✍ پدر و مادر
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
📖 بِالْوالِدَینِ إِحْساناً :
🔴 (به پدر و مادر نیکی کنید)
✅ #قرآن_کریم به عنوان بهترین برنامه زندگی برای سعادت انسان ها نازل شده است. این کتاب آسمانی در زمینه های مختلف توصیه های عبرت آموز و سعادت آفرین دارد که یکی از این موارد نگاه ویژه و همراه با «محبت و احترام» به چایگاه پدر و مادر است. توصیه به «احسان» در قرآن یعنی نهایت تعظیم و تکریم پدر و مادر و هر نوع نیکی که شایسته جایگاه آن ها باشد.
✅ تقدم واژه «والدین» بر «احسان» نیز نشان از شدت و اهمیت این امر و جایگاه بالای این نوع اطاعت است. بر اساس توصیه کتاب خدا احسان به پدر و مادر به صورت مطلق آمده است، یعنی فرقی میان آن دو نیست؛ چه والدین خوب باشند و چه بد، حد و مرزی ندارد و هر شکل نیکی کردن در حق آن ها را در بر می گیرد. #پروردگار_مهربان بعد از فرمان احسان به والدین پنج دستور می فرماید که عمل کردن به آن واجب است:
📖 ۱: فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ:
🔴 (کمترین اهانتی به آنها روا مدار)
✅ «اف» کوچک‌ترین کراهت، و بی‌احترامی، آزار و اذیت حتی در اندازه خیلی کم و یا هر صدایی که نشان دهنده ملامت، کدورت و #کسالت باشد را شامل می شود. طبق این جمله ترک هر نوع بی‌احترامی نسبت به والدین چون فریاد زدن، دشنام دادن و زدن آنها لازم است؛ حتی اگر فرزند مورد اذیت و آزار والدین قرار گرفته باشد. امام صادق(ع) فرمود: «اگر در منع نافرمانی والدین، لفظی کوتاه‌تر وجود داشت، خداوند همان را می گفت» بنابراین نگفتن کلمه «اف» پایین‌ترین مرتبه رعایت حقوق والدین محسوب می شود.
📖 ۲: وَ لا تَنْهَرْهُما:
🔴 (بر آنها فریاد مزن)
✅ مقصود این فرمان اجتناب از فریاد زدن بر سر والدین و حتی پرهیز از درشت سخن گفتن و صدا را بالاتر از صدای آنها بردن است. این فرمان مواردی همچون سخت‌گیری و سرزنش کردن را نیز شامل می شود؛ پس نباید به والدین سخت گرفته شود و با آنها اظهار مخالفت کرد، سخنانشان را تکذیب و آنها را به خاطر رفتارشان سرزنش نمود. حتی امکان دارد در پیری و بی‌حوصلگی والدین کارهایی انجام دهند که ضرر و زیان فرزند را به دنبال داشته باشد، که در این حالت هم #پرخاشگری جایز نیست.
📖 ۳: وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کرِیماً:
🔴 (سنجیده و بزرگوارانه با آنها سخن بگو)
✅ این جمله بالاترین سطح ادب و #مردانگی در گفتار را فرمان می دهد. فرزندان باید با والدین خود نرم، محترمانه و کریمانه سخن گویند. آن ها را گرامی دارند و از خشونت پرهیز کنند. برخی از موارد قول کریمانه شامل این موارد است: آنها را با نام خطاب نکنند، در برابرشان مانند خادم وفادار باشند، لطیف‌ترین و زیباترین کلام را به کار برند و حتی در صورتی که او را زدند برایشان طلب خیر کنند. در «قول کریمانه» شرط مقابله وجود ندارد. یعنی اگر آنان با فرزند خود کریمانه سخن نگفتند، فرزند وظیفه دارد تا کریمانه پاسخ دهد.
📖 ۴: وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ:
🔴 (بال‌های تواضع خویش را از محبّت، در برابر آنان فرود آر)
✅ این قسمت مبالغه در «تواضع و فروتنی» و «عدم کبر و غرور» در برابر والدین را امر می کند. اطاعت از والدین باید همراه با «محبت و کرامت» باشد. یعنی آنچنان که پرنده بال‌های خود را روی جوجه‌هایش می‌گستراند، فرزند نیز باید در مقابل والدین خود خاضع و تسلیم اوامر باشد. در هر موقعیتی که قرار دارد کمالات خود را به رُخ پدر و مادر نکشد، آن ها را گرامی بدارد و به‌گونه‌ای رفتار کند که پدر و مادر #خضوع و خشوع و همچنین مهر و محبت فرزند را از عمق جان احساس کنند.
📖 ۵: وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کما رَبَّیانِی صَغِیراً:
🔴 (پروردگارا! همانگونه که آنها مرا در کوچکی تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده)
✅ یکی از راه‌های احسان به والدین و نشانه شکرگزاری از آن ها دعای خیر فرزند است که به نوعی جبران زحمات و یادآور رحمتی است که والدین در تربیت و حمایت فرزندشان در دوران طفولیت داشتند. پدر و مادر در تربیت و پرورش فرزند زحمات و رنج بسیاری را متحمل می‌شوند و این رنج‌ها به سادگی قابل جبران نیستند، بنابراین باید از خداوند بخواهند تا رنج‌های آنها را جبران کرده و سختی‌هایی که در این سن متحمل می‌شوند را برطرف نماید. دعا برای #والدین تنها محدود به زمان حیات آنها نیست و فرزند باید برای پدر و مادر وفات یافته نیز دعا کند.
🔺منبع: #روزنامه_شهرآرا،
🔻سه‌شنبه ۱۰ مرداد ۱۴۰۲، شماره ۴۰۰۲
#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ از شما چه پنهان
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
🔴 مدارس دیروز
✅ اگر بخواهم صریح و بدون رودربایستی صحبت کنم، باید بگویم زمانی که ما مدرسه می رفتیم، ماه مهر برای بچه ها چندان هم جالب نبود. نه اینکه فکر کنید بنده به درس و مشق خیلی علاقه نداشتم، نه! به خوبی در خاطر دارم که همان شاگرداول های کلاس هم #مهرماه را دوست نداشتند. یادش به خیر! وقتی که تلویزیون هم اصرار داشت با پخش ترانه های مختلف نشاط و اشتیاق مدرسه رفتن را به بچه ها تلقین کند، معمولا ناموفق بود. به صورتی که تا این آهنگ ها پخش می شد، بلافاصله بچه ها کانال تلویزیون را عوض و زیر لب غرولند می کردند: «باز دوباره مدرسه شروع شد، باید سخت گیری های مدیر و ناظم و اخم وتَخم معلم را تحمل کنیم!
✅ بازهم تنبیه! بازهم درس و تکلیف و جریمه! حیف، چقدر زود سه ماه تعطیلی گذشت. کاش اصلا مدرسه نمی رفتیم و... .» در واقع اول مهر همه چیز دست به دست هم می داد تا روحیه ای کسل کننده برای بچه ها ایجاد شود؛ برگ ریزان درختان، هوای گرفته پاییز، پایان تعطیلات و انتهای بازی های کودکانه در کوچه و خیابان. این عوامل کافی بود تا در میان هم سالان ما کسی پاییز را دوست نداشته باشد. تازه مدرسه که شروع می شد، اول دل شوره و سختی بود. توصیه های #والدین هم که کار را بدتر می کرد: «در مدرسه مواظب رفتارت باش، با بچه ها دعوا نکن، اگر نمره پایین بیاوری، وای به حالت، بچه های نامنظم تنبیه می شوند و... .»
🔴 مدارس امروز
✅ امروز نظام آموزش و پرورش بسیار متفاوت شده است. کتاب ها قشنگ تر، سبک تر و جذاب تر شده اند و دیگر خبری از چوب و فلک و تنبیه بدنی در مدارس نیست و نباید هم باشد. نمره محوری کم رنگ شده است، به ابزارهای #آموزشی، ورزش و بازی، گروه های دوستی دانش آموزان و فعالیت های پرورشی آن ها بیشتر بها می دهند. معلمان امروز مثل آموزگاران قدیمی دل سوز بچه ها هستند، اما کمی خنده روتر و خوش اخلاق تر. دوباره سال تحصیلی جدید فرارسیده است؛ روزهایی که برای هرکدام از ما حال وهوایی خاص دارد. شاید بیش از هرکس این روزها پدرومادرها دل شوره دارند؛
✅ دل شوره آمادگی فرزندانشان برای رفتن به مدرسه، نگرانی از #سلامت و تغذیه بچه ها در طول روز، دل شوره منطبق نشدن فرزندانشان با فضای جدید، مقطع تحصیلی بالاتر و هزار دغدغه ریزودرشت دیگر. پاییز برای همه بوی مدرسه می دهد؛ هم برای کودکانی که این روزها هیجان زده و پرشور هستند تا خودشان را برای شروع سال تحصیلی مجهز کنند، هم برای بنده و شما که رژه بچه مدرسه ای ها با لباس های فرم را تماشا می کنیم و هم برای پیرمردهایی که در پارک ها دفترچه خاطرات دوران مدرسه را در ذهن ورق می زنند.
