#مبانی
#مبانی‌عرف‌شناسانه
خانه > دانشنامه > مبانی > مبنای عرف شناسانه
دانشنامه, مبانی
5 دقیقه خواندن
112
♻️موضوع بحث:
« بسته مبانی #جامعه‌شناسانه ، #تاریخ‌شناسانه و #عرف‌شناسانه» در #پارادایم‌شبکه‌ای
♻️مساله بحث:
دیدگاه‌های جامعه‌شناسانه، تاریخ‌شناسانه و عرف‌شناسانه، چه تاثیری در #تولید‌نظریات علوم انسانی و #الگوهای‌پیشرفت و #توسعه دارند؟
♻️پیش فرض ها:
#جامعه = #هم‌زیستی تعدادی از #خانواده‌ها یا افراد که منجر به شکل‌گیری #تعاملات #حقوقی، #مالی، #انضباطی و #مدیریتی، #فرهنگی و #ارزشی شود. شکل‌گیری #جامعه تابعی از شکل‌گیری #ساختارهای‌ارتباطی است.
#تاریخ = #توصیف‌زندگی و #تعاملات‌افراد و #جوامع در گذشته (#افکار، #احساس و #رفتارها)
#عرف = #تشخیص، #احساس و #عملکرد #ناخودآگاه‌عمومی مردم در یک #جامعه (#اکثر‌اغلب افراد آن جامعه)
♻️فرضیه بحث:
1)⏪#مفاهیم‌اجتماعی مانند #ملکیت، #زوجیت، #حاکمیت و …، از جنس #معقولات‌ثانی‌فلسفی هستند و در عین اینکه #اعتبار شده‌اند و #مابازاء مستقیم خارج از ذهن ندارند لکن دارای #منشاء‌انتزاع خارجی هستند و از نحوه رابطه میان پدیده‌های واقعی انتزاع شده‌اند.
2)⏪#پدیده‌های‌اجتماعی، صرفاً محصول #کنش‌های افراد نیستند که وابسته به #انگیزه‌ها و #تمایلات آنها باشند بلکه از #قوانین و #قواعد #علّی‌معلولی نهفته در #زیرساخت‌هایشان پیروی می‌کنند.
3)⏪هدف از #تشکیل‌جامعه، #حفظ و #رشد «#فرد» است لذا تک‌تک افراد در مبانی و رویکردهای صحیح #جامعه‌شناسانه، موضوعیت دارند و چون افراد در «#شبکه‌هستی» قرار دارند نه مستقل از این شبکه، لذا در بحث «#اصالت‌جامعه یا #اصالت‌فرد»، نظر مختار، «#اصالت‌فرد‌در‌شبکه» است، و این قاعده مبنی #دستگاه‌های‌حقوقی و #اخلاقی است.
4)⏪#تکامل‌اجتماعی = ایجاد توانایی برای تک‌تک افراد در جهت #رفع‌نیازهایشان در کلیه لایه‌های #هرم‌نیازها (تا لایه نهایی که #خودآگاهی‌برتر است.)
♻️تبیین بحث:
در #تعریف‌جامعه تعابیر مختلفی ذکر شده است؛ جدول زیر نمونه‌ای از این تعاریف است:
ردیف(1,2,3,4,5,6,7,8,9)
⏮#تعریف‌جامعه
1)⏮جامعه نتیجه #قراردادی است که بر اثر برخورد نیروهای اجتماعی در طول مدت به یک تعادل نیرو رسیده است. (#هابز)
2)⏮جامعه #موجودی‌زنده است که دارای #تولد، #رشد و #مرگ است و تحت قوانین طبیعی تولد، رشد و مرگ قرار دارد (#ارسطو)
3)⏮مجموعه افراد یا گروه‌هایی که با یکدیگر #روابط‌متقابل مبتنی بر وابستگی و همبستگی برقرار می‌کنند و دارای فعالیتی عام و ترکیبی هستند. (#بیرو)
4)⏮جامعه، دسته‌ای از مردم که به اشتراک زندگی می‌کنند و می‌کوشند از طریق همکاری وسائل زندگی را فراهم کنند و نسل را استمرار بخشند (#آگبرن)
5)⏮جامعه، کارگاه وسیعی است که وظیفه‌اش #غلبه‌بر‌طبیعت است و از اتحاد آدمیان به‌وجود می‌آید (#سن‌سیمون)
6)⏮جامعه، کاروانی است که از نسل‌های گذشته و حال به سوی #ترقی و #تکامل می‌رود (#اگوست‌کنت)
7)⏮در جامعه، مجموعه افراد متمایز و مستقل از یکدیگر نیستند و فرهنگی یکپارچه بر آنها حاکم است. (#کوئن)
مجموعه‌ای از افراد انسانی که با #نظامات و آداب خاص با یکدیگر پیوند خورده‌اند و زندگی دسته‌جمعی دارند.
