هدایت شده از یک آیه در روز
☀️1) الف. از ابىّ كعب روایت شده كه رسول الله ص فرمودند:
هرکس سورة عبس را بخواند، روز قيامت بیاید در حالی که چهرهاش خندان و بشارتیافته باشد.
📚مجمع البيان، ج10، ص661
📚 روض الجنان، ج20، ص144
أبي بن كعب عن النبي ص قال: و من قرأ سورة عبس جاء يوم القيامة و وجهه ضاحك مستبشر.
▪️این حدیث نبوی با تکملهای به دو صورت دیگر هم روایت شده است:
☀️ب. هرکس این سوره را بخواند، روز قيامت از قبرش بیرون میآید در حالی که چهرهاش خندان و بشارتیافته باشد، و هرکس آن را در پوست آّویی بنویسد و آن را [به گردنش] بیاویزد به هر سمتی که روی آورد جز خوبی نبیند.
☀️ج. هرکس سوره عبس را بسیار بخواند، روز قيامت بیرون میآید در حالی که چهرهاش خندان و بشارتیافته باشد، و هرکس آن را در پوست آّویی بنویسد و آن را به خود بیاویزد به هر سمتی که روی آورد جز با خوبی مواجه نشود.
📚خواص القرآن، ص155
📚البرهان في تفسير القرآن، ج5، ص581
☀️روي عن النبي (صلى الله عليه و آله)، أنه قال: «من قرأ هذه السورة خرج من قبره يوم القيامة ضاحكا مستبشرا، و من كتبها في رق غزال و علقها لم ير إلا خيرا أينما توجه».
☀️و قال رسول الله (صلى الله عليه و آله): «من أكثر قراءتها خرج يوم القيامة و وجهه ضاحكا مستبشرا، و من كتبها في رق غزال و علقها عليه لم يلق إلا خيرا أينما توجه».
@yekaye
#عبس
هدایت شده از یک آیه در روز
☀️۲) از امام صادق عليه السّلام روایت شده که فرمودند:
كسى كه سوره عبس و «إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ» (سوره تکویر) را بخواند، تحت حمایت خاص خداوند در بهشت خواهد بود و زیر سایه خدا و کرامت او در بهشتش و اين كار بر خداوند دشوار نيست اگر خدا بخواهد.
📚 ثواب الأعمال، ص121
📚مجمع البيان، ج10، ص661
📚خواص القرآن، ص۱۵۵
أَبِي ره قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْحَسَن عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
مَنْ قَرَأَ سُورَةَ عَبَسَ وَ تَوَلَّى وَ إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ كَانَ تَحْتَ [جَنَاحِ] اللَّهِ مِنَ الْجِنَانِ [تحت جناح الله و فی جنانه] وَ فِي ظِلِّ اللَّهِ وَ كَرَامَتِهِ [و] فِي جِنَانِهِ وَ لَا يَعْظُمُ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.
@yekaye
#عبس
هدایت شده از یک آیه در روز
☀️۳) از امام صادق ع روایت شده است که فرمودند:
هنگامی که مسافری این را در راهش بخواند وی را از هر آنچه که در راهش در آن سفر با آن مواجه شود کفایت کند.
📚خواص القرآن، ص155
📚البرهان في تفسير القرآن، ج5، ص581
و قال الصادق (عليه السلام): «إذا قرأها المسافر في طريقه يكفى ما يليه في طريقه في ذلك السفر».
@yekaye
#عبس
هدایت شده از یک آیه در روز
1️⃣علامه طباطبایی پس از اشاره به اینکه درباره مخاطب عتاب اولیه سوره عبس، که آیا مقصود خود پیامبر ص است یا شخصی از بنیامیه، دو دسته روایت وجود دارد، توضیح میدهند که هرچه باشد غرض سوره، عتاب كسى است كه ثروتمندان را بر ضعفاء و مساكين از مؤمنين مقدم مىدارد، اهل دنيا را احترام مىكند و اهل آخرت را خوار مىشمارد، بعد از اين عتاب اشارهای میشود به اینکه وضعیت آفرینش انسان و اینکه در تدبير امورش سراپا نیازمند خداوند است و با اين حال به نعمت پروردگار و تدبير عظيم او كفران مىورزد، و در آخر سخن را با هشداری به برانگیخته شدن و جزای او به پایان میبرد (الميزان، ج20، ص199 ).
@yekaye
#عبس
هدایت شده از یک آیه در روز
2️⃣در حدی که جستجو شد اغلب مفسران بیان کلیای درباره مفاد این سوره و اینکه بخواهند محوری برای کل سوره بیان کنند نداشتند؛
تنها برخی مفسران شیعه (همچون مرحوم طبرسی) و سنی (همچون آلوسی) به همین بسنده کردهاند چون سوره قبلی بحث را با انذار و هشدار نسبت به کسی که نگران وضعیت آخرتش است پایان برد، این سوره را با بیان انذار کسانی که امیدی به اسلامشان میرود و رویگردانی از کسی که میترسد (مجمع البيان، ج10، ص661 ) یا به تعبیر دیگر، بیان اینکه این انذار به چه کسی سود میرساند و برای چه کسانی بیفایده است شروع کرد (روح المعانى، ج15، ص241 ).
البته مقصود اینها از سوره قبلی، سوره نازعات است که سوره قبلی در ترتیب مصحف است، اما اگر بر اساس ترتیب نزول هم نگاه کنیم، آیات پایانی سوره نجم هم که ظاهرا آخرین سوره نازل شده پیش از این سوره است نیز ناظر به همین مساله انذار است (هذا نَذيرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولى؛ نجم/۵۶).
@yekaye
#عبس
هدایت شده از یک آیه در روز
3️⃣ اگر بخواهیم یک نگاه کلی به این سوره داشته باشیم باید گفت این سوره با اشاره به واقعهای شروع میشود که در آن مواجههای رخ داده است از جانب یک فرد متدین، که وی در مواجهه با فردی که احساس بینیازی میکرده و فردی که مشتاق بوده، دو برخورد متفاوت داشته؛ برای اولی اهتمام ورزیده اما نسبت به دومی رغبت چندانی نشان نداده است؛ و به خاطر این نوع مواجههاش مورد عتاب واقع شده است.
بعد از این عتاب این مطرح میشود که اساسا این قرآن برای تذکر آمده است وبا اشارهای به نحوه نزول آن از جانب خداوند، انسان را که - به جای تذکر گرفتن از سیر زندگی خویش که از نطفه شروع و به قبر و حشر ختم میشود- در غفلت بسر میبرد شدیدا مذمت میکند؛ و از او میخواهد که به همین طعام خویش بنگرد که خداوند با چه روندی آن را برای بهرهوری او مهیا کرده است؛
و آنگاه هشدار میدهد به وقوع قیامت، که در آنجا این روابط صمیمانه دنیوی که بر مدار نگاه دینی رقم نخورده، به فرار از همدیگر منجر میشود و هرکس در گروی ایمان داشتن یا نداشتن، و نیز در گروی عمل خویش است و انسانها بر همین اساس سفیدرو و سیاهرو محشور میشوند.
💢با این توصیف چهبسا بتوان گفت محور این سوره هشداری است به انسان، که در روابط و مواجههاش با دیگر انسانها را تا چه اندازه بر مدار نگاه آخرتاندیشانه تنظیم کرده است:
▪️بحث را با عتابی نسبت به نمونهای از تنظیم رابطه با دیگران که بر اساس معادلات دنیوی تنظیم شده آغاز میکند؛ و
▪️بعد از تذکری به چگونگی نزول قرآن (به عنوان مهمترین ابزار هدایت تشریعی)،
توجه انسان را جلب میکند
▪️اولا به سیر وجودی خویش از نطفه تا مرگ، و
▪️ثانیا به اینکه نظام عالم دست به دست هم داده تا طعام وی (آنچه تکوینا برای ادامه یافتن حیات دنیوی او لازم است) مهیا شود؛
▪️و در پایان با تذکری به وقوع قیامت و برچیده شدن روابط اجتماعی دنیوی و قرار گرفتن انسانها در دو دسته سفیدبخت و تیرهبخت عملا از وی خواسته است که این وضعیت اخروی را مبنای جهتگیریهای خود قرار دهد.
@yekaye
#عبس
هدایت شده از یک آیه در روز
🔷درباره شأن نزول این آیات (آیه ۱ تا ۱۰) اتفاق نظر هست که پیامبر اکرم ص در حال دعوت عدهای از بزرگان از مشرکان بود که شخصی نابینا خدمت پیامبر ص آمد و سوالی از ایشان داشت. در اینجا کسی به آن نابینا اخم کرد و از او روی گرداند. درباره اینکه آن دعوتشدگان برخی از بزرگان قریش (اغلبشان از بنیامیه) بودند و اینکه آن نابینایی که در آیه ۲ به وی اشاره میشود، ابن ام مکتوم بوده است، اختلافی نیست؛ اما درباره اینکه آن کسی که در آیه اول مورد نظر است و عتابهای بعدی (آیات ۳ تا ۱۰) متوجه اوست، کیست دو روایت متفاوت از واقعه وجود دارد. در روایت اهل سنت این شخص خود پیامبر ص است؛ که البته خود مفسرانشان در توضیح اینکه چگونه ممکن است چنین رفتاری از پیامبر ص سر زده باشد و خداوند چنین او را عتاب کرده باشد به تکلفات فراوانی افتادهاند (که در تدبرها بدان اشاره خواهد شد)؛ و روایت شیعه (مستند به احادیثی از امام صادق ع) این است که آن شخص عثمان بوده، که در کنار آن جمع حاضر بوده است؛ یعنی وقتی اصرار آن مسلمان نابینا را میبیند به او اخم میکند و با رویگردان شدن از او سعی میکند ناراحتیاش را از این وضع به پیامبر ص و دیگران نشان دهد. در ادامه گزارشی از این دو روایت (همراه با نقد علمای شیعه بر روایت اهل سنت) تقدیم میشود.
@yekaye