💠اسامی #تولیت‌های حرم حضرت معصومه از زمان #قاجار تا سال ۱۳۸۹: 🔹️دوره اول: میرزا حبیب‌الله متولی باشی، میرزا اسدالله متولی باشی، میرزامحمدرضا متولی باشی 🔸️دوره دوم: میرزا محمدباقر #متولی‌باشی | از سال ۱۲۷۷ تا ۱۳۱۹ 🔹️دوره سوم: ابوالفضل #مصباح‌التولیه | از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۳۱ 🔸️دوره چهارم: سیدمحمد #مشکات | از ۱۳۳۱/۸/۱ تا ۱۳۳۲/۲/۲۷ [حدود چند ماه] 🔹️دوره پنجم: ابوالفضل #مصباح‌التولیه | از سال ۱۳۳۲/۰۲/۲۸ تا ۱۳۴۴/۱۲/۳ 🔸️دوره ششم: محمد #مهران | از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۷ 🔹️دوره هفتم: عبدالوهاب #اقبال | از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۷ 🔸️دوره هشتم: جمال‌الدین #جمالی | سال ۱۳۵۷ [حدود چند ماه] 🔹️دوره نهم: شیخ احمد #مولایی | از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ 🔸️دوره دهم: آیت‌الله علی اکبر #مسعودی خمینی | از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۹ ✔️از سال ۱۳۸۹ نیز حجت‌الاسلام #سعیدی با حکم #رهبر انقلاب به تولیت این حرم منصوب شد. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀گذشتۀ سی متری #کیوانفر ✏️سید حسن فاطمی موحد 🔹️سال ۱۳۴۵ در قم، خیابان سی متری #کیوانفر متولد شدم و تا حدود سی سالگی در همان خیابان زندگی کردم. این خیابان در زمان تولدم هشت متری بود؛ هشت متری #رضا_پهلوی که سپس شانزده متری رضا پهلوی شد. 🔸️خانه‌ها از کوچۀ آقابقال تا هشت متری #حاج_زینل (هفت تیر فعلی) هنوز عقب نشینی نکرده بودند. پس از آن خانه‌ها تا #خاکفرج، زمین بیابانی و کشاورزی بود و به‌ندرت خانه‌ای وجود داشت. 🔹️در زمان برپایی انقلاب، شروع کردند به عریض‌تر کردن این خیابان، اما این پروژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی تکمیل و به «سی متری #کیوانفر» تغییر نام یافت و تا خیابان خاکفرج کشیده شد. کیوانفر #شهیدی از دوران انقلاب است. 🔸️سال ۱۳۵۵ را به یاد می‌آورم که دیوار بیمارستان شهید بهشتی از بلوار شهید بهشتی تا بیست متری شهید #بهشتی ادامه داشت و شایع بود که می‌خواهند در آنجا بیمارستان #هزار_تختخوابی بسازند. بیمارستان را پس از انقلاب ساختند. 🔹️آن زمان بلوار شهید بهشتی سامان نیافته بود، بلکه جاده‌ای خارج قم بود که به آن «جادۀ #کوه_سفید» می‌گفتند. بیست متری شهید بهشتی، «بیست متری #فرحناز» نام داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تا چند سال نام آن را به «#حنیف‌نژاد» تغییر دادند و سپس به «شهید بهشتی» تغییر نام یافت. 🔸️خیابان شهید #چمران در جوار بیمارستان شهید بهشتی، وجود نداشت بلکه زمین بیابانی و باغ بود. سایۀ دیوار طولانی این بیمارستان، محل #تجمع نوجوانان و جوانان غیر ظاهرالصلاح بود که حامل چاقو، پنجه بکس، زنجیر و... بودند و معمولا چند نفری حلقه زده قمار می‌کردند: قاب بازی، پاسوربازی، تیله بازی و ... . 🔹️کوچۀ «#جوبْ‌کَمِدون» به موازات کوچۀ #رهبر، همچنان پابرجاست. در زمان کودکی ما جویی به عرض تقریبی یک متر از میان آن می‌گذشت و زن‌ها در آن، لباس و ظرف می‌شستند. کوچه‌های رهبر و #فردوسی نیز ساخته شده بودند اما کوچۀ رهبر قدیمی‌تر است. 🔸️پیش از تولدم، در خانه‌ها آب انبار بود و آب آن از طریق جوی کوچه تأمین می‌شد. هم‌زمان با تولدم لوله کشی آب آمد، اما در محلۀ ما یک «#فشاری» نصب شد برای برداشتن آب. فشاری لوله‌ای حدود یک متری بود که به آب لوله کشی متصل بود و برای برداشتن آب از آن، #ظرفی را زیر شیر می‌گذاشتند و سپس با فشردن شیر آن، آب در ظرف ریخته می‌شد. 🔹️امامزاده #خاکفرج در انتهای سی متری کیوانفر دارای صحن و سرایی قدیمی و قبرستان بود و قبرها تا بیرون صحن ادامه داشت. سه چهار سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صحن‌های #امامزاده را تخریب و جزء خیابان کردند و قبرهای بیرون امامزاده نیز جزء خیابان شد. 🔸️پیش از انقلاب، خیابان امام خمینی، «خیابان #تهران» و میدان امام خمینی، «میدان #فرح» نامیده می‌شدند اما خیابان خاکفرج، و کوچه‌های فردوسی، رهبر، جوبْ کَمِدون، آقابقال، شیخ مهدی و نایب حسین هنوز به همان نام‌های پیش از انقلاب، شهرت دارند. 🔹️دورۀ ابتدایی را در دبستان نهم آبان خواندم که پس از انقلاب، آن را «#طلوع_آزادی» نامیدند. سه سال راهنمایی را در مدرسۀ کریمی گذراندم. پس از پیروزی انقلاب نام آن را به «#دکتر_شریعتی» تغییر دادند. 🔸️پس از چند سال دیگر، نام آن به «دکتر بهشتی» تغییر یافت. در سال‌های اخیر با پیگیری‌های خویشاوندان مرحوم کریمی، نام آن مدرسه به «#اخوان_کریمی» تغییر یافت. منبع: قم‌شناسی 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom