#ریشه_های_خطای_منطقی: يعرض هناك أمور: أحدها من جهة أن يكون الصانع لم يستوف الصناعة بكمالها؛ و الثاني أن يكون قد استوفاها، لكنه فى بعض المواضع أهملها، و اكتفى بالقريحة؛ و الثالث أنه قد يعرض له كثيرا أن يعجز عن استعمالها، أو يذهب عنها. على أنه و إن كان كذلك ، فإنّ‌ صاحب العلم، إذا كان صاحب الصناعة و استعملها، لم يكن ما يقع له من السهو مثل ما يقع لعادمها #منطق

با وجود اینکه احتمال خطای منطقی وجود دارد پس وجه برتری منطقی بر غیر منطقی چیست؟ مع ذلك فإنه إذا عاود فعلا من أفعال صناعته مرارا كثيرة تمكّن من تدارك إهمال، إن كان وقع منه فيه؛ لأن صاحب الصناعة، إذا أفسد عمله مرة أو مرارا ، تمكن من الاستصلاح، إلا أن يكون متناهيا فى البلادة؛ فإذا كان كذلك فلا يقع له السهو فى مهمات صناعته التي تعينه المعاودة فيها، و إن وقع له سهو فى نوافلها . و للإنسان فى معتقداته أمور مهمة جدا، و أمور تليها فى الاهتمام. فصاحب صناعة المنطق يتأتى له أن يجتهد فى تأكيد الأمر فى تلك المهمات بمراجعات عرض عمله على قانونه. و المراجعات الصناعية فقد يبلغ بها أمان من الغلط‍‌، كمن يجمع تفاصيل حساب واحد مرارا للاستظهار، فتزول عنه الشبهة فى عقد الجملة. فهذه الصناعة لا بد منها فى استكمال الإنسان الذي لم يؤيد بخاصية تكفيه الكسب همان ص20 #منطق #برتری_منطقی

تشبیهی برای #نیاز_به_منطق: نسبة هذه الصناعة إلى الرويّة الباطنة التي تسمى النطق الداخلى، كنسبة النحو إلى العبارة الظاهرة التي تسمى النطق الخارجى، و كنسبة العروض إلى الشعر؛ لكن العروض ليس ينفع كثيرا فى قرض الشعر، بل الذوق السليم يغنى عنه، و النحو العربى قد تغنى عنه أيضا الفطرة البدوية، و أما هذه الصناعة فلا غنى عنها للإنسان المكتسب للعلم بالنظر و الرويّة، إلا أن يكون إنسانا مؤيدا من عند اللّه، فتكون نسبته إلى المروّين نسبة البدوى الى المتعربين. همان ص20 #منطق

آیا #منطق_علم است؟ جناب خواجه می فرماید که بی شک علم است چراکه منطق علم به معقولات ثانیه است و این ها هم خود علم هستند و لازم نیست حتما علم، علم به معقولات اولی باشد التنازع فيه هل هو علم أم لا ليس مما يقع بين المحصلين لأنه بالاتفاق صناعة متعلقة بالنظر في المعقولات الثانية على وجه يقتضي تحصيل شيء مطلقا مما هو حاصل عند الناظر، أو يعين على ذلك، و المعقولات الثانية هي العوارض التي تلحق المعقولات الأولى التي هي حقائق الموجودات و أحكامها المعقولة، فهو علم بمعلوم خاص و لا محالة يكون علما ما و إن لم يكن داخلا تحت العلم بالمعقولات الأولى الذي يتعلق بأعيان الموجودات، إذ هو أيضا علم آخر خاص مباين للأول. شرح اشارات خواجه ص9 #منطق

ابن رشد و جمع فلسفه و دین

اطلاقات #عقل_فعال در کتب قدماء: ۱.خداوند ۲.عقل اول ۳.عقول مفارقات ۴. عقل عاشر یا عقل فعال( به آن فعال گویند چون قوه ای در آن نیست و به حسب اینکه در نفوس ما فعل انجام می دهد) #شرح_منظومه، ج۱، ص۱۶۸، حاشیه علامه حسن زاده #عقل #معانی_عقل_فعال

ظاهرا کتاب معیار دانش با توجه به اینکه این لحاظ را کردند که موضوع منطق معرف و حجت است مباحثی مثل انواع حمل و کلی و جزئی رو در مدخل کتاب ذکر فرمودند #منطق #معیار_دانش #موضوع_منطق #تبویب

