☀️7) اسحاق بن عمار می‌گوید: به امام صادق ع عرض کردم: حق زن بر شوهرش چیست که اگر شوهر آن را ادا کند نیکوکار خواهد بود؟ فرمودند: غذا و لباسش را تهیه کند و اگر آن زن نادانی‌ای کرد بر او ببخشد. و سپس امام صادق ع ادامه دادند: پدر من زنی داشت که وی را اذیت می‌کرد اما پدرم او را می‌بخشید. 📚الكافي، ج‏5، ص510 أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مَا حَقُّ الْمَرْأَةِ عَلَى زَوْجِهَا الَّذِي إِذَا فَعَلَهُ كَانَ مُحْسِناً؟ قَالَ يُشْبِعُهَا وَ يَكْسُوهَا وَ إِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا. وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَانَتِ امْرَأَةٌ عِنْدَ أَبِي ع تُؤْذِيهِ فَيَغْفِرُ لَهَا. @yekaye

☀️ 8) از امام صادق ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: حکایت زن حکایت استخوان خمیده است؛ اگر آن را به حال خود [در همین حالت خمیده] رهایش کنی، از آن بهره‌مند می‌شوی؛ و اگر بخواهی راستش کنی، آن را خواهی شکست! [اشاره است به اینکه انسان باید واقعیت همسرش را همان طور که هست، قبول کند؛ نه اینکه اصرار داشته باشد او کاملا مطابق با دلخواه خودش شود.] 📚الكافي، ج‏5، ص513 أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّمَا مَثَلُ الْمَرْأَةِ مَثَلُ الضِّلْعِ الْمُعْوَجِّ إِنْ تَرَكْتَهُ انْتَفَعْتَ بِهِ وَ إِنْ أَقَمْتَهُ كَسَرْتَهُ؛ وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ: اسْتَمْتَعْتَ بِهِ. @yekaye

📖ه. فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ يَجْعَلَ اللَّهُ فيهِ خَيْراً كَثيراً ☀️9) ستايش خداوندى را سزاست كه در مورد او حالی بر حال دیگری پيشى نگرفته تا اول بودنش پيش از آخر بودنش باشد اوّل است ویا ظاهر بودنش قبل از باطن بودنش باشد. هر چیزی غیر از او که واحد نامیده می‌شود [واقعا واحد نیست بلکه صرفاً] قلیل و اندك است؛ و هر عزيزى جز او ذليل است؛ و هر نيرومندى جز او ضعيف و ناتوان است؛ هر مالكى جز او مملوک است؛ و هر عالمى جز او متعلم است؛ هر قدرتمندى جز او، گاهى توانا و زمانى ناتوان است؛ هر شنونده‏اى جز او از شنيدن صداهاى ضعيف كر است و صداهاى قوى هم او کر می‌کند و صداهایی هم که از او دور است به او نمی‌رسد. هر بيننده‏اى جز خدا، از مشاهده رنگ‏هاى ناپيدا و اجسام بسيار كوچك ناتوان است؛ هر ظاهرى غير از او [در واقع] باطن [=غیرآشکار] است؛ و هر باطنی جز او نیز غیر آشكار است. مخلوقات را براى تقويت فرمانروايى، و يا براى ترس از اموری که در آينده پیش می‌آید، يا يارى گرفتن در مبارزه با همتاى خود، و يا با شريك مباهات کننده، و يا با مخالف ستيزه جو نيافريده است. بلكه همگی آفريده‏هاى تحت ربوبیت او هستند و بندگانى ذلیل. نه در چيزى قرار گرفته تا بتوان گفت در آن جاست؛ و نه از اشیاء دور است تا بتوان گفت از آنها جداست. نه آفرينش آنچه آفرینشش را آغاز نمود، او را [از ادامه ربوبیت آن] ناتوان ساخت؛ و نه از تدبير پديده‏هاى آفريده شده درماند؛ نه اگر در کاری بازایستاد ناشی از عجز وی در قبال آفریده‌هایش بوده؛ و نه در آنچه فرمان داد و مقدّر ساخت دچار ترديد شد. بلكه فرمانش استوار، و علم او مستحكم، و كارش بى تزلزل است؛ خدايى كه در عین بلا و سختى به او اميدوار می‌رود؛ و در دل نعمت‏ها باید همچنان از او ترسید. 📚نهج البلاغة، خطبه65 الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَسْبِقْ لَهُ حَالٌ حَالًا فَيَكُونَ أَوَّلًا قَبْلَ أَنْ يَكُونَ آخِراً وَ يَكُونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يَكُونَ بَاطِناً؛ كُلُّ مُسَمًّى بِالْوَحْدَةِ غَيْرَهُ قَلِيلٌ وَ كُلُّ عَزِيزٍ غَيْرَهُ ذَلِيلٌ وَ كُلُّ قَوِيٍّ غَيْرَهُ ضَعِيفٌ وَ كُلُّ مَالِكٍ غَيْرَهُ مَمْلُوكٌ وَ كُلُّ عَالِمٍ غَيْرَهُ مُتَعَلِّمٌ وَ كُلُّ قَادِرٍ غَيْرَهُ يَقْدِرُ وَ يَعْجِزُ وَ كُلُّ سَمِيعٍ غَيْرَهُ يَصَمُّ عَنْ لَطِيفِ الْأَصْوَاتِ وَ يُصِمُّهُ كَبِيرُهَا وَ يَذْهَبُ عَنْهُ مَا بَعُدَ مِنْهَا وَ كُلُّ بَصِيرٍ غَيْرَهُ يَعْمَى عَنْ خَفِيِّ الْأَلْوَانِ وَ لَطِيفِ الْأَجْسَامِ وَ كُلُّ ظَاهِرٍ غَيْرَهُ [غَيْرُ بَاطِنٍ‏] بَاطِنٌ وَ كُلُّ بَاطِنٍ غَيْرَهُ غَيْرُ ظَاهِرٍ؛ لَمْ يَخْلُقْ مَا خَلَقَهُ لِتَشْدِيدِ سُلْطَانٍ وَ لَا تَخَوُّفٍ مِنْ عَوَاقِبِ زَمَانٍ وَ لَا اسْتِعَانَةٍ عَلَى نِدٍّ مُثَاوِرٍ وَ لَا شَرِيكٍ مُكَاثِرٍ وَ لَا ضِدٍّ مُنَافِرٍ وَ لَكِنْ خَلَائِقُ مَرْبُوبُونَ وَ عِبَادٌ دَاخِرُونَ؛ لَمْ يَحْلُلْ فِي الْأَشْيَاءِ فَيُقَالَ هُوَ [فِيهَا] كَائِنٌ وَ لَمْ يَنْأَ عَنْهَا فَيُقَالَ هُوَ مِنْهَا بَائِنٌ؛ لَمْ يَؤُدْهُ خَلْقُ مَا ابْتَدَأَ وَ لَا تَدْبِيرُ مَا ذَرَأَ وَ لَا وَقَفَ بِهِ عَجْزٌ عَمَّا خَلَقَ وَ لَا وَلَجَتْ عَلَيْهِ شُبْهَةٌ فِيمَا قَضَى وَ قَدَّرَ؛ بَلْ قَضَاءٌ مُتْقَنٌ وَ عِلْمٌ مُحْكَمٌ وَ أَمْرٌ مُبْرَمٌ؛ الْمَأْمُولُ مَعَ النِّقَمِ الْمَرْهُوبُ مَعَ النِّعَمِ. @yekaye

