بحثی که در این نشست ارائه شد، چنین است: تاریخ و ماوراء عنوانی عام برای مجموعه‌ای گسترده از گفت‌وگوها در باره مبانی تاریخ‌نگاری به صورت عمومی و تاریخ‌نگاری اسلامی به صورت ویژه است که می‌کوشد پاسخی روشن به این پرسش را در معرض نقد و داوری قرار دهد که باور به ماوراء الطبیعه چه تأثیری بر فرایند تاریخ‌ورزی به مثابه یک دانش دارد؟ آیا این تأثیر را می‌توان با صفات مثبت و منفی ستود؟ و یا این تأثیر یک ویژگی گریزناپذیر است که داوری در باره خوب و بد آن هیچ آورده‌ای ندارد؟ و در هر حال موضع بایسته ما نسبت به آن چه باید باشد؟ این گفتار / گفتارها پس از مروری بر مفاهیم اولیه و اشاره‌ای به قلمرو ماوراء الطبیعه و بیان مسأله و نیز توضیحی کوتاه در باره نگاه پارادایمیک به دانش، از این یافته دفاع می‌کند که باور به ماوراء الطبیعه و دخالت دادن آن در تاریخ‌نگاری نه تنها عینیت دانش تاریخ را مخدوش نمی‌کند، بلکه باور یا عدم باور به ماوراء الطبیعه هر دو از نظر اثرگذاری بر تاریخ‌پژوهی و تاریخ‌نگاری هم‌سنگ و هم‌تراز هستند و بنا بر این به جای صرف وقت در باره خوب و بد آن، باید به چگونگی شناخت و باید و نباید کاربست آن اندیشید و برای دور ماندن از آسیب‌های برآمده از کژاندیشی در این باره چاره جست. ۲۶ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔸 هفته پژوهش و فرهنگ نقد در هفته گذشته و همزمان با هفته پژوهش نشست‌ها و همایش‌های علمی فراوانی در سراسر کشور و به ویژه در قم برگزار شد. این نشست‌ها از آن روی که نشانه‌هایی روایت‌گر نشاط و دردمندی اصحاب دانش با وجود کاستی‌های کمرشکن و بدمدیریت‌های دل‌شکن در کشور در بر داشت، بسیار دلنشین و امیدوارکننده بود. سه نشست علمی که بنده توفیق حضور در آن‌ها را داشتم، به گونه‌ای دیگر و از این روی که گامی در مسیر گسترش فرهنگ نقد به شمار می‌رفت، برای صاحب این قلم، دلنشین‌تر و خوشحال‌کننده‌تر بود.  نشست نخست برای نقد مجموعه پنج‌جلدی "تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه" (مشخصات جلد اول آن چنین است: فلاح‌زاده، احمد، تاریخ شفاهی حوزه‌های علمیه؛ طرح جامع، زیر نظر: دکتر محسن الویری، قم: دانشگاه باقر العلوم علیه السلام، ۱۴۰۰ ش.) روز یکشنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۰، از ساعت ۱۸ تا ۲۰، با حضور استاد گرامی جناب آقای دکتر داریوش رحمانیان به عنوان ناقد و با دبیری علمی آقای دکتر احمد فلاح‌زاده (مؤلف اصلی کتاب) به میزبانی دانشگاه باقر العلوم علیه السلام برگزار شد. گزارشی کوتاه از این نشست در برخی خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی از جمله خبرگزاری حوره به نشانی زیر منتشر شده است: تاریخ شفاهی حوزه های علمیه در تاریخ شفاهی پرسمانی موثر بوده است - خبرگزاری حوزه (hawzahnews.com) نشست دوم برای نقد کتاب "شیعه و تمدن اسلامی" (مشخصات کتاب: الویری، محسن، شیعه و تمدن اسلامی، (درسنامه)، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، ۱۳۹۶، چ ۲، ۱۴۰۰ ش.) با حضور آقای دکتر سیدرضا مهدی‌نژاد به عنوان ناقد و با دبیری علمی آقای علی احمدی امین به میزبانی معاونت پژوهش و تولید دانشگاه مجازی المصطفی (ص) روز سه‌شنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۰ از ساعت ۸ تا ۱۰ برگزار شد. گزارشی از این نشست هم در برخی خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی از جمله خبرگزاری قرآن به نشانی زیر منتشر شده است: پیدایش تمدن اسلامی در گستره امت اسلام/ شیعه تافته جدابافته نیست (iqna.ir) نشست سوم با عنوان "تاریخ و ماوراء" با دبیری دکتر حمیدرضا مطهری، روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۰ در مرکز حوزوی پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار شد.