8)⏮مجموعه‌ای که در #جبر یک سلسله #نیازها و تحت نفوذ یک سلسله #عقیده و #آرمان، به‌طور مشترک زندگی می‌کنند. (#مطهری)
9)⏮مجموعه‌ای از انسان‌ها که با هم زندگی می‌کنند و کارهایشان مستقل از یکدیگر نیست بلکه تحت یک #نظام‌حاکمیتی و یک نظام #تقسیم‌کار با هم مرتبط هستند. (#مصباح یزدی)
جامعه دارای ماهیت مستقل از افرادش نیست اما دارای #هویت‌مستقل منتزع از افرادش می‌باشد و به‌همین دلیل ارزش افزوده بر هویت فردی افراد دارد و سبب ایجاد #تغییر وتحول در زندگی افراد می‌شود، لذا با #متغیر«#جامعه» و «#هویت‌جمعی» باید مانند یک #متغیر‌واقعی رفتار کرد و در کشف قوانین وقواعد و ساختارهایش کوشید. (#قانونمندی‌جامعه)در ارتباط میان اصالت فرد و اصالت جمع، قاعده اولیه «#اصالت‌فردِ‌در‌ضمن‌شبکه‌هستی» است. یعنی هر فردی حق دارد هر چه می‌خواهد #اِعمال کند به‌شرطی که #ابدیتش، #روحش، #محیط و #دیگران #ضرر نکنند.
در #تعارض میان #اصالت‌فردوجمع، درصورتی‌که #بقاءجمعِ‌غیرمُجرم متوقف بر از بین رفتن فرد باشد، #بقاء‌جمع #ترجیح داده می‌شود اما نه به دلیل #اصالت‌الجمع بلکه به دلیل اینکه اگر فرد ترجیح داده شود و این ترجیح در همه موارد اجرا شود، بقاء همان فرد به خطر می‌افتد.
#مبانی
#مبانی‌تاریخ‌شناسانه
خانه > دانشنامه > مبانی > مبنای تاریخ شناسانه
5 دقیقه خواندن
123
♻️موضوع بحث:
« #بسته‌مبانی #جامعه‌شناسانه ، #تاریخ‌شناسانه و #عرف‌شناسانه» در #پارادایم‌شبکه‌ای
♻️مساله بحث:
دیدگاه‌های #جامعه‌شناسانه، #تاریخ‌شناسانه و #عرف‌شناسانه، چه تاثیری در #تولید‌نظریات‌علوم‌انسانی و #الگوهای‌پیشرفت‌و‌توسعه دارند؟
♻️پیش فرض ها:
⏮#جامعه = #هم‌زیستی تعدادی از #خانواده‌ها یا افراد که منجر به شکل‌گیری #تعاملات‌حقوقی، #مالی، #انضباطی و #مدیریتی، #فرهنگی و #ارزشی شود.شکل‌گیری #جامعه #تابعی از #شکل‌گیری #ساختارهای‌ارتباطی است.
⏮#تاریخ = #توصیف‌زندگی و #تعاملات‌افراد و #جوامع در #گذشته (#افکار، #احساس و #رفتارها)
⏮#عرف = #تشخیص، #احساس و #عملکرد #ناخودآگاه‌عمومی‌مردم در یک #جامعه (#اکثر‌اغلب‌افراد‌آن‌جامعه)
♻️فرضیه بحث:
⏪۱. #مفاهیم‌اجتماعی مانند #ملکیت، #زوجیت، #حاکمیت و …، از جنس #معقولات‌ثانی‌فلسفی هستند و در عین اینکه #اعتبار شده‌اند و #مابازاء مستقیم #خارج از #ذهن ندارند لکن دارای #منشاء‌انتزاع‌خارجی هستند و از نحوه رابطه میان پدیده‌های واقعی #انتزاع شده‌اند.