☀️10) از امام صادق ع از پدرشان حکایتی درباره همراهی فضل بن عباس با پیامبر ص روایت شده است که در فرازی از این حکایت پیامبر ص به ابن‌عباس فرمودند: اگر مردم بکوشند که به تو نفعی رسانند در امری که خداوند آن را برای تو مقدر نفرموده، هرگز توان این کار را نخواهند داشت؛ و اگر بکوشند به تو ضرری زنند در چیزی که خداوند برایت مقدر نفرموده، بر این هم توانا نخواهند بود؛ پس اگر توانستی که کارت را با صبر همراه یقین انجام دهی که چنین کنی؛ و اگر هم نتوانستی [که چنان یقینی را در هنگام عمل داشته باشی] پس صبر را همچنان پیشه کن که همانا صبر بر آنچه ناخوش می‌داری خیر فراوان است؛ و بدان که پیروزی همراه با صبر است و گشایش در دل سختی‌هاست و «همانا با هر سختی‌ای آسانی است؛ که همانا با هر سختی‌ای آسانی است» (انشراح/5-6) 📚من لا يحضره الفقيه، ج‏4، ص413 وَ رَوَى أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ سَعْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ ع قَالَ قَالَ الْفَضْلُ بْنُ الْعَبَّاسِ أُهْدِيَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ.. ثم قال ص: ... فَلَوْ جَهَدَ النَّاسُ أَنْ يَنْفَعُوكَ بِأَمْرٍ لَمْ يَكْتُبْهُ اللَّهُ لَكَ لَمْ يَقْدِرُوا عَلَيْهِ وَ لَوْ جَهَدُوا أَنْ يَضُرُّوكَ بِأَمْرٍ لَمْ يَكْتُبْهُ اللَّهُ عَلَيْكَ لَمْ يَقْدِرُوا عَلَيْهِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَعْمَلَ بِالصَّبْرِ مَعَ الْيَقِينِ فَافْعَلْ فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَاصْبِرْ فَإِنَّ فِي الصَّبْرِ عَلَى مَا تَكْرَهُ خَيْراً كَثِيراً وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ وَ أَنَّ الْفَرَجَ مَعَ الْكَرْبِ وَ «أَنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً». @yekaye

