☀️1) در بحث از آیه قبل روایتی از امام صادق ع گذشت (حدیث2). 🔖https://eitaa.com/yekaye/4084 در ادامه‌اش فرمودند: و حضرت لوط ع از آن شهرها بیرون آمد؛ و آنگاه جبرئیل امین بالهای غضب را گستراند، و اسرافیل جوانب آن شهرها را گرد آورد؛ و دردائیل بال [قدرات]ش را در انتهای سرزمین هفتم قرار داد و عزرائیل هم برای قبض روح آنان در زبانه‌هایی از آتش آماده شد. چون سپیده فجر دمید، جبرئیل با صدای بلندی فریاد برآورد: چه بد است صبحِ جماعتِ کفرپیشگان! و میکائیل از جانب دیگر فریاد برآورد: چه بد است صبحِ جماعتِ پرده‌دران! و اسرافیل از سمت سوم فریاد برآورد: چه بد است صبحِ جماعتِ بزهکاران! و دردائیل هم فریاد برآورد: چه بد است صبحِ جماعتِ گمراهان! و عزرائیل هم با شدت تمام فریاد برآورد: چه بد است صبحِ جماعتِ غفلت‌پیشگان! پس جبرئیل امین – همان که به طاووس ملائکه مشهور است، گردنبندی از نور بر گردن دارد و قدرتمند است – آن هفت شهر را از آخر، و از انتهای پست‌ترین سرزمین هفتم، به جناح غضب خویش برکَند؛ چنانکه آب سیاهی برآمد؛ پس به کوهها و دشتها و درختان و خانه‌ها و غرفه‌ها و رودها و مزارعه‌ها و مرتع‌ها پرداخت تا اینکه همه را زیر و رو کرد؛ تا جایی که آسمانیان فریاد آنان را شنیدند و گفتند: اینان چه کسانی‌اند که مورد غضب قرار گرفته‌اند؟ و پاسخ آمد: اینان قوم لوط‌اند. و اینان همچنان در بر جناح [قدرت] جبرئیل بودند و همچون برگی در تندبادی شدید این سو و آن سو می‌شدند، در انتظار اینکه چه زمان فرمان سررسد؛ پس ندا داده شد: آن شهرها را درهم کن؛ پس جبرئیل امین «آن را زیر و رو کرد» و این است مراد از آن سخن خداوند متعال که فرمود: «و شهرهاى واژگون شده را كه به رو درافكند؛ پس آن شهرها را پوشانيد آنچه پوشانيد» (نجم/52-53) که یعنی [پوشانیده شد] از سنگهایی که توسط فرشتگان بر آنجا پرتاب گردید. خداوند متعال فرمود: «پس هنگامی که امر ما آمد» یعنی عذاب ما «آن را زیر و رو کردیم و بر آن باریدیم بارانی از سنگ‌هایی از سجّیلِ [= سنگ‌گِلِ] منضود.» یعنی پشت سر هم؛ و بر هر سنگی اسم صاحبش بود [ظاهراً اشاره به ابتدای آیه بعد است که می‌فرماید: این سنگها نشان‌گذاری شده بودند]. حضرت فرمود: پس آن قوم از خواب بیدار شدند در حالی که در میان زمین و آسمان بودند؛ و آتش آنان را احاطه کرده بود و فرشتگان با سنگهایی که در آتش جهنم پخته [= آجر] شده بودند آنان را سنگ‌باران می‌کردند؛ پس چه بد بود صبح آن انذارداده‌شدگان! 📚تحفة الإخوان، ص48 (نسخه خطی، به نقل از البرهان في تفسير القرآن، ج4، ص319-321) قال: و خرج لوط (عليه السلام) من تلك المدائن و إذا بجبرئيل الأمين قد بسط جناح الغضب، و إسرافيل قد جمع أطراف المدائن، و دردائيل قد جعل جناحه تحت تخوم الأرض السابعة، و عزرائيل قد تهيأ لقبض أرواحهم في حراب النيران، حتى إذا برز عمود الصبح، صاح جبرئيل الأمين بأعلى صوته: يا بئس صباح قوم كافرين. و صاح ميكائيل من الجانب الثاني: يا بئس صباح قوم فاسقين. و صاح إسرافيل من الجانب الثالث: يا بئس صباح قوم مجرمين. و صاح دردائيل: يا بئس صباح قوم ضالين. و صاح عزرائيل بأعلى صوته: يا بئس صباح قوم غافلين. قال: فقلع جبرئيل الأمين- طاوس الملائكة المطوق بالنور، ذو القوة- تلك المدائن السبع عن آخرها، من تحت تخوم الأرض السابعة السفلى بجناح الغضب، حتى بلغ الماء الأسود، ثم رفعها بجبالها، و وديانها ، و أشجارها، و دورها، و غرفها، و أنهارها، و مزارعها، و مراعيها، حتى انتهى بها إلى البحر الأخضر الذي في الهواء، حتى سمع أهل السماء صياح صبيانهم، و نبيح كلابهم، و صقيع الديكة، فقالوا: من هؤلاء المغضوب عليهم؟ فقيل: هؤلاء قوم لوط (عليه السلام). و لم تزل كذلك على جناح جبرئيل، و هي ترتعد كأنها سعفة في ريح عاصف، تنتظر متى يؤمر بهم، فنودي: در القرى بعضها على بعض. فقلبها جبرئيل الأمين، و جعل «عاليها سافلها» فذلك معنى قوله تعالى: «وَ الْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوى؛ فَغَشَّاها ما غَشَّى» ، يعني مِن رمي الملائكة لهم بالحجارة من فوقهم. قال الله تعالى: فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا يعني عذابنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ يعني متتابع بعضه على بعض، و كل حجر عليه اسم صاحبه- قال- فاستيقظ القوم و إذا هم بالأرض تهوي بهم من الهواء، و النيران من تحتهم، و الملائكة تقذفهم بالحجارة و هي مطبوخة بنار جهنم، و هي عليهم كالمطر، فساء صباح المنذرين. @Yekaye