بیان ساختار منطق با توجه به مجهول تصوری و تصدیقی، از نکات زیبای ای نوشته این مطلب می باشد که تعریف و استدلال را محدود به حقیقی و برهانی نمی کند و ساحت های مختلف #منطق_مطلوب را تبیین می نماید، چیزی که شاید ما زیاد به آن نپرداختیم. كل علم فامّا تصوّر و امّا تصديق؛ و التصوّر هو العلم الأول و يكتسب بالحدّ؛ و ما يجرى مجراه، كالرّسم، مثل تصوّرنا ماهيّة الانسان؛ و التصديق انّما يكتسب بالقياس، و ما يجرى مجراه، كالمثال و الاستقراء، مثل تصديقنا بان للكلّ‌ مبدء. فالحدّ و القياس هما آلتان يكتسب بهما المطلوبات الّتي تكون مجهولة فتصير معلومة بالرويّة. و كلّ‌ واحد منهما منه ما هو حقيقىّ‌ و منه ما هو دون الحقيقى، و لكنه نافع منفعة بحسبه، و منه ما هو باطل و مشبه بالحقيقى. و الفطرة الانسانيّة فى الأكثر غير كافية فى التّمييز بين هذه الاصناف، و لو لا ذلك لما وقع بين العلماء اختلاف، و لا وقع لواحد فى رأيه تناقض. و كلّ‌ واحد من القياس و الحدّ فانّه معمول و مؤلّف من معان معقولة بتأليف محدود، فيكون لكلّ‌ واحد منهما مادّة منها ألّف، و صورة بها التأليف لكلّ‌ معلوم يعلم بالرّويّة مادّة تخصّه و صورة بعينها تخصّه، منهما يصار الى الحقيقة، و كما ان الفساد فى ايجاد البيت قد يقع من جهة المادّة و ان كانت الصّورة صحيحة، و قد يقع من جهة الصورة و ان كانت المادّة صحيحة، و قد يقع من جهتيهما معا، كذلك الفساد العارض فى الحدّ و القياس قد يقع من جهة الصورة، و قد يقع من جهة المادّة، و قد يقع من جهتيهما معا. و المنطق هو الصّناعة النظريّة الّتي تعرّف أنّ‌ من أىّ‌ الصور و الموادّ يكون الحدّ الصّحيح الّذي يسمّى حدّا و القياس الصحيح الّذي يسمّى برهانا. و تعرّف أنّه من أىّ‌ الصور و الموادّ يكون الحدّ الاقناعى الّذي يسمّى رسما، و عن أىّ‌ الصّور و الموادّ يكون القياس الاقناعى الّذي يسمّى ما قوى منه و اوقع تصديقا مشبها باليقين جدليّا، و ما ضعف منه و اوقع ظنّا غالبا، خطابيا. و تعرّف انّه عن أىّ‌ صورة و مادّة يكون الحدّ الفاسد، و عن أىّ‌ صورة و مادّة يكون القياس الفاسد الّذي يسمّى مغالطيّا و سوفسطائيا، و عن أىّ‌ صورة و مادّة يكون القياس الّذي لا يوقع تصديقا البتة و لكن تخيّل، بان يرغّب النفس فى شيء او ينفّرها او يقرّرها او يبسطه او يقبضها، و هو القياس الشعرى. فهذه فائدة صناعة المنطق التحصیل،ج۱، ص۵ #منطق #ساختار_منطق #فایده_منطق

ملاک آلی بودن یک علم این نیست که در یک علم دیگر کاربرد داشته باشد، بلکه ملاک آن این است که وصول به غیر در موضوع آن اخذ شده باشد، مثلا ما در مورد موضوع منطق می گوییم معقولات ثانیه منطقی من حیث ایصال. البته باید تونه داشت که آلی بودن یک علم، لزوما موجب غیر حقیقی آن نمی شود، مثلا همین منطق حقیقت نفس الامری آن این است که راه رسیدن به واقع را به من نشان می دهد #منطق #علم_آلی

