https://www.aparat.com/v/0gyQ3
ویدیوی فوق #نشست علمی #حیث‌التفاتی در #فلسفه‌ذهن با سخنرانی دکتر #قائمی‌نیا است که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و در تاریخ 5 شهریور 1402 برگزار گردید.
مهم ترین موضوعات این #نشست بشرح ذیل است:
📌#حیث‌التفاتی در آثار #ارسطو و #فلاسفه مدرسی و فلاسفه #اسلام مطرح شده است. اما بحث جدید در این بار به برنتانو Brentano بر می‌گردد. به نظر برنتانو، وجه ممیز امر ذهنی از امر مادی #حیث‌التفاتی است. حالات ذهنی #حیث‌التفاتی دارند، ولی حالات فیزیکی این ویژگی را ندارند.
📌 #حیث‌التفاتی دست کم چهار پیامد در #فلسفه‌ذهن دارد: نفی #فیزیکالیسم تقلیل‌گرا reductive physicalism، نفی #حذف‌گرایی، تقدم اندیشه بر زبان، دفاع از #روانشناسی عامیانه Folk psychology.
📌 مراد از صورت طبیعی دادن به حیث التفاتی naturalizing the intentionality برگراندن و تقلیل دادن آن به مفاهیم غیرالتفاتی است. دیدگاه‌ها در این زمینه به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند: شباهت، علیت، هم موقعیتی co-location. بر هر یک از این دیدگاه‌ها نقدهایی نیز وارد است.
#حکمت_بالغه
@hekmatebaleghe
@quantum_philosophy_of_mind
#کوالیا
✅کوالیا (Qualia) واژة لاتین و جمع #کواله (quale) است که #ویژگی درونی و کیفی #تجربه را توصیف می‌کند. ما در زندگی روزمره غالباً از جنبه‌های پدیداری تجارب خود گزارش می‌دهیم و آنها را برای دیگران توصیف می‌کنیم. برای مثال، وقتی یک شیئی را می‌بینیم و می‌گوییم قرمز به نظر می‌آید. یا یک شیئ داغ را به طور ناگهانی به دست می‌گیریم و می‌گوییم: «دستم سوخت» یا «احساس سوزش می‌کنم». این قبیل کیفیت‌های تجارب بخش عمده‌ای از حیات #ذهن ما را تشکیل می‌دهند. این کیفیات و ویژگی‌هایی که در تجارب ما ظاهر می‌شوند «کوالیا» نام گرفته‌اند.
✅کوالیا در ادبیات #فلسفه‌ذهن به یکی از چهار شیوه تعریف شده است:
۱. ویژگی‌های پدیداری #ادراک
۲. ویژگی‌های داده #حسی
۳. ویژگی‌های غیربازنمودی درونی
۴. ویژگی‌های توصیف‌ناپذیر #تجربه
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
🔺کتاب «#کوانتا و ذهن: جستارهایی در باب پیوند میان #مکانیک #کوانتوم و #آگاهی» در سال 2019م با ویراستاری دو باروس (J. Acacio de Barros) و مونت‌مایر (Carlos Montemayor) منتشر شده است و برخی مقالات مهم در فلسفه #ذهن #کوانتومی را در بردارد. کتاب به سه بخش تقسیم می‌شود:
✅بخش اول (#کوانتا ذهن را آگاه می‌کند) نه مقاله در بردارد که عناوین برخی از آنها عبارت است از: اراده آزاد و جهان کوانتوم، ماده و #ذهن، کجا #کوانتا با ذهن برخورد می‌کند؟، #فلسفه‌ذهن بوهمی، و غیره.
✅بخش دوم (ذهن کوانتا را آگاه می‌سازد) نیز 6 مقاله در بردارد که عناوین برخی از مقالات هم عبارت است از: آیا جایی برای #آگاهی در مکانیک #کوانتوم هست؟ مکانیک #کوانتوم و آگاهی: برخی دیدگاه‌ها از ناویس ( Novic)، پانسایکیزم و مکانیک کوانتم: مناقشات تبیینی، درون‌نگری و برهم‌نهی و غیره.
✅بخش سوم (کوانتا و ذهن جهان‌بینی‌ها را آکاه می‌سازند) مقالاتی در خصوص ارتباط مکانیک #کوانتوم و ذهن و برخی جهان‌بینی‌ها را در بردارد. این بخش 5 مقاله در بردارد که عناوین برخی عبارتند از: حال مطلق، #ذن و #ذهن واحد شرودینگر، وحدت‌بخشیدن به تصمیم‌گیری، مشاهده و دسترسی به اطلاعات در جهان #کوانتوم و غیره.
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
#فیزیکالیسم #تقلیل‌گرا و #ناتقلیل‌گرا
✅جیگون کیم Jaegwon Kim به نکته‌ای در باب اهمیت #فیزیکالیسم در فلسفه #ذهن معاصر اشاره کرده است. فیزیکالیسم واکنش شدید #فلاسفه‌ذهن معاصر به دوگانه‌انگاری دکارتی بوده است.
✅دوگانه‌انگاری جوهری در #فلسفه‌ذهن معاصر به طور عمده به خاطر دلایل متعددی کنار نهاده شد. این ایده که جوهرهای غیرمادی بیرون از چارچوب مکان و زمان و در واکنش متقابل علّی با فرایندهای مادی، آن گونه که دکارت باور داشت، وجود دارند، به نظر بسیاری از اندیشمندان، بسیار معماگونه، رازآمیز و در نهایت نامنسجم است.
✅#فیزیکالیسم هستی‌شناختی؛ یعنی این دیدگاه که موجودات یا جواهر عینی در جهان مکان‌مند و زمان‌مند، غیر از ذرات مادی و توده‌هایی از آنها وجود ندارد، دیدگاهی مسلط در مسألة ذهن و بدن بوده است. در بسیاری از بحث‌های معاصر، فیزیکالیسم هستی‌شناختی، نه نتیجه‌ای که نیاز به اثبات دارد، بلکه نقطة آغاز بحث را تشکیل می‌دهد.
✅کیم در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که نزاع بر سر فیزیکالیسم در ادامه به محور دیگری انتقال یافته و آن نزاع میان فیزیکالیسم تقلیل‌گرا و فیزیکالیسم ناتقلیل‌گرا
✅✅ فیزیکالیسم #تقلیل‌گرا (reductive physicalism): فیزیکالیست تقلیل‌گرا می‌پذیرد که ویژگی‌های ذهنی قابل تقلیل به ویژگی‌های فیزیکی بوده، در نهایت روشن می‌شود که جزو همین ویژگی‌ها هستند. بنا به این دیدگاه، هیچ ویژگی‌های غیرفیزیکی در جهان وجود ندارد. همه ویژگی‌ها به ویژگی‌هایی تقلیل‌پذیرند که در فیزیک بنیادین آنها را مجاز می‌داند. به نظر کیم، برای بیش از دو دهه #تقلیل‌گرایی در حال انحطاط عمیق بوده است و گونه پرنفوذ فیزیکالیسم، فیزیکالیسم ناتقلیل‌گرا بوده است.
✅✅ فیزیکالیسم ناتقلیل‌گرا (nonreductive physicalism): بنا به این دیدگاه، ویژگی‌های ذهنی، همراه با دیگر ویژگی‌های سطح بالاتر ، حوزه‌ای مستقل را تشکیل می‌دهد که در برابر تقلیل به حوزة مادی مقاومت می‌کنند. این نوع دیدگاه ناتقلیل‌گرا به عنوان مبنای فلسفی علوم شناختی به کار رفته است و برای تأیید این ادعا مورد استفاده قرار گرفته که #علوم‌شناختی علمی مستقل و غیرقابل تقلیل با واژگان و روش متمایز خودشان را تشکیل می‌دهند که قابل پاسخ با محدودیت‌های روش‌شناختی و تبیینی علوم بنیادین؛ از قبیلِ #فیزیک و #زیست‌شناسی، نیست.
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
#درهم‌تنیدگی و #فلسفه‌ذهن
✅#درهم‌تنیدگی entaglement یکی از مفاهیم بنیادین #مکانیک‌کوانتوم بوده، به یکی از اصول اساسی آن اشاره می‌کند. بنا به این اصل ذرات #کوانتومی ممکن است به صورت غیرموضعی در ارتباط باشند. به بیان دیگر، هر قدر هم آنها از هم دور باشند، ولی باز با هم در ارتباط باشند. این اصل، اصل استقلال در #فیزیک‌کلاسیک را نفی می‌کند که بنا به آن، اشیاء به صورت جداگانه و مستقل از یکدیگر رفتار می‌کنند.
✅#نیلز بور در این باره گفته است: «یکی از شگفت‌انگیزترین اکتشافات #فیزیک مدرن این است که اجسام آنقدر که به نظر می‌رسد جدا نیستند. هنگامی که به درون هسته حتی جامدترین مواد فرو می روید، جدایی از بین می رود. تنها چیزی که باقی می ماند، مانند لبخند #گربه چشایر آلیس در سرزمین عجایب، روابطی است که به طرز عجیبی در فضا و زمان گسترش می یابد. این پیوندها توسط تئوری #کوانتومی پیش‌بینی شده بود و آلبرت #انیشتین آن را «عمل شبح‌وار از فاصله» نامید. یکی از بنیانگذاران نظریه #کوانتومی، اروین #شرودینگر، این ویژگی را #درهم‌تنیدگی نامید».
@quantum_philosophy_of_mind
👇👇👇
✅✅#درهم‌تنیدگی در برخی از مباحث #فلسفه‌ذهن مطرح شده است. از جمله:
1. رابطه #ذهن و بدن: گاهی رابطه #ذهن و #بدن بر اساس #درهم‌تنیدگی بیان می‌شود؛ بدین بیان که این دو درهم تنیده‌اند و رابطه #کوانتومی دارند.
2. نحوة ارتباط فرایندهای شناختی #مغز/ذهن: گاهی در نحوه ارتباط فرایندهای شناختی مغز یا با یکدیگر گفته می‌شود که آنها در هم تنیده‌اند.
3. نحوه ارتباط اذهان با یکدیگر و مسأله #ذهن‌خوانی (mind reading): این که ما چگونه ذهن دیگران را می‌خوانیم یا به باورها و نگاه‌های آنها پی می‌بریم یکی از مباحث مهم #علوم‌شناختی است. دسته‌ای بر اساس #درهم‌تنیدگی اذهان ادعان می‌کنند که این امر به کمک #درهم‌تنیدگی صورت می‌گیرد.
هر یک از دیدگاه‌ها مورد نقدهای جدی نیز قرار گرفته است.
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe
#تحقق‌پذیری‌چندگانه
✅#تحقق‌پذیری‌چندگانه multiple realizability ایده‌ای مهم در #فلسفه‌ذهن است. پاتنم (۱۹۷۶) و فودور (۱۹۷۴) در رد دیدگاه اینهمانی مغز با #ذهن این ادعا را مطرح کردند که حالات ذهنی به صورت چندگانه تحقق‌پذیر هستند.
🔺پاتنم بر این گمان بود که یک حالت #ذهنی ممکن است با فرایندهای #عصبی مختلفی تحقق بیابد. چه بسا فریند عصبی که در انسان درد را ایجاد می‌کند با فرایند #عصبی که در برخی حیوانات درد را ایجاد می‌کند کاملاً تفاوت داشته باشد. به همین دلیل، پاتنم می‌گوید:
«[این فرض که درد از نظر عصبی به یک شیوه در طیف گسترده #ارگانیسم‌های ذی‌شعور تحقق می‌یابد] به یقین یک #فرضیه‌بلندپروازانه است» (۱۹۶۷)
🔺#تحقق‌پذیری‌چندگانه همچنین ایده‌ای بسیار مهم در #علوم‌اعصاب و #روانشناسی است. زیرا به تبیین انعطاف‌پذیری #سیستم‌های‌شناختی و #رفتاری ما کمک می‌کند. همچنین محدودیت‌های رویکردهای #تقلیل‌گرا را برجسته می‌کند که هدفشان تبیین پدیده‌های پیچیده صرفاً بر اساس #مکانیسم‌های #عصبی زیربنایی آنهاست.
@quantum_philosophy_of_mind
@hekmatebaleghe