☑️ پاسخ پرسش اول
خبر مادام نمیتواند جمله ی فعلیه ی ماضویه باشد.
زیرا این فعل به همراه دو معمول خود ،مفید بخش استمرار معنی تا زمان تکلم به آن می باشد. درحالی که فعل ماضی دال بر انقطاع به زمان تکلم است.
☑️ پاسخ پرسش دوم
ثبوت خبر برای اسم در اینجا به معنی اسناد(به همراه تاکید ) است نه به معنی ثبوتی که در مقابل حدوث است.
بنابراین تنافی وجود ندارد.
🆔 @shahed_adabiyat
♨️ ادامه دسته بندی افعال مقاربه
2⃣ رجاء : دلالت بر امید داشتن حصول خبر برای اسم می کنند.
که عبارتند از : عسی ، اخلولق، حری
در قرآن کریم موارد متعددی از فعل عسی استعمال شده است که خبر آن غالبا به همراه ان و فعل مضارع می آید.
✅نکته : این افعال فقط به صورت ماضی به کار برده شده اند.
3⃣ شروع : دلالت بر شروعِ فعلی (خبر) برای اسم میکنند.
که عبارتند از : طَفِقَ ، انشَاَ ، جَعَلَ ، اَخَذَ ، عَلِقَ ، شَرَعَ ، هَبَّ ، بَدا ، قام
سوره #صاد ۳۳
رُدُّوهَا عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحًا بِالسُّوقِ وَالْأَعْنَاقِ
سوره #طه ۱۲۱
فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا و طَفِقا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ وَعَصَىٰ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَىٰ
#شاهد_مثال
💬 در استعمال طفقا به عنوان افعال شروع می باشد.
✅ نکته : از این افعال فقط طفق و جعل به عنوان مضارع هم استعمال شده اند.
📚
#بدائه_النحو
🔆 مبحث هفتم
🔆حروف شبیه به لیس
📌سوره #بقره ۷۴
......وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
سوره #هود ۱۲۳
...وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
#شاهد_مثال
📖 خبر "ما" گاهی اوقات به وسیله باء زائده مجرور واقع می شود.
✅همانطور که خبر لیس نیز این گونه واقع می شود.👇🏼
سوره #زمر ۳۷
وَمَن يَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِن مُّضِلٍّ أَلَيْسَ اللَّهُ بِعَزِيزٍ ذِي انتِقَامٍ
📌 سوره #بقره ۲۷۰
وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ
#شاهد_مثال
📖 از شروط عمل حروف شبیه به لیس ترتیب مبتدا و خبر می باشد که در این آیه مبتدا موخر شده است در نتیجه ما مهمل گردیده و عمل نکرده است و هردو جار و مجرور در محل رفع هستند.
در چنین شرایطی که ما مهمل میشود ، من زائده بر مبتدا(که موخر است) داخل می شود.
📌 سوره #يس ۱۵
قَالُوا مَا أَنتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا
#شاهد_مثال
📖 از دیگر شروط عمل حروف شبیه به لیس این است که نفی انها به وسیله ادات حصر شکسته نشود یعنی در صورتی این حروف عمل میکنند که نفی شان شامل همه چیز بشود و استثنایی درکار نباشد. بنابر این در این آیه که الّا آمده است در نتیجه ما مهمل شده است و بشر را نصب نداده است.
◾️@shahed_adabiyat
دو شرط از شرایط عمل حروف شبیه به لیس در ذیل شاهدمثال ها بیان شد.
شرط سوم: بعد از این حروف ان زائده واقع نشود.
🖇 این سه شرط باید در جمله ای که "ما" شبیه به لیس قرار دارد، وجود داشته باشد.
در کتاب #النهجه_المرضیه و #بدائه_النحو شرط چهارمی را برای "ما" ذکر کرده اند.
↩️شرط چهارم : اگر معمول خبر غیرظرف و جارومجرور باشد و بر اسم ما مقدم شود ، ما عمل نمی کند.
✅ در کتاب #ابن_عقیل دو شرط دیگر برای "ما" ذکر کرده است.
1⃣ : "ما"تکرار نشود.
2⃣ :بدل موجبی برای خبر "ما" نیامده باشد.
🖇اما در "اِن" شبیه به لیس فقط دو شرط اول باید وجود داشته باشد و از آنجا که غالبا با الاّ استعمال می شود در نتیجه غالبا عمل نمی کند.
📖سوره #يوسف ۳۱
وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنْ هَٰذَا إِلَّا مَلَكٌ كَرِيمٌ
📖سوره #انعام ۲۹
وَقَالُوا إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ
#شاهد_مثال
📝 ان نافیه می باشد و بعد از آن الّا آمده است در نتیجه مهمل گردیده است
🔳 @shahed_adabiyat
🖇 "لا" شبیه به لیس نیز علاوه برسه شرط اول "ما" ، داری شرط چهارمی می باشد که اسم و خبر آن باید نکره باشد.
❌اما در کتاب #النهجه_المرضیه ، مصنف شرط عدم زیادت "ان" را برای "لا" بیان نکرده است.
چون در کلام عرب ان زائده بعد از لا واقع نشده است.
🖇 برای حرف "لات" در کتاب #الهدایه_فی_النحو فقط دو شرط ذکر کرده اند که عبارتند از :
1⃣ : اسم و خبر آن از اسماء زمان باشد مانند حین و ساعه.
2⃣ یکی از دومعمولش حذف می شود که آن محذوف غالبا اسم لات می باشد.
📖سوره #صاد ۳
و لَاتَ حِينَ مَنَاصٍ
#شاهد_مثال
📝 در این آیه اسم لات حذف شده است و خبر آن باقی مانده است.
✅ در کتاب #بدائه_النحو علاوه بر این دو شرط ، شروط عمل لا را نیز برای لات واجب دانسته است.
🔳 @shahed_adabiyat
🌐 جست و جویی درباره حقیقتِ کلمه ی "لاتَ"
(تنوع در مطالب)
در این باره سه قول وجود دارد
1⃣ : فعل ماضی ست. و همین کسانی که میگویند فعل ماضی ست نیز اختلاف دارند
1⃣ : یک عده قائل شده اند که از لاتَ یلیتُ است و به معنی نقص است ولی به لحاظ تناسبی که نقص با نفی دارد این فعل به معنی نفی نیز استعمال شده است.
2⃣: اصل لَیِسَ بوده است و یاء تبدیل به الف شده است بنابر قاعده اعلال ، سین نیز قلب به تاء شده است!
2⃣ :دو کلمه است : مرکب از لانافیه و تاء تانیث(قول جمهور)
3⃣ : مرکب از یک کلمه (لانافیه) و بعض کلمه ی دیگر است : لاتحین بوده است که تاء از حین جداشده است! و قائل اند که این تاء زائده است.
📚
#مغنی_الادیب
🔊@shahed_adabiyat
💠 مبحث هشتم
💠 حروف مشبه بالفعل
🏵 شاهد مثال های قرآنی ایی که در این درس بررسی میشوند مربوط به این مسائل است
📌معانی این حروف
📌 حکم تخفیف(مشدد نبودن) این حروف
📌 اهمال این حروف
📌مواضع فتح و کسر انّ
✅تمامی موارد بالا را ان شاءالله در روز های آینده به همراه شاهد مثال های قرآنی بیان خواهیم نمود.🌹
📌معانی حروف مشبه بالفعل
۱و۲_أَنَّ و إِنَّ : به منظور تاکید، تحقیق و تثبیت کلام آورده می شوند و موجب برطرف سازی هرگونه حالتی غیر از علم و یقین اند.
این دو حرف کثیرا در قرآن کریم استفاده شده اند.
۳_كَأَنَّ : تشبیه اسم به خبر
این حرف تنها یک بار در قرآن کریم آمده است.
🔰سوره #مدثر ۵۰
فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ□كَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُّسْتَنفِرَةٌ
📃#شاهد_مثال
كَأَنَّ به عنوان تشبیه به کار رفته است و هم (اشاره به کسانی دارد که از تذکر روی گردانند) تشبیه شده است به گورخرانی وحشی!
❇️برخی از علما درباره ی معنی كَأَنَّ قائل به تفصیل شده اند.
۴_لکنّ : به معنی استدراک می باشد.یعنی دفع پنداری که از کلام ماقبلش فهمیده می شود.
🔰سوره #طه ۸۷
قَالُوا مَا أَخْلَفْنَا مَوْعِدَكَ بِمَلْكِنَا وَلَٰكِنَّا حُمِّلْنَا أَوْزَارًا مِّن زِينَةِ الْقَوْمِ فَقَذَفْنَاهَا فَكَذَٰلِكَ أَلْقَى السَّامِرِيُّ
📃#شاهد_مثال
لکنّ به عنوان استدراک از کلام سابق به کار برده شده است.
◾️@shahed_adabiyat
💠 نکته : علت های اهمال اِن مخففه از ثقیله
1⃣ _ وقتی تشدید این حروف از بین رفت ، در عمل ضعیف می شوند.
2⃣ _ وقتی این حروف مخفف می شوند ، بر جمله ی فعلیه نیز می توانند داخل شوند در نتیجه اختصاص آنها به جمله ی اسمیه از بین می رود و می دانیم که اختصاص اعمال آور است و در اینجا چون اختصاص از بین رفته بنابر این مهمل شده اند.
🌀 نکته : وقتی اِن مخففه از ثقیله بر افعال داخل شوند ، آن فعل غالبا ماضی ناسخه است، و در مرتبه ی بعد مضارع ناسخه است و در مراتب بعدی ماضی غیرناسخ و مضارع غیرناسخ قرار دارند.
📚#مغنی_الادیب
▪️@shahed_adabiyat
📌 تخفیف حروف مشبه بالفعل
إِنَّ(مکسوره)
📢سوره #زخرف ۳۵
وَزُخْرُفًا وَإِن كُلُّ ذَٰلِكَ لَمَّا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِينَ
📢سوره #هود ۱۱۱
وَإِنَّ كُلًّا لَّمَّا لَيُوَفِّيَنَّهُمْ رَبُّكَ أَعْمَالَهُمْ إِنَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ خَبِيرٌ
🔷#شاهد_مثال
در هر دو آیه إِنَّ به صورت مخفف آمده است که در این صورت غالبا عمل رفع و نصب نمی کند مانند آیه ی اول ، ولی گاهی نیز عمل کرده است مانند آیه دوم.
✅ اگر إِنَّ مخفف شد برای فرق بین ان مخففه از ثقیله و ان نافیه یک لام بر سر خبر می آید.
❇️البته اگر کلام به گونه ای باشد که تناسب با نفی نداشته باشد ، پس وقوع لام فارقه ضرورتی ندارد.(#النهجه_المرضیه )
📢سوره #قلم ۵۱
وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ
📢سوره #زمر ۵۶
أَن تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ
🔷#شاهد_مثال
هرگاه بعد از آن مخففه از ثقیله فعل بیاد ، وجوبا عمل نمی کند و در این حالت ، فقط افعال ناسخه بعد از آن واقع می شود.
📚#الهدایه_فی_النحو
⚫️ @shahed_adabiyat
۵_ لَیتَ : به معنی آرزو داشتن است.
🔰سوره #زخرف ۳۸
حَتَّىٰ إِذَا جَاءَنَا قَالَ يَا لَيْتَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ
📃#شاهد_مثال
حرف لیت به معنی ای کاش که نوعی آرزو کردن است استعمال شده است.
ای کاش بین من و تو فاصله مشرق و مغرب بود.
بعدَ(اسم لیت) بینی و بینک(خبرمقدم)
۶_ لَعَلَّ : به معنی امید داشتن از وقوع امری مطلوب و امید وقوع امری مکروه و ناپسند.
🔰سوره #جمعة ۱۰
فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
📃#شاهد_مثال
لعل به معنای اول به کار رفته است.
🔰سوره #شورى ۱۷
اللَّهُ الَّذِي أَنزَلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِيزَانَ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ
📃#شاهد_مثال
لعل به معنای دوم به کار رفته است.(که در نزد اکثریت انسانها روزقیامت باتوجه به اعمالشان ، ناپسند شمرده شده است)
🔅 در قرآن کریم موارد بسیاری تحت عنوان لعلّهم و لعلّکم در این معنا آمده است.
◾️@shahed_adabiyat
📌 تخفیف كَأَنَّ ، لکنّ ، لعلّ
📢سوره #یونس ۲۴
كَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ
سوره #لقمان ۷
وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِ آيَاتُنَا وَلَّىٰ مُسْتَكْبِرًا كَأَن لَّمْ يَسْمَعْهَا كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْرًا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
🔹#شاهد_مثال
كَأَنَّ مانند اَنّ مفتوحه می باشد یعنی عملش ملغی نمیشود در ضمیرشان عمل میکند اما گاهی اسمش ضمیرشان نیست و اسم ظاهر است.
📢سوره #زخرف ۷۶
وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَٰكِن كَانُوا هُمُ الظَّالِمِينَ
🔹#شاهد_مثال
لکنّ اگر مخفف شود عمل رفع و نصب انجام نمی دهد.
✅لعلّ به صورت مخفف استعمال نشده است.
◾️@shahed_adabiyat