☀️2) از امام صادق ع روایت شده است که درباره آیه «پس هنگامی که امر ما آمد آن را زیر و رو کردیم و بر آن بارانی از سنگ‌هایی از سجّیلِ [= سنگ‌گِلِ] نضج‌یافته و درهم‌تنیده باریدیم» فرمودند: هیچ بنده‌ای نیست که از دنیا خارج شود و عمل قوم لوط را حلال و روا بشمرد مگر اینکه خداوند چنان سنگی را به کبد وی بزند که همان نهایتا باعث مرگ وی شود؛ ولی مردم آن را نمی‌بینند. 📚تفسير القمي، ج1، ص336 حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ سُلَيْمَانَ الدَّيْلَمِيِّ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِهِ «وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ مُسَوَّمَةً» قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ يَخْرُجُ مِنَ الدُّنْيَا يَسْتَحِلُّ عَمَلَ قَوْمِ لُوطٍ إِلَّا رَمَاهُ اللَّهُ كَبِدَهُ مِنْ تِلْكَ الْحِجَارَةِ تَكُونُ مَنِيَّتُهُ فِيهَا وَ لَكِنَّ الْخَلْقَ لَا يَرَوْنَهُ. ✅روایتی شبیه این روایت با اندکی تفاوت در کافی آمده است که ان شاء الله در بحث از آیه بعد خواهد آمد. @Yekaye

. 1⃣ «فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها» خداوند مدتها به بدکاران مهلت می‌دهد؛ اما گاه بقدری بدی در جامعه‌ای تثبیت می‌شود که جز برهم‌زدن آن جامعه از بیخ و بن، چاره‌ای نمی‌ماند. @Yekaye

. 2⃣«فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها» مقصود از تعبیر «عالیِ آن را سافلِ آن قرار دادیم» چیست؟ 🍃الف. همین تعبیر زیر و رو کردن؛ یعنی وقتی خدا بخواهد عذاب کند، شهری [یا شهرهایی] را زیر و رو می‌کند و هیچکس را یارای مقاومت نیست. 🍃ب. كيفر كسانى كه فطرت انسانى را واژگون مىكنند آن است كه شهر بر سرشان واژگون شود. 📚(تفسير نور، ج4، ص104) 🍃ج. یعنی کسانی که در ظاهر علو و برتری‌ای داشتند اسفل و حقیر و پست شدند و بالعکس؛ یعنی آن مردمانی که قدرتمند بودند به زیر کشیده شدند. 🍃د. شدت عذاب و درهم‌ریختن شهر به حدی بود که مناطق مرتفع (کوهها و تپه‌ها) به مناطق زیردست (دره‌ها و ...) تبدیل شد. 🍃ه. ... @Yekaye