🔴 از شما چه پنهان
✅ از شما چه پنهان، با وجود همه پیشرفت هایی که در آموزش وپرورش به وقوع پیوسته است، ما همچنان تا رسیدن به نقطه استاندارد و عالی در #نظام_آموزشی فاصله زیادی داریم. از مسائل «سخت افزاری» مثل فقر فضای فیزیکی، تجهیزات کارگاهی، آزمایشگاهی و ورزشی بگیرید تا مسائل و موارد «نرم افزاری» مانند سرفصل ها و کتاب های آموزشی، پرورش روحیه مسئولیت پذیری، خانواده گرایی، مهارت آموزی و... که هر یک در جای خودش اهمیت فراوانی دارد. باید باور کنیم نقطه آغاز پیشرفت و توسعه یک کشور مدارس هستند. اگر تصمیم گیران کلان کشور به همان جمله معروف «مدارس را دریابید که دانشگاه دیر است» توجه می کردند، شاید اوضاع واحوال کشور بسیار مطلوب تر از وضعیت فعلی می بود.
✅ نباید فراموش کنیم که در دنیای مدرن شیوه ها و ابزارهای قدیمی دیگر پاسخگوی نیازهای آینده سازان کشور نیست. گاهی برخی افراد تلاش می کنند آموزش و تربیت فرزندان را مجرد از «فناوری و رسانه» تعریف کنند یا حتی آن ها را نادیده بگیرند که این امر سبب عقب ماندگی و درنظر نگرفتن اقتضائات زمانی است. شاید در گذشته این امکان وجود داشت که با «نگاه سلبی» و محروم کردن فرزندان از دسترسی به داده های نامطلوب، آن ها را در مسیر مناسب هدایت کرد، اما به مرور زمان ضرورت «افزایش آگاهی» دانش آموزان در ارتباط با مسائل اهمیت پیدا کرد و امروز چالش جدی، «ایجاد آمادگی» برای فرزندان است. بدین معنا که ضمن ارائه آموزش های لازم در زمینه های مختلف، ذهن و ضمیر آن ها آماده و آگاه شود و با تمرین های مناسب #آمادگی آن ها برای مقابله با چالش ها و موقعیت های مختلف محیطی افزایش یابد.
🔺منبع: #روزنامه_شهرآرا،
🔻دوشنبه ۱۷ مهرماه ۱۴۰۲، شماره ۴۰۵۲
#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ نبینی باغبان چون گل بکارد
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
✅ اجازه دهید آغاز کلام را با چند بیت زیبا از #فخرالدین_اسعد_گرگانی تقدیم حضورتان کنم. آن جا که چنین می سراید:
«نیینى باغبان چون گل بکارد/ چه مایه غم خورد تا گل بر آرد،
به روز و شب بود بى صبر و بى خواب / گهى پیراید او را گه دهد آب
گهى از بهر او خوابش رمیده / گهى خارش به دست اندر خلیده
به امید آن همه تیمار بیند / که تا روزى برو گل بار بیند»
✅ باغبان زمانی که می خواهد باغچه ای را سبز و آباد کند چه بسیار زحماتی را متحمل می شود و رنج ها در سرما و گرما بر جان می خرد تا گل برآرد و شکوفایی و زیبایی را به انسان و طبیعت عرضه کند. بر این اساس هر یک از ما وظیفه داریم در دوران زندگی خویش سهمی در زیبا شدن دنیا و شکوفایی هر چه بیشتر استعدادهای محیطی داشته باشیم و به اصطلاح دِین خود را به جامعه ادا کنیم که بخش قابل توجهی از این مهم در #فرزندآوری و تربیت شایسته و مبتنی بر آموزه های اخلاقی و اسلامی است.
✅ وقتی شکوفا شدن و برآمدن یک گل چنین مشقاتی برای #باغبان دارد تربیت یک انسان شایسته و به ثمر رساندن آن در راه فلاح و صلاح به مراتب پیچیده تر، سخت تر و نیازمند صبوری و خویشتن داری بیشتر است. چون تربيت در ظرف زمان مشخصي به نتيجه مي رسد پس بی شک صبر جز جدایی ناپذیر آن است. با الهام از مظاهر طبیعت در واقع فرزند صالح همچون گل زیبا و با طرواتی است که خانواده و زندگی را زیبا می کند و طراوت می بخشد همان گونه که پیامبر اعظم می فرماید: «فرزند صالح گلی از گل‌های بهشت است».
