حدیث شناسی

طرائف @Taraaif

⏫⏫⏫ 🎤خبر برگزاری نشست 〽️ «ارزشگذاری روایات طبی» 👤 حجت‌الاسلام مسعودی بیان کرد: ♨️ احادیث پزشکی نیازمند کارآزمایی بالینی هستند گروه سلامت ــ قائم مقام دانشگاه قرآن و حدیث در پنجمین کارگاه مطالعات میان رشته‌ای قرآن و سلامت ضمن تشریح نحوه ارزش‌گذاری احادیث طبی گفت: احادیث طبی در مقوله درمان چنانچه کارآزمایی بالینی نشوند ارزش‌گذاری آن‌ها به صفر می‌رسد. 🔻به گزارش خبرنگار ایکنا، پنجمین کارگاه مطالعات میان رشته‌ای قرآن و سلامت با موضوع ارزش‌گذاری احادیث طبی در دبیرخانه کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی در حوزه سلامت عصر امروز، ۱۲ دی‌ماه، برگزار شد. 🔆در این نشست حجت‌الاسلام عبدالهادی مسعودی خمینی، قائم مقام دانشگاه قرآن و حدیث، با بیان اینکه ارزش‌گذاری از دانش اقتصاد اخذ شده است، گفت: تعریف ارزش گذاری در حدیث تعیین یا تخمین درجه اعتبار برای بهره‌برداری در علم یا عمل مستند به آن است. وی افزود: ارزش‌گذاری یک فرآیند و یک کار مرحله‌دار است و نه یک حرکت یکباره و حدسی، دوم اینکه مراحل باید با یک ترتیب منطقی جلو برود، ضمن اینکه ارزش‌گذاری با نقد و اعتبار سنجی و از سوی دیگر با آسیب‌شناسی متفاوت است. وی در ادامه به اهمیت ارزش‌گذاری روایات پرداخت و تصریح کرد: نخست برای ترسیم درست دین و دوم برای تصحیح شناخت و عمل سپس گسترش مقبولیت علمی و عملی دین و در نهایت جلوگیری از سودجویی و بدعت‌گذاری است. 🔻مسعودی خمینی تأکید کرد: بر اساس روایتی از امام صادق(ع)، هرگاه حدیثی را نقل کردید آن را به محدثش نسبت دهید اگر حق بود به سود شماست و اگر نادرست بود زیانش به بر عهده روای است. 🔸وی با بیان اینکه سه نوع ارزش‌گذاری سندی، ترکیبی و مضمونی برای بررسی روایت وجود دارد، تصریح کرد: در ارزش‌گذاری سندی حلقه‌های اتصال ما تا معصوم در نظر گرفته می‌شود. این حلقه‌ها از دو جهت باید کنترل شوند نخست حلقه‌ها متصل بوده و دو اینکه حلقه باید معتبر باشد، این روش مشکل و طاقت‌فرسا بوده، اما لازم است. وی در ادامه به ارزش‌گذاری مضمونی پرداخت و گفت: در این ارزش‌گذاری به مفاد و محتوای حدیث می پردازدیم و این مفاد و محتوا را با معیارهای معتبر شامل قرآن سنت، عقل، علم، حس و تجربه مقایسه می‌کنیم. م🔻سعودی خمینی در ادامه با بیان اینکه گاه دو روش سندی و مضمونی برای رویات کفایت نمی‌کند، اظهار کرد: ممکن است سند قوی، محتوا هم قوی باشد، اما آنچه لازم است را نتوانیم درک کنیم، یا اینکه یکی از این دو دچار مشکل بوده، اما دلایلی برای ما وجود داشته باشد که به آن روایت نیاز داشته باشیم به همین دلیل نیاز به روش دیگری به نام روش ترکیبی وجود دارد. وی تصریح کرد: این روش حاصل جمع بررسی سند و مأخذ و واکاوی متن در نسبت کاربرد است. اگر سند را بررسی کردیم در کنار واکاوی متن ممکن است؛ کاربرد آن تقویت یا تضعیف شود اگر سند قوی، اما متن ضعیف و یا برعکس آن، کاربرد حدیث ضعیف، هر دو قوی باشند، کاربرد قوی می‌شود. قائم مقام دانشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: فرآیند ارزش‌گذاری ترکیبی و شناور شامل بررسی مأخذ، واکاوی متن و توجه به سند و کاربردشناسی است. مسعودی خمینی با بیان اینکه منطق حاکم بر ارزش‌گذاری ترکیبی و شناور منطق فازی است گفت: ویژگی منطق فازی شناور، درجه‌مند بودن، کشداری، اتصال داشتن است و یک امتداد دیدن دارد، همچنین شناور بودن و درجه‌مندی اعتبار روایت در تناسب با کاربرد آن معین می‌شود. وی در ادامه به عرصه‌های اعتبار در کاربرد پرداخت و اظهار کرد: موضوع ارزش‌گذاری برای کاربرد مانند بهداشت در نظر گرفته می‌شود. مانند روایت «النظافة من الایمان» در طب النبی مستغفری، که مأخذ ضعیف بوده، سند ندارد اما پشتوانه داشته و کاربرد بی ضرری دارد. 🔸وی یادآور شد: همه روایات اخباری کاربرد آنها بستگی به ظرف آن و محدود بوده و اینجاست که پای تجربه علمی و کارآزمایی بالینی باز می‌شود. مسعودی در رابطه کاربرد در درمان نیز گفت: درمان درجه‌مند بوده و جزء مباحث بی‌خطر است با در نظر گرفتن مأخذ، محتوا و توجه به سند نیاز به کارآزمایی بالینی وجود دارد و اگر آزمایش بالینی آن را تایید نکند ارزش‌گذاری در آن طب به صفر می‌رسد. 🔗 لینک خبر https://goo.gl/4Qs1Wo #️⃣ #روایات_طبی #طب #اعتبار_سنجی #ارزشگذاری 🆔 @Rejal_science

کارگاه رجال - استاد خدادادنژاد @rejal98

ویژگی های کتاب رجال تفسیری 🔹 اولین کتاب رجالی به زبان فارسی اما در ارتباط با ویژگی‌های این کتاب اولین ویژگی ‌‌اش این است که #نخستین_کتاب_رجالی است که به #زبان_فارسی نوشته شده است. علاقه ‌مندان اطلاع دارند که تمام کتاب‌ های رجالی ما عربی است، به این جهت که علم رجال یک عمل خاصی بوده و مشتریان و مخاطبان ‌شان‌ هم یک قشر خاصی بوده‌ اند. فضلای حوزه که درس خارج فقه می ‌رفتند با روایات فقهی ارتباط داشتند و اولین مساله این بود که این روایت را از نظر سندی بررسی کنند و لذا نیاز داشتند به کتاب‌ های رجالی مراجعه کنند تا اطلاعاتی از راویان آن روایت فقهی بیابند. به این سبب تمام کتاب ‌های رجالی -از قدما گرفته تا کتاب‌ های رجالی متاخران و معاصران- به زبان عربی بوده است اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس مراکز مختلف آموزشی و پژوهشگاهی چه در حوزه چه در دانشگاه و احیای علوم مختلف قرآنی و حدیثی، مخاطبان این علم توسعه پیدا کردند، لذا نیاز بود که یک کتاب رجالی آن‌ هم به زبان فارسی در اختیار باشد و #آیت‌_الله_جوادی_‌آملی این خلأ را احساس کردند، چنانچه ایشان در #تفسیر_تسنیم هم این نگاه را داشتند. در رابطه با رجال نیز همینطور، نظر ایشان به فارسی بودن اثر بود، لذا اولین ویژگی این است که نخستین کتاب رجالی است که به زبان فارسی نوشته شده، البته معنی اش این نیست که مباحث رجالی فارسی نداریم، محققان و پژوهشگران مختلفی هستند که کتاب‌هایی نوشته‌ اند اما هرکدام از آنها به بخشی از مباحث رجالی اشاره‌ کرده‌اند و نسبت به راویان حدیث یک کتاب رجالی به زبان فارسی نداشتیم و لذا این امر از ویژگی‌ های بسیار مهم چنین اثری است. 🔹 محور بودن یک تفسیر روایی دومین ویژگی‌ اش این است که با #محوریت_یک_تفسیر_روایی نوشته شده و محققان و پژوهشگران می ‌دانند کتاب‌ های رجالی با محوریت روایات کتب فقهی یعنی کتاب کافی، تهذیب ‌الأحکام، استبصار و من لا‌یحضره الفقیه نوشته شده بودند، چون این چهارکتاب بیشترین روایات فقهی را در خودشان جا داده‌اند و در حوزه‌ها توجه فقها، مجتهدان و فضلا به این روایات بوده و لذا جامع ‌الرویات محقق اردبیلی در قرن یازدهم با محوریت کتب اربعه نوشته شده بود. همچنین معجم رواة الحدیث #آیت_‌الله_خوئی -که خودش یک فقیه بزرگی بوده- در عصر ما با محوریت کتب اربعه نوشته شده اما نیاز بود یک کتاب رجالی داشته باشیم که محور را یک کتاب تفسیر روایی قرار بدهد. این بی ‌سابقه است وجود نداشته، لذا #آیت_‌الله_جوادی_‌آملی به این خلأ توجه کرده و یک تفسیر روایی به نام تفسیر کنز الدقائق را محور قرار داده و راویان این کتاب در رجال تفسیری معرفی شده است. این دومین ویژگی است که واقعا #بی_‌سابقه است. 🔹 استفاده از منابع رجال شیعی و سنی سومین ویژگی‌ا ی که این اثر دارد، این است که ما در این نوشتار در معرفی راویان تنها به گفته‌ ها و دیدگاه‌ های رجالیون شیعه بسنده نکردیم، یعنی در منابعی که ما به آنها مراجعه می ‌کردیم، این ‌گونه نبوده که فقط به منابع رجالی شیعه بسنده کنیم، بلکه درکنارش به #منابع_اهل_سنت هم مراجعه داشتیم و لذا در کتاب با هر عنوانی که برخورد می ‌کنید در پاورقی ارجاع به منابع داده شده است. ما منابع را دو بخش کرده‌ایم؛ منابع رجالی شیعه، منابع رجالی سنی. این بی ‌نظیر و بی ‌سابقه است و اینکه یک کتاب رجالی داشته باشیم که به هر دو منبع ارجاع دهد، بی ‌سابقه است. به همین جهت #کتابی_مقارنه‌ ای و تطبیقی است. 🔹 کاربردی بودن تمام مدخل ها چهارمین ویژگی آن #کاربردی_بودن تمام مدخل‌هاست، یعنی چندمحوری که ما انتخاب کردیم طبقه راوی، استادان و شاگردان راوی، همین طور مذهب او و جرح ‌و تعدیلش همه نقش کاربردی دارند. صرف بحث علمی محض نیست، مثلا در طبقه راوی بحث کرده‌ ایم که این راوی کدام معصوم را درک کرده یا نکرده است؟ از کدام معصوم نقل روایت کرده یا نکرده و... ثمره این موضوع در کجا ظاهر می ‌شود؟ ثمره‌ اش در مسند و مرسل بودن یک روایت خودش را نشان می ‌دهد، مثلا چرا استادان و شاگردان راوی را مطرح کرده‌ ایم؟ برای اینکه می‌ خواهیم توثیق راوی را بررسی کنیم، یکی از جاهایی که می‌ توان به وثاقت وی پی ببریم این است که چه کسی از او روایت کرده است؟ اگر شاگرد راوی از اصحاب اجماع باشد یا از ثقات سه‌ گانه، از آن استفاده می ‌کنند. چه ضرورتی داشت که مذهب و گرایش راوی را مطرح کنیم؟ برای اینکه این بحث میان علما و فقها مطرح است که روایت کدام راوی معتبر است؟ آیا راوی باید امامی باشد یا وثاقت تنها کفایت می‌ کند؟ بعضی می گویند ما تنها به روایت راویان امامی عمل می ‌کنیم اما بعضی می‌گویند نه، وثاقت کفایت می ‌کند؛ می‌ خواهد راوی امامی باشد یا غیرامامی، پس در هر صورت نیاز است که یک فقیه و یک محقق و پژوهشگر در جریان مذهب راوی قرار بگیرد.

امتیازات کتاب رجال تفسیری 🔹 نکته دیگر از این جهت که این اثر یک اثر رجالی است می ‌توان آن را با کتاب ‌های رجالی دیگر -ولو اینکه آن کتاب ‌ها به زبان عربی است- مقایسه کرد. این اثر در این مقایسه هم امتیازاتی دارد و آن امتیازها اجمالا این هستند که ما وقتی راوی را عنوان می ‌کنیم ذیل آن یک روایت از روایات تفسیری او را هم مورد اشاره قرار می ‌دهیم. این مساله در هیچ ‌کتاب رجالی نیست. نکته دوم این است که ما وقتی راوی را مطرح می ‌کنیم و می‌ خواهیم مثلا نسبت به مذهب و گرایش او اظهارنظر کنیم، تنها به اطلاعات تاریخی یا اطلاعات رجالیون گذشته بسنده نمی ‌کنیم، بلکه یک راه مهم که باید به آن توجه و احیا شود، این است که روایاتی که این راوی نقل کرده هم بررسی شود. آن هم باز مغفول واقع شده است و کمتر در کتاب‌های رجالی به چنین مساله‌ای توجه شده. ما با تتبع در منابع مختلف به جمع‌آوری روایات راوی می ‌پردازیم و از مجموع روایات او می ‌توانیم استظهار کنیم که این راوی مثلا شیعه بوده، شیعه دوازده‌امامی بوده، سنی بوده و گرایش فکری او به چه سمت ‌و سویی بوده است. در جرح ‌و تعدیل راوی آن‌هم ما تنها به گفته‌ های رجالیون بسنده نکرده ‌ایم، بلکه با تحلیل متن روایت او به نکاتی رسیدیم که می ‌توانیم از تحلیل مضامین روایاتش هم حُسن حال راوی را استظهار کنیم یا به وثاقت او اطلاع پیدا کنیم. همچنین ما در توثیق و تضعیف از دیدگاه رجالیون اهل سنت هم استفاده کره ‌ایم. این چند نکته‌ که ذکر شد از امتیازات این کتاب است. در پایان دوستان و علاقه‌مندان را به آن دومقاله‌ ای که معرفی کردم، ارجاع می ‌دهم تا بیشتر در جریان محتوای این کتاب قرار بگیرند. گزارش تصویری آیین رونمایی از کتاب گرانسنگ «رجال تفسیری»: https://b2n.ir/n35456 #آيت_الله_العظمی_جوادی_آملی 🆔 @a_javadiamoli_esra