. 3⃣ «فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ» چرا صرفاً به اینکه بفرماید «زیر و رویش کردیم» بسنده نکرد و از سنگباران آنجا نیز خبر داد؟ 🍃الف. شاید می‌خواهد به نحوی به فلسفه یکی از مجازات‌های اسلامی برای افرادی که مرتکب لواط (رفتار جنسی با همجنس) می‌شوند اشاره کند؛ یعنی اگر فرد همجنس‌باز سنگسار می‌شود، از باب همان عذابی است که بر قوم لوط نازل شد. 🍃ب. ممکن است زیر و رو کردن، عذاب خود شهر باشد، و سنگباران عذاب کسانی که در شهر نبوده‌اند 📚 (به نقل از الميزان، ج10، ص344) و موید این برداشت آن روایاتی است که می‌گوید زن لوط همراه آنان از شهر خارج شد اما بعد از اظهار همدلی با آن قوم، سنگی از آن سنگها آمد و او را به هلاکت رساند. 🍃ج. شاید از باب تغلیظ و تشدید در عقوبت بوده باشد؛ یعنی ابتدا زیر و رو کرد و بعد همانجا را سنگباران نمود. 📚(به نقل از الميزان، ج10، ص344) 🍃د. چه‌بسا می‌خواهد بر واقعی بودن ماجرا تاکید کند. یعنی با بیان طول و تفصیل و جزئیات واقعه، نشان دهد که گمان نکنید که داستان قوم لوط را صرفاً به عنوان یک داستان ساخته و پرداخته‌ایم. 🍃ه. ... @Yekaye

. 4⃣ «وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً» قدرت الهى مى تواند به جاى باران، سنگباران كند. 📚(تفسير نور، ج4، ص104) @Yekaye

. 5⃣ «أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ» چرا به صرف سنگباران (أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً) بسنده نکرد و به نوع سنگها (از سجیل بودنشان) اشاره کرد؟ و مقصود از «سجیل» چیست؟ 🍃الف. معرب «سنگ-گِل» است (ابن عباس و سعید بن جبیر) و می‌خواسته بدین تعبیر بر صلابت آنها و یخ نبودن آنها تاکید کند تا افراد گمان نکنند که منظور تگرگ و امثال آن می‌باشد. 📚(مجمع البيان، ج5، ص281) 🍃ب. مقصود «گِل» است (قتاده و عکرمه)؛ و موید این برداشت آیه «لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجارَةً مِنْ طينٍ» (ذاریات/33) است که تعبیر «طین» را به جای «سجیل» آورده است. 📚(مجمع البيان، ج5، ص281) 🍃ج. شاید می‌خواسته غیرمستقیم اشاره کند که اصل سنگ‌ها از گِل بوده (حسن بصری)؛ [که در اثر رسوبات و فشارهای لایه‌های زمین به صورت سنگ درآمده است] 📚(مجمع البيان، ج5، ص281) 🍃د. ... @Yekaye

. 6⃣ «أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ» مقصود از تعبیر «منضود» چیست؟ 🍃الف. اینکه آن سجیل از لایه‌های متراکمی تشکیل شده و به صورت سنگ درآمده است. 📚(ربیع، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282) 🍃ب. مقصود متراکم بودن این سنگها در کنار همدیگر است 📚(قتاده، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282) 🍃ج. پیاپی بودن این باران سنگهاست. 📚(ابن‌عباس، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282) 🍃د. ... @Yekaye

. 7⃣ «فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ» 📜حکایت ابن لهیعه روایت کرده که در حال طواف به دور خانه خدا بودم که به مردی رسیدم که می‌گفت»: خدایا مرا بیامرز! و گمان نکنم که بیامرزی! به او گفتم: بنده خدا ! از خدا بترس و این گونه سخن مگو! اگر گناهانت به اندازه قطره‌های باران و برگهای درختان باشد و از خداوند طلب مغفرت کنی، خداوند می‌آمرزد که او آمرزنده و رحیم است. گفت: بیا تا برایت حکایت خودم را تعریف کنم. نزد او رفتم و گفت: ما پنجاه نفر بودیم که همراه با سر [مقدس امام] حسین ع به سوی شام راه افتادیم. وقتی شب می‌شد سر را در جعبه‌ای می‌گذاشتیم و دور آن به میگساری می‌پرداختیم. یک شب دوستانم میگساری کردند تا مست شدند ولی من همراهشان ننوشیدم؛ چون تاریکی شب کامل شد رعدی شنیدم و برقی دیدم گویی درهای آسمان باز شد و حضرات آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق علیهم السلام و پیامبرمان حضرت محمد ص نازل شدند به همراهی جبرئیل و جمعی از فرشتگان؛ پس جبرئیل به آن جعبه نزدیک شد و سر را بیرون آورد و به خود چسباند و آن را بوسید و همگی آن پیامبران چنین کردند و پیامبر ص بر سر حسین ع گریست و پیامبران او را تعزیت می‌گفتند. جبرئیل به او گفت: محمد! همانا خداوند تبارک و تعالی به من دستور داده تا امر تو را در خصوص امتت اطاعت کنم! اگر به من دستور دهی، زلزله‌ای در زمین برای آنان درافکنم و آن را زیر و رو کنم آن گونه که با قوم لوط چنین کردم. پیامبر ص فرمود: نه جبرئیل! مرا با آنان در پیشگاه خداوند روز قیامت توقفی خواهد بود. سپس فرشتگان به سوی ما آمدند که ما را به هلاکت برساتنند؛ من گفتم: الامان؛ الامان؛ یا رسول الله! و حضرت فرمود: برو که خداوند تو را نیامرزد! 📚اللهوف على قتلى الطفوف، ص172-173 @Yekaye

