🔰 بر کرانه آیهها
5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/62)
💢 «الـٔاخِرِ»:
ترکیب دو حرف «لام» و «الف» به شکلی که اصطلاحا به آن «لام و الف قیچی» گفته میشود به همراه علامت «رَأسُ العین» (ء) که در اصطلاح عامّ، بهاشتباه به آن همزه گفته میشود و در میان این دو برای نشان دادن صدای مدی «آ» نوشته شده است؛ یکی از چالشیترین موضوعات آموزش در آموزش روخوانی قرآن به حساب میآید.
← از طرفی ترکیب «لام و الف قیچی»، کاملا در چارچوب قواعد #خوشنویسی بوده و صحیح است و از سویی دیگر نگارش این دو حرف به این شکل، موانعی را بر سر راه #تلاوت_روان و صحیح قرآن برای بسیاری از تلاوتکنندگان قرآن ایجاد میکند؛ در این بین، وجود علامت «رأسالعین» در میان این دو حرف، به عامل سوم برای تشدید این چالش تبدیل شده است؛ چرا که بر اساس اصول ضبط #مصری -که امروزه بیش از مصاحف دیگر در بلاد اسلامی رواج دارد- همواره #همزه_قطع با این علامت در زیر یا روی آن نوشته میشود (أَ ، إِ ، أُ) و نیز برای نشان دادن صدای مدی «آ» در شیوههای #مصری و #کم_علامت ، رأسالعین در کنار حرف الف نوشته میشود (ءا).
حال در اینجا علامت #رأس_العین در #میان ترکیب لام و الف قیچی بهمنظور نشان دادن صدای مدی «آ» آمده است در حالی که شباهت بسیاری به مواردی دارد که این علامت بر #روی حرف همزه با یک حرکت کوتاه آمده است مانند «الأَرضُ».
✓ چنانکه مشاهده میکنید این دو شکل «لـٔا» و «لأ» شباهت بسیاری به هم داشته و در مواقع زیادی موجب اشتباه در تلاوت میشود.
← نکته: به دلیل محدودیت فونت در فضای رسانه، امکان نوشتن شکل دقیق «لـٔا» که بهصورت ضربدری است وجود ندارد.
✅ پیشنهاد:
برای رفع این مسئله، مرکز طبع و نشر قرآن کریم در حال بررسی و تحقیق در خصوص استفاده از شکل «آ با کلاه» برای صدای مدی «آ» است تا در مقایسه با مورد مشابه آن که یکی از حرکات کوتاه را دارد کاملا متفاوت بوده و از امکان دچار شدن به اشتباه، تا حد زیادی کاسته شود. البته قطعاً در این پیشنهاد برای استفاده از علامت «آ» به جای «ءا»، #تفاوت_اساسی در شکل آن با علامت #مد ایجاد خواهد شد.
💢 «الصّٰبِـٔینَ»:
حرف #همزه در میان این کلمه، به دلیل رعایت قواعد رسم المصحف به شکل علامت #رأس_العین و در حوزۀ قواعد #ضبط_المصحف آمده است. به این معنی که از نظر قواعد رسم المصحف، این کلمه میبایست با دو دندانه که یکی مربوط به حرف باء و دیگری حرف یاء است نگارش شود و نوشتن دندانۀ دیگری برای حرف همزه، خلاف اصول #رسم_المصحف است (ـبئیـ).
✓ همچنین الف بعد از صاد در مصاحف، پایبند به رسم المصحف حذف شده و صدای آن با الف کوچک (مربوط به ضبط المصحف) نشان داده میشود، هرچند که معمولا در شیوههای علامتگذاری #ایرانی و #ترکی ، این نکات، مورد توجه قرار نگرفته و رعایت نشده است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 یادبود #مفاخر_قرآنی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
🔸 استاد حسین اخضر تهرانی
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 یادبود #مفاخر_قرآنی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
🔸 استاد حسین اخضر تهرانی
✅ استاد اخضر تهرانی، #خوشنویس برجسته کشور و ملقب به پهلوان خط ایران، آموزش خطاطی را از 13سالگی نزد استاد سیدحسن میرخانی آغاز کرد. اخذ مدرک فوقممتاز خوشنویسی از انجمن خوشنویسان ایران و کتابت حکمهای صادره مقام معظم رهبری در دوران ریاستجمهوری ایشان، حاکی از برجستگی این استاد خطاطی است.
