اگر بنا باشد که ماه مبارک بیاید و انسان سی روز گرسنگی و تشنگی و بی‌خوابی بکشد و مثلًا شب‌ها تا دیروقت بیدار باشد و به این مجلس و آن مجلس برود، و بعد هم عید فطر بیاید و با روز آخر شعبان یک ذره هم فرق نکرده باشد، چنین روزه‌ای برای انسان اثر ندارد. اسلام که نمی‌خواهد مردم بی‌جهت دهانشان را ببندند، بلکه با روزه گرفتن قرار است که انسان‌ها اصلاح شوند. (انسان‌کامل، ص۲۸) @motahari_nab

عید فطر عید انجام وظیفه است. (حج، ص۱۱۹) @motahari_nab

اسلام؛ عبادت و پرستش را منحصر به آنچه در معابد صورت می‌گیرد ندانسته، بازار و خیابان و محل کسب و محل کسب علم و محیط خانواده را نیز معبد شناخته بدون اینکه ارزش مسجد و معبد را پایین آورد. (یادداشت‏‌ها، ج۴، ص۱۶۵) @motahari_nab

آمدن امام منتظَر برای این نیست که عده‌ای را بر عده دیگر و طبقه‌‌ای را بر طبقه دیگر فائق نماید، بلکه برای اجرای عدل کلی در همه عالم است و بلکه اصحاب و نزدیکانش باید بدانند که او چون به سیره علی عمل می‌‌کند آنها طرفی نمی‌‌بندند؛ پس از نظر مطامع مادی نباید استعجال داشته باشند. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۷۶) @motahari_nab

شهادت در راه خدا و در راه ایمان، برای انسان تاج افتخار است که بر سر می‌گذارد و برای یک مرد مانند آن گردنبندی است که یک زن جوان به گردن خود می‏‌آویزد؛ زینت و زیور است. (آزادی‌معنوی، ص۱۶۲) @motahari_nab

دستور اسلام راجع به صلح و جنگ (جهاد) دستوری است که باید در آن دستور، منطق و ملاحظات مربوط به نتیجه نهایی را به کار برد، باید مصالح کلی را در نظر گرفت، اوضاع و شرایط را در نظر گرفت. (یادداشت‏‌ها، ج۹، ص۳۱۲) @motahari_nab

بدون شک یکی از شرایط تأمین حقوق و آزادی‌ها این است که صاحب حق، شعور به حق خود و غیرت دفاع از حق خود را پیدا کند و اسلام به طور عجیبی مردم را به قیام برای احقاق حق خود امر کرده است. (یادداشت‏‌ها، ج۱، ص۱۰۱) @motahari_nab

تجاوز بد است نه جنگ، و هر جنگی تجاوز نیست‌. صلح البته خوب است، شک ندارد. جنگ هم به معنی تهاجم به افراد دیگر و به مردمی که آن مردم نسبت به این مهاجم کاری ندارند و نسبت به این اجتماع هم کاری ندارند، تهاجم برای تصرف سرزمینشان و ربودن اموالشان یا برای برده ساختن آنها و زیر نفوذ و حکم قرار دادن آنها، شک ندارد که بد است. آنچه بد است تجاوز است. تجاوز بد است، ولی هر جنگی از طرف هر کسی تجاوز نیست، ممکن است تجاوز باشد و ممکن است جوابگویی به تجاوز باشد، چون جواب تجاوز را گاهی باید با زور داد یعنی راهی غیر از زور برای جواب دادن به تجاوز نیست. (جهاد، ص۳۹) @motahari_nab

دین برای انسان قید نیست بلکه مصونیت است، مانند مسکن که سنگر انسان است در برابر سپاه طبیعت و هر سنگر دیگری، و مانند جامه که انسان را در خود می‌‌پیچد و محصور می‌‌کند ولی نام قید نمی‌‌شود روی آن گذاشت. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۱۵۶) @motahari_nab

زیارت قبر پیغمبر و امام و حتی همه اولیا و انبیا از باب اینکه خاطره آنها را تجدید می‌کند، یک عامل تربیتی است. (اسلام‌ونیازهای‌زمان، ج۲، ص۲۳) @motahari_nab

مسؤولیتِ ساختن خودمان با خود ماست نه با کس دیگر. در درجه اول، هر کس مسؤول ساختن خودش است و در درجه دوم مسؤول ساختن عائله خودش است، مسؤول ساختن همسر و فرزندان خود است و در درجه بعد مسؤول ساختن جامعه خود است. (آشنایی‌باقرآن، ج۷، ص۵۴) @motahari_nab

یکی از علائم حیات یک جامعه این است که همبستگی میان افرادش بیشتر است. خاصیت مردگی، متلاشی شدن و متفرق شدن و جدا شدن اعضا از یکدیگر است. خاصیت زندگی یک اجتماع، همبستگی و پیوستگی بیشتر اعضا و جوارح آن اجتماع است. (احیای‌تفکراسلامی، ص۲۳) @motahari_nab