870) 📖 مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمينَ بِبَعيدٍ 📖 💢ترجمه [سنگ‌هایی] نشانه‌دار نزد پروردگارت؛ و آن از ظالمان اصلا دور نیست. سوره هود (11) آیه 83 1397/10/26 9 جمادی‌الاولی 1440 @Yekaye

🔹مُسَوَّمَةً ▪️ماده «سوم» در اصل دلالت دارد بر طلب کردن چیزی 📚(معجم مقاييس اللغه، ج3، ص118). ▫️به تعبیر دیگر، معنای اصلی آن به دنبال چیزی رفتن است و در آن دو معنای «رفتن» و «درصدد چیزی بودن» لحاظ شده است. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص438) ▫️کاربرد آن برای به چرا بردن چارپایان بسیار رایج است (هُوَ الَّذي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً لَكُمْ مِنْهُ شَرابٌ وَ مِنْهُ شَجَرٌ فيهِ تُسيمُونَ» (نحل/10) و به چارپایانی که برای چریدن در صحرا رها شده‌اند «مسومة» گویند: «زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ ... وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ» (آل عمران/14) 📚(معجم مقاييس اللغه، ج3، ص118) ▪️بر اساس این تحلیل، کلمه «سومة» به معنای علامتی که بر چیزی می‌گذارند - و «سیما» هم از همین تعبیر گرفته شده است (تَعْرِفُهُمْ بِسيماهُمْ، بقره/273؛ سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ، فتح/29) – بنوعی خروج از معنای اصلی «سوم» است 📚(معجم مقاييس اللغه، ج3، ص118) ▪️در مقابل، برخی اصل این ماده را از همین کلمه «سیما» به معنای علامت دانسته‌اند و گفته‌اند «سائمه» (چهارپایی که به چرا برده می‌شود) و «مسومة» هم از همین گرفته شده؛ و وجه تسمیه‌اش این بوده که شترهایی که برای چرا می‌برده‌اند در مرتع با شترهای دیگر اشتباه می‌شده و به همین جهت بر آنها علامتی می‌نهادند که متمایز گردند و لذا آنها را «مسومة» می‌خواندند 📚(مجمع البيان، ج5، ص278) ▫️و در این معنا تعبیر «مسومه» به معنای «علامت‌گذاری شده» می‌باشد، که نشان از مرغوبیت شیء دارد؛ به تعبیر امروزی‌ها: مارک‌دار است! در همین راستا، برخی اصل معنای این ماده را «چیزی را در معرض چیز دیگر قرار دادن» دانسته‌اند که هم در مورد «سیما» (به معنای علامت) درست درمی‌آید، و هم در مورد «سائمة» که حیوانی است که به چراگاه می‌برند و مرتع را در معرض استفاده وی قرار می‌دهند. 📚(التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج5، ص336) ▪️حتی وقتی وصف «مُسَوّم» برای فرشتگان هم به کار می‌رود (يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُسَوِّمينَ؛ آل‌عمران/125) هر دو احتمال مطرح شده‌ است: ▫️اگر از سیما و علامت گرفته شده، در صورتی که قرائت اسم مفعولی از این کلمه (مُسَوَّمین) را در نظر بگیریم، به معنای «علامت‌دار» می‌باشد؛ یعنی فرشتگانی که نشانه خاصی داشتند و ویژه بودند؛ و در قرائت اسم فاعلی (مُسَوَّمین) به معنای «علامت‌گذار» می‌باشد؛ یعنی بر خود یا بر دشمن یا .. علامت می‌گذاشتند؛ ▫️و در حالتی که از معنای فرستادن و رها کردن مشتق شده باشد، آنگاه یعنی فرشتگانی که خداوند آنان را برای نابودی دشمنان فرستاده و درصدد این کار برآمده‌اند. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص438) ▪️و بدین ترتیب می‌توان نتیجه گرفت وصف «مُسَوَّمَةً» در آیه «مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّك» (هود/83؛ ذاریات/34) که برای سنگهایی به کار رفته که همچون بارانی بر سر قوم لوط فرو ریخت ، می‌تواند به معنای «علامت دار» باشد؛ و یا به معنای «رها و فرستاده شدن به سوی آنان»؛ البته اغلب مفسران آن را به همین معنای علامت‌دار گرفته‌اند. ▫️هرچند به ابن‌عباس و معدودی از مفسران نسبت داده‌اند که این را به معنای «آمده از نزد خدا» یا «آماده شده نزد خدا» گرفته‌اند که به معنای دوم برمی‌گردد. 📚(البحر المحيط، ج6، ص192) 📿ماده «سوم» و مشتقات آن 15 بار در قرآن کریم به کار رفته است؛ و توجه شود که ماده «سوم» که فعلِ آن به صورت «سام یَسوم» (مَنْ يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذاب؛ اعراف/167) می‌باشد غیر از ماده «سأم» است که به معنای ملالت و بی‌حوصلگی ناشی از خستگی می‌باشد (این ماده اخیر هم در قرآن به کار رفته) و نیز غیر از ماده «سمو» است که به معنای «علو» می‌باشد و «إسم» از آن مشتق شده و قبلا (جلسه ۲۲۱ http://yekaye.ir/baqare-2-31/) درباره‌اش توضیحاتی گذشت. @Yekaye