✅ #پدرها و مادرهای قدیم صبورانه و مهربانانه برای تربیت و پیشرفت ما هر آن چه در توان داشته اند در طَبَق اخلاق و اخلاص به پای فرزندانشان ریخته اند اکنون نوبت ماست که این چنین باشیم و نسلی شایسته و بایسته برای جامعه ی فردا تربیت کنیم. با توجه به پیچیدگی های محیط امروزی و سرعت غیرقابل مهار فناوری و نظام های ارتباطی این مهم با سختی بسیار بیشتر محقق می گردد پس قطعاً به «آگاهی، صبر، عقلانیت و مهربانی» مضاعف و چندین برابری نیاز دارد. خانواده سنگ بنای جامعه است و با خانواده سالم و متعالی می‌توان به جامعه پیشرو و سالم امیدوار بود.
✅ پدرها و #مادرها می‌توانند با تعمیق اندیشه‌های صحیح و انسانی از روش ها و تکنیک های متناسب با سن فرزندان استفاده و آنها را در مسیر شایسته و وارسته تربیت نمایند. در این راستا نقش «صبر» بعنوان یک اصل در تمامی این شیوه‌ها و تعالیم تربیتی برجسته و بسیار مهم است تا آن جا که می توان آنرا «کلید طلایی تربیت» نامید. صبر به معنای مقاومت انسان در برابر سختی ها، ناامنی ها و ناکامی هاست؛ به نحوی که شکایت از آن نداشته باشد. خداوند در آیه ۱۳۲ سوره مبارکه طه می فرماید: «خانواده‌ی خود را به نماز دستور ده؛ و بر انجام آن صبور باش؛ ما از تو روزى نمى‌خواهیم؛ ما به تو روزى مى‌دهیم؛ و عاقبت نیک در تقواست.»
✅ گاهي والدين به خاطر کم صبري و کم حوصلگي با #فرزندان به نوعي برخورد مي کنند که روان کودک را خدشه دار مي نمايند و امور تربیتی را مختل می سازد. گاهي يک کلمه حرف نامناسب و يا پيام منفي باعث تحقير شخصيت فرزند شما مي شود. پس لازمه ی برقراري ارتباط سالم با فرزندان، داشتن حوصله و صبر است؛ چون نداشتن سعه صدر باعث مي شود که آستانه تحمل فرزندان پايين بيايد و در نتيجه اين افراد در آينده نمي توانند عناصر مفیدی برای جامعه باشند.
✅ فرزندان صبر #والدین خود را به خوبی درک می کنند و هیچ عیبی مانند بی صبری نیست برای تربیت وجود ندارد. البته قاعدتاً این صبوری همواره کار آسانی نیست و در واقعیت مواردی بروز می کند که صبر والدین لبریز می شود. آن گاه که کودکی برای یک خواسته ی کوچک ساعت ها گریه می کند، یا زمانی که علیرغم آگاهی بخشی و ارائه تذکرات مکرر در جمعی رفتاری می کند که نباید و موارد دیگر از این جنس زمان آزمون صبر برای والدین است. باید صبوری را بشناسیم، تمرین کنیم و در طول زندگی خصوصاً در موارد تربیتی برای موفقیت و سلامت از آن بهره بگیریم.
🔺منبع: #روزنامه_شهرآرا،
🔻چهارشنبه ۲۹ فروردین ماه ۱۴۰۳، شماره ۴۱۹۵
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
✍ صرفاً جهت یادآوری
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
✅ نه روز پدر است نه روز مادر، نه تولدی در کار است نه دور از جان شما و عزیزانتان داغ و عزایی. صرفاً می خواهم در این مجال جهت یادآوری موضوع بسیار مهمی را خدمت شما عرض کنم. عادت کرده ایم در هیاهوی زندگی عصر فراصنعتی به دنبال اهداف ریز و درشت خود بدویم و مقوله ی معیشت و روپا ماندن مالی و #اقتصادی اکنون آن قدر سخت و پیچیده شده است که گاهی مسائل بسیار مهمی از یادمان می رود، اهمیت خود را از دست می دهد، نسبت به آن غفلت می کنیم، یا حداقل آن طور که باید و شاید به آن ها نمی پردازیم.
