توافق نامه‌های زودهنگام مرزی: شکل گیری دولت سعودی •﴿﴿قسمت چهارم﴾﴾•
در بند پنجم، بن‌‌سعود متعهد میشود که در #مناطق تحت #سیطره_خود، #اجازه_رفت‌‌وآمد_آزادانه را #بدهد و #امنیت_حجاج مناطق تحت #سیطره_انگلیس را فراهم سازد.
در بند ششم، به یک مطلب بی‌سابقه اشاره میشود. معمولا وقتی سخن از ارتباط میان عبدالعزیز و انگلیس به میان می‌آید، به تاریخی استناد میشود که وی تصمیم گرفت تا #ریاض را #بازپس_بگیرد و در سال 1902 برای سرنگونی دولت #ابن‌‌‌الرشید حمله‌ای نظامی سازماندهی کرد. حال آن‌که در تاریخ اشاره‌ای به ارتباط نیاکان عبدالعزیز با انگلیس نشده است.
در بند ششم آشکارا به #تعهدات_سابق اشاره میشود؛ تعهداتی که نیاکان عبدالعزیز مبنی بر #عدم_تجاوز به تمام مناطق #تحت_حمایت_انگلیس داده‌اند. در این بند تصریح شده است: «بن‌‌سعود همانند نیاکان خود #متعهد میشود که از #تجاوز به سرزمین‌های #کویت #بحرین #شیخ‌نشین #قطر و #سواحل_عمان که تحت حمایت دولت انگلیس قرار دارند و با این کشور روابطی دیرینه دارند، #بپرهیزد و در #امورات آن #مداخله_نکند ».
📍توافقنامه #محمّره؛ #چتر_انگلیس
توافقنامه #محمّره» در 5 مه 1922 میان حاکم #نَجد و #توابع_آن با #کشور_عراق منعقد شد. این توافقنامه مقدماتی، نقشه منطقه را بر اساس توافقنامه #سایکس_پیکو در سال 1916 ترسیم می‌کرد.
هدف از این توافقنامه آن است که در روابط میان کشورهای تحت سیطره انگلیس #یک_اصل را تثبیت کند. این امر در مقدمه توافقنامه ْآشکار است: «باتوجه به لزوم وجود روابط دوستانه و ایجاد روابط حسنه میان دو دولت عراق و نجد ...». این هدف، تنها زمانی محقق میشود که مسئله #مرزها در میان دو طرف حل و فصل گردد؛ البته «سِرپرسی کاکس» نماینده عالی‌رتبه انگلیس نیز بر این امر نظارت داشت و توافق نامه‌ای با بندهای مشخص به امضا رساند.
#رویکرد_عبدالعزیز نسبت به مرزها مبتنی بر #اصول_قبیله‌ای بود که #کاکس نه‌‌تنها آن را #رد کرد، بلکه آن را #رفتاری_بچه‌گانه خواند و از او خواست تا از این تفکر دست بکشد؛ لذا پاراگراف #الف ماده نخست توافقنامه تصریح می‌کند که قبایل #منتفک، #ظفیر و #العمارات به دولت #عراق واگذار می‌شوند. دو دولت عراق و نجد نیز به صورت متقابل متعهد می‌گردند که از حملات قبایل خود علیه دیگری جلوگيری کنند و هر دو موظفند تا قبایل خود را #تأدیب کنند. چنانچه شرایط برای تأدیب مساعد نبود، این دو دولت برای اتخاذ تدابیر مشترک بر اساس روابط حسنه میان دو طرف مذاکره خواهند کرد.
پاراگراف #ب بند نخست این مطلب را توضیح می‌داد. اعتراض عبدالعزیز به مرزهای موردنظر نماینده دولت عراق باعث شد تا یک تبصره به پاراگراف «الف» اضافه شود: #عشایر_شمر_نجد باید به نجد واگذار شوند؛ چاه‌ها و اراضی‌ای که از قدیم، عشایر عراق از آن استفاده میکردند، برای عراق است و چاه‌ها و اراضی‌ای که از قدیم قبيله شمر از آن استفاده میکردند، متعلق به نجد است. برای تعیین این چاه‌ها و اراضی و تعیین مرزها، توافقی صورت گرفت تا کمیته‌ای متشکل از کارشناسان تشکیل شود.