✅ خوشنویسان مطرح کشور از وی بهعنوان «پهلوان خط ایران» یاد کردهاند. هنرمندان، این لقب را ناشی از تسلط فوقالعاده ایشان بر نستعلیق، نسخ، ثلث و رقاع میدانند. همچنین استاد اخضر تهرانی در انتخاب ترکیب و عنواننویسی، زبردست بوده و خطوط را بسیار روان و با #کمترین_خطا مینوشتند.
✅ اخلاق حسنه، #تواضع و مزین بودن ایشان به اخلاق قرآنی، از جمله موضوعاتی است که دوستان و همکاران این استاد سفرکرده به آن اذعان دارند.
✅ برخی از فعالیتهای این اسطوره خوشنویسی در مرکز طبع و نشر عبارت است از:
1. کتابت دعای شروع و ختم قرآن کریم
2. خوشنویسی #آرم مرکز طبع و نشر با همکاری استاد ناصری
3. کتابت سرسورههای قرآنهای چاپ مرکز
4. کتابت عنوان روی جلدهای قرآنهای مرکز
5. نظارت هنری و کارشناسی ساخت #فونت اولیه مرکز (فونت نسخ عربی اولیه)
6. ویرایش هنری قرآن سران کشورهای اسلامی
7. کتابت تابلونوشتههای متعدد قرآنی
👈 گفتنی است باوجود گذشت نزدیک به بیست سال از رحلت استاد اخضر تهرانی، هنوز از آثار فاخر ایشان در قرآنهای چاپی مرکز استفاده میشود.
✅ این هنرمند برجسته در 50سالگی بر اثر عارضه مغزی در سال 1379 دار فانی را وداع گفت.
🙏 برای شادی روح این استاد عزیز صلوات و فاتحهای عنایت فرمایید.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🗓️ شنبه 26 آبان 1403
🔅 وَاِذ اَخَذنا ميثاقَكُم وَرَفَعنا فَوقَكُمُ الطّورَ خُذوا مآ ءاتَينٰكُم بِقُوَّةٍ وَاذكُروا ما فيهِ لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (بقره/63)
📝 فهرست نکات:
1️⃣ معرفی نسخه
2️⃣ نکات لغوی-ادبی
3️⃣ اشاره روایی
4️⃣ شرح تفسیری
🔰 بر کرانه آیهها
1️⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه 63 سوره مبارکه بقره)
💢 شماره نسخه: IS1405A
✓ محل نگهداری: کتابخانه چستربیتی ایرلند
✓ نوع خط: #کوفی D ، بر اساس طبقهبندی فرانسوا دروش
✓ تعداد برگها: 2 برگ
✓ ابعاد هر برگ: 286*376 میلیمتر
✓ جنس برگ: پوست
✓ تعداد سطور در هر صفحه: 15 سطر
✓ نشان پایان آیات: یک دایره تزیینی که در اصل، طلایی بوده و بعدها پاک شده است.
✓ علامت تخمیس: باتوجه به محدود بودن صفحات، علامتی یافت نشد.
✓ علامت تعشیر: یک دایره طلایی در متن مصحف که در میان آن، شماره آیه بر اساس حساب ابجد نوشته شده است و در حاشیه نیز یک شمسه منقش رسم شده که بعدها پاک شده است.
✓ نقط الاعجام: بیشتر حروف، فاقد نقطه بوده ولی بعضی از حروف مانند «ن» نقطهدار هستند.
✓ علامتگذاری: نسخه فاقد هرگونه علامت چه به شیوه ابوالاسود و چه به شیوه خلیل بن احمد است.
📘 این نسخه معروف به #قرآن_آبی میباشد و علت این نامگذاری رنگ پوستی است که قرآن روی آن کتابت شده است. ویژگی دیگر، #مرکب طلاست که برای کتابت از آن استفاده شده و در نوع خود نیز کمنظیر است.
❇️ درباره خاستگاه جغرافیایی این نسخه نیز احتمالاتی وجود دارد برخی آن را متعلق به عراق دوره عباسی، برخی نیز متعلق به شمال آفریقا در دوره فاطمی میدانند ولی بهطور قطع نمیتوان نتیجه گرفت و نیازمند بررسی بیشتری است.
✅ در حال حاضر حدود 130 برگ از این قرآن شناخته شده است که میتوانید فهرست و ویژگی آنها را در اینجا ببینید.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
2️⃣ #نکات_لغوی_ادبی (بقره/63)
میثاقَکُم: عهد و پیمان شما را؛
📝 احتمالاً منظور از «میثاق» با توجه به ادامه آیه، تبعیت از حضرت موسی در عمل به تورات بوده است؛ بعضی آن را عهدی میدانند که در آیه 40 به آن اشاره شده و بعضی، عهد فطرت.