. 1️⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ كَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ إِلاَّ أَنْ يَأْتينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ يَجْعَلَ اللَّهُ فيهِ خَيْراً كَثيراً» در آیات قبل ابتدا به بحث‌های اقتصادی خانواده پرداخت و برخی از سنت‌های جاهلیت بویژه در خصوص اجحاف در حق زنان و یتیمان، را زیر سوال برد؛ و سپس درباره محدود کردن روابط جنسی به زن و شوهر و پرهیز از حرکت به سمت فحشاء تذکراتی داد. از این آیه به بعد، گویی این دو محور درهم‌تنیده عرضه می‌شود؛ یعنی در ادامه تخطئه سنت‌های نادرست جاهلیت، از طرفی برخی ناظر به رعایت حفظ حقوق اقتصادی همسران مورد تاکید قرار می‌گیرد؛ و از سوی دیگر، این حقوق گره می‌خورد با پاکدامنی افراد؛ گویی اگر کسی حریم پاکدامنی را در خانواده رعایت نکرد، نمی‌تواند انتظار داشته باشد که حقوقش در ساحت مسائل خانوادگی، بویژه حقوق و مزایای اقتصادی‌ای که به تبع تشکیل خانواده از آن برخوردار شده، رعایت شود. در عین حال، به مردان همچنین تذکر می‌دهد که اگرچه بنای خانواده بر پایه مودت و رحمت، و رسیدن به آرامش است؛ اما اگر این وضع حاصل نشد و زنان شما به نحوی نبودند که برای شما دلپسند باشند، شما از مدار معروف و تقوا خارج نشوید که خود همین رویه موجب می‌شود که خداوند متعال این وضع نامطلوب را به وضعیت بسیار مطلوب (خیر کثیر) تبدل کند. @yekaye

. 2️⃣ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَحِلُّ لَكُمْ ...» ای مومنان بر شما حلال نیست؛ یعنی در دین شما مومنان چنین کاری روا نیست. (مجمع البيان، ج‏3، ص40) کنار هم قرار گرفتن خطاب «یا ایها الذین آمنوا» در کنار «لا یحل لکم» بشدت این احتمال را تقویت می‌کند که مقام اصلی این توصیه‌هایی که در ادامه می‌آید، مقام ارائه احکام شریعت برای تثبیت دینداری و زدودن احکام جاهلیت از امت اسلامی است. @yekaye

. 3️⃣ «لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ كَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ» این دو فراز اگرچه در ظاهر دو حکم است؛ اما این دو حکم به نظر می‌رسد کاملا در راستای همدیگرند؛ و در هر صورت، معانی متعددی برای این فراز نقل شده است؛ که ابتدا برخی معانی که جمله اول را می‌تواند کاملا مستقل در نظر بگیرد اشاره می‌شود و سپس معانی‌ای که جمله دوم را صرفا شرح جمله اول می‌دانند: 🍃الف. شما حق ندارید وارث نکاح زنان، علی‌رغم میل آنان بشوید و اشاره است به نفی این سنت جاهلی، که وقتی شوهر زنی می‌مرد، وارثان وی (بویژه پسر او که از زن دیگری بود) خود را نه‌تنها وارث اموال، بلکه وارث نکاح این زن می‌دانستند؛ و برای آن زن حقی در تصمیم‌گیری برای ازدواج بعدیش قائل نبودند. (حدیث3 و نیز: مجمع البيان، ج‏3، ص40) برخی در همین فضا این احتمال را هم مطرح کرده‌‌اند که مقصود ارث بردن اموال این زنان باشد؛ یعنی می‌فرماید شما حق ندارید برای اینکه ارث این زنان را ببرید مانع ازدواج آنان شوید؛ و منتظر باشید تا آنان بمیرند و ارثی که از شوهرشان بدانها رسیده را تصاحب کنید. (مفاتیح الغیب، فخر رازی، ج10، ص11) 🍃ب. ای مردانی که سرپرستی دختر یتیمی را برعهده دارید (و بلکه هرکس که ولایت دختری را به هر نحو در اختیار دارد)؛ حق ندارید مانع ازدواج کردن او می‌شود تا به خاطر این که آن دختر به شما نزدیک است حق نکاح با وی یا اموال وی را به ارث ببرید. (حدیث2) 🍃ج. شما حق ندارید که زنان را به طمع اینکه میراث آنان را تصاحب کنید، زندانیِ خود کنید؛ و اشاره است به نفی این سنت ظالمانه، که مردی از همسرش خوشش نمی‌آید و با او ارتباط زناشویی برقرار نمی‌کند و حق وی را ادا نمی نماید؛ در عین حال چون آن زن ثروتی دارد، او را طلاق نمی‌دهد به این امید که یا آن زن بناچار بخشی از اموالش را به وی بدهد و یا بمیرد و اموالش از طریق ارث به وی منتقل گردد. (حدیث2 و نیز: مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃د. شما حق ندارید برای به دست آوردن اموال زنانتان با آنان بدرفتاری کنید تا اینکه آنان مجبور شوند اموالی که [به عنوان مهریه یا نفقه] به آنها داده‌اید را علی‌رغم میل باطنی‌شان به شما پس بدهند تا جانشان را از شر شما نجات دهند. (مجمع البيان، ج‏3، ص40؛ المیزان، ج4، ص254) 🍃ه. وقتی مردی زنی را طلاق داد، حق ندارد همچنان خود را صاحب اختیار نکاح وی بداند و اشاره است به این سنت جاهلی، که گاه مردی با یک زن دارای جایگاه اجتماعی ازدواج می‌کرد و با هم به مشکل می خوردند و برای طلاق، مرد با زن شرط می‌کرد که ازدواج بعدی وی به دست این مرد باشد؛ و اگر خواستگاری برای آن زن می‌آمد، تا این مرد با در تنگنا قرار دادن زن پولی از او نمی گرفت و رضایت نمی‌داد، آن زن اجازه ازدواج نداشت. (مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃و. ... @yekaye