این نشست نیز ویژه ارائه و نقد یک دیدگاه در باره پیوند باور به ماوراء با تاریخ‌نگاری بود و همان‌گونه که در یادداشت قبلی این کانال توضیح داده شد، استادان بزرگوار و دانشجویان حاضر در این نشست، نقدها و پرسش‌هایی را مطرح کردند که قرار است در نشست جداگانه دیگری به آن‌ها پاسخ داده و یا در باره آن‌ها گفت‌وگو شود. نقطه مشترک شوق‌آور و پربهای این سه نشست، تکیه آن‌ها بر نقد بود. در هر سه نشست، در فرازی از سخن خود اشاره کردم که جامعه ما و جامعه علمی ما امروزه بیش از هر زمان دیگر به نقد و رواج فرهنگ نقد و انتقادپذیری اخلاق‌محور نیاز دارد و لازمه نقد گفت‌وگو و فراگرفتن آداب گفت‌وگوست. رواج هر چه بیشتر گفت‌وگو و نقد، فضای مفاهمه نخبگان حوزه‌ای و دانشگاهی را که هم‌اکنون سخت واگراست، تقویت خواهد کرد. بی‌هیچ بزرگ‌نمایی، من در هر سه نشست مطالبی نو آموختم، دست کم فرا گرفتم که برخی دیدگاه‌های خود را چگونه باید ارائه دهم که از آن‌ها برداشت‌های نادرست نشود. وظیفه خود می‌دانم از سر صدق از همه کسانی که برای گسترش فرهنگ گفت‌وگو در کشور می‌کوشند و به صورت مشخص از سه مرکز دانشگاه باقر العلوم علیه السلام، دانشگاه مجازی المصطفی صلی الله علیه و آله و مرکز حوزوی پژوهش‌های تاریخ اسلام سپاسگزاری نمایم. ۲۷ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

◾ پیام تسلیت به آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی به مناسبت رحلت والده مکرمشان روز شنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۰ پیام زیر از سوی جمعی از استادان، علما،، فضلا و خادمان حوزه‌های علمیه به مناسبت درگذشت همسر آیت‌الله‌ محمد فاضل ‌لنکرانی قدّس‌ سرّه و مادر آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی دام عزّه صادر شد. متن تسلیت‌نامه به نقل از خبرگزاری خبر آنلاین، چنین است: بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم قوله تعالی: هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِی ظِلَالٍ عَلَی الْأَرَائِکِ مُتَّکِئُونَ آیت‌الله جناب آقای حاج شیخ جواد فاضل‌لنکرانی دامت‌افاضاته خبر ارتحال والده ماجده، متعلقه فقیه بصیر و اصولی جلیل، حضرت آیت‌الله ‌العظمی فاضل ‌لنکرانی ـ قدّس‌ سره ـ در آستان ماتم‌کده خاندان رسالت، موجب تأسف و اندوه دوستداران و ارادتمندان آن بیت رفیع گشت. همراهی در گردونه‌های سخت زندگی و همدلی و همگامی در جهاد مستمر با همسری که مجاهد فی سبیل‌الله بود، نشان زهد والا و صبوری و شکیبایی ارجمند آن بانوی خلدآشیان است. فقدان این بانوی بزرگوار را به شما و اخوان ارجمند و بیت رفیع آیت‌الله ‌العظمی فاضل ‌لنکرانی ـ قدس سره ـ تسلیت گفته، برای شما و دیگر مصیبت‌دیدگان تسلای خاطر، اجر جزیل و صبر جمیل و برای ایشان غفران و رحمت واسعه و رضوان از حضرت قادر متعال مسألت می‌کنیم. عبد