#مبانی
#مبانی‌ارزش‌شناسانه
خانه > دانشنامه > مبانی > مبنای ارزش شناسانه
6 دقیقه خواندن
113
مبنای ارزش شناسانه دانشنامه عبدالحمید واسطی
♻️موضوع بحث:
« #ارزش » چیست؟ چه ارتباطی با مباحث #نظریه‌پردازی در علوم انسانی دارد؟ #بسته‌ارزش‌شناسانه در #پارادایم‌شبکه‌ای چیست؟
♻️مساله بحث:
آیا می‌توان از «#توصیف‌ها»، «#تجویزها» را اخذ کرد؟
چگونه می‌توان در تحقیقات، پیش‌فرض‌ها و #جهت‌گیری‌های #ارزشی، #احساسی و #ایدئولوژیک را تصفیه کرد؟
♻️پیش فرض ها:
✳️فرضیه بحث:
⏮۱. #ارزش‌ها #اعتباری هستند ولی صِرفا قرارداد و اعتبار و توافق افراد با یکدیگر نیستند، بلکه دارای #منشاء‌انتزاع‌حقیقی می‌باشند و تمام قواعد و قوانین حاکم بر منشاء انتزاعشان بر آنها نیز حاکم است.
به عبارت دیگر: گزاره‌های بیانگر «#حسن‌وقبح‌ها» و «#الزام‌ها» (باید و نبایدها)، #گزاره‌های‌انشایی هستند که دارای منشاء انتزاع حقیقی می‌باشند (حاوی #گزاره‌‌ای‌خبری هستند) و برهمین اساس استنتاج «#باید» از «#هست» انجام می‌پذیرد و تمام «#بایدها» تابعی از «#هست‌ها» می‌باشند.
⏮۲. در مقام #کشف‌حقایق، #ارزش‌های‌خاص افراد نباید دخیل باشند؛ اما #ارزش‌های‌عام یا #بنیادین و #ساختاری، بنابه #ضرورت‌ساختاری دخیل هستند؛ هم‌چنین ارزش‌هایی که قبلا حق بودن آنها با استدلال حاوی «#ارزش‌های‌بنیادین» منطقا اثبات شده باشد.
♻️تبیین بحث:
⏮۱. #عقل‌نظری = ابزار #ادراک‌کننده‌واقعیات از سنخ «#هست‌و‌نیست» (کاشف از واقعیت‌های غیروابسته به اراده و میل انسان)
⏮۲. #عقل‌عملی = ابزار #ادراک‌کننده‌واقعیت‌های از سنخ «#باید‌و‌نباید، #خوب‌و‌بد» (کاشف از واقعیت‌های وابسته به اراده و میل انسان)
⏮۳. رابطه عقل #نظری و #عملی = براساس ادراکات عقل نظری (#محاسبات‌نفع‌وضرر)، عقل عملی ضرورت یا عدم ضرورت فعال شدن میل و اراده نسبت به موضوعی را ادراک می‌کند(ادراک هماهنگی موضوع با اهداف او = ضرورت بالقیاس الی الغیر) و براساس ادراک چنین ضرورتی، «احساس خوبی و بدی»، یا «اراده باید و نباید» #تکویناً تولید می‌شود. (#انشاء و #اعتبار می‌شود)
(قید «#تکویناً» در عبارت فوق، بسیار حیاتی است و حل‌وفصل اصلی مسائل #جبرواختیار است.)
⏮۴. #حسن‌و‌قبح‌ذاتی داریم = برخی امور، #تکویناً #خیر برای انسان هستند و برخی #تکوینا #شرّ برای انسان هستند مانند #عدل و #ظلم؛ و اینگونه حسن و قبح‌ها وابسته به ملاحظه و اعتبار کسی نیست.
⏮۵. #عقل قدرت کشف از #حسن و #قبح را در حداقل‌ها، دارد و نیاز به منبعی بیرون از خود ندارد (حسن و قبح عقلی = استقلال عقل در فهم حسن و قبح)
🔹نکته مهم: از حیث منطقی، برای اینکه در نتیجه استدلال بتوانیم «#باید» داشته باشیم، ضروری است یکی از مقدمات حاوی «باید» باشد،
و از آنجایی که «#بایدِ‌نخستین» ضرورت تکوینی دارد لذا ارتباط #اعتباریات با #حقایق منقطع نمی‌شود؛ و بر همین اساس «#نسبت‌مطلق» در #اخلاق جاری نیست و #احکام‌اخلاقی مرتبط با شاخص‌های #فطری‌طبیعی انسان، فراگیر و عمومی است و طبق آن نیز #توبیخ و #تشویق یا #محاکمه و #پاداش صورت می‌پذیرد. گزاره‌های توصیفی که بیانگر دانش‌ها هستند با ضمیمهٔ یک گزارهٔ توصیف‌کنندهٔ یک #ضرورت‌بنیادین در ساختار خلقت یا ساختار انسان، به گزاره‌های توصیه‌ای که بیانگر ارزش‌ها هستند منتهی می‌شوند.