. 4️⃣ «لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ كَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ إِلاَّ أَنْ يَأْتينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ» مقصود از «فاحشة مبینة»‌ در این آیه چیست؟ 🍃الف. مقصود زناکاری است، یعنی اگر مرد زنش را در بستر مردی دیگر یافت، حق دارد او را در تنگنا قرار دهد و مهریه‌اش را پس بگیرد و آنگاه وی را رها کند. (حسن، ابی‌قلابه، و سدی؛ به نقل از مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃ب. مقصود نشور و سرپیچی زن از برقراری روابط جنسی با شوهرش است. (به نقل از مجمع البيان، ج‏3، ص40) و برخی قرائت ابیّ بن کعب به صورت «إلا أن يَفْحَشْنَ عليكم» بوده را مویدی بر این معا دانسته‌اند. (مفاتیح الغیب، ج10، ص11) 🍃ج. چه‌بسا بتوان آیه را بر هرگونه معصیت [کبیره‌ای] حمل کرد [یعنی اگر زنی اهل فسق و فجور آشکار بود و احکام الهی را رعایت نمی‌کرد، حرمتی برای خود باقی نگذاشته که شوهرش موظف به رعایت حرمت و حقوق وی باشد.] (ظاهرا روایتی از امام باقر ع در این مورد که منظور مطلق گناهان است، وجود داشته است؛ مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃د. ... @yekaye

. 5️⃣ «لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ» باز پس‏گرفتن مهريه با زور، و با تحت فشار قرار دادن همسر، حرام است. (تفسير نور، ج‏2، ص261) @yekaye

. 6️⃣ «وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ إِلاَّ أَنْ يَأْتينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ» تنها در صورتى كه زن در مسیر بى‏عفّتى باشد، مرد حقّ سخت‏گيرى دارد. (تفسير نور، ج‏2، ص261) @yekaye

. 7️⃣«لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ كَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَيْتُمُوهُنَّ إِلاَّ أَنْ يَأْتينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ» استثنای «مگر اینکه مرتکب فاحشه‌ای آشکار گردد»، ظاهرا استثنا از «در تنگنا قرار دادن برای گرفتن اموال» است؛ آنگاه مراد از آ این است که: 🍃الف. اگر زن مرتکب فاحشه‌ای آشکار شد، شوهر می‌تواند وی را در تنگنا قرار دهد و مهریه‌اش را پس بگیرد. (این معروفترین تفسیر است؛ به نقل از مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃ب. این حکمی قبل از آمدن حکم حد زناکاری بوده است؛ یعنی یکی از مجازاتهای زن زناکار، این بوده که شوهرش مقداری از اموال وی را مصادره کند؛ و با آمدن حکم حدود، این حکم نسخ شد (أصم، به نقل از مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃ج. این استثناء از حبس و زندانی کردن است؛ یعنی جوازِ در تنگنا قرار دادن زنی که مرتکب فحشاء شود، همان حکم «فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ» است که در آیات قبل گذشت. (جبائی و ابومسلم، به نقل از مجمع البيان، ج‏3، ص40) 🍃د. ... @yekaye