پنجمین محوری که مطرح کردیم #جرح‌_و_تعدیل_راوی و توثیق و تضعیف اوست. آیا راوی ثقه است یا ثقه نیست؟ که این مهم ‌ترین مبحث به علم رجال است که شما از راه شناخت توثیق و تضعیف راوی نسبت به روایت او و اعتبار و عدم اعتبارش هم می ‌توانید نظر بدهید. 👇👇👇👇👇

پیشگام دفاع از حریم ولایت @mjmehri

درس رجال استاد مردانی @ostadmardany110

پیشینه کتاب رجال تفسیری 🔹 کتاب‌ های فراوانی در زمینه #علم_رجال نوشته و همین سبب شده است #آیت_‌الله_جوادی_‌آملی که سه ‌دهه از عمر بابرکت خود را صرف تالیف کتاب ماندگار #تفسیر_تسنیم کرده‌اند، به این موضوع مهم هم توجهی ویژه پیدا کنند، چون یکی از روش‌هایی که در تفسیر قرآن به کار گرفته می‌شود تفسیر روایی و بهره‌گیری از روایات در تفسیر آیات است. چنانچه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان مبحث مستقلی تحت‌عنوان «بحثٌ روایی» منعقد کرده است. #آیت_‌الله_جوادی_‌آملی هم در تفسیر تسنیم ضمن اینکه از روش «تفسیر القرآن بالقرآن» بهره می‌گیرد، بابی را مستقلا اختصاص به بحث روایات داده و از آنجا که این روایات تفسیری -چنانچه اشاره کردیم- درطول تاریخ دچار آسیب‌ هایی شده، ایشان احساس کرده است روی #راویان_تفسیری هم باید کار جدی صورت بگیرد، چون کارهایی که تاکنون شده مربوط به روایات فقهی می‌ شود. به همین جهت این کار حدود 10 سال قبل آغاز شد. اصول و راهکارهای کلی از جانب ایشان داده شده بود. براساس راهکارهایی که ایشان داده بودند، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب که از تفاسیر معروف روایی به ‌حساب می ‌آید، محور کار قرار گرفت. چهارهزار راوی استخراج کرده‌ایم و بنا شد درباره هریک از آنان بحثی داشته باشیم. ابتدا درباره هر راوی یک گزارش اجمالی از شرح ‌حال وی ارائه می ‌دهیم و بعد بحث طبقه‌ اش را مطرح می ‌کنیم، بعد استادان و شاگردان او و بعد مبحث مربوط به مذهب و گرایشش را مورد بررسی قرار می‌ دهیم. آخرین بحث هم #تبیین_جایگاه_حدیثی_هر_راوی از نظر توثیق و تضعیف است که آیا می‌شود به حدیث او اعتماد کرد یا نه؟ چند جلد از این کار چاپ شده و مورد توجه قرار گرفته و تاکنون دومقاله در معرفی این اثر نوشته شده‌اند؛ یکی در فصلنامه نقد کتاب، شماره 8 و دیگری هم در مجله علمی-پژوهشی علوم حدیث، شماره 97 که این دومقاله به معرفی این کتاب پرداخته‌ اند و مبانی و قواعدی که در #توثیق_راویان به‌ کار گرفته می ‌شود در آنها ارائه ‌شده است. 👇👇👇👇👇

رجال استاد حیدری @rejalll

رجال (استاد شاه آبادی) @rejal_shahabadi

رجال سید جواد شبیری @hehjdjdndjdk

📘معرفی کتاب ✏️ تميز هذا التحقیق من الكتاب عن غيره بعدة أمور منها: 📍1- اشتمل في مقدمته على دراسة تناولت الكتاب ومؤلفه (100 صفحة تقريبا). 📍2- اشتمل على 11 فهرس من الفهارس الفنية. خمسة منها (للثقاة والممدوحين والضعاف والمجهولين والمهملين). وأعني بهم كل راو ثقة ورد ذكره في الكتاب وكل ممدوح وكل ضعيف الخ 📍3- اشتمل الكتاب على هامشين الأول منهما لبيان حال كل من ورد في سند الرواية من وثاقة أو مدح أو ضعف أو جهالة أو إهمال مع ذكر من وثق أو مدح أو ضعف. بالإضافة الى ذكر بعض المباني المفيدة لرفع الجهالة أو الإهمال أو مؤيدة وداعمة للمدح أو معارضة للضعف وغير ذلك. كأن يكون الراوي ممن روى في تفسير القمي. أو يكون ممن روى عنه البزنطي أو صفوان أو ابن أبي عمير. إلى غير ذلك من القواعد العامة التي يمكن أن يستفيد منها من يعتمدها. وأما الهامش الثاني فهو للتحقيق وقد اشتمل على تراجم جميع العناوين الواردة في الكتاب والبالغة (500) تقريبا. وايضا اشتمل على ما وقع من اختلاف في عملية ضبط النص وغير ذلك من المعاني اللغوية وبيان ما يحتاج الى بيان. 📍4- اشتمل الهامش على معالجة أهم المشاكل الموجودة في الكتاب والتي منها الروايات التي يفهم منها وقوع التحريف في القرآن. وقضية ابن سبأ والموقف الواضح من ابن عباس. وما ورد بصورة المدح وهو بالذم أشبه وكذلك الخلط الحاصل في ترجمة ابي بصير وغيرها كثير من التراجم. وهناك فوائد كثيرة جدا موجودة في الهوامش لم تذكر في المطبوعات السابقة. 📍5- اعتمد التحقيق على 6 مخطوطات أقدمها نسخت بتاريخ 577 هج. وكذلك استفدنا من المطبوع من خلال اجراء المقابلة معه والاستفادة من بعض ما ورد فيه من تعليقات اشرنا اليها في محلها. 📍 6- الكتاب حظي برعاية أبوية وإشراف مباشر من قبل عميد المحققين سماحة السيد محمد مهدي الخرسان أدام الله بقاءه ونفعنا ببركة دعاءة. وأيضا حظي بمراجعة سماحة السيد محمد باقر السيستاني حفظه الله. والذي كانت له ملاحظات مهمة وإشارات نافعة استفدنا منها كثيرا 🎙منقول عن المحقق دام عزه @rejal_shobeiri #️⃣ #رجال #کشی #رجال_کشی 🆔 @Rejal_science