۲. پدیده‌های اجتماعی، صرفاً محصول کنش‌های افراد نیستند که وابسته به انگیزه‌ها و تمایلات آنها باشند بلکه از قوانین و قواعد علّی‌معلولی نهفته در زیرساخت‌هایشان پیروی می‌کنند.
۳. هدف از تشکیل جامعه، حفظ و رشد «فرد» است لذا تک‌تک افراد در مبانی و رویکردهای صحیح جامعه‌شناسانه، موضوعیت دارند و چون افراد در «شبکه هستی» قرار دارند نه مستقل از این شبکه، لذا در بحث «اصالت جامعه یا اصالت فرد»، نظر مختار، «اصالت فرد در شبکه» است، و این قاعده مبنی دستگاه‌های حقوقی و اخلاقی است.
۴. تکامل اجتماعی = ایجاد توانایی برای تک‌تک افراد در جهت رفع‌نیازهایشان در کلیه لایه‌های هرم نیازها (تا لایه نهایی که خودآگاهی برتر است.)
تبیین بحث:
در تعریف جامعه تعابیر مختلفی ذکر شده است؛ جدول زیر نمونه‌ای از این تعاریف است:
ردیف
تعریف جامعه
۱.
جامعه نتیجه قراردادی است که بر اثر برخورد نیروهای اجتماعی در طول مدت به یک تعادل نیرو رسیده است. (هابز)
۲.
جامعه موجودی زنده است که دارای تولد، رشد و مرگ است و تحت قوانین طبیعی تولد، رشد و مرگ قرار دارد (ارسطو)
۳.
مجموعه افراد یا گروه‌هایی که با یکدیگر روابط متقابل مبتنی بر وابستگی و همبستگی برقرار می‌کنند و دارای فعالیتی عام و ترکیبی هستند. (بیرو)
۴.
جامعه، دسته‌ای از مردم که به اشتراک زندگی می‌کنند و می‌کوشند از طریق همکاری وسائل زندگی را فراهم کنند و نسل را استمرار بخشند (آگبرن)
۵.
جامعه، کارگاه وسیعی است که وظیفه‌اش غلبه بر طبیعت است و از اتحاد آدمیان به‌وجود می‌آید (سن‌سیمون)
۶.
جامعه، کاروانی است که از نسل‌های گذشته و حال به سوی ترقی و تکامل می‌رود (اگوست‌کنت)
۷.
در جامعه، مجموعه افراد متمایز و مستقل از یکدیگر نیستند و فرهنگی یکپارچه بر آنها حاکم است. (کوئن)
۸.
مجموعه‌ای از افراد انسانی که با نظامات و آداب خاص با یکدیگر پیوند خورده‌اند و زندگی دسته‌جمعی دارند.
مجموعه‌ای که در جبر یک سلسله نیازها و تحت نفوذ یک سلسله عقیده و آرمان، به‌طور مشترک زندگی می‌کنند. (مطهری)
۹.
مجموعه‌ای از انسان‌ها که با هم زندگی می‌کنند و کارهایشان مستقل از یکدیگر نیست بلکه تحت یک نظام حاکمیتی و یک نظام تقسیم‌کار با هم مرتبط هستند. (مصباح یزدی)
جامعه دارای ماهیت مستقل از افرادش نیست اما دارای هویت مستقل منتزع از افرادش می‌باشد و به‌همین دلیل ارزش افزوده بر هویت فردی افراد دارد و سبب ایجاد تغییروتحول در زندگی افراد می‌شود، لذا با متغیر«جامعه» و «هویت جمعی» باید مانند یک متغیر واقعی رفتار کرد و در کشف قوانین وقواعد و ساختارهایش کوشید. (قانونمندی جامعه)در ارتباط میان اصالت فرد و اصالت جمع، قاعده اولیه «اصالت فردِ در ضمن شبکه هستی» است. یعنی هر فردی حق دارد هر چه می‌خواهد اِعمال کند به‌شرطی که ابدیتش، روحش، محیط و دیگران ضرر نکنند.