جدول زیر بیانگر #مکاتب‌اخلاقی از زاویه #منشاء‌مشروعیت «باید و نبایدها» است: (#بایدهای‌بنیادین و #زیرساختی)
♻️#اصل‌ها و #عمومات‌فوقانی (#زیرساخت‌ها)با استفاده از مکاتب اخلاقی
ریشه‌یابی باید و نباید و خوب و بد، هم‌سنخ با ریشه‌های شریعت و دین است. ازمواضعی که این ریشه‌یابی به تفصیل صورت گرفته است در علم «#فلسفه‌اخلاق» در بحث #مکاتب‌اخلاقی است. با بررسی #مبانی‌مکاتب‌اخلاقی می‌توان به #ریشه‌ای‌ترین و #زیرساختی‌ترین #عناصر‌حیاتی‌انسان پی برد.
🔹گروه:
🔸اسم مکتب اخلاقی:
♦️مبنای زیرساختی آن:
🔹#واقع‌گرای‌طبیعی – #غایت‌گرا
(1,2,3,4,5,6,7,8,9)
1)🔸لذت‌گرایی[۱]
#hedonism
♦️هر چه لذت دارد خوب است.
2)🔸#سودگرایی[۲]
#utilitarianism
♦️محاسبه #نفع‌وضرر کارها در مقیاس جمعی و انتخاب کاری که نفع در آن غلبه دارد.
♦️کدام عمل بیشترین سود را دارد؛ کدام قاعده بیشترین سود را دارد؟ (#اصالت‌فایده)
♦️حداکثر خوشبختی برای حداکثرافراد، شالوده اخلاق قانونگذاری است. (#اصل‌بیشترین‌سعادت)
♦️#لذت‌ها با شاخص‌های زیر وزن‌دهی می‌شوند:
⬅️میزان قطعیت حصول[۳]
⬅️زمان حصول زود یا دیر
⬅️شدت[۴]
⬅️خلوص[۵]
⬅️پایداری[۶]
⬅️باروری
⬅️گستردگی و شمول[۷]
کلیدواژه: #تربیت
#سازه‌تربیتی مطلوب چگونه است؟ ( #سازه = مجموعه محوربندی شده، هدف‌گذاری شده، شاخص‌گذاری شده)
♻️پیش فرض ها:
🔶۱. #انسان = موجود زنده با بدنی حیوانی، و با قابلیت گسترش ادراک و اراده در مقیاس شبکه هستی. ( #حیّ‌مُتالّه)
🔶۲. این انسان دارای نیروی #حرکت‌زای #غریزه، #فطرت، #احساسات و #عواطف و #تمایلات، #تفکروعقل، #اراده و #انتخاب است که قابلیت تشدید و تضعیف دارد. (سه حیطة #شناختی، #عاطفی، #حرکتی)
(تفصیل بحث در #مبانی‌انسان‌شناسانه)
♻️فرضیه بحث:
♦️۱. #تربیت به‌معنی #عام عبارتست از: #جهت‌دهی به قوای انسان برای #رشد، به‌طوری که منجر به توانایی انجام مستقل و صحیح یک کار شود. (اثر مورد نظرایجاد شود)
♦️۲. #تربیت به معنی #خاص عبارتست از: زمینه‌سازی برای #ایجاد‌مهارت #تمرکزدر‌افکار، #مدیریت‌در‌احساس و #رفتار به طوری که منجر به #رشد‌فکری، #احساسی و #رفتاری شود.
♦️۳. #رشد به‌معنی #عام = گسترش #ادراک، #احساس و #توانایی
♦️۴. #رشد به معنی #خاص =
گسترش #فهم ازحقایق، #احساس‌نسبت‌به‌حقایق
توانایی استفاده از حقایق (#گسترش‌وجودی)
♦️۵. #هدف‌تربیتِ انسان، خروج از #محدودیت‌های‌وجودی و اتصال به #علم‌و‌اراده‌بی‌نهایت
♦️۶. #آموزش و #تعلیم، ابزار #تغییر در شناخت و احساس انسان است که منجر به #تغییر‌دررفتار می‌شود
(بحث تفصیلی از #مدل‌آموزش)
♻️ تبیین بحث:
منطق برنامه:
🔹۱. شاخص تفکیک حیطه « #تربیت‌اخلاقی» و « #تربیت‌عبادی‌معنوی»، بر « #حداقل‌های‌لازم» و « #حداکثرهای‌مطلوب» بسته شود.
