❇️ شیوه حکمرانی اسلام در تربیت اجتماعی
🌱 یکی از نکات مهمی که اسلام در #تربیت_اجتماعی بر آن تاکید میکند آن است که دین و شریعت برای همه مردم است اما همه دین برای همه مردم نیست.
این نکته خیلی #عمیق و مهم است چرا که میخواهد ما را به اختلاف #سطوح_انسان_ها در تربیت و هدایت توجه بدهد.
🌱 مرحوم #شیخ_صدوق در خصال ج2 ص 354 روایتی از امام صادق(ع) نقل میکند که بخشی از آن تقریبا بین عوام هم مشهور شده است.
همان ماجرای مسلمانی که همسایه و رفیقی #مسیحی داشت و بعد از مدتی او را مسلمان کرد
اما با #افراط خود در اینکه او را شبانه روز به عبادت بست، او نیز مجدد مسیحی شده و از اسلام برگشت.
🌱 اما این روایت قبل و بعدی دارد که کمتر به آن توجه شده است. راوی از امام صادق(ع) میپرسد در میان ما برخی مردم قائل به ولایت امیرالمومنین(ع) هستند و او را بر دیگر مردم مقدم میدارند
اما آنچنان که ما فضیلت شما را توصیف میکنیم، اینگونه نیستند. آیا آنها را #دوست بداریم؟
🌱 حضرت میفرماید: اجمالا آرى. بعد حضرت میفرمایند خداوند اسلام را بر هفت بخش قرار داده: 1. #صبر 2. #راستگويى 3. #يقين 4. #راضى_بودن 5. #وفا 6. #علم 7. #حلم
🌱 سپس این موارد را ميان مردم تقسيم كرده و كسى كه همه اين هفت بخش را داشته باشد، او داراى #ايمان_كامل است.
اما برخى از مردم دارای يك بخش از آنها بوده، برخی دو بخش، برخی سه بخش و...
🌱 سپس حضرت تاکید میکنند: شما به كسى كه دارای يك بخش است، دو بخش را #تحميل نكنيد و از او چنین توقع زیادتری از وسعش را نداشته باشید. و به كسى كه دو بخش دارد، سه بخش را تحميل نكنيد و...
🌱 بعد میفرمایند اگر شما توقع زیاد از وسع هر شخص از او داشته باشید، در اين صورت بار آنان را سنگين کرده و آنها را دچار #نفرت میسازيد
اما توصیه من به شما این است که با آنان با مهربانى رفتار كنيد و بر آنان كار را آسان بگيريد.
🌱 اینجاست که حضرت همان ماجرای معروف را از باب مثال ذکر میکنند و در انتها نیز اشاره به #مناط، ملاک و اصلی مهم در #شیوه_حکمرانی خود میکنند و میگویند:
پس شما با آنان سخت نگيريد و بیش از وسع هر شخص بر او تحمیل نکنید.
🌱 در ادامه نیز میفرمایند: آيا نمیدانى كه حكومت #بنى_اميه با شمشير، خشونت، جور و #اجبار کارش را پیش میبرد اما حكومت ما با مهربانى، دلجويى، وقار، تقيّه، خوش برخوردى، پرهيزگارى و كوشش اهداف خود را دنبال میکند؟
پس شما نیز مردم را به دين خود و راهى كه در آن هستيد، راغب سازيد اما با همین شیوه ای که گفته شد.
🌱 البته که این روایت به دنبال تقریر #اسلام_رحمانی نیست بلکه همین دین به جای خود و هرجا لازم باشد با خاطیان، آن روحیه جلالی و خشن خود را نیز ظهور میبخشد که البته همین برخورد تند نیز از سر رحمت و نگاه تربیتی اوست.
🌱 ای کاش ما انقلابیون نیز در مواضع اجتماعی خود، همین قاعده و اصل را رعایت کرده و آن را ستون #تربیت_اجتماعی خود قرار میدادیم.
➕کلیدواژه: «إِمَارَةَ بَنِي أُمَيَّةَ كَانَتْ بِالسَّيْف»
https://eitaa.com/AyatRevayatEjtemai
6️⃣ #امیرالمومنین در مسیر حرکت به سمت شام، برای نبرد دوم با #معاویه، وقتی به انبار رسید، عده ای با محوریت #اشعث گفتند به جای نبرد با شامیان، اول با خوارج نجنگیم و پس از پیروزی بر آنها، برای نبرد با معاویه به سمت شام حرکت کنیم.
حضرت برای اینکه لشکریان را متوجه #اشتباه_راهبردی شان بکند، خطبه ای خوانده و میگویند به من خبر رسیده که عده ای میگویند ای کاش اول به سمت خوارج میرفتیم و بعد به سمت شام، اما بدانید که این نگاه، اشتباه است و در ادامه میگویند:
➕ «فَسيروا إلَى القاسِطينَ؛ فَهُم أهَمَّ عَلَينا مِنَ الخَوارِجِ، سيروا إلى قَومٍ:
يُقاتِلونَكُم كَيما يَكونوا جَبّارينَ،
يَتَّخِذُهُمُ النّاسُ أربابا،
و يَتَّخِذونَ عِبادَ اللّهِ #خَوَلاً ،
و مالَهُم دُوَلاً.»
➕ حضرت تاکید میکند، جریان معاویه، مسئله اصلی و اولویت دار است، نه خوارج. لذا اول باید به سمت شام حرکت کرد.
در ادامه درباره چرایی خطرناک تر بودن جریان اسلام صفینی توضیح میدهد و میگویند:
▪️چون این جریان با شما میجنگد تا از #ستمکاران و ظالمان بشود چرا که هدف اصلی او بدست گرفتن #قدرت و حاکمیت است.
▪️اینها میخواهند کاری کنند که مردم، اختیار خود و اموالشان را بدست آنها بدهند. و با استفاده از همین ثروت ها، برای خود دولت سازی میکنند.
▪️اینها میخواهند #مردم را #برده خود کنند، #حق_آزادی، #انتخاب و #اختیار را از آنها بگیرند. اما در عین حال کاری میکنند که مردم نیز آنها را انتخاب میکنند.
▪️اما چگونه؟ با استفاده از #زر، #زور و #تزویر، با استفاده از #رسانه و تهییج غریزه و #شهوات، افکار و اراده خود را بر مردم #تحمیل میکنند
▫️دقیقا همان کاری که امروز #دموکراسی_غربی دنبال میکند، یعنی با استفاده از #جهل مردم، کار خود را پیش میبرد.
▫️چون دشمن عقل، آگاهی و عقلانیت برای مردم اند، درحالی که مکتب علوی، نقطه مقابلش یعنی #مردم_سالاری_دینی است که قوامش به #عقلانیت و آگاهی مردم است.
📍آیات و روایات اجتماعی | عضو شوید📍
7️⃣ توجه به مسئله برداشت های متفاوت از قرآن که نباید به تفسیر به رأی بکشد
🔺قرآن، كتابى است ناظر به انسان و بافتهاى تودرتو و گوناگون روح، روان، انديشه و رفتار برخاسته از خواستهاى آدمى.
لذا بهدليل گوناگونى انسانها و تنوع بىاندازهاى كه در بافتهاى روانى، ذهنى و رفتارى بشر وجود دارد، تأثير قرآن بر انسانها #متفاوت است.
🔺به تجربه گاهی یک آیه بر یک شخص، اثری شگرف میگذارد اما بر دیگری خیر. گاهى يك جوان بهدليل آمادگى و تشنگى روحىاش، از يك آيه چنان برداشت زنده و جالبى مىكند كه چهبسا افراد بسيار متخصص كه واجد اين روحيات نيستند، نتوانند از آن آيه برداشتى چنين دلنشين كه ناظر بر جنبهها و نكتههاى ظريف روحى است، داشته باشند.
🔺البته این برداشت های جدید باید بهشرطی باشد که با صراحت بگويند: «من از اين آيه چنين برداشتى دارم» و اصرار نداشته باشند كه حتماً مقصود از آيه همان برداشتى است كه آنها مىكنند.
چون با اين كار ممكن است راه را بر برداشت و تعبير شخص ديگرى كه داراى روحى مترقىتر و تشنهتر، همراه با بافتهاى انديشهاى و رفتارى والاتر است ببندند.