در تعارض میان اصالت فرد و جمع، درصورتی‌که بقاء جمعِ غیرمُجرم متوقف بر از بین رفتن فرد باشد، بقاء جمع ترجیح داده می‌شود اما نه به دلیل اصالت الجمع بلکه به دلیل اینکه اگر فرد ترجیح داده شود و این ترجیح در همه موارد اجرا شود، بقاء همان فرد به خطر می‌افتد.
دریافت مفهومی و ذهنی از خداوند به طور مستقیم ممکن نیست. (به اصطلاح علمی، دریافت ذهنی انسان از خداوند به صورت «ایجابی» ممکن نیست بلکه به صورت «سلبی و عدمی» انجام می‌شود.) ذهن فقط اصل بودنِ خدا و مفهومِ «محدود نیست پس برترین است» را ادراک می‌کند والبته به همین اندازه نیز معرفت و آثار آن را ایجاد می‌کند. پس برای برقراری ارتباط ادراکی بیشتر با خداوند و عبور از معرفت اجمالی، نیاز به ادراک از جنس علوم حضوری است (تجربه‌های معنوی درونی).
به‌عنوان پیش‌فرضِ اثبات‌شده در علم اخلاق و عرفان اسلامی می‌دانیم که:[6] تجربه‌های معنوی درونی و احساس‌های روحی و روانی یا از راه ارتباط با یک منبع معنوی فعال می‌شوند یا از راه تمرکز و مراقبه دائم فکری و روحی بر پدیده مورد نظر.
پس: تمرکز فکری و روحی برخداوند در تمام حرکات و سکنات، سبب فعال شدن تجربه معنویِ حسّ وجود خداوند و درنتیجه حضور و عظمت او در قلب و دل انسان است.
از سوی دیگر به تجربه می‌دانیم که: از مقایسه میان نقص و کمال و احساس فاصله میان آن دو، حسّ کوچک بودن در طرف ناقص، و حس بزرگ بودن در طرف کامل ایجاد می‌شود. هر چه این فاصله بیشتر باشد این احساس فعال‌تر می‌شود و اگر فاصله بقدری باشد که امید رسیدن ناقص به کامل به وجود نیاید، حسّ «عظمت مطلق» ایجاد می‌شود.
پس: رسیدن به عبودیت محض و مقام «اخلاص» (که هیچ اراده‌ای جز اراده رضای الهی در وجود فرد فعال نیست)، نیازمند حرکت به سمت احساس «عظمت مطلق» خداوند است.
«عرفان عملی» عهده‌دار چگونگی حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب که عبور از محدودیت ادراکی درونی و اتصال به فضای بی‌نهایت آگاهی و اراده الهی است می‌باشد.[7]
نتایج آثار و لوازم پذیرش بحث
اگر در نگرش اسلام به استناد آیه ۶۵ سوره الذاریات «ماخَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ»، هدف خلقت انسان «عبودیت»است، و مقصود از عبودیت، «فعال شدن احساس حضور و عظمت الهی در قلب و دل» است آنگاه فلسفه تاریخ براساس نگرش اسلام و مقصد تمام فرآیندها در تمدن اسلام «لقاء و مشاهده خدا با قلب» در همین دنیاست.
مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث
عرفان شیعی، سیروسلوک، توحید ذاتی، فناء فی‌الله و بقاء بالله، لقاءالله، تجربه‌های دینی، انسان کامل، مقام ولایت، مقام مخلَصین، فلسفه خلقت
پی نوشت ها:
[1]. تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی، ج۱۵، ص۲۱۲
[2]. الارشاد، شیخ مفید، ج۱ ص۲۰۴
[3]. مقصود از تبیین به روش تحلیل مفهومی این است که: با استخراج لوازم ذاتی هر مفهوم (با استفاده از روش تشخیص جنس و فصل‌های مفهومی و روش استدلال مباشر در علم منطق) مفاهیم تشکیل‌دهنده مفهوم اصلی و لوازم آن کشف شوند.