✅حداقل‌های لازم = استانداردهای سلامت
✅حداکثرهای مطلوب = استانداردهای رشد و تعالی
🔹۲. #منطق‌طراحی، براساس مدل « #مساله‌محور» و «فرآیند عمومی #برنامه‌ریزی‌استراتژیک» تدوین شوند یعنی «چگونگی #رفع‌فاصله میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب» با ملاحظه چهار فضای « #ضعف‌ها و #قوت‌ها –#تهدیدها و #فرصت‌ها»
🔹۳. لایه‌های برنامه، براساس سه لایه « #نگرش‌‌ها‌وافکار»، « #گرایش‌ها‌و‌احساس» و « #مهارت‌ها‌ورفتار» تنظیم شود.
🔹۴. محورهای ارتباطی براساس #مدل‌چهارمحوره، معروف دیده شود. (رابطه با #خود، #محیط، #همنوع، #خداوند)
✳️نتیجه: #ماتریس ارتباط میان این چهار فضا، #سازه‌تربیتی جامع را شکل می‌دهد.
🔹۵. #محتوای این سازه، با شش گونه #گزاره تأمین می‌گردد:
#قطعیات‌عقل‌نظری و #عقل‌عملی + #آیات‌قرآن + #روایات + #ادعیه + #تاریخ و وقایع + #سرگذشت‌های منفی و مثبت انسان‌ها
✳️✳️✳️#طرح‌تفصیلی –قسمت اول: (فضای #تربیت‌اخلاقی)
پیش‌نیاز: آشنایی حداقلی با #نقشه‌هستی و #نقشه‌انسان و #نقشه‌اجتماع و #نقشه‌زندگی (تا بتواند خودش را در شبکه هستی، #مختصات‌یابی کند.)
⏮مرحله اول) #شناسایی وضعیت‌موجود خود (در فکر، احساس و رفتار، (ضرب در) محورهای ارتباطی چهارگانه) ، #شناسایی ضعف‌ها، تهدیدها، قوت‌ها و فرصت‌های (با رویکرد حداقل‌های قطعی متفق‌علیه)
⏮مرحله دوم) #شناسایی حداقل‌های لازم در وضعیت مطلوب (در فکر، احساس و رفتار، (ضرب در) #محورهای ارتباطی چهارگانه)
⏮مرحله سوم) شناخت #مهارت‌زا نسبت به چگونگی #حرکت (درمحورهای ۱۲گانه) به‌سمت حداقل‌های لازم در وضعیت مطلوب (رسیدن به #انسان‌سالم)
⏮مرحله چهارم) شناخت #مکاتب‌اخلاقی و بررسی تطبیقی آنها
⏮مرحله پنجم) تحلیل و بررسی #فضای‌اخلاقی کشور و جهان (شناخت وضعیت‌های چهارگانه ضعف‌وقوت، فرصت‌وتهدید + راهبردهای اصلاحی)
✳️✳️✳️طرح تفصیلی –قسمت دوم: (فضای تربیت #عبادی‌معنوی)
پیش‌نیاز: آشنایی حداکثری با #نقشه‌هستی و #نقشه‌انسان و #نقشه‌اجتماع و #نقشه‌زندگی (تا بتواند لایه‌های پنهان و روابط نهفته خود در #نفس‌اش را #مختصات‌یابی کند.)
⏮مرحله اول) شناسایی وضعیت موجود خود، مانند مرحله اول و با تفاوت رویکرد #کشف‌حداکثری ضعف‌وقوت و تهدید وفرصت‌ها.
⏮مرحله دوم) شناسایی مراتب حداکثرها در وضعیت مطلوب (در فکر، احساس و رفتار، (ضرب در)محورهای ارتباطی چهارگانه)
⏮مرحله سوم) شناخت مهارت‌زا نسبت به چگونگی حرکت (درمحورهای ۱۲گانه) به سمت مراتب حداکثرها در وضعیت مطلوب (رسیدن به #انسان‌متعالی)
⏮مرحله چهارم) شناخت #مکاتب‌عرفان‌عملی و بررسی تطبیقی آنها
⏮مرحله پنجم) تحلیل و بررسی #فضای‌معنوی‌عرفانی کشور وجهان (شناخت وضعیت‌های چهارگانه ضعف وقوت، فرصت وتهدید + راهبردهای اصلاحی
@dastyaar