🔺البته در همين برداشتهاى زنده و متفاوت، گاهى به #انحرافهاى_عجيبى برخورد مىكنيم که عملا برداشت ها خلاف ظاهر قران میشود و قطعا چیزی جز #تحمیل و #تفسیر_به_رای نخواهد بود و باید از اینها پرهیز کرد.
💢 آیات و روایات اجتماعی | #عضویت👇
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9
💠 شیوه حکمرانی اسلام در تربیت اجتماعی
🔺#شیخ_صدوق در خصال، روایتی از امام صادق(ع) نقل میکند که بخشی از آن بین عوام مشهور است،
همان ماجرای مسلمانی که یک همسایه و رفیق #مسیحی داشت و بعد از مدتی او را مسلمان کرد
اما با #افراط خود در اینکه او را شبانه روز به عبادت بست، او نیز مجدد از اسلام به مسیحیت برگشت.
(کامل روایت)
🔺اما این روایت قبل و بعدی دارد که کمتر به آن توجه شده است. راوی از حضرت میپرسد: در میان ما برخی مردم قائل به #ولایت امیرالمومنین(ع) هستند و او را بر دیگر مردم مقدم میدارند
اما آنچنان که ما معتقد به ولایت و فضیلت شما هستیم، آنها اینگونه نیستند. آیا آنها را #دوست بداریم و از خود بدانیم؟
🔺حضرت میفرماید: اجمالا آرى. بعد حضرت میفرمایند خداوند اسلام را بر هفت بخش قرار داده: 1. #صبر 2. #راستگويى 3. #يقين 4. #راضى_بودن 5. #وفا 6. #علم 7. #حلم
🔺سپس این موارد را ميان مردم تقسيم كرده و كسى كه همه اين هفت بخش را داشته باشد، او داراى #ايمان_كامل است.
اما برخى از مردم دارای يك بخش از آنها بوده، برخی دو بخش، برخی سه بخش و...
🔺سپس حضرت تاکید میکنند: شما به كسى كه دارای يك بخش است، دو بخش را #تحميل نكنيد و از او چنین توقع زیادتری از وسعش را نداشته باشید. و به كسى كه دو بخش دارد، سه بخش را تحميل نكنيد و...
🔺بعد میفرمایند اگر شما توقع زیاد از وسع هر شخص از او داشته باشید، در اين صورت بار آنان را سنگين کرده و آنها را دچار #نفرت میسازيد
اما توصیه من به شما این است که با آنان با مهربانى رفتار كنيد و بر آنان كار را آسان بگيريد.
(فَتُثَقِّلُوهُمْ وَ تُنَفِّرُوهُمْ وَ لَكِنْ تَرَفَّقُوا بِهِمْ وَ سَهِّلُوا لَهُمُ الْمَدْخَل)
🔺اینجاست که حضرت همان ماجرای معروف را از باب مثال ذکر میکنند. حضرت در اینجا میخواهند اشاره به #مناط، ملاک و شاخصی مهم در #شیوه_حکمرانی اسلامی کنند لذا میگویند:
پس شما با آنان سخت نگيريد و بیش از وسع هر شخص بر او تحمیل نکنید.
🔺در ادامه نیز میفرمایند: آيا نمیدانى كه حكومت #بنى_اميه با #شمشير، #خشونت، جور و #اجبار کارش را پیش میبرد اما حكومت ما با #مهربانى، دلجويى، وقار، #تقيّه، #خوش_برخوردى، پرهيزگارى و كوشش اهداف خود را دنبال میکند؟
پس شما نیز مردم را به دين خود و راهى كه در آن هستيد، راغب سازيد اما با همین شیوه ای که گفته شد.
(أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ إِمَارَةَ بَنِي أُمَيَّةَ كَانَتْ بِالسَّيْفِ وَ الْعَسْفِ وَ الْجَوْرِ وَ أَنَّ إِمَارَتَنَا بِالرِّفْقِ وَ التَّأَلُّفِ وَ الْوَقَارِ وَ التَّقِيَّةِ وَ حُسْنِ الْخُلْطَةِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِي دِينِكُمْ وَ فِيمَا أَنْتُمْ فِيهِ)
📌پ.ن:
▫️البته که این روایت به دنبال تقریر #اسلام_رحمانی نیست بلکه همین دین که اینجا دستور به مهربانی با مردم میدهد، درجای دیگر که لازم است با خاطیان برخورد شود، آن روحیه جلالی و خشن خود را نیز ظهور میبخشد که البته همین برخورد تند نیز از سر رحمت و #نگاه_تربیتی اوست.
▫️اساسا در #تربیت_اجتماعی، تاکید اسلام بر این است که «دین برای همه مردم است اما همه دین، برای همه مردم نیست.»
این نکته خیلی #عمیق و مهم است چرا که میخواهد ما را به اختلاف #سطوح_انسان_ها در تربیت و هدایت توجه بدهد.
▫️ای کاش ما انقلابیون نیز در مواضع اجتماعی خود، همین قاعده و اصل را رعایت کرده و آن را ستون #تربیت_اجتماعی خود قرار میدادیم.
💢 آیات و روایات اجتماعی | #عضویت👇
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9
آیات و روایات اجتماعی
💠 قاعده «از كوزه همان برون تراود كه در اوست» (بخش اول) 🔰 آیه 84 سوره اسرا: هر كس براساس #ساختار_روا
💠 قاعده «از كوزه همان برون تراود كه در اوست»
(بخش دوم)
2️⃣ ادامه نکته دوم:
🔺#علامه_طباطبایی در ادامه میگویند:
تا اينجا به ارتباط بین «#اعمال»، «#اخلاق» و «#ذات» پرداختیم اما در اینجا نوع دیگری از ارتباط ميان اعمال و ملكات آدمى با اوضاع و شرایط اجتماعی نیز وجود دارد که این عامل، خارج از ذات آدمی است.
🔺این عامل جدید که در صدور افعال انسانی میتواند اثر جدی داشته باشد، چیزی نیست جز همان «آداب، سنن، رسوم و عادت هاى تقليدى» که به نحو عام میتوان از آن به جمیع عوامل خارج از انسان یعنی «#محیط_اجتماعی» اشاره کرد.
🔺محیط و #هنجارهای_اجتماعی، هَیمنه خود را بر آدمی #تحمیل کرده تا آنجا که يك صورت جديدى در نظر انسان ایجاد میکند كه انسان از مخالفت با آن وحشت نموده و مخالفت با آن را «#شناى_برخلاف_جريان_آب» تصور مىكند، لذا قهرا اعمالش را با محیط اجتماعی اش هماهنگ میسازد.
🔺بنابراین، «#شاكله»، به معناى ساختار و بافت روحى جسمی انسان است كه در اثر وراثت، تربيت، محیط اجتماعى و... براى انسان شکل میگیرد، لذا انسان در حصار روحیات، ملکات نفسانی و باورهای درونی خویش است.
🔺با دقت در نکات بالا، دو مولفه اساسی، تعیین کننده شاکله انسانی است:
1. شخصیت و #خُلقیات_ذاتی انسان: مانند وراثت
2. عادات و #خُلقیات_اکتسابی انسان: تاثیر و تاثر محیط اجتماعی، عمل انسانی و اختیار و اراده انسان که نتیجه اش میشود: ایجاد «ملکات نفسانی و خُلق و خُوی انسانی»
🔺به قرینه آیه قبل، معنای دوم از شاکله در اینجا محل بحث است. یعنی آیه در مقام هشدار به انسان هایی است که در شکل بخشیدن به شخصیت خویش، دقت لازم را بکار گیرند.
3️⃣ نکته سوم: اثر شاکله، به نحو اقتضاست یا علیت تامه؟
🔺#علامه_طباطبایی در المیزان به این بحث اشاره کرده و میگویند:
اثر بُنيه بدنى، صفات اخلاقى و محيط اجتماعى در اعمال و رفتار انسان، در حد #اقتضاء است، نه عليت تامه.
🔺به اين معنا كه خلق و خوى هر شخص، هيچ وقت او را مجبور به انجام کاری نمیکند، به نحوی که عمل انسان از اختیاری بودن خارج شود.
مثلا شخص عصبانى، در عين عصبانیت، میتواند از انتقام، صرف نظر کند.