✅ باب انسداد و نقش علم رجال در ارزیابی میراث روایی (1) 👤 حمیدرضا تمدن 🔸یکی از ابواب بسیار مهم در اصول فقه مبحث انسداد است که متأسفانه در حوزه های علمیه و دانشگاه ها هرگز مورد توجه قرار نگرفته و استادان نیز به راحتی از کنار آن عبور می کنند، حال آن که در بر دارنده مهم ترین نکات و ظرایف است که مطالعه آن را بر هر محقق علوم دینی ضروری می سازد. 📌1- یک نکته که از لا به لای مقدمات و تنبیهات باب انسداد جلب توجه می کند آن است که ادله کلامی بر التزام اجمالی به تراث حدیثی دلالت می کنند. نکته جالب آن است که تقریبا تمام اصولیان حتی پیروان مدرسه سید احمد بن طاووس تا آیت الله خویی و شاگردانشان هم به این نکته اذعان کرده اند. 📌2- در این میان برخی از پیروان مدرسه رجالی مذکور (با نهایت احترام به ایشان)، علم رجال را تنها حاکم بر ارزیابی میراث حدیثی قرار داده و اصل را بر عدم التزام به روایات می دانند مگر آن که خلافش (آن هم فقط به واسطه علم رجال) ثابت شود. حال آن که طبق مبنای مشهور قدما، نقش علم رجال تنها در مقام امتثال و جهت حصول فراغ یقینی پس از انحلال التزام اجمالی مذکور است نه اصل تنجیز. به عنوان مثال آیا روایت صحیحی که نماز به سمت قبله را بر ما واجب کرده، اصل نماز را نیز همان روایت واجب کرده است؟ مسلّما خیر. بنا بر این اصل الزام توسط ادله دیگر، پیش از آن که سخن از علم رجال به میان آید ثابت شده است. 📌3- البته بدیهی است که بحث التزام اجمالی با آنچه اخباریان ادّعا کرده اند بسیار متفاوت است. 📌4- مشهور فقیهان امامیه از زمان شیخ صدوق، سید مرتضی و شیخ طوسی تا شیخ انصاری و حتی آیت الله خویی (در آینده به فقیهان معاصر خواهم پرداخت ان شاءالله) تمسک به اصل برائت و عدم فحص کافی در اخبار را موجب از بین رفتن احکام و در نهایت اصل دین می دانند. 📌5-نکته عجیب آن است که طی سده اخیر و خصوصا با گسترش منهج آیت الله خویی، روش قدما و مشهور به کلی فراموش شده و آنچه سید احمد بن طاووس بنا نهاده به عنوان روش مشهور تلقی می شود. 📌6- تفاوت روش مشهور با آنچه امروزه مشهور نامیده می شود در بسیاری از مسائل اصولی و غیر اصولی قابل پیگیری است و تنها به نوع نگاه به میراث روایی و ابزار ارزیابی آن (ارزیابی به وسیله علم رجال یا کل علوم دینی) منحصر نمی شود که به شرط حیات در آینده به برخی از آنها خواهم پرداخت. 💢در انتها از همه محققان جوان علوم دینی تقاضا دارم فارغ از قیل و قال ها، به روش هایی که پیش از منهج موجود مشهور بوده است اهتمام بورزند. 🆔 @fiqh_osoul 🆔 @Rejal_science

#یادداشت #محمدباقر_ملکیان 🗒 وسائل الشيعه کتابی چند ويرايشي ✅ عادت بسياري از مؤلّفين است که پس از آن که کتابی را نگاشتند، پرونده آن را مختومه نمی کنند، بلکه به مرور بر آن می افزايند يا از آن کم می کنند. نمونه واضح آن کتاب قاموس الرجال مرحوم شوشتری است، که مؤلّف پس از چاپ اوّل و به مرور، زياداتی در حدّ چند مجلّد بر آن افزوده است. کتاب وسائل الشيعه نيز از همين گونه کتب است، يعني حرّ عاملی چندين مرتبه کتاب را تحرير نموده است، و در هر بار تحرير، تغييراتی داده است. مثلاً عنوان بابی را تغيير داده، يا بر تعداد روايات بابی افزوده و يا از آن کم کرده است. به نظر می رسد کتاب مستدرک الوسائل مرحوم نوری بر اساس تحرير غير نهايي کتاب وسائل الشيعه نگاشته شده است، از اين رو مکرّر اتفاق می افتد که محدّث نوری، حديثی را به عنوان استدراک بر وسائل نقل می کند، در حالی که مرحوم حر عاملی همان حديث را در همان باب وسائل الشيعه ذکر می کند. نمونه هايي از اين احاديث را ببينيد: وسائل الشيعه ح29141 = مستدرک الوسائل ح18898 وسائل 29887 = مستدرک 19392 وسائل 30892 = مستدرک 19979 وسائل 31442 = مستدرک 20263 وسائل 33630 = مستدرک 21551 وده ها نمونه ديگر.

☸️ گزارشی از برگزاری اولین جلسه کارگاه «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام» در تاریخ 97/11/28 در موسسه امام هادی علیه السلام ⭐️ ✨اولین جلسه کارگاه آموزشی «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام و تأثیر آن در اعتبارسنجی روایات شیعه» به همت موسسه امام هادی علیه السلام در قم برگزار شد. 📌در این کارگاه استاد سید علیرضا #حسینی_شیرازی مولف کتاب «اعتبارسنجی احادیث شیعه»1 ضمن تبیین تفاوت بنیادین دو رویکرد اعتبارسنجی «قرینه محور» و «راوی محور» به عنوان مقدمه بحث «مدیریت فرهنگی امامان علیهم السلام»، به بیان علت توجه صاحبان آثار کهن رجالی، به راویان دارای اثر حدیثی پرداختند. 📌ایشان با بیان جایگاه علمی حسن بن زین الدین شهید ثانی (صاحب معالم)، روش اعتبارسنجی او در کتاب «منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان» را معرفی نموده و اشاره نمودند که وی نیز موضوع احکام دانشمندان رجالی را راویان دارای اثر حدیثی دانسته است؛ «اکثر الکتب المصنفه فی الرجال لمتقدمی الاصحاب اقتصروا فیها علی ذکر المصنفین...» 📌در ادامه استاد با توجه دادن به وقوع گسستی تاریخی از زمان علامه حلی در روش اعتبارسنجی روایات در شیعه، تاکید کردند: روش اعتبارسنجی «قرینه محور» یعنی روش قدما توجه به سه پدیده بنیادین «چرائی شکل گیری و گسترش حدیث»، «مسیر انتقال و گذر حدیث به آیندگان» و «شناخت سنجه های راستی آزمایی» را در خود جای داده است. 📌توجه به داده های راه یافته به نگاشته های نخستین اعتبارسنجی شیعه، آیندگان را متوجه مهمترین ویژگی روش قدما که همانا ماهیت نوشتاری داشتن میراث شیعی یا کتاب محوری است می نماید. 📌عضو هیئت علمی موسسه علمی فرهنگی امام هادی علیه السلام تاکید کردند: در رویکردهای رایج اشاره ای نسبت به نقش نهاد امامت در خصوص انتقال میراث حدیثی وجود ندارد؛ در صورتی که نقش اصلی در فراهم آوردن بستری مناسب برای انتقال آموزه ها به نسل های آینده با «کمترین میزان آسیب پذیری» و «بالاترین میزان باورپذیری» به روشی کاملا آگاهانه به عهده نهاد امامت بوده است. 🔹ترسیم ادامه ساختار این نظریه در خصوص نقش امامان علیهم السلام در مدیریت فرهنگی شان و تاثیر آن در اعتبارسنجی احادیث شیعه به یاری خدای متعال در جلسات آتی این کارگاه آموزشی در روزهای یکشنبه در موسسه امام هادی علیه السلام (قم) برگزار خواهد شد. ———————————————————————— 1️⃣ کتاب «اعتبارسنجی احادیث شیعه؛ زیرساخت ها، فرآیندها، پیامدها» اثر استاد سیدعلیرضا #حسینی_شیرازی در اردیبهشت ماه سال جاری، با حمایت موسسه علمی فرهنگی امام هادی علیه السلام و مشارکت سازمان «سمت» در همایش «اصالت میراث حدیثی شیعه» و توسط اساتید و فرهیختگان حوزه و دانشگاه رونمائی شد. #️⃣ #رجال #حدیث #اعتبار_سنجی 🆔 @Asalatemiras 🆔 @Rejal_science