رَفَعنا: بالا بردیم؛
📝 بعضی گفتهاند: یعنی بخشی از کوه را کندیم و بالای سرِ شما معلق نگه داشتیم؛ و بعضی گفتهاند: یعنی بخش بالای کوه را به سمت بالای سرِ شما خم و کج کردیم بهگونهای که روی سر شما قرار گرفت.
الطّورَ: کوه؛
📝 در عربی به کوه، طور هم میگویند.
خُذوا: [درحالیکه میگفتیم] بگیرید؛
📝 ماده «قول» در تقدیر است.
مآ ءاتَینٰکُم: آنچه به شما دادیم [یعنی تورات].
قُوَّةٍ: [کنایه از] جدیت و عزم
اذکُروا: به یاد آورید یا به یاد داشته باشید.
لَعَلَّکُم تَتَّقونَ: تا اینکه شما خود را [از خشم و عذاب خدا] در امان قرار دهید یا باتقوا شوید.
🔸 منبع: #در_محضر_قرآن_کریم، ج 1، ص 35
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
3️⃣ #اشاره_روایی (بقره/63)
❇️ سَاَلتُ العالِمَ (ع) عَن قَولِ اللَّهِ «خُذوا ما آتَيناكُم بِقُوَّةٍ» قُوَّةُ الاَبدانِ اَم قُوَّةُ القَلبِ فَقالَ جَميعًا. وَ قالَ لا قَولَ اِلّا بِعَمَلٍ وَ لا عَمَلَ اِلّا بِالنِّيَّةِ وَ لا نِيَّةَ اِلّا بِاِصابَةِ السُّنَّةِ.
❇️ از امام رضا علیه السلام درباره معنای «قوة» در آیه «خُذوا ما آتَيناكُم بِقُوَّةٍ» پرسیدم که آیا منظور از این قوّت، نیروی بدنی است یا نیروی قلبی؟ آن حضرت پاسخ دادند: هر دو؛ آنگاه فرمودند: گفتار بدون کردار و کردار بدون نیّت و نیّت بدون مطابقت با سنّت، ارزش ندارد.
🔸منبع: فقه الرضا، ص378
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
4️⃣ #شرح_تفسیری_آیه
🔸 وَاِذ اَخَذنا میثاقَکُم وَرَفَعنا فَوقَکُمُ الطّورَ خُذوا مآ ءاتَینٰکُم بِقُوَّةٍ وَاذکُروا ما فیهِ لَعَلَّکُم تَتَّقونَ (بقره/63)
زمانی (را به یاد آورید) که از شما پیمان (محکمی برای عمل به تورات) گرفتیم و (برای نشاندادن قدرتمان،) کوه (طور) را بالای سرتان برافراشتیم (و به شما خطاب کردیم:) «آنچه (از آیات تورات) را که به شما دادهایم، با عزم و اراده محکم بگیرید (و از آن دست برندارید) و مطالبی را که در آن است، به خاطر بسپارید تا (بدینوسیله) خود را (از عذاب خدا) در امان نگه دارید.»
✅ هدف از قرار دادن کوه طور در بالای سر بنیاسرائیل، ترساندن آنها از قدرت عظیم الهی و دعوت آنها به عمل به دستورهای خداوند بوده است. در این دعوت البته اکراه و اجباری نبوده و هدف از آن، نشاندادن قدرت عظیم الهی به آنها بوده است، چراکه اگر قرار دادن کوه در بالای سر بنیاسرائیل موجب اجبار و اکراه میشد، میبایست بیشتر معجزات حضرت موسی علیهالسلام موجب اجبار مردم به دینداری میگردید؛ درحالیکه قرآن میفرماید که آنها پس از دیدن آنهمه معجزات شگفتانگیز، باز هم ایمان نیاوردند؛ چنانکه در آیه بعد میفرماید: «آنگاه شما پس از آن رویگردان شدید.»
