بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
#محمّد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، مشهور به #شیخ_صدوق ؛
در سال ۳۰۶ یا ۳۰۷ (ه. ق) در خاندان علم و تقوی در شهر مذهبی قم، دیده به جهان گشود
#پدر بزرگوارش، #علی_بن_حسین_بن_بابویه_قمی، از برجسته ترین علما و فقهای زمان خود بود
او در #بازار، دکان کوچکی داشت و از طریق کسب و تجارت، در نهایت زهد و عفاف، امرار معاش می کرد
همچنین، ساعاتی از روز را نیز در منزل، به تدریس و تبلیغ معالم #دین و نقل روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام می پرداخت
جلالت شأن و منزلت این فقیه بزرگوار، تا بدان پایه رسید که حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام، طی نامه ای او را با القابی چون «شیخی»، «معتمدی» و «فقیهی» مورد خطاب قرار داد
چون این نامه دارای مضامین بسیار بلندی است و در طی آن، نکات دقیقی بیان شده که آگاهی بر آن، برای سالکین سبیل ولایت کبرویه مرتضویه، ضروری به نظر می رسد، لذا متن آن را عینا در اینجا نقل می کنیم:
ص ۱ از ۵
#نامه #امام_حسن_عسکری علیه السّلام به #علی_بن_حسین بن بابویه قمی(ره)
#پدر #شیخ_صدوق(ره)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ و العاقبة للمتّقین و الجنّة للموحّدین و النّار للملحدین و لا عدوان الّا علی الظّالمین و لا اله الّا اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ و الصّلوة علی خیر خلقه محمّد و عترته الطّاهرین
امّا بعد اوصیک یا شیخی و معتمدی و فقیهی ابا الحسن علی بن الحسین بن بابویه القمی- وفّقک اللَّه لمرضاته و جعل من صلبک اولادا صالحین برحمته- بتقوی اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إِیتاءِ الزَّکاةِ فانّه لا تقبل الصّلاة من مانع الزّکاة و اوصیک بمغفرة الذّنب و کظم الغیظ و صلة الرّحم و مواساة الاخوان و السّعی فی حوائجهم فی العسر و الیسر و الحلم و التّفقّه فی الدّین و التّثبّت فی الامر و التّعاهد للقرآن و حسن الخلق و الامر بالمعروف و النّهی عن المنکر، فانّ اللَّه عزّ و جلّ قال:
لا خَیرَ فِی کثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَینَ النَّاسِ و اجتناب الفواحش کلّها و علیک بصلاة اللّیل فانّ النّبی صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم اوصی علیا علیه السّلام فقال:
یا علی علیک بصلاة اللّیل علیک بصلاة اللّیل علیک بصلاة اللّیل و من استخفّ بصلاة اللّیل فلیس منّا، فاعمل بوصیتی و أمر شیعتی حتّی یعملوا علیه و علیک بالصّبر و انتظار الفرج فانّ النّبی صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم قال:
افضل اعمال امّتی انتظار الفرج، و لا تزال شیعتنا فی حزن حتّی یظهر ولدی الّذی بشّر به النّبی صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم بملاء الارض قسط و عدلا کما ملئت ظلما و جورا.
فاصبر یا شیخی یا ابا الحسن علی و أمر جمیع شیعتی بالصّبر فانّ الْأَرْضَ لِلَّهِ یورِثُها مَنْ یشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ و السّلام علیک و علی جمیع شیعتنا و رحمة اللَّه و برکاته و صلّی اللَّه علی محمّد و آله
#صفات_الشیعة
ترجمه توحیدی ص ۷ و ۸
#معادن_الحکمة_فی_مکاتیب_الائمّة
تألیف #علم_الهدی محمد بن المحسن بن مرتضی الکاشانی ، ج ۲ ، ص ۲۶۵
چاپ #جامعه_مدرّسین #حوزه_علمیه_قم
ص ۲ از ۵
#شیخ_صدوق در یکی از کتابهایش به نام #کمال_الدین، ضمن نقل موضوع فوق، اضافه می کند که هر گاه #ابوجعفربن_علی_الاسود مرا می دید که برای طلب علم و دانش به محضر استاد می رفتم، به من می فرمود:
این علاقه و اشتیاق تو به علم، تعجّبی ندارد، زیرا تو به دعای #امام_زمان علیه السّلام متولّد شده ای.