📝 چکیده: ... یکی دیگر از پدیده ها و چالش های دانش رجال کمبود اطلاعات رجالی است که نیاز به توثیقات عامه را به دانش رجال تحمیل می کند. توثیقات عامه به دو گونه است: الف. توثیقات عام قولی ب. توثیقات عام رفتاری یکی دیگر از پدیده ها و چالش های دانش رجال تعارض جرح و تعدیل می باشد. جرح و تعدیل یعنی اختلاف دیدگاههای دانشمندان رجالی با یکدیگر؛ در تعارض جرح و تعدیل دو سوال پیش می آید که چرا جرح و تعدیل وجود دارد و راه حل پدیده تعارض جرح و تعدیل چیست؟ از جواب چرایی جرح و تعدیل دو نیاز پدید آمد: ۱. شناخت مبانی توثیق و تضعیف؛ در دانش رجال مهمترین نکته برای موضع گیری در برابر داوری ها شناخت مبانی دانشمندان رجالی است. دلیل شناخت مبانی، تفاوت مبانی دانشمندان رجالی با همدیگر است. مثال عینی: نجاشی درباره اعتبار ابن ولید پدر میگوید: خیلی معتبر است ولی در عین حال همه آراء رجالی ابن ولید را نمی پذیرد. این اختلاف مبانی باعث می شود که اگر رأی یا آرای مختلفی طبق یک مبنی برای یک مطلب اقامه شود، و شما بتوانید این مبنا را از بین ببرید نظر همه این افراد از اعتبار می افتد. ۲. مفهوم شناسی؛ یک واقعیت غیر قابل انکار حضور پر رنگ راویان کذاب و تضعیف شده است، امروزه هجمه ای که به تراث امامتی ما شده، همه بر پایه حضور پر رنگ راویان متهم به غلوّ در مباحث امامتی است... #⃣ #علم_رجال #رجال_شناسی #رجال #حسینی_شیرازی 🆔 @Rejal_science

🔰 بحثی پیرامون «سهل بن زیاد آدمی» 💠درس خارج فقه آیت الله ری شهری ✴️در مجموع شش دلیل برای تضعیف سهل بیان شده است و در مقابل حدود یازده دلیل برای توثیق او ذکر شده است 💎جمله «الأمر فی سهلٍ سهلٌ» در توصیف او در کلمات فقها خصوصاً فقهای متأخر زیاد به کار رفته است. بزرگانی مثل صاحب مفتاح الکرامة و صاحب جواهر آن را به کار برده‌اند و در واقع مضمون آن را قبول کرده‌اند، چنانچه آیت الله شبیری زنجانی از فقهای معاصر که رجال‌شناس بسیار قوی‌هستند با پذیرش این مطلب وی را توثیق کرده است، در مقابل برخی از فقها هم مثل آیت الله خویی این مطلب را قبول ندارند. برای مطالعه این بحث نک: http://yon.ir/RkIm3 🆔 @Rejal_science

⭕️ #شخصیت_شناسی 👤 وثاقت ابراهیم بن هاشم 〽️ در کتب رجالی سابق مانند رجال نجاشی، کشّی و شیخ طوسی نسبت به ابراهیم بن هاشم (پدر علی بن ابراهیم) توثیق صریحی وارد نشده است. اما سید بن طاووس در فلاح السائل فرموده‌اند: اصحاب بر وثاقت ابراهیم بن هاشم اتفاق دارند. [1] ❓این سؤال مطرح می‌شود که ایشان به چه دلیلی چنین ادّعایی (آن هم اتّفاق اصحاب) را مطرح کرده‌اند؟ ❗️ممکن است گفته شود سید بن طاووس کتابخانه بسیار مهم و معظمی داشته که بسیاری از کتابهای قرن سوم و چهارم و پنجم در آنجا وجود داشته است. این احتمال وجود دارد که در یکی از آن کتاب‌ها ابراهیم بن هاشم توثیق شده باشد. لکن با این بیان نمی‌توان اشکال را پاسخ داد؛ اگر سید بن طاووس به توثیق ابراهیم بن هاشم اکتفاء می‌کرد، این پاسخ صحیح بود اما اینکه ایشان می‌فرماید «همه اصحاب بر وثاقت ایشان اتّفاق دارند» با این احتمال سازگار نیست و ما یقین داریم که چنین اتّفاقی در کار نبوده است. 💠 در جواب از این سوال می‌توان گفت: ظاهراً قرائن و خصوصیاتی که در شرح حال ابراهیم بن هاشم ذکر گردیده، با وثاقت او ملازمه دارد. 👈 به دست آوردن توثیق اشخاص منحصر در تعابیر ارباب فنّ نیست. اگر ما به دست آوردن توثیق اشخاص را در بیان رجالیون منحصر بدانیم، لازم می‌آید که وثاقت برخی افراد که قطعاً ثقه هستند، زیر سؤال برود؛ مثلاً در رابطه با شیخ صدوق توثیق صریحی در کلمات اهل رجال وجود ندارد و حال آنکه ما و قدما در وثاقت ایشان تردیدی نداریم. از اینکه علماء (با وجود اختلاف مسالکشان) هیچ یک از روایات ابراهیم بن هاشم را به سبب نقل ایشان رد نکرده‌اند، استفاده می‌شود که آنها ابراهیم بن هاشم را ثقه می‌دانسته‌اند. در این مسئله شواهد دیگری مانند: «اوّل من نشر حديث الكوفيّين بقم» ابراهیم بن هاشم نیز وجود دارد.[2] با مراجعه به شرح حال قمّی‌ها (مانند احمد بن محمد بن عیسی) این نکته به دست می‌آید که آنها در رابطه با روات، مشکل‌پسند بوده‌اند، اینکه شخصی بتواند برای اوّلین بار احادیث کوفی‌ها را در قم نشر بدهد، نشانه مورد اعتماد بودن اوست. آقای خویی شواهد دیگری (مانند واقع شدن نام او در کامل الزیارات و تفسیر علی بن ابراهیم) را در این مسئله بیان کرده‌اند[3] که از نظر ما ناتمام است. ☘️پانوشت —————————————————— 🔸[1] در فلاح السائل، ص158 ذیل حدیثی که ابراهیم بن هاشم در سند آن است می فرماید: ... و رواة الحديث ثقات بالاتّفاق ... 🔸[2] رجال النجاشی، رقم18، ص16: أصحابنا يقولون: أوّل من نشر حديث الكوفيّين بقم هو. الفهرست للطوسی، رقم6، ص12: أصحابنا يقولون: إنّه اوّل من نشر حديث الكوفيّين بقم. 🔸[3] معجم رجال الحدیث، ج1، ص317-318 🔺درس خارج اصول آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، تاریخ: 7 بهمن 1397 🆔 @zobdatolfavaed https://eitaa.com/Rejal_science