✅ یکی از این مسائل و موارد که بسیار بسیار مهم است و سعادت دنیا و آخرت ما تا حد زیادی به آن وابسته است حفظ شأن، جایگاه، احترام، کرامت و نقش «پدر و مادر» در زندگی همه ی ماست. خداوند در قرآن آن جا که سامانه ی ارتباط انسان با سایرین را تعریف می کند می فرماید؛ «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ» یعنی «همانا «خدا (خلق را) فرمان به عدل و احسان می‌دهد». اما به پدر و مادر که می رسد پروردگار آن ها را از سایرین جدا می سازد و دیگر سخنی از #عدل نمی کند و در سطحی بالاتر امر می دهد و می فرماید:
✅ «وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا» یعنی؛ «و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید» آیه احسان به والدین آیه ۲۳ سوره اسراء است که پس از دعوت به توحید انسان‌ها را به نیکی‌کردن به پدر و مادر دعوت می‌کند. این بدان معناست که به والدین که می رسی تکلیف تو فقط و فقط #احسان و نیکی است. باید بی محابا آن را تکریم کنی، قدر بدانی، در صدر نشانی و هر آن چه در توان داری برای آرامش، شادمانی و حفظ کرامت و احترام آن ها به کار ببری.
✅ مفسران احسان به والدین در آیه را حکمی قطعی و نسخ‌نشدنی از جانب خدا می‌دانند. همچنین #علامه_طباطبایی مقدم شدن احسان به والدین بر سایر احکامی که در آیات بعدی آمده را دلیلی بر اهمیت این حکم می‌داند. در این آیه حق والدین هم‌ردیف حق خداوند شمرده شده است. مفسران قرار گرفتن آن بعد از اصل توحید را نشان از اهمیت احترام به پدر و مادر و جایگاه رفیع این نوع اطاعت نزد خداوند می‌دانند. عده‌ای در تناسب بین توحید و احسان به والدین در آیه مواردی را ذکر کرده‌اند؛
✅ از جمله آنکه خداوند سبب حقیقی وجود انسان و #والدین سبب ظاهری و معیشت آنها هستند و همان‌طور که شکر نعمت‌های خداوند به عنوان منعم حقیقی واجب است، شکر نعمت‌های مخلوقین در حق انسان نیز واجب است و هیچ کس به‌اندازه والدین در حق انسان کاری نکرده و مستحق شکرگزاری نیستند. مگر می شود آدمی پدر و مادر را فراموش کند، حق آن ها را ادا نکند، قدرشان را نداند، در برابر آن ها مبادی آداب نباشد، صدایش را بلند کند، فرمان آن ها را اجابت نکند و با غرور و تکبر به هنگام پیری با آن ها مواجهه نماید.
✅ این چنین انسانی از رحمت خدا به دور خواهد بود و مرتکب گناهی می شود که خداوند آن را در زمره ی گناهانی قرار داده است که هیچ گاه بخشیده نمی شوند. پدر و مادر اسباب اجابت دعا، مایه رحمت خدا و ریشه و اصالت آدم هستند که باید در هرحالی احترام آن ها حفظ شود و توسط فرزندان گرامی داشته شوند. پس به یادآورید و به خود تذکر دهید دوباره و چند باره، هر روز و هر لحظه که شما وظیفه دارید همچون پروانه دور شمع وجودی نورانی و گرما بخش آن ها طواف کنید و هر آن چه از #مهربانی، ادب، تکریم و یاری رساندن آموخته اید دودستی و با کمال امتنان و احترام تقدیم وجود شریف و پربرکت آن ها نمایید.
✅ یادمان نرود که هر آن چه امروز داریم به همت و برکت #والدین خویش داریم و موظف هستیم در زمان «حیات» تمام وقت و تمام قد در خدمت آن ها باشیم و در زمان «ممات» به گونه ای زندگی کنیم و آن ها را یاد نماییم که روحشان قرین رحمت و شادی باشد و در سرای آخرت برای فرزندان خویش دعا کنند. و چه زیباست رابطه ی عاشقانه، مهربانانه و مودبانه فرزندی با پدر و مادرش که از سر انسانیت و کمالِ رفتار آن ها ارج می نهد، در برابرشان تواضع دارد و همه جوره به آن ها خدمت می کند.
🔺منبع: #هفته_نامه_نخست،
🔻پنجشنبه ۲۱ تیرماه ۱۴۰۳، شماره ۱۰۱۷
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar