#مبانی
#مبانی‌ارزش‌شناسانه
خانه > دانشنامه > مبانی > مبنای ارزش شناسانه
6 دقیقه خواندن
113
مبنای ارزش شناسانه دانشنامه عبدالحمید واسطی
♻️موضوع بحث:
« #ارزش » چیست؟ چه ارتباطی با مباحث #نظریه‌پردازی در علوم انسانی دارد؟ #بسته‌ارزش‌شناسانه در #پارادایم‌شبکه‌ای چیست؟
♻️مساله بحث:
آیا می‌توان از «#توصیف‌ها»، «#تجویزها» را اخذ کرد؟
چگونه می‌توان در تحقیقات، پیش‌فرض‌ها و #جهت‌گیری‌های #ارزشی، #احساسی و #ایدئولوژیک را تصفیه کرد؟
♻️پیش فرض ها:
✳️فرضیه بحث:
⏮۱. #ارزش‌ها #اعتباری هستند ولی صِرفا قرارداد و اعتبار و توافق افراد با یکدیگر نیستند، بلکه دارای #منشاء‌انتزاع‌حقیقی می‌باشند و تمام قواعد و قوانین حاکم بر منشاء انتزاعشان بر آنها نیز حاکم است.
به عبارت دیگر: گزاره‌های بیانگر «#حسن‌وقبح‌ها» و «#الزام‌ها» (باید و نبایدها)، #گزاره‌های‌انشایی هستند که دارای منشاء انتزاع حقیقی می‌باشند (حاوی #گزاره‌‌ای‌خبری هستند) و برهمین اساس استنتاج «#باید» از «#هست» انجام می‌پذیرد و تمام «#بایدها» تابعی از «#هست‌ها» می‌باشند.
⏮۲. در مقام #کشف‌حقایق، #ارزش‌های‌خاص افراد نباید دخیل باشند؛ اما #ارزش‌های‌عام یا #بنیادین و #ساختاری، بنابه #ضرورت‌ساختاری دخیل هستند؛ هم‌چنین ارزش‌هایی که قبلا حق بودن آنها با استدلال حاوی «#ارزش‌های‌بنیادین» منطقا اثبات شده باشد.
♻️تبیین بحث:
⏮۱. #عقل‌نظری = ابزار #ادراک‌کننده‌واقعیات از سنخ «#هست‌و‌نیست» (کاشف از واقعیت‌های غیروابسته به اراده و میل انسان)
⏮۲. #عقل‌عملی = ابزار #ادراک‌کننده‌واقعیت‌های از سنخ «#باید‌و‌نباید، #خوب‌و‌بد» (کاشف از واقعیت‌های وابسته به اراده و میل انسان)
⏮۳. رابطه عقل #نظری و #عملی = براساس ادراکات عقل نظری (#محاسبات‌نفع‌وضرر)، عقل عملی ضرورت یا عدم ضرورت فعال شدن میل و اراده نسبت به موضوعی را ادراک می‌کند(ادراک هماهنگی موضوع با اهداف او = ضرورت بالقیاس الی الغیر) و براساس ادراک چنین ضرورتی، «احساس خوبی و بدی»، یا «اراده باید و نباید» #تکویناً تولید می‌شود. (#انشاء و #اعتبار می‌شود)
(قید «#تکویناً» در عبارت فوق، بسیار حیاتی است و حل‌وفصل اصلی مسائل #جبرواختیار است.)
⏮۴. #حسن‌و‌قبح‌ذاتی داریم = برخی امور، #تکویناً #خیر برای انسان هستند و برخی #تکوینا #شرّ برای انسان هستند مانند #عدل و #ظلم؛ و اینگونه حسن و قبح‌ها وابسته به ملاحظه و اعتبار کسی نیست.