🔸 منبع: قرآن حکیم (ویژه عموم مردم)، ص 10
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🗓️ یکشنبه 27 آبان 1403
🔅 وَلَقَد عَلِمتُمُ الَّذينَ اعتَدَوا مِنكُم فِی السَّبتِ فَقُلنا لَهُم كونوا قِرَدَةً خٰسِـٔينَ (بقره/65)
📝 فهرست نکات:
1️⃣ معرفی نسخه
2️⃣ نکات لغوی-ادبی
3️⃣ اشاره روایی
4️⃣ شرح تفسیری
5️⃣ نکات نگارشی و علامتگذاری
🔰 بر کرانه آیهها
1️⃣ #معرفی_نسخه (تصویر مربوط به مطالب آیه 65 سوره مبارکه بقره)
💢 شماره نسخه: arabe 367 (h)
✓ محل نگهداری: کتابخانه ملی فرانسه
✓ نوع خط: #کوفی BIII بر اساس طبقهبندی فرانسوا دروش
✓ تعداد برگها: 3 برگ
✓ ابعاد هر برگ: 102*151 میلیمتر
✓ جنس برگ: پوست
✓ تعداد سطور در هر صفحه: 9 سطر
✓ نشان پایان آیات: ندارد
✓ علامت تخمیس: حرف «هاء» به خط #کوفی و قلم زر
✓ علامت تعشیر: یک دایره با تزئینات ساده و ابتدایی
✓ نقط الاعجام: نسخه، فاقد نقطالاعجام است.
✓ روش علامتگذاری: استفاده از نقاط قرمزرنگ مدوّر به شیوه #ابوالاسود
✅ اشاره به سایر قرائات با استفاده از نقاط مدوّر سبزرنگ
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
2️⃣ #نکات_لغوی_ادبی (بقره/65)
لَقَد: «لام» بر سر «قد»، لام جواب قسم محذوف است.
عَلِمتُم: شناختید.
اعتَدَوا: [حق را] پشت سر گذاشتند، پا [از حق] فراتر گذاشتند.
السَّبتِ: شنبه
قِرَدَةً: میمونها
📝 جمع قِرد
خٰسِئ: مطرود، دورشده، ذلیل
🔶️ منبع: #در_محضر_قرآن_کریم، ج1، ص36
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیهها
3️⃣ #اشاره_روایی (بقره/65)
❇️ عَنِ الباقِرِ (ع): وَکانَ مِنَ السَّبیلِ وَالسُّنَّةِ الَّتی اَمَرَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بِها موسیٰ (ع) اَن جَعَلَ عَلَیهِمُ السَّبتَ وَکانَ مَن اَعظَمَ السَّبتَ وَلَم یَستَحِلَّ اَن یَفعَلَ ذٰلِكَ مِن خَشیَةِ اللهِ، اَدخَلَهُ اللهُ الجَنَّةَ وَمَنِ استَخَفَّ بِحَقِّهٖ وَاستَحَلَّ ما حَرَّمَ اللهُ عَلَیهِ مِنَ العَمَلِ الَّذی نَهاهُ اللهُ عَنهُ فیهِ، اَدخَلَهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ النّارَ وَذٰلِكَ حَیثُ استَحَلُّوا الحیتانَ وَاحتَبَسوها وَاَکَلوها یَومَ السَّبتِ، غَضِبَ اللهُ عَلَیهِم مِن غَیرِ اَن یَکونوا اَشرَکوا بِالرَّحمٰنِ وَلا شَکّوا فی شَیءٍ مِمّا جاءَ بِهٖ موسیٰ (ع) قالَ الله عَزَّوَجَلَّ: «وَلَقَد عَلِمتُمُ الَّذينَ اعتَدَوا مِنكُم فِی السَّبتِ فَقُلنا لَهُم كونوا قِرَدَةً خٰسِـٔينَ».
❇️ امام باقر علیهالسلام: یکی از واجبات دینی که خدای عزوجل به موسی علیهالسلام دستور داد، این بود که حکم روز شنبه را بر آنان مقرر فرمود و هرکس شنبه را بزرگ میداشت و از ترس خدا، کارهایی را که روز شنبه ممنوع بود انجام نمی داد، خدای عزوجل او را وارد بهشت می کرد و هرکس حق شنبه را کوچک میشمرد و کارهایی را که خداوند در آن نهی کرده بود حلال می شمرد، خدا او را داخل آتش می کرد. ماجرا از این قرار بود که وقتی آنان ماهیگیری را روز شنبه حلال شمردند و ماهی ها را روز شنبه، حبس میکردند و می خوردند، خداوند بر آنان خشم گرفت. البته آنان به خدای رحمان شرک نورزیدند و دربارۀ حقانیت مطالبی که موسی علیهالسلام از سوی خدا آورده بود، شک نداشتند. خداوند عزوجل فرموده است: «مسلّماً از (شرححال) کسانی از (قوم) خودتان که در مورد (حرمت صید ماهی در روزهای) شنبه (از حد) تجاوز کردند، آگاه شدهاید. پس به آنان خطاب کردیم: «(همچون سگی که او را برانند،) بوزینههایی راندهشده شوید.»
🔸 منبع: کافی، ج 1، ص 81
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