حجه الاسلام و المسلمین #رشاد حفظه الله(دین پژوهی معاصر، فصل نهم) ایشان #فلسفه و #عقلانیت_اسلامی را به شش دوره تقسیم بندی می کنند: . #پیدایش_اسلام و ظرفیت های عقلانی که در #منابع_دینی وجود دارد. . تامل مسلمانان بر روی متون دینی که سبب شکل گیری نحله های مختلف فکری در جهان اسلام می گردد. . #نهضت_ترجمه که از قرن دوم تا نیمه دوم قرن چهارم ظهور و بروز دارد و موجب ورود افکار مختلف به جهان اسلام می شود. . نیمه دوم قرن چهارم تا جناب #صدرا که همراه با تامل و تعقل جدی فیلسوفانی مانند فارابی و ابن سینا بر روی متون دینی و فلسفی می باشد که منجر به شکل گیری فلسفه اسلامی می گردد. . از جناب صدرا تا جناب #علامه_طباطبایی رحمه الله علیهما؛ در این دوره فیلسوف بزرگ، جناب صدرالمتالهین، با سبک منحصر به فرد خویش توانستند میان #عرفان، برهان و #قرآن را جمع کرده و به این ترتیب ضمن نوآوری های بسیار در فلسفه اسلامی، به نزاع بلندمدت میان فلاسفه، عرفا و متکلمین پایان دهند. . از جناب علامه و شاگرد بزرگ ایشان #شهید_مطهری رحمه الله علیهما تا به الان که در این دوره فلاسفه ما با حفظ مبانی صدرایی به نوآوری های صوری و محتوایی دست زدند که توانست قدرت فلسفی را ما را در مقابل اندیشه های رقیب و مسائل روز نشان دهد. از جمله نقاط مثبت این دوره بندی توجه به ظرفیت های اسلامی و زمینه هایی است که دین برای رشد عقلانیت ایجاد کرده است، این دوره بندی گام به گام ما را تا تکوّن فلسفه اسلامی جلو می برد و بالندگی و اهمیت آن را در زمان #معاصر نمایان می کند، اما وجه ضعفی که در آن دیده می شود این است که ایشان دوره چهارم را بسیار گسترده لحاظ کرده اند، در صورتی که این دوره با وجود فیلسوفی مانند #شیخ_اشراق و ظهور مکتب او، حداقل این ظرفیت را داشت که خود به دو دوره تقسیم گردد. #دوره_بندی #رشاد

جناب صدرا از طرفی می فرمایند که علم همراه با وجود است و از طرف دیگر می فرمایند که مرتبه ماده علم ندارد، ایشان با التفات به این تهافت در بیان در آدرس های زیر می فرمایند که منظور از عدم العلم در اینجا اوج ضعف علمی است اسفار: ج۷، صفحه ۲۳۳.۲۳۵ ج۸.صفحه۱۶۴ #علم_مواد #ماده

در اینجا ابن سینا #علم_به_معدومات_مطلق را از طریق علم به ضد آن ها می داند و برای معدومات متالف از امور موجده هم می فرماید در ابتدا امور موجده را تصور کنیم تا بعد امر متالف معدوم حاصل شود كل مطلب من هذه فإنما يتوصل إلى نيله بأمور موجودة حاصلة. لكن هاهنا موضع شك في أن المعدوم الذات المحال الوجود كيف يتصور إذا سئل عنه "ما هو" حتى يطلب بعد ذلك "هل هو" . فإنه إن لم يحصل له في النفس معنى، كيف يحكم عليه بأنه حاصل أو غير حاصل‌؟ و المحال لا صورة له في الوجود، فكيف يؤخذ عنه صورة في الذهن يكون ذلك المتصور معناه‌؟ فنقول إن هذا المحال إما أن يكون مفردا لا تركيب فيه و لا تفصيل، فلا يمكن أن يتصور البتة إلا بنوع من المقايسة بالموجود و بالنسبة إليه كقولنا الخلاء، و ضد الله: فإن الخلاء يتصور بأنه للأجسام كالقابل، و ضد الله يتصور بأنه لله كما للحار البارد، فيكون المحال يتصور بصورة أمر ممكن ينسب إليه المحال، و يتصور نسبة إليه و تشبها به. و إما في ذاته فلا يكون متصورا و لا معقولا و لا ذات له. و أما الذي فيه تركيب ما و تفصيل مثل عنز أيل أو عنقاء و إنسان يطير فإنما يتصور أولا تفاصيله التي هي غير محالة، ثم يتصور لتلك التفاصيل اقتران ما على قياس الاقتران الموجود في تفاصيل الأشياء الموجودة المركبة الذوات. فيكون هناك أشياء ثلاثة اثنان منها جزءان كل بانفراده موجود، و الثالث تأليف بينهما، هو من جهة ما هو تأليف متصور، بسبب أن التأليف من جهة ما هو تأليف من جملة ما يوجد. فعلى هذا النحو يعطي معنى دلالة اسم المعدوم. فيكون المعدوم إنما تصور لتصور متقدم للموجودات. برهان شفا، ص72 استاد هم تقریبا تصور عدم را به همین شکل تصویر می کنند که خود وجود، نقیض خودش را هم معرفی می کند و نفس الامر او را به ما معرفی می کند، ظاهرا ابن سینا هم همچین نظری دارد، برعکس نظر علامه که بحث تجرید نسبت در قضیه را مطرح می کنند #تصور_معدوم #تصور_عدم