و مقصود از تبیین به روش اصل موضوعی این است که: بااستفاده از لوازم گزاره‌های تصدیقی و تصوری که در علم دیگری اثبات شده است و یاترکیب اینگونه گزاره‌ها، نتیجه جدیدی به‌دست بیاید.
[4]. برای مطالعه و بررسی این اصل موضوعی، می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه فرمایید:
علم حضوری، سنگ‌بنای معرفت- حجت‌الاسلام دکتر محمدتقی فعالی- انتشارات
معرفت‌شناسی- حجت‌الاسلام دکتر محمدحسین‌زاده- انتشارات موسسه امام خمینی
[5]. برای مطالعه و بررسی این اصل موضوعی، می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه فرمایید:
نهایه‌الحکمه، علامه طباطبایی، بحث وحدت و کثرت
[6]. برای مطالعه و بررسی این اصل موضوعی، می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه فرمایید:
جامع‌السعادات، مرحوم نراقی
[7]. برای مطالعه وبررسی این اصل موضوعی، می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه فرمایید:
مصباح‌الشریعه، منسوب به امام صادق علیه‌السلام
منازل‌السائرین، ملاعبدالرزاق کاشانی
برچسب #احساس حضورخدا #انسان کامل #تجربه‌های دینی #توحیدذاتی #سیروسلوک #عبودیت #عرفان شیعی #فلسفه خلقت #فناء فی‌الله و بقاء بالله #لقاءالله #مقام مخلَصین #مقام ولایت
دانشنامه, مفاهیم کلیدی
کلیدواژه: #تربیت
#سازه‌تربیتی مطلوب چگونه است؟ ( #سازه = مجموعه محوربندی شده، هدف‌گذاری شده، شاخص‌گذاری شده)
♻️پیش فرض ها:
🔶۱. #انسان = موجود زنده با بدنی حیوانی، و با قابلیت گسترش ادراک و اراده در مقیاس شبکه هستی. ( #حیّ‌مُتالّه)
🔶۲. این انسان دارای نیروی #حرکت‌زای #غریزه، #فطرت، #احساسات و #عواطف و #تمایلات، #تفکروعقل، #اراده و #انتخاب است که قابلیت تشدید و تضعیف دارد. (سه حیطة #شناختی، #عاطفی، #حرکتی)
(تفصیل بحث در #مبانی‌انسان‌شناسانه)
♻️فرضیه بحث:
♦️۱. #تربیت به‌معنی #عام عبارتست از: #جهت‌دهی به قوای انسان برای #رشد، به‌طوری که منجر به توانایی انجام مستقل و صحیح یک کار شود. (اثر مورد نظرایجاد شود)
♦️۲. #تربیت به معنی #خاص عبارتست از: زمینه‌سازی برای #ایجاد‌مهارت #تمرکزدر‌افکار، #مدیریت‌در‌احساس و #رفتار به طوری که منجر به #رشد‌فکری، #احساسی و #رفتاری شود.
♦️۳. #رشد به‌معنی #عام = گسترش #ادراک، #احساس و #توانایی
♦️۴. #رشد به معنی #خاص =
گسترش #فهم ازحقایق، #احساس‌نسبت‌به‌حقایق
توانایی استفاده از حقایق (#گسترش‌وجودی)
♦️۵. #هدف‌تربیتِ انسان، خروج از #محدودیت‌های‌وجودی و اتصال به #علم‌و‌اراده‌بی‌نهایت
♦️۶. #آموزش و #تعلیم، ابزار #تغییر در شناخت و احساس انسان است که منجر به #تغییر‌دررفتار می‌شود
(بحث تفصیلی از #مدل‌آموزش)
♻️ تبیین بحث:
منطق برنامه:
🔹۱. شاخص تفکیک حیطه « #تربیت‌اخلاقی» و « #تربیت‌عبادی‌معنوی»، بر « #حداقل‌های‌لازم» و « #حداکثرهای‌مطلوب» بسته شود.
✅حداقل‌های لازم = استانداردهای سلامت
✅حداکثرهای مطلوب = استانداردهای رشد و تعالی
🔹۲. #منطق‌طراحی، براساس مدل « #مساله‌محور» و «فرآیند عمومی #برنامه‌ریزی‌استراتژیک» تدوین شوند یعنی «چگونگی #رفع‌فاصله میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب» با ملاحظه چهار فضای « #ضعف‌ها و #قوت‌ها –#تهدیدها و #فرصت‌ها»
🔹۳. لایه‌های برنامه، براساس سه لایه « #نگرش‌‌ها‌وافکار»، « #گرایش‌ها‌و‌احساس» و « #مهارت‌ها‌ورفتار» تنظیم شود.
🔹۴. محورهای ارتباطی براساس #مدل‌چهارمحوره، معروف دیده شود. (رابطه با #خود، #محیط، #همنوع، #خداوند)
✳️نتیجه: #ماتریس ارتباط میان این چهار فضا، #سازه‌تربیتی جامع را شکل می‌دهد.
🔹۵. #محتوای این سازه، با شش گونه #گزاره تأمین می‌گردد:
#قطعیات‌عقل‌نظری و #عقل‌عملی + #آیات‌قرآن + #روایات + #ادعیه + #تاریخ و وقایع + #سرگذشت‌های منفی و مثبت انسان‌ها
✳️✳️✳️#طرح‌تفصیلی –قسمت اول: (فضای #تربیت‌اخلاقی)
پیش‌نیاز: آشنایی حداقلی با #نقشه‌هستی و #نقشه‌انسان و #نقشه‌اجتماع و #نقشه‌زندگی (تا بتواند خودش را در شبکه هستی، #مختصات‌یابی کند.)
⏮مرحله اول) #شناسایی وضعیت‌موجود خود (در فکر، احساس و رفتار، (ضرب در) محورهای ارتباطی چهارگانه) ، #شناسایی ضعف‌ها، تهدیدها، قوت‌ها و فرصت‌های (با رویکرد حداقل‌های قطعی متفق‌علیه)
⏮مرحله دوم) #شناسایی حداقل‌های لازم در وضعیت مطلوب (در فکر، احساس و رفتار، (ضرب در) #محورهای ارتباطی چهارگانه)
⏮مرحله سوم) شناخت #مهارت‌زا نسبت به چگونگی #حرکت (درمحورهای ۱۲گانه) به‌سمت حداقل‌های لازم در وضعیت مطلوب (رسیدن به #انسان‌سالم)
⏮مرحله چهارم) شناخت #مکاتب‌اخلاقی و بررسی تطبیقی آنها
⏮مرحله پنجم) تحلیل و بررسی #فضای‌اخلاقی کشور و جهان (شناخت وضعیت‌های چهارگانه ضعف‌وقوت، فرصت‌وتهدید + راهبردهای اصلاحی)
✳️✳️✳️طرح تفصیلی –قسمت دوم: (فضای تربیت #عبادی‌معنوی)
پیش‌نیاز: آشنایی حداکثری با #نقشه‌هستی و #نقشه‌انسان و #نقشه‌اجتماع و #نقشه‌زندگی (تا بتواند لایه‌های پنهان و روابط نهفته خود در #نفس‌اش را #مختصات‌یابی کند.)
⏮مرحله اول) شناسایی وضعیت موجود خود، مانند مرحله اول و با تفاوت رویکرد #کشف‌حداکثری ضعف‌وقوت و تهدید وفرصت‌ها.
⏮مرحله دوم) شناسایی مراتب حداکثرها در وضعیت مطلوب (در فکر، احساس و رفتار، (ضرب در)محورهای ارتباطی چهارگانه)
⏮مرحله سوم) شناخت مهارت‌زا نسبت به چگونگی حرکت (درمحورهای ۱۲گانه) به سمت مراتب حداکثرها در وضعیت مطلوب (رسیدن به #انسان‌متعالی)
⏮مرحله چهارم) شناخت #مکاتب‌عرفان‌عملی و بررسی تطبیقی آنها
⏮مرحله پنجم) تحلیل و بررسی #فضای‌معنوی‌عرفانی کشور وجهان (شناخت وضعیت‌های چهارگانه ضعف وقوت، فرصت وتهدید + راهبردهای اصلاحی
@dastyaar