‌ 🔶 قیام گوهرشاد، عکس‌العملی طبیعی در قبال تجددخواهیِ آمرانۀ رضاشاه 🔹 «قیام گوهرشاد» در تاریخ تحولات معاصر ایران، به یک رویداد پراهمیت سیاسی ـ اعتقادی بدل شد و در #حافظه_تاریخی مردم ایران چنان جای گرفت که حدود چهل سال بعد، به مثابه یکی از ارجاعات تاریخی #انقلاب_اسلامی مطرح گردید.[1] در #دهه_کرامت و در سالروز ولادت باسعادت امام هشتم (ع) ـ که امسال مقارن با سالگشت این قیامِ سرنوشت‌ساز است ـ مغتنم است برخی ابعاد مهم این قیام، بازخوانی شود... 🔹 #رضاشاه اندکی پس از بازگشت از #ترکیه، اقدامات برای تغییر در ایران را به طور جدی آغاز کرد. به گفته #علی‌اصغر_حکمت، وزیر وقت معارف، شاه در یکی از روزهای تیرماه ۱۳۱۳ از وی خواست که اقدام برای رفع «روپوش زنان» را آغاز کند. در حالی که مقدمات رفع حجاب از زنان در نزد طبقه‌ی نخبه و دولت‌مردان در حال اجرا بود، تغییر کلاه مردان از پهلوی به شاپو، زمینه‌ساز واقعه‌ی #مسجد_گوهرشاد در مشهد شد.[2] 🔹 تمرکز اصلی نوشتار حاضر بر برخی از مهم‌ترین پیامدهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت واقعه گوهرشاد است که عبارت بودند از: ❌ کشتار وسیع مردم توسط نظامیان؛ ❌ غارت‌گریِ عوامل نظامیِ رژیم در هنگام حمله به زوّار ❌ حمل و دفنِ زندگان به همراه مردگان توسط کامیون‌های انتقال اجساد ❌ سرکوبیِ قیام، پایان‌بخشِ حیات رجال محافظه‌کار در دستگاه رضاشاه ❌ افزایش خفقان بی‌سابقه در میان مردم مشهد و سایر شهرها ❌ تسریع در روند کشف حجاب، مهمترین پیامد سرکوبی #قیام_گوهرشاد 🔹 از یک منظر، می‌توان یک ملت را به مثابه خانواده‌ای بزرگ دانست که رئیس حکومت، در حکم پدر آن است. در چنین قیاسی، پدر خانواده هیچ‌گاه برای خواباندن غائله‌ای درون‌خانوادگی از فشنگ و #سرنیزه استفاده نمی‌کند؛ خاصه آنکه دانسته شود غائله‌ی به‌پاشده، ماحصل زورگویی‌های خلافِ منطق پدر بوده و در این میان، باید حق را به اعضای خانواده داد. در این بین، تنها در یک صورت است که سرکوب پدرسالارانه به زور نیزه و اسلحه در مقابل فرزندانی بی‌دفاع، توجیه پیدا خواهد کرد و آن حالتی است که پدر، اساساً دل‌بستگیِ قلبی به خانواده‌اش نداشته و دل در گرو رابطه‌ای خارج از محیط خانواده داشته باشد؛ به دیگر سخن، وقتی برایش پایگاه و جایگاهی در دل اعضای خانواده نبود، مجبور می‌شود برای کسب مشروعیت و اقتدار، به منبع قدرتی خارج از محیط خانواده متوسل شود که این نقش خارجی، در #کودتای_سوم_اسفند ۱۲۹۹ برای شخص رضاخان کاملاً مشهود است... 📚 پی‌نوشت‌ها: 1. رحیم روحبخش، «قیام گوهرشاد»، مجله زمانه، ۱۳۸۷، شماره ۷۵ و ۷۶. 2. رضا مختاری اصفهانی، پهلوی اول، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، بی‌تا، بخش «واقعه مسجد گوهرشاد». ✍🏻 #محمدمهدی_سلامی_پوریان #گروه_تاریخ #کلاه_شاپو #کشف_حجاب #تجدد_آمرانه #حرم_رضوی 💠اندیشکده برهان💠 🆔 @BORHAN_IR