از هر دولت دو نفر تحت ریاست یکی از سیاستمداران انگلیس که از سوی نماینده عالی‌رتبه انتخاب می‌شد، در این کمیته حضور داشتند. #کمیته در #بغداد تشکیل جلسه می‌داد؛ مرزهای قطعی را تعیین میکردند و دو طرف #بدون_اعتراض آن را می‌پذیرفتند.
در ماده سوم هر کدام از دو طرف #عراق و #نجد متعهد می‌شدند که #امنیت_مسیر_حج و #حجاج_محترم را تا زمانی که در مرزهای آنان قرار دارند، تأمین کنند. این ماده به تعهد سابق میان عبدالعزیز و دولت انگلیس اشاره دارد. به موجب ماده پنجم توافقنامه #دارین/ #قطیف که قبلا گفته شد، باید امنیت مسیر حج و سلامت حجاج تأمین می‌شد. پاراگراف الف، ب، ج از ماده سوم به روابط تجاری و فرایند سازماندهی راه‌های زمینی تجارت می‌پردازد.
در ماده چهارم توافقنامه درباره #جابه‌جایی_مسافران میان دو کشور توافقی صورت گرفت که بنا بر آن، شهروندان هر دو کشور باید #مدارک_سفر را به همراه داشته باشند.
در ماده پنجم دو طرف موافقت کردند که هر کدام از قبایل عراق یا نَجد که تصمیم به #اقامت_اجباری در اراضی طرف مقابل داشته باشد، باید #مالیات وضع شده را #بپردازد.
در ماده ششم نکته مهمی است که می‌گوید: «در صورتی که میان هرکدام از دو طرف عراق یا نجد و دولت انگلیس دشمنی ایجاد شود، این توافقنامه #محمّره خود‌‌به‌‌خود #فسخ میشود. نخستین معنای این بند آن است که این توافقنامه در اصل برای #سامان‌دهی روابط میان کشورهای #بدون_حاکمیت و #رژیم‌های_وابسته به #امپراتوری‌بریتانیا تنظيم شده و نماینده پادشاه نجد و عراق و #بوردیلا نماینده پادشاه انگلیس بر این اساس آن را امضا کرده‌اند.
ادامه دارد...
دفاع همچنان باقیست
https://eitaa.com/defa_baghist
توافق نامه‌های زودهنگام مرزی: شکل گیری دولت سعودی •﴿﴿قسمت هشتم﴾﴾•
📍توافقنامه #حدة؛ نسخه‌برداری از توافقنامه #بحرة
یک روز پس از امضای توافقنامه بحرة میان عراق و نجد، یعنی در 2 نوامبر 1925، میان کشور #حجاز، #نجد و #امارت_شرقی_اردن، توافق‌نامه‌ای موسوم به #حدّة یا #حداء امضا شد. مفاد این توافقنامه با توافقنامه قبلی از نظر نمایندگان، موضوع و جزئیات تفاوتی ندارد. نماینده #امارت_شرقی_اردن همان نماینده #کشور_عراق یعنی #سِرگیلبرت_کلایتون است. موضوع ترسیم مرزهای دو کشور و #سازماندهی_جنبش_قبایل و درگیری‌هایی می‌باشد که گاه میان آنها و دولت متبوعشان رخ می‌دهد.