مرحوم #علّامه_مجلسی نیز در کتاب ارزشمند #بحار الانوار، این قضیه را از معجزات #حضرت_ولی_عصر علیه السّلام دانسته است
#بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۳۳۵ و ۳۳۶
دیدگاه #دانشمندان_اسلامی در مورد شیخ صدوق
همه #علما و فقهای بزرگ اسلام،
با دیده احترام و تعظیم به شیخ صدوق نگریسته اند و عدالت او را توثیق نموده و مقام شامخ علمی او را با عباراتی بلند تصدیق نموده اند.
ما در اینجا اظهار نظر برخی از علمای بزرگ اسلام را یادآور می شویم:
۱- فقیه نامدار، شیخ طوسی در معرّفی شیخ صدوق می گوید:
«محمّد بن علی بن بابویه القمّی جلیل القدر یکنّی ابا جعفر کان جلیلا، حافظا للاحادیث، بصیرا بالرّجال ناقدا للاخبار لم یر فی القمّیین مثله فی حفظه و کثرة علمه، له نحو من ثلاث مائة مصنّف.
او دانشمندی جلیل القدر و حافظ احادیث بود.
از احوال رجال کاملا آگاه، و در سلسله احادیث، نقّادی عالی مقام به شمار می آمد و در میان علمای قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات، بی نظیر بود و در حدود سیصد اثر تألیفی از خود به یادگار گذاشت.
۲- #رجالی_کبیرنجاشی چنین می نویسد:
ابو جعفر (شیخ صدوق) ساکن ری، بزرگ ما و فقیه ما و چهره برجسته شیعه در خراسان است.
به بغداد نیز وارد شد و با اینکه در سنّ جوانی بود، همه بزرگان شیعه (شیوخ الطائفة) از او استماع حدیث می کردند.
۳- #سیدبن_طاوس می فرماید:
شیخ صدوق کسی است که همه بر علم و عدالت او اتفاق دارند.
#علّامه_مجلسی در وصف او چنین می گوید،
من عظماء القدماء التّابعین لآثار الائمّة النّجباء الّذین لا یتّبعون الآراء و الاهواء و لذا ینزل اکثر اصحابنا کلامه و کلام ابیه (رضی اللَّه عنهما) منزلة النّصّ المنقول و الخبر المأثور
شیخ صدوق از بزرگترین علمای گذشته است و از جمله کسانی است که از آثار امامان بزرگوار تبعیت می کنند، نه از پندارها و خواهش های نفسانی خود، و به همین دلیل است که اکثر علمای شیعه، کلام وی و پدرش را به منزله حدیث و روایات اهل بیت علیهم السّلام می دانند.
۵- #علّامه_سیدهاشم_بحرانی بعد از اشاره به عظمت شیخ می گوید:
جمعی از اصحاب، ما، از جمله علامه در #مختلف، شهید در #شرح_الارشاد و سید #محقّق_داماد، #روایات_مرسله_صدوق را صحیح می دانند و به آنها عمل می کنند، زیرا همان گونه که #روایات_مرسله #ابن_ابی_عمیر پذیرفته شده، روایات مرسله صدوق هم مورد قبول واقع شده است.
۶- #سیدمحمّدباقرخوانساری، صاحب #روضات_الجنّات نیز این چنین آورده است:
شیخ العلم الامین، عماد الملّة و الدّین، رئیس المحدّثین، ابو جعفر الثّانی....
المشتهر بالشّیخ الصّدوق، امره فی العمل و العدالة و الفهم و النّبالة و الفقه و الجلالة و الثّقة و حسن الحالة و کثرة التّصنیف و جودة التّألیف و غیر ذلک من صفات البارعین و سمات الجامعین اوضح من ان یحتاج الی بیان او یفتقر الی تقریر القلم فی مثل هذا المکان.