⏮۵. #عقل قدرت کشف از #حسن و #قبح را در حداقل‌ها، دارد و نیاز به منبعی بیرون از خود ندارد (حسن و قبح عقلی = استقلال عقل در فهم حسن و قبح)
🔹نکته مهم: از حیث منطقی، برای اینکه در نتیجه استدلال بتوانیم «#باید» داشته باشیم، ضروری است یکی از مقدمات حاوی «باید» باشد،
و از آنجایی که «#بایدِ‌نخستین» ضرورت تکوینی دارد لذا ارتباط #اعتباریات با #حقایق منقطع نمی‌شود؛ و بر همین اساس «#نسبت‌مطلق» در #اخلاق جاری نیست و #احکام‌اخلاقی مرتبط با شاخص‌های #فطری‌طبیعی انسان، فراگیر و عمومی است و طبق آن نیز #توبیخ و #تشویق یا #محاکمه و #پاداش صورت می‌پذیرد. گزاره‌های توصیفی که بیانگر دانش‌ها هستند با ضمیمهٔ یک گزارهٔ توصیف‌کنندهٔ یک #ضرورت‌بنیادین در ساختار خلقت یا ساختار انسان، به گزاره‌های توصیه‌ای که بیانگر ارزش‌ها هستند منتهی می‌شوند.
جدول زیر بیانگر #مکاتب‌اخلاقی از زاویه #منشاء‌مشروعیت «باید و نبایدها» است: (#بایدهای‌بنیادین و #زیرساختی)
♻️#اصل‌ها و #عمومات‌فوقانی (#زیرساخت‌ها)با استفاده از مکاتب اخلاقی
ریشه‌یابی باید و نباید و خوب و بد، هم‌سنخ با ریشه‌های شریعت و دین است. ازمواضعی که این ریشه‌یابی به تفصیل صورت گرفته است در علم «#فلسفه‌اخلاق» در بحث #مکاتب‌اخلاقی است. با بررسی #مبانی‌مکاتب‌اخلاقی می‌توان به #ریشه‌ای‌ترین و #زیرساختی‌ترین #عناصر‌حیاتی‌انسان پی برد.
🔹گروه:
🔸اسم مکتب اخلاقی:
♦️مبنای زیرساختی آن:
🔹#واقع‌گرای‌طبیعی – #غایت‌گرا
(1,2,3,4,5,6,7,8,9)
1)🔸لذت‌گرایی[۱]
#hedonism
♦️هر چه لذت دارد خوب است.
2)🔸#سودگرایی[۲]
#utilitarianism
♦️محاسبه #نفع‌وضرر کارها در مقیاس جمعی و انتخاب کاری که نفع در آن غلبه دارد.
♦️کدام عمل بیشترین سود را دارد؛ کدام قاعده بیشترین سود را دارد؟ (#اصالت‌فایده)
♦️حداکثر خوشبختی برای حداکثرافراد، شالوده اخلاق قانونگذاری است. (#اصل‌بیشترین‌سعادت)
♦️#لذت‌ها با شاخص‌های زیر وزن‌دهی می‌شوند:
⬅️میزان قطعیت حصول[۳]
⬅️زمان حصول زود یا دیر
⬅️شدت[۴]
⬅️خلوص[۵]
⬅️پایداری[۶]
⬅️باروری
⬅️گستردگی و شمول[۷]
3)
وقتی فردی #عملی را انجام دهد فعل و انفعالات زیر در #نفس او صورت پذیرفته است:
احساس یک #نیاز
تفکر برای یافتن #رفع کننده نیاز
#توجّه به رفع کننده نیاز و محاسبه نفع و ضررهای احتمالی آن
#میل و گرایش به سوی رفع کننده نیاز
#تمرکز قوا برای برقراری ارتباط با آن
#اراده نهایی برای بروز دادن آثاری که این ارتباط را ایجاد می‌کند
#تفکر_سیستمی
#برنامه_زندگی
#توجه
🔸کانال دستیار محقق
@dastyaar