#یادداشت #محمدباقر_ملکیان 🗒 پژوهش هایی بر اساس رجالی کشی ✅ در یکی دو سال اخیر، افراد متعددی، پیرامون پژوهش بر اساس رجال کشی برای پایان نامه های دانشگاهی و حوزوی، و نیز پژوهش های مستقل، از منِ هیچ ندان، نظر خواسته اند. این یادداشت، جمع بندی نکاتی است که به این دوستان عزیز عرض کرده ام: بر اساس رجال کشي، چند پژوهش اساسی می توان انجام داد: 1. بازسازی رجال عیاشي، ونيز رجال نصر بن صباح: البته گويا مرحوم آقای بروجردی کتاب «ترتيب اسانيد کشي» را نوشته اند که بر اساس اين (کتاب ترتيب اسانيد کشي) می توان آسانتر هم رجال عیاشي را بازسازی کرد، وهم رجال نصر بن صباح را. البته حجم رجال عیاشي بيشتر از رجال نصر بن صباح است. رجال نصر بن صباح شايد چند صفحه بیشتر نشود ولی رجال عیاشي شايد بيش از دويست صفحه شود. 2. تاريخ فرق شيعه: يعنی می توان يک دوره کتاب فرق تشيع (چيزی در حد واندازه فرق الشيعه نوبختی ومشابه آن) بر اساس رجال کشي تحرير کرد. 3. منهج کشي در اعتبار سنجی روايات 4. مکاتب حديث شيعه (خصوصا مکتب حديثی خراسان): مثلا بر اساس رجال کشي معلوم می شود که فضل بن شاذان هنگامی که به عراق رفته چه تراثی را از اصحاب شنيده وبعداً آنها را به خراسان برده واجازه داده است. ويا چه کسی به قم رفته وچه بخشي از تراث را با خود بدانجا برده ويا از قم آمده و چه بخشي از تراث را با خود از آنجا آورده و... 5. غلو پژوهی: یعنی بررسی غاليان (متّهمان به غلو مثل محمّد بن سنان، ويا غاليان حقيقی مثل ابو الخطاب)، فرقه های غاليانه، اعتقادات غاليانه، برخورد وواکنش ائمه عليهم السلام و نيز اصحاب آنها نسبت به غاليان، فرقه های غالی واعتقادات غلو آميز. 6. تاريخ اعتقادات اماميه (خصوصاً در مبحث امامت): مثلاً بر اساس رجال کشي معلوم شود مسأله عصمت، علم غيب، نص بر امام معصوم، مسأله ائمه دوازده گانه و.. در طول تاريخ اعتقادی تشيع چگونه مطرح شده، وچه مراحلی را طی کرده است؟ آيا اين مسائل از ابتداء همين گونه (يعنی مانند روزگار ما) بوده است؟ تغيير و تحول آنها (البته اگر تغيير و تحولي بوده) بر اساس تعاليم ائمه عليهم السلام بوده (مثل مساله خمس در ارباح مکاسب) ويا اين که ساخته وپرداخته منحرفان (مانند غاليان) بوده است؟ البته پژوهش های خُردتر فراوان دیگری (در حد و اندازه یک مقاله) هم قابلیت طرح و بررسی دارد، که اگر بخواهم بدان ها بپردازم مقاله ای بلند بالا می شود. https://t.me/derasatfielmrejal

📘 معرفی کتاب 📚 الجامع فی الرجال 📌کتاب الجامع فی الرجال تالیف شیخ محقق زنجانی از مهمترین تالیفات رجالی نزد امامیه است. مولف این کتاب به خاطر معرفت کامل به جمیع احادیث فقهی و اخلاقی و تفسیری و تاریخی و غیر آن از روایات، همه روات را به همراه تقویم و جرح و تعدیل آن با اسلوب علمی خاصی استخراج کرده است. 📝تحقیق این کتاب حاصل چندین سال تلاش علمی آیت الله حسینی قزوینی و گروهی از پژوهشگران علم رجال می باشد. کتاب الجامع فی الرجال در 12 جلد و توسط انتشارات حضرت ولی عصر عج به زیور طبع آراسته شده است. ❇️ از جمله مهمترین ویژگی های این کتاب می توان به این موارد اشاره کرد: 🔸1. ذکر ترجمه و برخی روایات راوی: مولف کتاب بعد از ذکر راوی ترجمه آن را آورده بعضی از روایاتی که راوی روایت کرده است را آورده است. همچنین مشایخ شاگردان او و سپس مسله اتحاد یا ارسال یا تصحیف را حول این راوی بیان می کند. 🔸 2. رعایت اسلوب رجالی در ذکر عناوین روات: محقق زنجانی اسلوب مولفین رجالی دیگر را در ذکر عناوین روات تبعیت کرده است؛ یعنی ابتدا اسم روات با ذکر کنیه آنان در روایات و اسناد آورده شده است. سپس در آخر بحث و بعد از ذکر القاب تعدادی از روات و ذکر بابی خاص برای روات نساء؛ این کتاب به فوائد رجالیه ده گانه تحت عنوان "الخاتمة" ختم می شود. 🔸 3. بررسی وثاقت راوی طی سه مرحله: محقق زنجانی بحث حول راوی و وثاقت وی را طی سه مرحله پیگیری می کند: اول: مصاحبت و هم نشینی راوی دوم: در صورت عدم امکان مصاحبت راوی به روایات ترجمه کننده راوی اعتماد می کند. سوم: در صورت عدم وجود روایتی که بیان کننده حال راوی باشد امارات و قرائن را در وثاقت یا جرح راوی در نظر می گیرد. 🔸 4. استفاده از منابع معتبر تشیع و اهل سنت: مصادر اسلامی معتبر شیعه و سنی در دستور کار محقق زنجانی قرار دارد. که این موضوع به تقریب بین مذاهب اسلامی و سعی او بر بزرگداشت این تقریب بر می گردد.به طوری که ایشان بیان می کند که سبب رجوع وی به صحیحین به خاطر اتحاد جمع زیادی از روات مصادر شیعه و سنی است و این اشتراک و امتزاج در بین روات در هر دو مذهب موجود می باشد. آنچه که برای ما آشکار است اتحاد عقیده و انسجام بین مصادر حدیثی هر دو طائفه است. 🔸 5. بررسی اتحاد روات: مساله اتحاد بعض روات از مسائل مهمی است که در جرح و تعدیل مطرح است و مولف این کتاب اسلوب تحقیق علمی و استدلالی را دراین زمینه پیش رو قرار داده است. 🔸 6. استناد به مصادر عامه: از تفاوت های این کتاب نسبت به سائر مولفات شیعه آن است که محقق زنجانی ترجمه روات شیعه را با استناد به مصادر عامه مانند: "لسان المیزان" تالیف ابن حجر عسقلانی و "الفهرست" تالیف ابن ندیم و "شذرات الذهب" تالیف عماد الحنبلی و "تقریب التهذیب" تالیف ابن حجر عسقلانی و "المختصر" تالیف ذهبی انجام داده است 🔸 7. توجه به ذکر روات در صحیحین: همان طور که مولف بر روات احادیث صحیحه موجود در صحیحین اعتماد کرد، در آخر هر باب قسمتی به عنوان "تذییل" آورده است و در آن به روات مذکور در صحیحین اشاره کرده است. مولف، سبب این اسلوب خود را دو علت می داند: اول: اینکه صحیح بخاری و صحیح مسلم دو مصدر اصلی نزد اهل سنت هستند. دوم: مولفین مصادر شیعه در بسیاری از موارد از روات موجود در صحیحین روایت کرده اند. 📍 این کتاب به زبان عربی می باشد. 🖇 https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=12076 🆔 @Rejal_science

💢 کتاب الرحمة و محدثین 1️⃣ مرحوم کلینی از «کتاب الرحمۀ» سعد اصلاً نقل نکرده، اما شیخ زیاد نقل کرده. لذا هرجا در سند اسم «سعد بن عبد الله» بود مطمئن باشید از «کتاب الرحمه» است. البته نقل شیخ هم تنها در همان 5 بابی است که کتاب در آن بوده [1] . جلالت او به جای خودش محفوظ است [2] ، اما نسبت شذوذ هم در آن کتاب بالاست و نمی‌دانیم منشا شذوذ روایات او چیست. علت فتاوای شاذ آقای خویی هم در موارد زیادی همین اعتماد به روایات او و از‌جمله روایت «أيّ وضوء أنقی من الغسل»[3] است. 2️⃣ چند مورد از منفرداتش (و من‌جمله همین حدیث) را کلینی با «روي» آورده [4] . با این‌که شاگرد اوست ولی در فروع هیچ جا از ایشان نقل نمی‌کند. 3️⃣ یک احتمال آن است که شیخ عمداً از سعد روایات متعارض را نقل کرده؛ چون به نظر می‌رسد سعد هم مثل کلینی قائل به تخییر بوده (چون «اختلاف امتی رحمة»). در ابتدای قرن 4 دو شخصیت بزرگ شیعه (ابن‌ولید و کلینی) دست به پالایش احادیث زدند. مرحوم کلینی و صدوق احادیث او را نمی‌آورند. این نشان می‌دهد ابن‌ولید هم قبول نداشته. چنان که گفتیم روایت «أيّ وضوء أنقی من الغسل» را منحصراً شیخ آورده و «ال» را هم برای عهد و اشاره به غسل جنابت گرفته [5] ؛ یعنی گویا نیاورده. 4️⃣ احتمال این هم هست که ائمۀ اخیر فرموده‌ باشند: این روایت تقیةً صادر شده. خب، تدوین احادیث مال زمان غیبت صغری است. بعید است غسل جمعه از زمان حضرت صادق (ع) که در حدیث مطرح شده تا زمان کلینی دیگر مردم مبتلا نشده باشند به این‌که مجزی از وضو است یا نه. یا «الزموهم بما الزموا به انفسهم» را تنها شیخ طوسی آورده و نقل می‌کند: رواية علي بن أبي حمزة أوسع على الناس...، روى علي بن أبي حمزة عن أبي الحسن (ع) أنه قال: الزموهم من ذلك ما ألزموه أنفسهم وتزوجوهن؛ فإنه لا بأس [6] . خب، او واقفی است [7] . شاید امامان بعدی (ع) فرموده‌اند: این تقیةً بوده. 5️⃣این طور نیست که کلینی یا ابن‌الولید نفهمیده این احادیث را نیاورده باشند و یا یک نحوۀ اجتهاد بوده باشد، آن هم در مسئله‌ای مثل غسل جمعه که مبتلابه بوده. 6️⃣ با وجود جلالت شان سعد مهم نحوۀ برخورد ما با این روایات است. این مسئله مربوط به شناخت مصادر و کارهای اصحاب و بسیار مهم است. چون روایات در کتب اربعه آمد، دیگر رویش این کارها صورت نگرفت. 📚 منابع 🔻[1] وصنف سعد كتبا كثيرة، وقع إلينا منها: كتب الرحمة - كتاب الوضوء، كتاب الصلاة، كتاب الزكاة، كتاب الصوم، كتاب الحج، كتبه في ما رواه مما يوافق الشيعة خمسة كتب: كتاب الوضوء، كتاب الصلاة، كتاب الزكاة، كتاب الصيام، كتاب الحج. [فهرست اسماء مصنفي الشيعة (رجال النجاشي)، ص 177، ضمن ش 467] 🔻[2] شيخ هذه الطائفة وفقيهها و وجهها. [همان] 🔻[3] سعد بن عبد الله، عن الحسن بن علي بن إبراهيم بن محمد، عن جده إبراهيم بن محمد، ان محمد بن عبد الرحمن الهمداني كتب إلى أبي الحسن الثالث (ع) يسأله عن الوضوء للصلاة في غسل الجمعة، فكتب: لا وضوء للصلاة في غسل يوم الجمعة ولا غيره. سعد أيضا عن أحمد بن الحسن بن علي بن فضال، عن عمرو بن سعيد، عن مصدق بن صدقة، عن عمار الساباطي، قال: سئل أبو عبد الله (ع) عن الرجل إذا اغتسل من جنابته أو يوم جمعة أو يوم عيد: هل عليه الوضوء قبل ذلك أو بعده؟ فقال: لا، ليس عليه قبل ولا بعد، فقد أجزأه الغسل، والمرأة مثل ذلك؛ إذا اغتسلت من حيض أو غير ذلك فليس عليها الوضوء لا قبل ولا بعد، وقد أجزأها الغسل. سعد عن موسى بن جعفر، عن الحسن بن الحسين اللؤلؤي، عن الحسن بن علي بن فضال، عن حماد بن عثمان، عن رجل، عن أبي عبد الله (ع) في الرجل يغتسل للجمعة أو غير ذلك: أ يجزيه عن الوضوء؟ فقال أبو عبد الله (ع): وأيّ وضوء أطهر من الغسل؟! [الاستبصار، ج 1، ص 126 ـ 127؛ ح 431 ـ 433؛ تهذيب الأحكام، ج 1، ص 141، ح 397 ـ 399] 🔻[4] الكافي، ج 3، ص 45، باب صفة الغسل والوضوء قبله وبعده، والرجل يغتسل في مكان غير طيّب، وما يقال عند الغسل وتحويل الخاتم عند الغسل، ذیل ح 13. 🔻[5] فالوجه في هذه الأخبار أن نحملها على أنه إذا اجتمعت هذه أو شيء منها مع غسل الجنابة فإنه يسقط فرض الوضوء، وإذا انفردت هذه الأغسال أو شيء منها عن غسل الجنابة فان الوضوء واجب قبلها حسب ما تقدم. [الاستبصار، ج 1، ص 127؛ تهذيب الأحكام، ج 1، ص 141 ـ 142] 🔻[6] الاستبصار، ج 3، ص 292، ح 1022؛ تهذيب الأحكام، ج 8، ص 58 ـ 59، ح 190. 🔻[7] علي بن أبي حمزة - واسم أبي حمزة سالم - البطائني...، وهو أحد عُمُد الواقفة. [فهرست اسماء مصنفي الشيعة (رجال النجاشي)، ص 250 ـ 251، ش 656] 🔆(حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی حفظه الله ، خارج اصول فقه ۱۳۹۷/۱۲/۸ ) #️⃣ #فقه #سعبد_بن_عبدالله_اشعری #کتاب_الرحمه #کتب_الرحمه #شیخ_طوسی #آیت‌الله_خویی 🆔 @Rejal_science