الرحیم اباذری / محسن الویری / علیرضا امینی / ناصرالدین انصاری / هادی انصاری / سیدمحمدحسن آیة‌اللهی/ عبدالرضا ایزدپناه / رضا برنجکار/ علی بنائی / حمید پارسانیا / محمد تقدیری/ محمود تقی‌زاده داوری / محمد جعفری/ رسول جعفریان / محسن جلالی / مجید جلالی/ محمودرضا جمشیدی/ محسن جوادی / مرتضی جوادی آملی / کاظم جواهری / جویا جهانبخش/ ابوالفضل حافظیان/ سید مهدی خاموشی/ عبد الحسین خسروپناه/ عبدالامیر خطاط/ محمد رحمانی نیشابوری/ ناصر رفیعی / سیدجواد رکنی/ علی اکبر زمانی‌نژاد/ علیرضا سبحانی/ محمدتقی سبحانی / سید احمد سجادی‌جزی/ سید علی سیدی / سید علی شبیری / علی شیروانی/ محسن صادقی/ محمدحسن صافی‌گلپایگانی/ سید عباس صالحی/ حسن طارمی‌راد/ سیدمحمدکاظم طباطبائی/ سیدمحمد طباطبائی‌یزدی / مسعود عالی / سید محمود علوی/ ابوالقاسم علی‌دوست/ سید علی عماد / محمد عندلیب/ مهدی غروی قوچانی / علی اکبر فصیحی / محسن فقیهی / محمد هادی فلاح‌زاده / محمد حسین فلاح‌زاده/ محمد قائنی / سید علی قاضی‌عسکر / تقی قرائتی / محسن کافی/ علی کورانی/ محمد مهدی گرجیان/ احمد مبلغی/ محمد محمدی ری‌شهری/ علی مختاری/ علی‌اکبر مسعودی خمینی/ عبدالهادی مسعودی/ حیدر مصلحی/ محمد مطهری/ حسن مظاهری/ محمدمهدی معراجی/ محمدحسن معزالدینی/ محسن مهاجرنیا/ سید ابوالحسن مهدوی/ محمدعلی مهدوی‌راد/ مهدی مهریزی/ محمدعلی میرزایی/ محمدرضا نائینی/ سید جعفر نبوی / هادی نجفی/ سید حسین نسابه/ علی نظری‌منفرد / علی نکونام / سیدعبدالفتاح نواب / محمد جواد نورمحمدی / محمدرضا نوری‌شاهرودی / احمد واعظی/ علی ورسه‌ای / مجید هادی‌زاده / سیدمحمد هاشمی / محمدرضا یوسفی/ محمدهادی یوسفی‌غروی ۲۸ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

🔹 انتشار یک کتاب ارزشمند در عرصه تمدن‌پژوهی کتاب "رابطه دین و تمدن در اندیشه متفکران مسلمان"، به خامه آقای دکتر سیدرضا مهدی‌نژاد از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی صلی الله علیه و آله در هفته‌های اخیر منتشر شده است. این کتاب بدون تردید گامی مؤثر در بالا بردن سطح مطالعات تمدنی در کشور ما به ویژه از نظر روش‌مندی و نیز آشنا ساختن مخاطب با تمدن‌اندیشان در گستره امت اسلامی به شمار می‌رود. در بخشی از مقدمه اینجانب بر کتاب چنین آمده است: کتاب پیش رو با عنوان "رابطه دین و تمدن در اندیشه متفکران مسلمان"، برآمده از دست کم دو سال گفت‌وگو، جستجو، مطالعه، یادداشت‌برداری، نکته‌سنجی، رایزنی و پژوهش دوست گرامی جناب آقای دکتر سیدرضا مهدی‌نژاد است که نخست در قالب رساله دکتری نگاشته شد و سپس سپاس خدا را طعمه کنج مخزن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها نشد و اکنون همچون تحفه‌ای در جامه کتاب، پیشکش تمدن‌پژوهان می‌شود.  با توجه به گزارشی که در مقدمه این کتاب در باره ارزش، جایگاه و مروری بر مفاد آن آمده است، از دوباره‌گویی در  این جا چشم می‌پوشم و متن مقدمه را به پیوست در اختیار دوستان قرار می‌دهم. ۳۰ آذر ۱۴۰۰ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا مقدمه کتاب "رابطه دین و تمدن در اندیشه متفکران مسلمان" در قالب وُرد @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا مقدمه کتاب "رابطه دین و تمدن در اندیشه متفکران مسلمان" در قالب پی‌دی‌اف @MohsenAlviri