☀️1) از امام باقر ع روایت شده است: همانا رسول الله ص از جبرئیل پرسید که عذاب قوم لوط چگونه بود؟ او گفت: همانا قوم لوط اهل دیاری بودند که نه در قضای حاجت، نظافت می‌کردند و نه برای جنابت تطهیر می‌نمودند؛ افرادی بخیل که بر غذا خوردن حرص می‌زدند؛ و همانا حضرت لوط سی سال در میانشان درنگ کرد؛ و او بر آنان وارد شده بود، و از آنان نبود و قوم و خویشی هم در میان آنان نداشت. و همانا او آنان را به خداوند متعال و ایمان به او و پیروی از دستوراتش می خواند؛ و آنان را از فحشاء برحذر می داشت و به طاعت خداوند ترغیب می‌نمود؛ پس او را اجابت نکردند و از او پیروی ننمودند. و خداوند متعال هنگامی که خواست آنان را عذاب کند پیامبرانی انذاردهنده بر آنان فرستاد تا عذری نماند و هشدار داده شود؛ چون از امر او سرپیچی کردندن فرشتگانی را فرستاد تا هرکسی از مومنان که در دیار آنان هستند بیرون ببرند؛ پس جز خانه‌ای از مسلمین در آن نیافتند (ذاریات/36) پس آنان را بیرون بردند و به لوط گفتند: «پس به پاره‌ای [ظلمتی] از شب [گذشته]، با خانواده‌ات کوچ کن، و از شما هیچکس روی برنگرداند، و بروید بدانجا که به شما دستور داده شده» (حجر/65). پس چون نیمه شب شد لوط با دخترانش به راه افتاد ولی زنش از وی سرپیچی کرد و به سوی قومش برگشت و از لوط نزد آنان سعایت (خبرچینی) کرد و بدانان خبر داد که لوط با دخترانش شبانه به راه افتاده است. و همانا هنگامی که سپیده دمید از جانب عرش به من ندا داده شد که ای جبرئیل! آن سخن از خداوند به قطعیت عذاب بر قوم لوط محقق شد؛ پس به دیار قوم لوط و اطرافش هبوط کن و آن را از زیر هفت سرزمین برکَن و به آسمان بالا ببر و همانجا [بین زمین و آسمان] نگه دار تا امر پروردگارت در زیر و رو کردنش سررسد و از آن یک نشانه روشن از منزل لوط باقی بگذار که مایه عبرت گذرکنندکان باشد. پس من بدان دیار ظالمان هبوط کردم با دو جناح راست خویش بر شرق آن و با دو جناح چپ خویش بر مغرب آن زدم و آن را از ریشه از تحت هفت سرزمین برکندم جز منزل لوط را که آیه و نشانه‌ای برای گذرکنندگان قرار دادم؛ سپس آن را به بالا بردم چنانکه فریادشان را آسمانیان می‌شنیدند و چون خورشید دمید از جانب عرش ندا آمد که ای جبرئیل این دیار را بر سر ساکنانش زیر و رو کن پس آن را زیر و رو کردم و خداوند «بارانی از سجیلی که نشانه‌دار نزد پروردگارت بود بر آنان بارید؛ و آن» ای محمد «از ظالمانِ» امت تو «اصلا دور نیست». آنگاه پیامبر ص ب فرمود: جبرئیل! و دیار آنان در کدامین سرزمین بود؟ جبرئیل گفت: محل دیار آنان در منطقه بُحیرَة طبریه امروز واقع شده، در نزدیکی‌های شام. رسول الله ص فرمود: آیا آن هنگام که آن را بر سرشان زیر و رو می‌کردی دیدی که دیار آنان و ساکنانش در کدام موقعیت از زمین واقع شد؟ گفت: محمد! در ما بین دریای شام تا مصر، و تپه‌ای شد در دریا. 📚علل الشرائع، ج2، ص550-551؛ قصص الأنبياء (للراوندي)، ص117-118؛ تفسير العياشي، ج2، ص157-158 @Yekaye 👇متن حدیث👇

👇متن حدیث👇 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص سَأَلَ جَبْرَئِيلَ كَيْفَ كَانَ مَهْلِكُ قَوْمِ لُوطٍ فَقَالَ إِنَّ قَوْمَ لُوطٍ كَانُوا أَهْلَ قَرْيَةٍ لَا يَتَنَظَّفُونَ مِنَ الْغَائِطِ وَ لَا يَتَطَهَّرُونَ مِنَ الْجَنَابَةِ بُخَلَاءَ أَشِحَّاءَ عَلَى الطَّعَامِ وَ إِنَّ لُوطاً لَبِثَ فِيهِمْ ثَلَاثِينَ سَنَةً وَ إِنَّمَا كَانَ نَازِلًا عَلَيْهِمْ وَ لَمْ يَكُنْ مِنْهُمْ وَ لَا عَشِيرَةٌ لَهُ [فیهم] وَ لَا قَوْمٌ وَ إِنَّهُ دَعَاهُمْ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى وَ إِلَى الْإِيمَانِ بِهِ وَ اتِّبَاعِهِ وَ نَهَاهُمْ عَنِ الْفَوَاحِشِ وَ حَثَّهُمْ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ فَلَمْ يُجِيبُوهُ وَ لَمْ يُطِيعُوهُ وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمَّا أَرَادَ عَذَابَهُمْ بَعَثَ إِلَيْهِمْ رُسُلًا مُنْذِرِينَ عُذْراً نُذْراً فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ أَمْرِهِ بَعَثَ إِلَيْهِمْ مَلَائِكَةً لِيُخْرِجُوا مَنْ كَانَ فِي قَرْيَتِهِمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَمَا وَجَدُوا فِيها غَيْرَ بَيْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ» فَأَخْرَجَهُمْ مِنْهَا وَ قَالُوا لِلُوطٍ «أَسْرِ بِأَهْلِكَ مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ اللَّيْلَةَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ وَ امْضُوا حَيْثُ تُؤْمَرُونَ» فَلَمَّا انْتَصَفَ اللَّيْلُ سَارَ لُوطٌ بِبَنَاتِهِ وَ تَوَلَّتِ امْرَأَتُهُ مُدْبِرَةً فَانْقَطَعَتْ إِلَى قَوْمِهَا تَسْعَى بِلُوطٍ وَ تُخْبِرُهُمْ أَنَّ لُوطاً قَدْ سَارَ بِبَنَاتِهِ وَ إِنِّي نُودِيتُ مِنْ تِلْقَاءِ الْعَرْشِ لَمَّا طَلَعَ الْفَجْرُ يَا جَبْرَئِيلُ حَقَّ الْقَوْلُ مِنَ اللَّهِ بِحَتْمِ عَذَابِ قَوْمِ لُوطٍ فَاهْبِطْ إِلَى قَرْيَةِ قَوْمِ لُوطٍ وَ مَا حَوَتْ فَاقْلَعْهَا مِنْ تَحْتِ سَبْعِ أَرَضِينَ ثُمَّ اعْرُجْ بِهَا إِلَى السَّمَاءِ فَأَوْقِفْهَا حَتَّى يَأْتِيَكَ أَمْرُ الْجَبَّارِ فِي قَلْبِهَا وَ دَعْ مِنْهَا آيَةً بَيِّنَةً مِنْ مَنْزِلِ لُوطٍ عِبْرَةً لِلسَّيَّارَةِ فَهَبَطْتُ عَلَى أَهْلِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِينَ فَضَرَبْتُ بِجَنَاحِيَ الْأَيْمَنِ عَلَى مَا حَوَى عَلَيْهِ شَرْقِيُّهَا وَ ضَرَبْتُ بِجَنَاحِيَ الْأَيْسَرِ عَلَى مَا حَوَى عَلَيْهِ غَرْبِيُّهَا فَاقْتَلَعْتُهَا يَا مُحَمَّدُ مِنْ تَحْتِ سَبْعِ أَرَضِينَ إِلَّا مَنْزِلَ لُوطٍ آيَةً لِلسَّيَّارَةِ ثُمَّ عَرَجْتُ بِهَا فِي خَوَافِي جَنَاحِي حَتَّى أَوْقَفْتُهَا حَيْثُ يَسْمَعُ أَهْلُ السَّمَاءِ زُقَاءَ دُيُوكِهَا وَ نُبَاحَ كِلَابِهَا فَلَمَّا طَلَعَتِ الشَّمْسُ نُودِيتُ مِنْ تِلْقَاءِ الْعَرْشِ يَا جَبْرَئِيلُ اقْلِبِ الْقَرْيَةَ عَلَى الْقَوْمِ فَقَلَبْتُهَا عَلَيْهِمْ حَتَّى صَارَ أَسْفَلُهَا أَعْلَاهَا وَ أَمْطَرَ اللَّهُ «عَلَيْهِمْ حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ»« مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ» يَا مُحَمَّدُ «مِنَ الظَّالِمِينَ» مِنْ أُمَّتِكَ «بِبَعِيدٍ». قَالَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا جَبْرَئِيلُ وَ أَيْنَ كَانَتْ قَرْيَتُهُمْ مِنَ الْبِلَادِ؟ فَقَالَ جَبْرَئِيلُ كَانَ مَوْضِعُ قَرْيَتِهِمْ فِي مَوْضِعِ بُحَيْرَةِ طَبَرِيَّةَ الْيَوْمَ وَ هِيَ فِي نَوَاحِي الشَّامِ. قَالَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ رَأَيْتَكَ حِينَ قَلَبْتَهَا عَلَيْهِمْ فِي أَيِّ مَوْضِعٍ مِنَ الْأَرَضِينَ وَقَعَتِ الْقَرْيَةُ وَ أَهْلُهَا؟ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ وَقَعَتْ فِيمَا بَيْنَ بَحْرِ الشَّامِ إِلَى مِصْرَ فَصَارَتْ تُلُولًا فِي الْبَحْرِ. 📚علل الشرائع، ج2، ص550-551؛ قصص الأنبياء (للراوندي)، ص117-118؛ تفسير العياشي، ج2، ص157-158 @Yekaye