🔺در واقع انسان در کانال شاکله اش حرکت میکند، اما #بالاختیار. با اختیار خود این مسیر را انتخاب میکند. لذا قطعا انتخاب و رفتار آدمی، متناسب و #هم_سنخ با شاکله اوست و این نافی اختیار انسان نیست.
🔺به لحاظ فلسفی، تمام کنش های انسانی باید با شاکله اش دارای #سنخیت باشد، اما این فرآیند جبری نیست بلکه اختیار نیز داخل در همین فرآیند تعریف میشود.
🔺به عبارت دیگر: در آیات قبل، مومنان مورد تمجید و ظالمان مورد نکوهش قرار گرفتند و در این آیه علت رفتار متفاوت انسان ها، به شاکله آنها گره زده شد. اساسا مدح و مذمت انسان ها بر اساس شاکله شان، درصورتی صحیح خواهد بود که در ساختن آن شاکله و ملکات نفسانی، موثر و دارای #اختیار و #انتخاب باشند.
🔺پس انسان در این مسیر مجبور نیست. البته گاهى اثر محیط اجتماعی، آنچنان ريشهدار و عمیق مىشود كه ديگر اميدى به از بين رفتن آن نمىماند، چرا که در اثر مرور زمان، ملكات يا رذایل و يا فضائلی در قلب رسوخ پيدا میکند لذا تغییر آن امری بسیار دشوار خواهد بود.
🔺به همین دلیل خدای متعال میفرماید:
«إِنَّ اَلَّذِينَ كَفَرُوا سَوٰاءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لاٰ يُؤْمِنُونَ / خَتَمَ اَللّٰهُ عَلىٰ قُلُوبِهِمْ وَ عَلىٰ سَمْعِهِمْ وَ عَلىٰ أَبْصٰارِهِمْ غِشٰاوَةٌ».
ادامه دارد...
💢 آیات و روایات اجتماعی | #عضویت
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9
آیات و روایات اجتماعی
💠 جهادِ تبیینِ «جدل گونه»، ممنوع! 1️⃣ کلینی در #کافی از امام صادق(ع) نقل میکنند: 🔺كار خود را #برای_
📌پ.ن:
1️⃣ نکته اول: این روایات، در عصر حاکمان جور صادر شده که ناظر به دعوت #اهل_سنت به تشیع و ولایت ائمه معصومین(ع) است.
▫️لذا این نهی یا به دلیل #تقیه صادر شده و یا از این جهت که شیعیان، اصراری بر ترویج اعتقادات خود نداشته و اگر مخاطب نپذیرفت، اصرار و تحکّمی بر آن نداشته باشند، چون کار ختم به جدل میشود.
اما از دل همین روایات، میتوان نکته ای کلی را استخراج کرده و آن را همین امروز نیز استفاده کرد.
▫️اینکه اگر امروز هم بناست «#جهاد_تبیین» کنیم، نباید عقاید خود را بر مردم #تحمیل کرد، نباید بر مطلب حق خود، اصرار بیش از حد ورزید، بلکه وظیفه ما صرفا #ابلاغ و #بیان است. در گام بعد، #گفتگو پیرامون مسئله شکل میگیرد اما هرجا که بویی از #جدل به مشام آمد، باید از بحث کناره گرفت چون در مجادله، #تعقل و تفکر جای خود را به #تعصب میدهد لذا بحث نتیجه ای نخواهد داشت، بلکه نتیجه عکس هم خواهد داد.
2️⃣ نکته دوم: معنای این دسته روایات، ترک جهاد تبیین نیست بلکه در آیات و روایات متعدد دیگری بر این مسئله تاکید شده است.
▫️لذا نباید از این روایات #برداشت_جبرگونه داشت بلکه باید همه آیات و روایات را کنار هم دید و در کنار هم دیگر فهم کرد. سیره خود معصومین(ع) در تبلیغ و ترویج دین، خلاف این برداشت جبرگونه از این دسته روایات است.
▫️یا در روایتی به امام صادق(ع) گفته شد: خاندانی دارم که از من حرف شنوی دارند و سخن حق مرا میپذیرند، آیا آنها را به سوی امامت شما و تشیع دعوت کنم؟ حضرت نیز در پاسخ فرمودند: بله. چون خداوند در قرآن تاکید کرده اند مومنین باید نسبت به وضعیت هدایت خانواده و خاندان خود، اهمیت بدهند.
(قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللّٰهِ(ع): إِنَّ لِي أَهْلَ بَيْتٍ وَ هُمْ يَسْمَعُونَ مِنِّي، أَ فَأَدْعُوهُمْ إِلىٰ هٰذَا الْأَمْرِ؟ فَقَالَ: «نَعَمْ، إِنَّ اللّٰهَ -عَزَّوَجَلَّ - يَقُولُ فِي كِتَابِهِ: «يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ نٰاراً وَقُودُهَا النّٰاسُ وَ الْحِجٰارَةُ»)
3️⃣ نکته سوم: اگر هم بناست #تبلیغ و #دعوتی صورت گیرد، باید #حکیمانه و مبتنی بر #عقلانیت باشد، حتما باید مقتضیات زمانی و مکانی را لحاظ کرد، برخی جاها اساسا نباید تبلیغ کرد، برخی جاها با لحاظ نکاتی تبلیغ کرد، مخاطب را دید و... لذا این نهی معصومین از تبلیغ را نیز باید در همین چارچوب تحلیل کرد.
▫️یعنی اگر اهل بیت از دعوت اهل سنت به تشیع نهی کرده اند، دلایل متفاوتی میتواند داشته باشد، مانند تقیه یا توجه به اینکه اساسا تبليغ دين، فقط تا آن مرحله ای صحيح است كه حقائق برای مردم تبیین بشود، نه اينكه بخواهیم مردم را به #جبر و #اكراه، به یک آیین و مذهب در آوریم.
حتى #اصرار_كردن در تبليغ و #مجادله و مشاجره و احيانا #دلسوزى_بيجا براى مردم، خارج از برنامه دين است.
▫️چرا که انسان ها بر اساس اراده و اختيارى كه دارند، شخصا بايد تصميم گرفته و از بین دو مسیر کفر و ایمان، یکی را درپیش بگیرند. هيچ فردى حتى پيامبر خدا هم نمیتواند اختیار انسان ها را سلب کرده و در نفوس انسان ها نفوذ كرده و با جبر و اكراه مردم را به سوى ايمان بكشاند. اساسا اراده خداوند بر این است که انسان ها براساس اراده و اختیار خود، مسیر حرکت شان را انتخاب کنند.
▫️بنابراین، سياق اين روايات، درباره اصرار و #پافشارى در تبليغ است، در صورتى كه خود پيغمبر هم چنين وظيفه اى نداشت. پیامبر به شدت برای مردم دلسوزی میکرد، به حدی که نميتوانست گمراهی مردم را ببیند لذا در این راه به شدت به خود سختی میداد، تا آنجا که خداوند به حضرت فرمود:
«لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ أَلَّا يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ (الشعراء: 3)» یعنی «گويى مىخواهى جان خود را از شدّت اندوه از دست دهى به خاطر اينكه آنها ايمان نمىآورند!»
▫️یا در جای دیگری میفرماید: «فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ عَلَىٰ آثَارِهِمْ إِنْ لَمْ يُؤْمِنُوا بِهٰذَا الْحَدِيثِ أَسَفًا (الكهف: 6)» یعنی «گويى مىخواهى، خود را به خاطر اعمال آنها از غم و اندوه هلاك كنى، اگر به اين گفتار ايمان نياورند!»
▫️لذا تاکید خداوند بر این است که ای پیامبر من! بدان كه همه اين مردم مسلمان یا مومن نخواهند شد، آنها را رها كن كه بر تو جز ابلاغ چيزى نيست. خداوند مردم را بهتر ميشناسد، آنكه را شايسته مسلمانى بداند، او را به سراغ تو ميفرستد تا با چند جمله كوتاه تو، دلش روشن بشود و آنكه چنين شايستگى ای ندارد، اگر چه از خويشان نزديكت باشد، اما هر چه به او بگویى و اندرز دهى، در دل سختش تأثير نخواهد کرد.
💢 آیات و روایات اجتماعی | #عضویت👇
https://eitaa.com/joinchat/269877266Cf07fc0f3c9