شخصیت نامدار و مورد اعتماد، پایه و ستون دین، رئیس محدّثین، ابو جعفر دوم. ... ، مشهور به #شیخ_صدوق، در علم و #عدالت و فهم مطالب و برجستگی شخصیت و #فقاهت و جلالت قدر و وثوق و درست کرداری و تصانیف بسیار و حسن سلیقه هائی که در تنظیم و تألیف آنها بکار برده و در آراستگی به همه صفاتی که زیبنده شخصیتهای نامی و صاحبان فضل و کمال است، بالاتر از آن است که نیازمند به بیان و گفتار یا محتاج به تقریر قلم و نوشتار باشد.
ص ۴ از ۵
و از همه محکمتر، کلام بلند و رسای #علّامه_بحر_العلوم #طباطبائی است که به شیواترین تعبیرات، حقّ مطلب را ادا کرده است.
متن کلام سید بحر العلوم در تعریف شیخ صدوق، چنین است:
شیخ مشایخ الشیعة و رکن من ارکان الشّریعة رئیس المحدّثین و الصّدوق فیما یرویه عن الائمّة علیهم السّلام ولد بدعاء صاحب الامر صلوات اللَّه علیه و نال بذلک عظیم الفضل و الفخر وصفه الامام علیه السّلام فی التّوقیع الخارج من ناحیة المقدّسة بانّه فقیه، خیر مبارک، ینفع اللَّه به، فعمّت برکته الانام، و انتفع به الخاصّ و العامّ و بقیت آثاره و مصنّفاته مدی الایام و عمّ الانتقاع بفقهه و حدیثه فقهاء الاصحاب و من لا یحضره الفقیه من العوامّ. . . .
#شیخ_صدوق، بزرگ بزرگان و استاد راویان شیعه و ستونی از ستونهای شریعت اسلام و پیشوای محدّثین است و در آنچه از امامان شیعه علیهم السّلام نقل می کند، راست گفتار است.
او به دعای حضرت صاحب الامر علیه السّلام به دنیا آمد و همین فضیلت و افتخار بزرگ او را بس که امام عصر علیه السّلام در نامه مبارکش، او را با کلماتی همچون #فقیه (دانشمند)، #خیر (نیکوکار)، مبارک# (با برکت)، #ینفع_اللَّه_به (از جانب خداوند سود بخش) وصف فرموده است.
از این رو، خیر و برکت او، شامل حال مردم گردید و خواصّ و عوام، از او نفع بردند و کتابها و تألیفاتش تا همیشه روزگار باقی است.
از فقه و حدیثش، هم دانشمندان استفاده می کنند و هم عامّه مردم که دسترسی به فقها ندارند.
منبع:
#مقدمه - #صفات_الشیعة
ترجمه توحیدی، ص ۱۱ ببعد.
ص ۵ از ۵
به نام الله
#شیخ_صدوق رحمه الله علیه
وی از بزرگترین محدثین جهان تشیع میباشد که یکی از ارزشمندترین #کتاب ها در حوزه #مهدویت را به نام #کمال_الدین_و_تمام_النعمه را تالیف نموده است
وی پیرامون تالیف این کتاب می گوید:
خواب دیدم در مکه بودم
و در حال طواف کعبه که در شوط هفتم مقابل #حَجَرالاَسوَد آمدم و استلام و تقبیل (دست مالیدن و بوسیدن) حَجَر نمودم
در همانحال چشمم به #باب_کعبه افتاد
شخص بزرگواری را مقابل باب ایستاده دیدم و ملهم شدم که او حضرت امام مهدی(ع) است
جلو رفتم و سلام کردم، به من فرمودند:
لم لاتُصنِّفُ کتاباً فی الغیبة حتّی یَکفیَ ما قد هَمّک
چرا کتابی در موضوع غیبت نمینویسی تا پریشانی خاطرت را برطرف سازد؟
گفتم:
مولای من در این باب مطالبی نوشتهام
فرمود:
لیس من سبیل ذلک
آن از این قبیل نیست
اینک از تو میخواهم کتابی بنویسی و #غیبتهایی را که #انبیاء(ع) داشتهاند، در آن بیاوری
از خواب بیدار شدم و تا سحر به گریه و ناله و زاری پرداختم و صبح قلم برداشتم و امتثالاً للامر نوشتن این کتاب را آغاز کردم
این کتاب مجموعاً دارای ۶۲۱ روایت از ۸۸ راوی در ۶۳ باب است