☀️2) روایت شده که نزد امام صادق ع قرآن قرائت می‌شد. وقتی قاری به این آیه رسید که می‌فرماید «و بر آن بارانی از سنگ‌هایی از سجّیلِ [= سنگ‌گِلِ] نضج‌یافته و درهم‌تنیده باریدیم؛ [سنگ‌هایی] نشانه‌دار نزد پروردگارت؛ و آن از ظالمان اصلا دور نیست.» امام ع فرمود: کسی که بمیرد در حالی که مصرّ بر انجام لواط است، نمی‌میرد مگر اینکه خداوند با سنگی از آن سنگها او را هدف قرار می‌دهد که مرگ وی در همان است؛ ولی احدی آن را نمی‌بیند. 📚الكافی، ج5، ص548؛ تفسير العياشي، ج2، ص158 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ مَيْمُونٍ الْبَانِ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُرِئَ عِنْدَهُ آيَاتٌ مِنْ هُودٍ فَلَمَّا بَلَغَ «وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ؛ مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ» قَالَ: فَقَالَ مَنْ مَاتَ مُصِرّاً عَلَى اللِّوَاطِ لَمْ يَمُتْ [فَلَمْ يَتُبْ] حَتَّى يَرْمِيَهُ اللَّهُ بِحَجَرٍ مِنْ تِلْكَ الْحِجَارَةِ تَكُونُ فِيهِ مَنِيَّتُهُ وَ لَا يَرَاهُ أَحَدٌ. @Yekaye

☀️3) الف. در منابع اهل سنت از رسول الله ص روایت شده است: در آخر امتم قومی خواهند بود که مرداننشان به مردان اکتفا می‌کنند و زنانشان به زنان؛ پس هنگامی که چنین شد منتظر عذاب قوم لوط باشید که خداوند بر آنان سنگهایی از سجّیل بفرستد؛ سپس رسول الله ص تلاوت فرمود: «و آن از ظالمان اصلا دور نیست.» 📚تفسير القرطبي، ج9، ص83؛ البحر المحيط، ج6، ص192 وَرُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ[آله و] سَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: سَيَكُونُ فِي آخِرِ أُمَّتِي قَوْمٌ يَكْتَفِي رِجَالُهُمْ بِالرِّجَالِ وَنِسَاؤُهُمْ بِالنِّسَاءِ فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ فَارْتَقِبُوا عَذَابَ قَوْمِ لُوطٍ أَنْ يُرْسِلَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ؛ ثُمَّ تَلَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ [آله و] سَلَّمَ «وَما هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ». ☀️ب. در منابع شیعه بدین صورت روایت نشده، اما اصل اینکه از علائم آخرالزمان چنین واقعه‌ای است، آمده است؛ مثلا محمد بن مسلم روایت کرده که از امام باقر ع می‌پرسدم: یا ابن رسول الله! چه موقع قائم شما خروج می کند؟ فرمود: هنگامی که مردان خود را به زنان شبیه کنند و زنان به مردان؛ و مردان به مردان اکتفا کنند و زنان به زنان؛ ... 📚كمال الدين و تمام النعمة، ج1، ص331 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِصَامٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ بْنُ الْعَلَاءِ قَالَ حَدَّثَنِي إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَلِيٍّ الْقَزْوِينِيُّ قَالَ حَدَّثَنِيعَلِيُّ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ الْحَنَّاطِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ الثَّقَفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ الْبَاقِرَ ع يَقُولُ ... قَالَ قُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَتَى يَخْرُجُ قَائِمُكُمْ؟ قَالَ إِذَا تَشَبَّهَ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ اكْتَفَى الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ... @Yekaye

. 1⃣ «وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ؛ مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمينَ بِبَعيدٍ» عذاب‌های الهی کاملا حساب و کتاب دارد❗️ حتی سنگهایی که برای عذاب قوم لوط نازل شد همگی نزد پروردگار نشانه‌دار بود؛ و از پیش معلوم بود که هریک چه کسی را باید هدف قرار دهد‼️ @Yekaye

. 2⃣ «فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا ... ما هِيَ مِنَ الظَّالِمينَ بِبَعيدٍ» قوم لوط تا مدتی معین مهلت داده شدند؛ اما وقتی مهلتشان به سر آمد و امر خداوند سررسید؛ هلاک شدند؛ و این فقط داستان قوم لوط نیست؛ هر جامعه‌ای به ظلم روی آورد و از مسیر حق و عدالت رویگردان باشد، چنین عاقبتی از او دور نیست! @Yekaye

. 3⃣ «حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ؛ مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ» تعبیر «مسومة» (نشانه‌دار) در این آیه، علی القاعده صفت است برای حجازه در آیه قبل؛ یعنی آن سنگ‌ها نزد پروردگارت نشانه‌دار بوده؛ مقصود از این تعبیر چیست و چرا با سنگ‌هایی نشانه‌دار آنان را هلاک کرد؟ 🍃الف. علاماتی در آن قرار داد تا معلوم شود که اینها برای عذاب آماده شده است. 📚(مجمع البيان، ج5، ص282) و با این تعبیر، تهدید [دیگرانی که می‌خواهند مرتکب چنان کاری شوند] را شدت بخشید 📚(الميزان، ج10، ص344) بدین بیان که ببینید خداوند با سنگهایی که کاملا برای عذاب آنها نشانه‌گذاری شده بود آنان را به هلاکت رساند؛ و پرتاب سنگها کاملا هدفمند بود؛ نه اینکه صرفا بارانی از سنگ بارید که به هرکسی خورد خورد؛ که اگر کسی به پناهگاه برود جان سالم به در بَرَد! 🍃ب. این سنگهای رگه‌هایی سرخ یا سفید یا سیاه داشت که کاملا آنها را از سنگهای عادی متمایز می کرد. 📚(عکرمه و قتاده، ابن‌عباس، حسن بصری، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282 و البحر المحيط، ج6، ص191 ) 🍃ج. بر هر سنگی اسم کسی که قرار بود با آن مورد اصابت قرار گیرد ثبت شده بود. 📚(ربیع، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282) 🍃د. آنان را نشانه‌دار کرد تا بفهماند که آنان از سنگهای عادی زمینی نبودند 📚(ابن‌جریح، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282) 🍃ه. مهر و موم بر آنان نهاده شده بود 📚(حسن بصری و سدی، به نقل از مجمع البيان، ج5، ص282) 🍃و. ... @YekAaye