در این توافقنامه، طرف اردنی به نمایندگی از کلایتون حضور داشت و خود وی نیز از طرف دولت انگلیس مأموریت داشت تا توافقنامه را با #عبدالعزیز امضا کند. توافقنامه با موادی پیرامون #ترسیم_مرزهای دو کشور آغاز میشود. حدفاصل نجد و شرق اردن در شمال شرقی، از نقطه تقاطع زاویه 39 درجه شرقی و مدار طولی با زاویه 32 درجه شمالی مدار عرضی آغاز میشود؛ یعنی جایی که مرزهای عراق و نجد پایان می‌یابد. سپس بصورت خطی مستقیم تا نقطه تقاطع زاویه 37 درجه مدار طولی با زاویه 30/31 درجه شمالی مدار عرضی امتداد می‌یابد. در ادامه، زاویه 37 درجه شرقی تا نقطه تقاطع با زاویه 25/31 درجه شمالی مدار عرضی کشیده شده‌است. سپس از این نقطه، با خطی مستقیم تا نقطه تقاطع زاویه 38 درجه شرقی مدار طولی با زاویه 30 درجه شمالی مدار عرضی امتداد دارد و حومه منطقه #السرحان را جزو نجد قرار می‌دهد. در ادامه، زاویه 38 درجه شرقی مدار طولی تا نقطه تقاطع آن با زاویه 30/29 درجه شمالی ادامه دارد. نقشه‌ای که در این توافقنامه مبنا قرار گرفت، نقشه‌ای بود که در سطح جهان با عنوان نقشه #آسیا_در_ابعاد_یک_در_میلیون شناخته می‌شد.
بر اساس این مرزبندی، برای تثبیت توافقنامه، تدابیری اندیشیده شد که به موجب آن، دو طرف یعنی ملک عبدالعزیز و دولت امیرنشین شرقی اردن نسبت به حفظ حاکمیت و امنیت دو کشور متعهد می‌شوند. دولت نجد نیز متعهد میشود که در منطقه #کاف هیچگونه #استحکاماتی بنا نسازد و از این منطقه و مناطق همجوار آن به عنوان #منطقه_نظامی استفاده نکند. در موارد لزوم، دولت نجد متعهد میشود که #فورا دولت #انگلیس را در #جریان بگذارد تا با تمام توان، نیروهای آن را از تهاجم به اراضی شرق اردن بازدارند. برای جلوگیری از هرگونه اختلافی که بر این اساس پدید می‌آید، موافقت شد تا خطوط تلفن اضطراری میان دولت نجد و نماینده رسمی انگلیس در شرق اردن یا جانشین او فعال و باز باشد.
همانند عراق، این توافقنامه عبدالعزیز را ملزم می‌کند تا از تمام حقوقی که #قبایل_غیرنجدی در منطقه #السرحان از آن برخوردارند، صیانت کند؛
مانند حقوق چراگاه، سکونت، مالکیت و دیگر حقوق ثابت. البته مشروط به این‌که این قبایل تا زمانی که در مرزهای نجد ساکنند، به قوانین داخلی پایبند باشند. دولت شرق اردن نیز باید با شهروندان نجدی که از حقوقی ثابت همانند حقوق مذکور برخوردارند، رفتاری مشابه داشته باشد.
همانند بندهای مربوط به شرایط قانونی قبایل ساکن در اراضی هرکدام از دولت‌های عراق و نجد، این توافقنامه نیز اذعان دارد که تهاجم قبایل ساکن در اراضی آنها به اراضی دولت دیگر، تجاوز شمرده میشود و دولت متبوع باید مرتکبان آن را به سختی مجازات کند و رئیس قبیله متجاوز باید پاسخگو باشد.
در ماده ششم تأکید شده است که باید #دادگاهی_ویژه تشکیل شود تا #جزئیات_تجاوزات_برون‌‌مرزی بین این دو کشور را بررسی کند. همچنین تنش‌های مربوط به تحرکات قبایل در هر دو کشور را حل و فصل نماید.
می‌توان گفت که حرف به حرف تمام مواد مربوط به وضعیت قبایل در توافق نامه بحرة، در این توافقنامه نیز آمده است؛ به استثنای تبصره‌های محدودی که در مورد مناطق مرزی ذکر شده است. این تعهد از سوی دو طرف، مسائل مربوط به #تأمین_امنیت_راه‌های_حج، #سلامت_حجاج و #احترام_گذاشتن به #حاکمیت دو کشور را در بر می‌گیرد. باید توجه داشت که توافقنامه فقط تا زمانی ضمانت اجرایی دارد که #دولت_فخیمه_انگلیس نمایندگی شرق اردن را عهده‌دار باشد.
ادامه دارد...
دفاع همچنان باقیست
https://eitaa.com/defa_baghist