🔸 وجه اضمار در روایات 💠 صاحب معالم در مقدّمه "منتقی الجمان" بحثی را مطرح نموده است که از آن بحث، نکته اضمار روایات استفاده می‌شود. ایشان در آن مقدّمه می‌فرماید: گاهی راوی اوّل که از راوی دوم روایتی را نقل می‌کند، فاصله بسیاری بین آن دو وجود دارد و روشن است که در سند سقطی رخ داده است. منشأ این سقط، انتقال حدیث از کتابی به کتاب دیگر است؛ مثلاً کلینی در کتاب الکافی روایتی را با سلسله سند از حسین بن سعید نقل می‌کند، امّا سندِ روایات دیگر حسین بن سعید را که در ادامه بیان می‌کند، به اعتبار سند روایت اوّل حذف کرده و با تعبیر «عنه» بیان می‌نماید. از آنجا که در کتاب الکافی مرجع ضمیر «عنه» روشن است، اشکالی به وجود نمی‌آید. امّا فرد دیگری که از کتاب الکافی حدیث را نقل می‌کند، گاهی روایت اوّل الکافی که مرجع ضمیر در آنجا ذکر شده است را هم بیان می‌کند و یا به اعتبار سند روایت اوّل، سند روایت بعدی را هم به صورت کامل ذکر می‌کند که در این صورت اشکالی به وجود نمی‌آید. امّا گاهی سند روایات را به همان صورت ناقص و بدون ذکر قرائن نقل می‌کند، که در این صورت موجب اضمار روایت می‌شود و مرجع ضمیر روشن نمی‌گردد.[1] 💠 کثرت اضمار در روایات کتب شیخ طوسی افراد دقیق به نکته مذکور دقت دارند و این نکته را مراعات می‌کنند، لکن افرادی که این دقت را ندارند به این مسئله توجه نکرده‌اند؛ مثلاً شیخ طوسی که لازم می‌دانسته در همه علوم کتابی بنویسد، کتاب‌های بسیاری را نگاشته امّا به دلیل سرعت کار، غفلت کرده و برخی از سندها را به صورت ناقص نقل فرموده است. به همین دلیل، سقط در سند به صورت مکرّر در آثار شیخ دیده می‌شود. نتیجه اینکه در بیشتر روایات، در اصل مضمره نبوده است. ☘️پانوشت —————————————————— [1] برای تتمیم فائده، متن کامل فائده هشتم مقدمّه منتقی الجمان ذکر می شود: الفائدة الثامنة: يتّفق في بعض الاحاديث، عدم التصريح باسم الامام الذی يروى عنه الحديث، بل يشار إليه بالضمير، و ظنّ جمع من الأصحاب أن مثله قطع ينافي الصحّة، و ليس ذلک على إطلاقه بصحيح، إذ القرائن في أكثر تلک المواضع تشهد بعود الضمير إلى المعصوم بنحو من التوجيه الذي ذكرناه في إطلاق الأسماء، و حاصله أنّ كثيراً من قدماء رواة حديثنا و مصنّفي كتبه كانوا يروون عن الائمة عليهم السلام مشافهة، و يوردون ما يروونه في كتبهم جملة، و إن كانت الأحكام التي في الروايات مختلة: فيقول أحدهم في أول الكلام: " سألت فلانا " و يسمّى الامام الذي يروي عنه، ثم يكتفي في الباقي بالضمير فيقول: " و سألته " أو نحو هذا إلى أن تنتهي الأخبار التي رواها عنه، و لا ريب أنّ رعاية البلاغة تقتضي ذلك، فإنّ إعادة الإسم الظاهر في جميع تلک المواضع تنافيها في الغالب قطعا، و لما أن نقلت تلک الاخبار إلى كتاب آخر، صار لها ما صار في إطلاق الأسماء بعينه، و لكن الممارسة تطلع على أنّه لا فرق في التعبير بين الظاهر و الضمير. (منتقی الجمان، ج1، ص39) 🔺درس خارج اصول آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، تاریخ: 25 آذر 1397 🆔 @zobdatolfavaed https://eitaa.com/Rejal_science

#فراخوان_جذب_و_انتشار_مقاله #معاونت_پژوهش_حوزه_علمیه_خراسان #گروه_رجال_پژوهی 📌دوفصلنامه علمی تخصصی مطالعات اعتبارسنجی حدیث #بارویکردعلمی_پژوهشی دارای مجوز نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایه شده در پایگاه های معتبر مقالات علمی(نورمگز،مگ ایران، سیویلیکا.جرف.گوگل اسکالر.علم نت و...)، باهدف ایجاد بستری برای نظریه پردازی وطرح مباحث نوین در عرصه های مرتبط با رجال وحدیث ،پذیرای مقالات پژوهشگران وفرهیختگان ارجمند می باشد 🌀محورموضوعات: ✅دانش رجال و اعتبارسنجی حدیث ✅روش شناسی پژوهش های رجالی ✅جریان های کهن ونوپدیداعتبارسنجی حدیث 💎مزایا و امتیازات: 1️⃣حمایت مالی مناسب 2️⃣ثبت به عنوان فعالیت پژوهشی 3️⃣ارائه گواهی معتبر پذیرش مقاله ✳️ارسال مقاله، ارزیابی توسط داوران وچاپ در دوفصلنامه کاملا رایگان بوده وبه مقالات پذیرفته شده حق تألیف پرداخت می شود 💻محققان گرانقدر می توانند بامراجعه به سامانه رسمی دوفصلنامه ضمن آگاهی ازشیوه تنظیم مقاله، نسبت به ارسال اثر اقدام نموده تا درنوبت ارزیابی قرار گیرد. 🌐 http://vsh.journals.hozehkh.com/ 🛡کانال اطلاع رسانی دوفصلنامه اعتبارسنجی https://eitaa.com/joinchat/2764177466Ced54bd7e35 🔰کانال گروه رجال وحدیث حوزه علمیه خراسان https://eitaa.com/joinchat/1272905738C2804e3683c ☎️درصورت نیاز با شماره های زیر تماس حاصل نمایید 05132008685_05132008616 •┈┈•••🔅•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 🔎 https://eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 📚 @howzehpajohesh